مشگین شهر یکی از شهرهای تاریخی و زیبای استان اردبیل است که هر ساله گردشگران بسیاری این شهر را به عنوان مقصد سفر خود انتخاب می کنند. در این مطلب به بررسی جاذبه های گردشگری این شهر پرداختیم. امید است مورد توجه شما مخا

یکی از ایل های مهم در کشور ایران، ایل غیور شاهسون می باشد. ایل شاهسون که به صورت عشایری و معمولا الاچیقی زندگی می کنند در تاریخ و برهه های تاریخی گوناگون سهم موثری داشته اند. با هم این ایل را زیر ذره بین قرار خواهیم داد :

شواهد موجود بیانگر آن است که اگر نه همه، دست‌کم تعدادی از گروه‌های ایل شاهسون از دشت مغان به خرقان و خمسه کوچیده‌اند.(که البته نباید این گروه را با اتحادیه ایل خمسه فارس اشتباه گرفت). شیوه زندگی عشایر شاهسون  و بسیاری از ویژگی‌های فرهنگی ، علی الخصوص آلاچیق‌های نیم‌کره‌ای، آن‌ها را از سایر گروه‌های ایلی ایران حتی ایلات خرقان و خمسه متمایز می‌سازد. پاره‌ای از این ویژگی‌ها را که منشاء ترکی دارند می‌توان در میان سایر ایلات ترک زبان ایران مشاهده کرد. گو اینکه برخی طوایف شاهسون خاستگاه ترکی ندارند و توانسته‌اند پاره‌ای از ویژگی‌های متمایزشان را حفظ نمایند.

عنوان شاهسون به فارسی به معنی شاه دوست است. این عنوان پس از پیروزی انقلاب اسلامی به ایل سون یا دوستدار مردم تغییر نام یافت. اسکندر بیگ ترکمان مورخ معروف عصر صفوی استعمال کلمه “شاهی سیون” را ضمن وقایع فتح عراق در دوره شاه اسماعیل اول و همچنین بیان وقایع زمان شاه طهماسب به کار برده‌ است. اما اصطلاح سیاسی این شعار زمانی اهمیت پیدا کرد که به طرفداران شاه اسماعیل دوم اطلاق شد و این در حالی بود که بر سر جانشینی شاه طهماسب بین جانشینان او اختلاف افتاد و در این میان دختر طهماسب به نام پریخان خانم که سیاستمدار مقتدری بود به طرفداری از اسماعیل میرزا خود را شاهی‌سون اعلام نمود.

امروزه شاهسون‌ها علاوه بر مناطق گسترده‌ای از کشور ایران در دیگر کشورهای همسایه از جمله جمهوری آذربایجان، عراق، ترکیه، افغانستان و کشمیر نیز سکونت دارند.

خاستگاه عشایر ایل شاهسون

با وجود اسناد نسبتاً فراوانی که راجع به تاریخ شاهسون‌ها وجود دارد، منشا پیدایش شاهسون‌ها و ایل شاهسون هنوز در پردهٔ ابهام قرار دارد. گمان می‌رود ایل شاهسون مجموعه‌ای از گروه‌های قبایلی باشند که حدوداً بین قرن شانزدهم و هیجدهم به صورت اتحادیه‌ای گردهم آمدند. در قرن حاضر درباره منشا پیدایش شاهسون‌ها سه روایت متفاوت وجود دارد.

از جمله این روایات از جانب سرجان ملکم است با این شرح که می‌گوید :

    شاه عباس اول از همان آغاز سلطنت ناگزیر به مقابله با زیاده‌طلبی امیران بزرگ قبایل قزلباش برخاست. وی بدین منظور، برخی از سران قزلباش را به خاک هلاکت نشاند و برای مقابله با طغیان قبایل قزلباش قبیله‌ای تاسیس نمود و آن را شاهسون یعنی دوستدار شاه نامید و از همه مردان قبایل خواست تا به‌عنوان عضوی از این قبیله ثبت نام نمایند. شاه این قبیله را به عنوان فداییان و سرسپردگان خاندانش در نظر گرفت و با حمایت ویژه‌ای که از این قبیله به عمل آورد، آن را از دیگران متمایز و برجسته ساخت.

