| اتوبوس ۴۰ نفره | اتوبوس ۳۰ نفره | ایویکو ۱۸ نفره | ایویکو ۱۴ نفره | ون ۱۰ نفره | ون ۷ نفره | سواری ۴ نفره | سواری ۳ نفره | سواری ۲ نفره | سواری ۱ نفره | |
| تور میدان عتیق (مسافر داخلی) | ۲۰۰۰۰ | ۵۰۰۰۰ | ۲۵۰۰۰ | ۳۰۰۰۰ | ۴۰۰۰۰ | ۵۵۰۰۰ | ۴۰۰۰۰ | ۶۵۰۰۰ | ۷۰۰۰۰ | ۱۳۰۰۰۰ |
| تور میدان عتیق (توریست) | ۳۲۵۰۰ | ۲۵۰۰۰ | ۴۰۰۰۰ | ۴۵۰۰۰ | ۶۰۰۰۰ | ۶۵۰۰۰ | ۵۰۰۰۰ | ۷۰۰۰۰ | ۱۱۰۰۰۰ | ۱۶۰۰۰۰ |
- توجه : تمامی قیمت های فوق به تومان است.
- خدمات تور : وسیله نقلیه در اختیار، راهنمای میراث فرهنگی، پذیرایی، ورودی ابنیه، بیمه حوادث
تلفن رزرو :۰۳۱۳۲۳۵۲۶۷۳ همراه :۰۹۱۳۱۲۵۰۲۲۱
—————————————————
بازدید اول :
در ابتدای شروع تور میدان عتیق از مقبره امامزاده اسماعیل و مسجد شعیا بازدید می کنیم
مسجدشعیا و امامزاده اسماعیل مربوط به دوره سلجوقیان است و در اصفهان، میدان امام علی، خیابان هاتف واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شماره ثبت ۱۱۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
میراث فرهنگی
ساختمان اصلی بنا را را به دوران قبل از اسلام نسبت می‌دهند، اما مناره و قسمتی از ساختمان کنونی متعلق به دوران سلجوقی است. آثاری از دوران صفوی مانند ساختمان بقعه، رواق و صحن بعداً به بنای سلجوقی اضافه شده است.
کتیبه سر در رواق بقعه به خط ثلث سفید با کاشی معرق بر زمینه لاجوردی به خط محمدرضا امامی است. تاریخ این کتیبه ۱۰۴۱ هجری قمری است که در زمان شاه صفی جانشین شاه عباس اول نوشته شده و درآن به نام این شاه اشاره شده است. در بالای در چوبی بقعه کتیبه دیگری وجود دارد که به خط ثلث است و تعمیرات بنا در زمان شاه سلطان حسین را ذکر کرده است. در اطراف بقعه نیز اشعاری به خط نستعلیق بر زمینه لاجوردی به قلم محمد صالح اصفهانی گچبری شده و طی اشعاری تاریخ ۱۱۱۱ هجری را بیان می‌دارد.
درب بسیار ارزشمندی از دوران آل مظفر بین مقبره و دالان امامزاده قرار دارد. بقعه و ساختمان اصلی مربوط به دوران صفوی است.
به گواهی سنگ نبشته‌ها، چند تن از سرشناسان در جوار آن آرمیده‌اند:
دختر شاه اسماعیل سوم صفوی به نام «زینت‌نساء بیگم» که در پای درب مقبره به قبرستان جنوبی آن واقع است.
محمدهادی میر لوحی از علمای پس از علامه مجلسی
سنگاب‌ها
در حیاط امامزاده اسماعیل دو سنگاب وجود دارد که در دو نبش شرقی و غربی حوض قرار گرفته‌اند.
سنگاب شرقی: کتیبه‌ای که شامل صلوات به چهارده معصوم است بصورت برجسته و به خط ثلث بر اطراف لبه این سنگاب تراشیده شده‌است، و بقیه بدنه حاوی نقوش گل و بته برجسته است. پایه سنگاب چهارگوش است. علاوه بر کتیبه ذکرشده، نوشته دیگری هم به این شرح بر روی سنگاب دیده‌می‌شود: «وقف نمود بر آستانه حضرت امامزاده اسماعیل این حوض را حاجیه شاهمر بنت حاج میرزا علی جزی برخواری سنه ۱۰۴۹». بر اساس این مدرک، سنگاب در سال ۱۰۴۹ (قمری) برابر با سال ۱۰۱۸ (خورشیدی) که مصادف با حکومت شاه صفی بوده ساخته‌شده‌است.
سنگاب غربی: پایه این سنگاب همانند سنگاب شرقی است. بر روی بدنه خارجی سنگاب کتیبه صلوات بر چهارده معصوم به خط ثلث، و در زیر آن نقشهای تزئینی برجسته در سه ردیف مشخص وجوددارد. پنج کنده‌کاری دایره‌ای شکل که محل قرارگرفتن کاسه‌های آبخوری بوده‌است در لبه سنگاب به چشم می‌خورد.
بازدید دوم :
در ادامه مسیر از میدان عتیق بازدید می کنیم که شرح کامل اتفاقات این میدان را در دوره های مختلف عنوان شده است.
نام دیگر: مسجد عتیق – مسجد جمعه
قدمت: قرن ۲ تا ۱۵ هجری قمری ( سده‌های ۸ تا ۱۷ میلادی)
مکان: اصفهان – میدان قیام – خیابان علامه مجلسی
وضعیت : ۴ ایوان – ۲ گنبد – ۲ منار – ۱ مدرسه – ۹ محراب – ۴۷۰ نوع طاق در شبستان‌ها
مسجد جامع اصفهان یکی از سه گنجینه معماری ایران است. این مسجد درواقع مجموعه‌ای از معماری‌ها و آثار هنری دوره‌های پس از اسلام ایران است و یادگارهای پادشاهان، وزرا، امرا، رجال و بانوان نیکوکار ایرانی را در بردارد. بنابراین تحولات معماری اسلامی ایران در مدت هزار سال اخیر را به‌خوبی می‌توان مطالعه نمود.
بخش های مختلف این مسجد بدین قرار است:
دالان ورودی :
صفه های کوچک سمت راست دالان ورودی که ستون‌های مدور با تزیینات گچبری دارد، مشتمل بر آثار دوره دیلمی از قرن چهارم هجری است.
چهل‌ستون واقع در سمت چپ دالان ورودی، که در ساختمان آن از سبک ابنیه سلجوقی پیروی شده است، از دوره پادشاهان آل مظفر در قرن هشتم هجری است.
ضلع جنوبی :
در ضلع جنوبی مسجد، گنبد خواجه نظام الملک، وزیر مشهور ملکشاه سلجوقی، قرار دارد که سال ساختمان آن بین ۴۶۵ تا ۴۸۵ ه.ق است و به‌احتمال‌زیاد در ۴۷۳ه.ق به پایان رسید. کتیبه کوفی این گنبد، نام پادشاه وقت، ملکشاه و وزیر او، خواجه نظام الملک را در بردارد.
گنبد خواجه نظام الملک- مسجد جامع اصفهان
چهل‌ستون‌های طرفین این گنبد از دوره دوم عهد سلجوقی (جانشینان ملکشاه) و اوایل قرن ششم هجری است.
این گنبد دارای قطر ۱۵ متری می باشد و گوشه سازی آن از نوع ترمبه پتکانه ( گوشه سازی رایج زمان سلجوقیان) می باشد.
چهل‌ستونی که در منتهی‌الیه غربی ضلع جنوبی واقع‌شده از دوره شاه‌عباس اول صفوی است. این چهل‌ستون در سال ۱۰۱۹ ه.ق به ساختمان‌های مسجد افزوده شد.