ولادیمیر مینورسکی در مقاله‌ای با عنوان “شاهسون” که در دائرة‌المعارف اسلامی درج گردیده است، خاطرنشان می‌کند که اسناد و شواهد موجود روایت مالکم را تا حدی مغشوش ساخته است زیرا منابع تاریخی عصر صفوی ما را به این حقیقت که شاه عباس اول قبیله‌ای را ایجاد نموده و آن را شاهسون نامیده باشد رهنمون نمی‌سازد.

روایت شاهسون‌ها متفاوت با روایت مالکم است. اما در تضاد با آن نیست و تنها در جزئیات اختلاف وجود دارد. شاهسون‌ها نیز مهاجرت اجدادشان را از آناتولی تائید نموده‌اند. روایت رسمی و مورد قبول افراد ایل که در نوشته‌های مربوط به ایل شاهسون نیز منعکس گردیده، در قرن حاضر اولویت یافته است. به اعتقاد شاهسون‌ها ایل شاهسون از سی و دو طایفه با موقعیتی برابر تشکیل‌شده است. شاهسون‌ها مدعی هستند که آنان هیچ وقت تحت امر یک رئیس ارشد نبوده‌اند. مطابق نظریه‌های رایج، شاهسون‌ها در زمان صفویه در مغان به سر می‌برده‌اند. اما در مورد بومی بودن و یا مهاجر بودن آن‌ها به منطقه و در صورت پذیرش مهاجرت، بر سر زمان مهاجرت اختلاف دیدگاه وجود دارد.

با توجه به روایات و سندیت‌های تاریخی موجود، اتحادیه ایل شاهسون از چند طایفه شامل بومیان دشت مغان (احتمالاً آلانها و تیره مهرگانیان آریایی نژاد ” آینالی‌ها = آئینه‌ای‌ها، مهرپرستان”) و مهاجرینی مانند اعقاب طوایف افشار و طوایف شاملو (مهاجر از آناتولی) و برخی از قبایل قزلباش و غزهای ترک نژاد آسیای میانه، تشکیل یافته باشد که تحت یک اتحادیه سیاسی، نظامی و اجتماعی خاص با زبان رسمی ترکی ائیلیاتی برای افراد ایل، گرد هم آمده‌اند و در سده‌های ۱۶ تا ۱۸ میلادی نقش سیاسی و نظامی پر رنگی را در تاریخ منطقه و حتی ایران داشته‌اند.

وجه تسمیه اصطلاح شاهسون

در معنای واژه شاهسون که محتوی پاره‌ای ارزش‌های نمادین است می‌بایست بیشتر پژوهش گردد. در کل واژه شاهسون دارای مفاهیمی است که به شرح زیر آورده شده:

در وهله اول از واژه شاهسون معنای سرسپردگان شاه استنباط می‌گردد.(دوستداران شاه)

در وهله دوم، این واژه بیانگر سر سپاری به طریقت صفویه , مذهب شیعه و ائمه به خصوص علی بن ابی‌طالب است که شاهان صفویه نمایندگان آنان به شمار می‌رفتند و نه تجلی و تجسم آنان.

در وهله سوم واژه شاهسون حس انزجار و مخالفت شدیدی را نسبت به عثمانی سنی مذهب که دشمن دیرینه صفویان شیعه مذهب بودند، پدید می‌آورد. اعلام شاهسونی از سوی روسای قبایل بدین معنا بود که آنان پیروی از فرامین شاه را در حکم فرایض دینی و اخلاقی خود تلقی می‌کردند.

در وهله چهارم می‌توان معنا و مفهوم شاهسونی را در حس میهن‌دوستی و ایران پرستی در نزد مردمان شاهسون جستجو کرد.

ساختار اجتماعی ایل شاهسون

هرم سازمان تولیدی ایل شاهسون از خانوار آغاز و به تیره و طایفه ختم می‌شود. در گذشته ریاست طوایف را خان‌ها به عهده داشتند که امروز از مزایای اجتماعی-اقتصادی و سیاسی شایانی برخوردار بودند ولی قدرت آن‌ها در برابر خوانین ایلیاتی سایر عشایر مانند قشقایی بسیار ناچیز بود. در راس هر رده کوچک نیز مسؤلی قرار داشت که آق سقل نامیده می‌شد.