ایوان جنوبی مسجد، صفه صاحب که در ساختمان آن از قرن ششم هجری و تزیینات داخل و خارج آن از سده‌های هشتم تا یازدهم هجری است. دو منار این ایوان ظاهراً در عهد حسن بیک ترکمان معروف به اوزون حسن (قرن نهم هجری) افزوده شد و در دوره او و پادشاهی شاه‌طهماسب اول و شاه‌عباس دوم، تعمیرات ضروری مسجد به انجام رسید و در داخل و خارج این ایوان با تزیینات کاشیکاری آراسته شده است. تزیینات کاشیکاری اطراف صحن از دوره حسن بیک ترکمان است. این ایوان عریض ترین ایوان مسجد می باشد.
در شبستان جنوبی مسجد شاهد تجمیع ستون ها هستیم. به این صورت که ۴ نیم ستون با هم تجمیع شده و عملکرد یک تک ستون قطور را دارند. این ستون ها هم نقش سازه ای داشته هم در شرایطی که مسجد از حالت شبستانی به چهار ایوانی تبدیل شد، چنین تغییراتی به سبب ایجاد گنبدخانه ناگزیر اتفاق می افتاد.
ضلع شرقی:
ایوان شرقی مسجد، ایوان شاگرد که مشخصات سلجوقی خود را از قرن ششم هجری به‌خوبی حفظ کرده است. داخل این ایوان با آرایش گچبری قرن هشتم هجری پیرایش شده و کتیبه کاشیکاری آن از تعمیرات دوره شاه سلیمان صفوی حکایت دارد.
در مشرق ایوان شاگرد، صفه عمر واقع‌شده است که در دوره قطب‌الدین محمود شاه آل مظفر به‌وسیله مرتضی بن الحسن العباسی الزینبی در محل بنای قدیمی دیگر ساخته شد. وجه‌تسمیه این صفه به عمر بن عبدالعزیز عجلی از آل ابودلف است که در اصل بانی ساختمان این صفه و مدرسه مقابل آن است.
ضلع غربی:
ایوان غربی مسجد، ایوان استاد که ساختمان آن در قرن ششم هجری است و تزیینات کاشیکاری آن بیشتر از نوع خط بنایی است. این ایوان در دوره پادشاهی شاه سلطان حسین صفوی تعمیر و تزیین و با کتیبه‌ها و الواحی در قالب خطوط مختلف آراسته شد.
در شمال ایوان غربی، مسجد کوچکی از دوره الجایتو، ایلخانان مسلمان مغول، واقع‌شده است که محراب عالی گچبری آن در سال ۷۱۰ ه.ق به دستور وزیر ایرانی او، محمد ساوی، ساخته‌شده و طاق آجری متنوع دارد. نام استاد حیدر اصفهانی که سازنده این محراب عالی گچبری بود نیز در آخر حاشیه کتیبه محراب برجای‌مانده است. زیباترین منبر منبت کاری موجود در مسجد جامع اصفهان نیز در این مسجد قرار دارد که سال ساخت آن ذکر نشده است.
در مغرب ایوان غربی و مسجد الجایتو، شبستان زمستانی بیت الشتاء از دوره حکومت سلطان محمد بایسنقر تیموری واقع‌شده که سال ساختمان آن ۸۵۱ ه.ق است و بانی آن عماد بن مظفر ورزنه ای از امرای لشکر وی بود و به همین علت به شبستان عماد نیز شهرت دارد. این شبستان با شکوه دارای ستون های قطور کوتاه و اتاق های خیمه ای شکل است. در وسط هر چشمه طاق یک قطعه سنگ مرمر شفاف نصب شده که نور شبستان را تأمین می کند.
ضلع شمالی:
ایوان شمالی مسجد معروف به صفه درویش از قرن ششم هجری است. کتیبه گچبری داخل آن از دوره شاه سلیمان صفوی و تزیینات کاشیکاری نما خارجی آن از اقدامات اداره باستان‌شناسی در سال‌های ۱۳۳۶ و ۱۳۳۷ ه.ش است و به این مناسبت کتیبه‌ای به خط بنایی به یادگار گذاشته‌شده است.