خصوصیات اجتماعی ایل شاهسون

مسکن

شاهسون‌ها به مجموعه چند آلاچیق و کومه‌ای که در یک نقطه برپا شده باشد، اوبه می‌گویند. محلی که اوبه در آن قرار گرفته و یا به جایی که چادرها در آنجا برافراشته می‌شوند یورد اطلاق می‌گردد. مشخصه اصلی یورد سنگ چین‌های هلالی شکل (قوسی) است که به موقع استقرار اولین آلاچیق یا کومه در آنجا، برای گذاشتن فارماش (جا رختخوابی پشمی) و سایر اسباب و اثاث چیده شده و چوب‌های چادرها به این فاصله تقریبی یک متر خارج از این سنگ‌چین هلالی چیده می‌شوند. سبب اصلی چیدن این سنگ‌ها به خاطر مصون نگه‌داشتن اسباب و اثاث پشمین از تماس با کف زمین جلوگیری از نفوذ نم و رطوبت به داخل آن‌هاست. معمولاً هر فرد عشایر تا آخر عمر به خاطر دارد که در کدام یورد به دنیا آمده است. همچنین هرکدام از این یوردها دارای القاب یا عناوین قراردادی به خصوص هستند که ممکن است برخی از اسامی یادآور یک جریان تاریخی و یا واقعه و پیشامدی نیز باشد. به دلیل اینکه در مقایسه با سایر مناطق عشایری ایران هر دو ناحیه سردسیر و گرم سیر شاهسون، (تابستان ییلاق و زمستان قشلاق) آب و هوای سردی دارند به همین خاطر عشایر شاهسون به تجربه دریافته‌اند از چادری استفاده نمایند که حتی‌المقدور بیشترین هماهنگی را با شرایط محیطی داشته باشد.

آلاچیق و کومه

آلاچیق و کومه مسکن اصلی عشایر شاهسون در ییلاق می‌باشد. آلاچیق یکی از مشخصات و نشانه‌های عشایر شاهسون است که چادر نیمکره‌ای شکل می‌باشد و کومه چادر دالانی شکل دارد و معمولاً از آلاچیق کوچک تر است و از جنس خشنی و با آلاچیق که با دقت و مهارت و ظرافت درست می‌شود قابل مقایسه نمی‌باشد. آلاچیق همیشه با کومه همراه می‌باشد.

پوشاک

امروزه پوشاک مردان و زنان شاهسون همانند پوشاک روستائیان اطراف منطقه می‌باشد و هرگونه تغییر و تحولی در نوع یا شکل لباس روستائیان به‌وجود آمده‌ است در ترکیب و نوع لباس عشایر شاهسون نیز این تغییرات مشاهده شده‌ است. در زمان‌های قدیم مردان و زنان منطقه دارای لباس مخصوص بوده‌اند که امروزه حتی در دور افتاده ترین نقطه آذربایجان و دیگر نقاط نیز هیچ اثری از آن پوشش دیده نمی‌شود. زنان شاهسون (البته برخی بخصوص زنان سالخورده) تا حدودی بافت سنتی پوشاک خود را حفظ کرده و در مواردی نیز هیچ الگو یا ترکیب جدیدی را دربافت سنتی لباس خود راه نداده‌اند.

پوشاک زنان شاهسون شامل ۹ تکه‌است که عبارتند از

کوینک (پیراهن)

تومان (تنبان یا دامن شلیته‌ای)

یایلیق (روسری)

آلین یایلیقی (چارقدی که از روی یایلیق و برای نگهداشتن آن از بالای پیشانی بسته می‌شود)

آرخچین (عرقچین)

یل (نیم تنه ساده‌ای که زمستان‌ها روی جلیقه پوشیده می‌شود.)

جوراب

جلقا (جلیقه بی آستین)

باشماق (کفش)

ياشماق (دستمالی كه بر روي دهان مي بستند)

صنایع دستی عشایر ایل شاهسون

در مطالعه اقتصادی عشایر شاهسون صنایع دستی بعد از فعالیت‌های دامداری و کشاورزی قرار می‌گیرد. زندگی کوچ نشینی که بر پایه پرورش دام و تولید فراورده‌های دامی بویژه گوسفند و بز استوار است امکان تهیه مواد اولیه برای تولید دست بافت‌های مختلف را با بکارگیری سلیقه و هنر خلاقه زنان شاهسونی فراهم نموده‌است.

از جمله صنایع دستی تولیدی توسط زنان عشایر شاهسون عبارتند از: قالی و قالیچه -گلیم، زیلو، جاجیم و خورجین – پلاس (چادر) – چوقا یا برک – کلاه – دستکش – جوراب – گیوه – پاپوش – حصیر – مفرش – نمک دان و….

دلبافته‌های عشایر ایل شاهسون

شاهسونی‌ها از فراورده‌های دامی از جمله پشم برای صنایع دستی استفاده می‌کنند که به‌صورت دلبافته‌هایی که حاصل هنر، ذوق، اندیشه، خاطرات تاریخ و برداشت‌هایی که از طبیعت و محیط اطراف داشته‌اند در قالب هنرهای تجسمی به صورت نقش بر روی دستبافته ایجاد می‌کنند. برخی از نقش‌ها مثل علامت گردونه‌مهر نشانگر چهار عنصر جهان است و برخی دیگر برداشت از طبیعت وگل و گیاهی است که به صورت اشکال هندسی درآمده است ونقش‌های دیگری نیز وجود دارد که حیوانات در آن نمایان هستند که براساس داستان‌های افسانه‌ای یا علاقهٔ شخصی به‌ کار گرفته‌شده‌است.

جاجیم

جاجیم یکی از دلبافته‌های ایل شاهسون است. طریقه بافت آن بدین صورت است که پشم گوسفندان را شسته و آن‌ها را با دستگاه‌ ریسندگی به نخ تبدیل کرده و بعد بارنگ‌های گیاهی آنها را رنگ می‌کنند و شروع به بافت جاجیم می‌کنند. بدین صورت که اول جایی وسیع و آزاد را انتخاب می‌کنند و بعد عمل چله‌دوانی را شروع کرده که در این روش نقش اولیه جاجیم مشخص می‌شود و با بافته‌های دیگر جاجیم تفاوت دارد. برای چله‌دوانی فردی که وارد است در نقطه‌ای می‌نشیند و تارها و نقش‌ها را نگاه می‌کند و افراد دیگر گلوله‌های دار را به دور دار می‌پیچانند. در جاجیم نقش‌های گوناگونی به کار می‌رود که از جمله آن‌ها می‌توان به یدی‌قارداش،قیقاج،لمه،دنه‌مه،بویرگ،چیت و … اشاره کرد. جاجیم باعرض ۲۰_۲۵ سانتی‌متر و با طول ۳۰_۴۰متر است. که بعد از بریدن آن‌ها را به هم می‌دوزند و زیرانداز تهیه می‌کنند. این نوع کار به دلیل سبک بودن و ظرافت آن در تهیه مبلمان، پادری، رومبلی و… استفاده می‌شود. ابزارهایی که برای تهیه جاجیم مورد استفاده قرار می‌گیرد عبارتند از:چوبک‌هایی برای بالا و پایین بردن تارها، دار، چوبی که عرض جاجیم را نگه‌دارد، سه‌پایه‌ای از جنس چوب، چوبک‌هایی نازک برای نقش اندازی و دفته‌چوبی که برای محکم شدن پودو ضربه ‌زدن استفاده ‌می‌شود.

گلیم

از دل بافته‌هایی است که قدمتی طولانی دارد. نوع بافت آن ساده و بدون پرز بوده و با نخ‌های پنبه‌ای، پشمی، کنفی و با مخلوط تار و پود بافته‌ می‌شود. نخ‌پنبه‌ای برای تار و نخ پشمی رنگی برای پود استفاده می‌شود. در گلیم‌بافی تهیه نقشه الزامی نیست، نقش بافی آن بیشتر به صورت ذهنی است. گلیم را به سه روش برجسته، ساده و ورنی می‌بافند؛ که برجسته‌بافی زمینه‌ای ساده دارد و شکل آن شبیه قالی پرزدار است به این طریق که از روی نقشه‌ی قالی بر چله گلیم گره می‌زنند و در آخر پرز اضافی آن را می‌چینند. در ساده بافی هرکدام از پودها را یکی در میان از بین چله عبور می‌دهند. این نوع از گلیم دو رو دارد و برای تهیهآن نیاز به نقشه از پیش تعیین شده ندارد. نقش به کار رفته در آن بیشتر هندسی است و به ندرت از نقوش منحنی در آن استفاده می‌شود. نوع دیگر که ورنی است یکرو بوده و پرز ندارد و معمولاً آن را به صورت ذهنی و بدون نیاز به نقشه می‌بافند.