در طرفین ایوان شمالی و شمال آن چهل‌ستون‌هایی از قرن ششم هجری موجود است که به‌خصوص چهل‌ستون شرقی آن طاق‌های متعددی با نقوش مختلف آجری دارد و از قسمت‌های جالب این بنای بزرگ تاریخی به شمار می‌رود.
در شبستان شمالی مسجد شاهد متنوع ترین آجرکاری های ایران هستیم.
شمالی‌ترین اثر تاریخی مسجد جامع، گنبد تاج الملک مشهور به گنبد خاکی است که بانی آن ابوالغنایم تاج الملک خسرو فیروز شیرازی، وزیر دیگر ملکشاه سلجوقی، بود و سال ساختمان آن در کتیبه دور گنبد ۴۸۱ ه.ق ذکرشده است. این گنبد اثر بی‌همتایی در بین آثار دوره سلجوقی به شمار می‌رود.
این گنبد ۱۰ متر قطر دارد و از با کیفیت ترین گنبدهای ایران به شمار می رود.
نکاتی دیگر در مورد این مسجد منحصربه‌فرد:
در آثار تاریخی موجود در مسجد جامع اصفهان غیر از سبک‌های مختلف معماری، انواع خطوط کوفی، ثلث، بنایی، نسخ و نستعلیق را هم به زبان عربی و فارسی و به نثر و نظم می‌توان یافت.
مسجد جامع درهای متعددی دارد؛ ولی از همه آنها جالب‌تر در شمال شرقی مسجد است. قدیمی‌ترین سر در مسجد جامع مورخ به سال ۵۱۵ ه.ق است.
این مسجد را می‌توان از جمله مساجدی دانست که شامل چندین محراب است که یکی از مشهورترین آن ها محراب الجایتو در شمال غربی مجموعه می باشد.
ساختمان روی حوض مسجد را شخصی به نام یوسف آقا در زمان سلطنت شاه محمد خدابنده صفوی، پدر شاه‌عباس اول، بنا کرد.
در حیاط مسجد سنگ آب های متعددی وجود دارد که در زیر ایوان ها قرار گرفته اند.
ایوان جنوبی (صفه صاحب) و ایوان غربی (صفه استاد) دارای تزیینات مشابهی از نظر مقرنس کاری می باشند و هردو آنها دارای مقرنس پتکانه هستند این در حالی است که مقرنس ایوان شرقی (صفه شاگرد) از نوع مقرنس چفدآویز می باشد. پوشش ایوان شمالی (صفه درویش) هم متفارت از باقی ایوان هاست و طاق گهواره ای است.
تفاوت ایوان های مسجد از نظر تزیینات کاشی کاری و آجرکاری به این صورت است که ایوان جنوبی، غربی و شمالی دارای تزیینات کاشی و کاشی-آجر هستند ولی ایوان شرقی فقط دارای تزیینات آجرکاری می باشد، می توان گفت این ایوان تنها ایوانی است که دارای تزیینات اصیل سلجوقی می باشد.