پلاس

برای این نوع دستبافتِ ابتدا پشم‌ها را شسته، نخ‌ریسی و سپس رنگ‌آمیزی کرده و بعد از این‌که آماده شد شروع به بافتن می‌کنند که در مرحله اول چله‌دوانی کرده و پس از آن نقش‌اندازی می‌کنند. از نقشه‌هایی که در این بافت استفاده می‌شود می‌توان به چیچک، لمه، یدی‌قارداش، دورت‌گوز و … اشاره‌کرد. بعد از این‌که پلاس بافته‌شد آن را می‌برند و سپس تکه‌ها را به هم وصل کرده و به عنوان زیرانداز استفاده می‌کنند. به دلیل ظرافت و سبکی آن می‌توان به‌عنوان روکش مبلمان هم استفاده کرد.

 خورجین

به صورت کیسه‌ای بزرگ بافته‌ می‌شود که برای حمل وسایل فیمتی عشایرها به هنگام کوچ بر روی شتر می‌اندازند. خورجین‌ها به چندین روش ساخته‌می‌شوند نوع ساده آن را همانند جاجیم می‌بافند و مثل خورجین می‌دوزند ونوع رنگی و نقش‌دار، که به نام‌های خلی‌خورجین، دنه‌مه، قیناغ و … وجود دارد.

ورنی

این نوع کار با عبور دادن پود از تار و پیچاندن نخ‌خامه به دور نخ‌های تار شکل می‌گیرد. نوعی زیرانداز یکرو و بدون پرز است که چیزی بین گلیم و قالی است؛ از این لحاظ که در آن گره به کار نمی‌رود شبیه گلیم و از لحاظ نقش و طرح آن شبیه به قالی است. وسایل موردنیاز برای این نوع بافت:شانه، پود اصلی، دفتین، دار و … است.

پرده

نوعی دیگر از دستباف‌ها است که بر روی دارهای‌ افقی بافته‌ می‌شود و نخی که برای این نوع بافت به‌ کار می‌رود از جنس پشمی ظریف است.

آسمالیغ

دست بافته‌ای است که افراد عشایر وسیله‌هایی را که در مدت روز به آن احتیاج بیشتری داشته‌ باشند را در آن می‌گذارند و جنس آن بیشتر از نوع جاجیم و ورنی است.

اورکن

دل بافته‌ای است که با نخ‌های رنگی آماده‌شده و معمولاً در ابعادی به عرض ۱۰-۸ سانتی‌متر و به طول ۵-۴ متر بافته‌ می‌شود. از نقش‌های این نوع کار می‌توان به داراغ،تیرمه، دورت‌گوز،ایرشمه و … اشاره کرد.

نمکدان

این نوع دستبافتِ از دو تیکه بافت و به صورت بطری شکل درست می‌شود که بافت پشت آن با طرح گلیم و رندبافت است و قسمت زیرین آن قالی‌بافی است. بعد از این‌که کار بافت تمام شد نمکدان را آستر می‌گیرند و سر و ته آن را با نخ‌های پشمی می‌دوزند.

چوال

این نوع بافت به دو روش بافته‌ می‌شود. یک نوع بر روی دارهای عمودی که معمولاً به روش گلیم بافته‌ می‌شود و نوع دیگر بر روی تارهای افقی و به روش پلاس می‌بافند که بعد از بافته شدن آن را با یک پهنا و دو بلندی به صورت کیسه به هم می‌دوزند و در قسمت درب آن قلاب‌هایی می‌دوزند تا بتوانند درب آن را ببندند. از چوال برای نگه‌داری مواد غذایی و … استفاده می‌کنند. چوال به پنج نوع:شال‌چوال، ائون‌چوالی، قرخیلیق‌چوالی، باغاچاناغی و ال‌چوالی بافته ‌می‌شود.