در پایان می توان به صورت خلاصه به ارزش های معماری و سازه ای این بنای ارزشمند اشاره کرد :
ارزش‌های معماری بنا :
مسجد جامع اصفهان تجربیات معماری هزارساله مسجد سازی به‌ویژه خلق طرح مسجد ایرانی را در بردارد و به همین لحاظ می‌توان بسیاری از سبک‌های تاریخ معماری ایران و کشورهای همسایه را در آن شناسایی نمود. ایجاد انواع جرزهای آجری تزیین‌شده با نقوش هندسی – ستون‌های آجری با مقاطع مختلف ازجمله فرم های دوبخشی و سه‌بخشی و چهاربخشی که از ترکیب دایره‌ها به دست می‌آید، طاق و چشمه‌های پوششی در انواع روش‌های اجرایی، ایوان‌های چهارگانه با تزیینات متفاوت در هرکدام، گنبدهای عظیم با روش‌های ابداعی به‌صورت دوپوسته پیوسته، نماهای موزون و تزیین‌شده در اطراف حیاط، سردرهای ده‌گانه که هرکدام به معبری در اطراف مسجد گشوده می‌شود، همه این آثار در ترکیب نهایی مجموعه بی‌نظیری را تشکیل می‌دهد که می‌توان به آن تاریخ پیوسته و دایره المعارف معماری ایران و برخی دیگر نقاط به‌ویژه آسیای میانه اطلاق نمود. از آن گذشته با تحولاتی که در قرن پنجم هجری در آن به وجود آمد مسجد شبستانی قبلی به مسجد چهار ایوانی تبدیل گردید و این شیوه جدید نام طرح مسجد ایرانی را در مقایسه با طرح شبستانی( معطوف به فرهنگ عربی) اتخاذ نمود و از آن دوره بیشتر مساجد جامع شهرهای بزرگ با همین سبک چهار ایوانی ساخته شدند.
ارزش‌های سازه‌ای و ساختاری بنا :
مهم‌ترین اصل شناخته‌شده در معماری خلق فضاهای داخلی است و مهم‌ترین فضای داخلی مسجد محوطه رو به روی محراب( مقصوره) است. طراحی فضا در مسجد دارای اهمیت خاصی است، ولی هم‌طراز با این اصل اهمیت ساختارهای سازه‌ای و فنی اجرایی است. گنبد خانه در مسجد جامع باشکوه‌ترین قسمت مسجد است که در تحولات قرن پنجم فضاهای شبستانی با ستون‌های متعدد آن در مقابل محراب، به فضا یکدست و گشاده‌ای تبدیل گردیده است. البته ساخت گنبد از دوران ماقبل اسلام در ایران تجربه‌شده بود، ولی فنون به‌کاررفته در گنبدهای عظیم مسجد جامع اصفهان، دارای مشخصات معماری دوره اسلامی ایران است. ایجاد اسکلت باربرتر این گنبدها که ما آن را گنبدهای ترکین می‌نامیم از فنونی است که مهندسین و معماران ایرانی اجرای آن را با آجر ابداع نموده و امکان ساختن صدها نوع گنبد را به وجود آورده‌اند. خلق این نوع سازه خاص گنبدی برای نخستین بار در مسجد جامع اصفهان صورت می‌گیرد. تبدیل پلان چهارگوش و مربع شکل به فرم دایره از طریق مراحل متوالی گوشه سازی یعنی تبدیل چهارضلعی به هشت‌ضلعی و سپس به شانزده و سی‌ودو ضلعی و نهایتاً به دایره، محلی که استوانه گلوی گنبد بر آن قرار می‌گیرد، از ویژگی‌های فنی بی‌نظیری است که ایجاد آن به مسجد جامع اصفهان برمی‌گردد. ترکینه ها با فرم‌های زیبای خاگی (تخم‌مرغی) ابتدا بر روی استوانه گنبد ساخته‌شده سپس با دوپوسته پوششی، یکی در خارج که ترکبندی را می‌پوشاند و دیگری پوسته داخلی که در نمازخانه در فاصله بین ترک‌ها قرار می‌گیرد، تا آن اسکلت باربر را در زیر گنبد نشان دهد اجرا می‌گردد و یا به سبک پوششی ترکبندی در گنبد شمالی تاج الملک که اسکلت باربر دیده نمی‌شود و پوسته داخلی با تزیینات نقوش هندسی احداث گردیده است، به این سبک گنبدسازی دوپوسته پیوسته اطلاق می‌گردد. ایجاد عناصر باربر عمودی متناسب با محل ساخت و میزان فشار حاصله از وزن انواع پوشش‌ها طراحی‌شده است. در گنبد نظام الملک – نمازخانه اصلی – از ستون‌های چهاربخشی که از ترکیب چهاردایره تشکیل‌شده استفاده‌شده است. در گنبد شمالی – تاج الملک – از جرزهای مکعبی شکل با نرم‌سازی گوشه‌ها و ایجاد تنوع در مقاطع آنها عناصر باربر ساخته‌شده در اکثر فضاهای شبستانی از ستون‌های استوانه‌ای شکل با سرستون‌های مکعبی استفاده‌شده است. پوشش طاق و چشمه دارای تنوعی بی‌نظیری است.در این مسجد حدود ۴۵۰ دهانه پوششی با بیش از پنجاه روش ساخت اجراشده است. این تنوع پوشش‌های طاق و چشمه در مساجد جامع جهان استثنایی است.
بازدید شماره ۵:
مسجد علی، از عهد سلجوقیان تا دوران ساماندهی و مرمت. مسجد علی، که در دوران سلجوقیان به نام “مسجد سلطان سنجر” یا “مسجد سنجریه” شناخته می شد در خیابان هارونیه و در مجاور مقبره هارون ولایت قرار دارد.
بنای کنونی مسجد با نقشه چهار ایوانی ساخته شده و دارای سردر، صحن، ایوان، گنبدخانه و شبستان تابستانی و زمستانی است که با تزیینات زیبا کاشی معرق، مقرنس کاری و کتیبه های تاریخی مزین شده اند. سردر ورودی مسجد در ضلع غربی آن دارای کاشیکاری معرق نفیس و کتیبه تاریخی است. کتیبه مزبور به خط ثلث با کاشی معرق سفید بر زمینه آبی، متضمن نام پادشاه وقت و بانی ساختمان و سال اتمام ساختمان در سال ۹۲۹ هجری قمری و به خط “شمس الدین تبریزی” است. ردیف اول این کتیبه، قرآنی و به خط ثلث حنایی رنگ است. سایر سطوح سر در با کاشیکاری معقلی و خطوط بنایی تزیین و نماسازی شده است. در سال ۱۳۲۳ شمسی، این ورودی تعمیر و اشعاری به خط نستعلیق سفید بر زمینه کاشی لاجوردی بر آن نوشته می شود.
مناره سلجوقی مسجد علی به ارتفاع حدود ۴۸ متر، در کنار گنبد قرار گرفته و از شکیل‌ترین مناره‌های دوره سلجوقی است که با تزیینات آجرکاری و کتیبه‌های متعدد مزین شده است. مدخل این منار در درون مسجد قرار گرفته است. در ارتفاع حدود ۳۶متری، قرنیزی به صورت تاج بیرون زده و بعد از آن، بخش کوچک تر منار قرار گرفته که در انتهای آن نیز قرنیز دیگری قرار دارد. در داخل مناره، ستون مرکزی قرار دارد که پلکان حول محور آن به طرف بالا می گردد. با توجه به ویژگی های معماری مناره به نظر می رسد که مربوط به قرن ششم و به احتمال کم تر، قرن هفتم هجری باشد.
سیاحان و جهانگردان و محققین بسیاری در گزارشهای خود به این مناره اشاره کرده اند که مشهورترین آنها پیترو دولاواله، ژان شاردن، اوژن فلاندن، پاسکال کُسْتْ، مادام دیولافوآ، پرفسور هرتسفلد و دیگران می باشند. پیترودلاواله و شاردن که در سال ۱۶۱۹ و ۱۶۶۶ میلادی در اصفهان بوده اند، این مناره را به مقبره هارون ولایت منسوب داشته است.
تور میدان عتیق به صورت کاملا تخصصی و با اطلاعات کامل در ۴ ساعت برای مسافران خارجی و داخلی و به چند زبان اجرا می شود.
شما می توانید این تور را در شرکت خدمات مسافرتی طلوع سفریاد خریداری کنید .
تلفن رزرو :۰۳۱۳۲۳۵۲۶۷۳ همراه :۰۹۱۳۱۲۵۰۲۲۱