مفرش

نوعی دیگر از دلبافته‌ها می‌باشد که مستطیلی‌شکل است و به صورت ورنی، گلیم، قایغ، فرش و … بافته‌می‌شود و در سه نوع قییاغ،خکی و گلیمی می‌بافند. گعبه، گول، بئلی‌باغلی از نقش‌های آن می‌باشد. این نوع دستبافته برای تمیز نگه‌داشتن وسایل و رخت‌خواب‌ها استفاده می‌شود و همچنین کار عشایر را برای حمل وسایل در موقع کوچ آسان‌تر می‌کند.

مراسم عید نوروز و چهارشنبه سوری

عید نوروز و چهارشنبه‌سوری از شادترین روزهای شاهسون‌ها است. شب چهارشنبه‌سوری آجیل گوناگون از نخودچی و گندم بوداده و غیره درست می‌کنند، آتش‌بر می‌افروزند و بچه‌ها از روی آن می‌پرند و صبح روز چهارشنبه آب‌تنی می‌کنند. در عید نوروز تخم‌مرغ رنگ می‌کنند و به دید و بازدید می‌روند و تخم‌مرغ‌ها را بین بچه‌ها پخش می‌کنند و آخر سر نیز همگی جمع شده و به خانه آق سقل و یا رئیس طایفه می‌روند. آن‌ها معتقدند که به هنگام تحویل سال، یک لحظه آب‌های روان از حرکت باز می‌ماند و درختان سر خود را به زمین می‌گذارند.

مراسم خواستگاری و عروسی

در خواستگاری دو نفر ریش‌سفید از خانواده داماد به چادر پدر عروس رفته و عهد و پیمان می‌بندند که خیلی به آن اهمیت می‌دهند. پس از خوردن شیرینی و بلافاصله پس از موافقت و عهد و پیمان در خواستگاری، خانواده داماد به محل عروسی رفته و یک روسری کلاغی، گردن بند، آئینه و شیرینی همراه می‌برند. ممکن است جشن عروسی تا بیست روز طول بکشد. در طول این مدت مهمانی‌ها برگزار می‌شود و در روز آخر هر مهمانی، مبلغی به عنوان طویانه (پول شیرینی) به صاحب‌خانه می‌پردازند.

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور

همان طور که در مطالب قبلی اصفهان تور می توانید مشاهده کنید استان اردبیل از لحاظ مذهبی استانی شاخص به شمار می آید. این استان چه در حوزه مراسمات و برگزاری آن ها و چه در داشتن تعداد بقعه ها و امامزاده ها از استان های شاخص در کشور است. با هم نگاهی خواهیم داشت به زیارتگاه های استان اردبیل :

امامزاده صالح: در محل ملامومن و پشت بقعه شیخ صفی الدین مسجد و مقبره امامزاده صالح یا اوغلان امامزاده سی قرار دارد. این بنا در زمان شاه عباس اول و در سال ۱۱۳۰ هجری قمری ساخته شده است. در جوار حرم اتاقی وجود دارد که مدفن دو مرجع دینی قدیمی است.

امامزاده سید ابراهیم(ع): مزار امامزاده سید ابراهیم(ع) در روستای چنارلق قرار دارد که جنوبی ترین روستای خلخال و تقریبا چسبیده به استان زنجان می باشد. این روستا در دل کوه های جنوبی استان اردبیل واقع شده است.

امامزاده سید محمد صالح(ع): بقعه مبارکه سید محمد صالح(ع) معروف به فاطمی در شهرستان خلخال در خیابان اصلی شهر واقع شده است. بنای امامزاده مستطیل شکل با دو منار و گنبد پیازی شکل می باشد.

امامزاده سید خلیل(ع): امامزاده سید خلیل(ع) در ۵ کیلومتری روستای سفید آب، در روستای سجهرود از توابع بخش خورش رستم شهرستان خلخال واقع شده است. بنای امامزاده نیز خارج از روستا در پشت تپه ای در یک قبرستان قدیمی واقع شده است که برای رسیدن به بنای امامزاده باید از چند تپه گذشت.

امامزاده امیر نعمت الله(ع): این امامزاده در روستایی به نام آل هاشم و در قسمت جنوبی غربی شهرستان خلخال قرار دارد. بنای این امامزاده دارای یک گنبد گرد معمولی و دو مناره است.

امامزاده زاویه سادات(ع): امامزاده زاویه سادات در روستای زاویه سادات در قسمت جنوبی شهرستان خلخال قرار دارد. این امامزاده مربوط به سیدالیاس و سیدهاشم است که طبق روایت اهالی از فرزندان امام موسی بن جعفر(ع) می باشند. مقبره هر دو امامزاده در این بنا واقع شده است.

امامزاده سید محمد قریشی: بنای امامزاده سید محمد قریشی در مرکز شهر هشتجین جنب مسجد شهر واقع شده است. بنای قدیمی متعلق به دوران پهلوی و دارای یک گنبد و دو منار است. به گفته اهالی شهر این شیخ از قریش عربستان بوده و در اوایل ورود اسلام به سرزمین ایران از جانب اعراب برای تبلیغ اسلام به این شهر آمده است.

امامزاده سید ابراهیم(ع): بقعه امامزاده سید ابراهیم(ع) یکی دیگر از امامزاده های روستای کرین می باشد. خارج از روستا یعنی پایین جاده در بین دو کوه و داخل دره چهار دیوار خشتی با سقفی از تیرک چوبی و کاه گل در میان درختان و دره ای پوشیده از گل و سبزه قرار گرفته که مزار سید ابراهیم در این بنا واقع شده است.

 امامزاده سید نصرالدین(ع): امامزاده سید نصرالدین(ع) در روستای سوسهاب که شرقی ترین روستای بخش خوش رستم شمالی است واقع شده است. ساختمان این امامزاده سنگی و سقف آن از نوع شیروانی می باشد.

امامزاده سید اشرف(ع): امامزاده سید اشرف(ع) در روستای ارسون، بین راه هشتجین و خلخال قرار دارد. این امامزاده خارج از روستا و در کنار جاده قرار گرفته است. به گفته اهلی روستا این امامزاده از نوادگان امام موسی کاظم(ع) می باشد.

امامزاده پیر سلمان(ع): امامزاده پیر سلمان در مرکز شهرستان خلخال قرار دارد این امامزاده بین مردم شهر به نام “زنجیر لی امامزاده” معروف است. این بنا یکی از مهمترین امامزاده های شهرستان خلخال به شمار می رود.

امامزاده سید دانیال(ع): بقعه متبرکه امامزاده سید دانیال(ع) در روستای خانقاه سادات بالای تپه کم ارتفاعی واقع شده است. این روستا در ۵ کیلومتری شمال شهرستان خلخال گرفته است. امامزاده سید دانیال از نوادگان امام موسی کاظم(ع) بوده است.

امامزاده سید ابوالقاسم(ع): امامزاده سید ابوالقاسم در روستای غفور آباد در قسمت شمال شرقی شهرستان خلخال قرار دارد. این امامزاده در خارج روستا و در قبرستان روستا واقع شده است که دور تا دور بنا را درختان بسیار زیبایی پوشانده اند. این امامزاده از نوادگاه امام موسی کاظم(ع) می باشد.

امامزاده سید اسماعیل(ع): بنای امامزاده سید اسماعیل(ع) در خارج از روستای زاویه کیوی در بالای یکی از کوه های غربی قرار گرفته و هیچ گونه راه مناسب دسترسی ندارد و رفت و آمد از این مسیر مقدور نمی باشد و به علت سختی راه مردم روستا قادر به رفت و آمد به امامزاده نمی باشند.

امامزاده قاسم(ع): زیارتگاه امامزاده قاسم بر سر جاده اصلی مسیر بین شهرستان خلخال و روستای خوجین در ۲ کیلومتری خلخال قرار دارد. روستای خوجین در جنوب شرقی شهرستان خلخال قرار دارد که جاده اصلی خلخال امامرود از داخل این روستا می گذرد.

امامزاده ابراهیم(ع): امامزاده ابراهیم در مسیر جاده اصلی بین شهرستان خلخال و روستای خوجین قرار گرفته است. بنای اصلی امامزاده در دوران پهلوی تخریب شده و هم اکنون تنها یک پایه آجری ساده به ارتفاع یک متر در مسیر جاده اصلی قرار گرفته که زیارت نامه این امامزاده می باشد.

امامزاده سید محمد(ع): بقعه متبرکه امامزاده سید محمد(ع) که به روایت اهالی روستا از نوادگان امام موسی کاظم(ع) می باشد در روستای مجره بالا تپه داخل قبرستان روستا واقع شده است. این روستا در ۱۰ کیلومتری شرقی شهرستان خلخال قرار گرفته است.

امامزاده آقا میر زمان(ع): روستای خمس در ۱۲ کیلومتری شرق شهرستان خلخال قرار گرفته است. زیارتگاه امامزاده میر زمان در مرکز روستای خمس در بالای تپه و در داخل قبرستان این روستا واقع شده است.

امامزاده شاه عبدالعظیم(ع): زیارتگاه امامزاده شاه عبدالظیم(ع) در روستای اسکستان بخش لاهرود در شرق شهرستان خلخال قرار دارد.

امامزاده باقر(ع): زیارتگاه امامزاده باقر(ع) در محوطه قبرستان روستای اسکستان در قسمت ورودی روستا قرار گرفته که از شمال و شرق به بافت مسکونی و از جنوب به باغات روستا منتهی می شود. امامزاده باقر(ع) از نوادگان امام سجاد(ع) می باشد.

 امامزاده سید ابراهیم(ع) مشهور به خنده شاه: زیارتگاه امامزاده خنده شاه در روستای اسبو واقع در شرق شهرستان خلخال ما بین روستای درو و اسکستان قرار گرفته است. بنای این امامزاده بر سر جاده اصلی روی تپه واقع است و برای رسیدن به امامزاده باید از روی پل چوبی بر روی رودخانه امامرود گذشت.

امامزاده سید حمزه(ع): زیارتگاه امامزاده سید حمزه(ع) در روستای درو واقع شده است که در قسمت شرق شهرستان خلخال ما بین شهر کلور و روستای اسبو قرار گرفته است. زیارتگاه امامزاده سید حمزه در پایین تپه خارج از محدوده روستای درو در میان درختان بلند و سرسبز قرار گرفته که رودخانه کم آبی نیز از کنار این زیارتگاه می گذرد. این امامزاده از نوادگان امام موسی کاظم می باشد.

 امامزاده سید سلیمان: این آرامگاه در روستای فخرآباد مشگین شهر واقع شده است. نمای بیرونی بنا با سنگ های سیاه رنگ و آجرهای رگ چین تزیین شده است.

امامزاده سید ابراهیم خراسانی: مقبره امامزاده سید ابراهیم خراسانی از نوادگان امام رضا در شهر لاهرود واقع شده است. مردم بومی به وقوع معجزاتی در این امامزاده معتقدند.

امامزاده بابیان(ع): امامزاده بابیان در روستای بابیان در حدود ۵۰ کیلومتری جنوب شرقی لاهرود قرار دارد. این روستا در دل کوه و با مسیر خاکی با فاصله زیادی از روستاهای اطراف یکی از روستاهایی است که هنوز بافت روستایی خود را حفظ کرده و دارای خانه های کاه گلی زیبایی می باشد.

امامزاده محسن(ع): امامزاده سید محسن در روستای نقدی اولیا در شرق شهر لاهرود و بعد از روستای فخر آباد واقع شده است. امامزاده سید محسن از نوادگان سید سلیمان است که نسب آن به امام جعفر صادق(ع) می رسد. ساختمان بقعه در کنار جاده اصلی ورودی روستا و در میان قبرستان روستا واقع شده است.

امام زادگان احمد و محبت(ع): بنای امامزاده احمد و امامزاده محبت(ع) روستای النی در ۵ کیلومتری شمال شرقی مشگین شهر واقع شده است. این بنا یک بنای کاملا مخروبه در قبرستان قدیمی روستاست. قدمت بنا به حدود ۳۰۰ سال پیش می رسد.

امامزاده سید جعفر: امامزاده سید جعفر در انتهای یکی از کوچه های بن بست روستای انار در دل باغ سرسبزی جای دارد. همچنین قبرستان روستا و مزار شهدا نیز در داخل باغ قرار گرفته است. از این امامزاده به عنوان مسجد روستا نیز استفاده می شود.

امامزاده سید عمادالدین(ع): امامزاده سید عمادالدین در محدوده قبرستان مرکزی روستای رحیم بیگ لو در ۲ کیلومتری شهر رضی، در پای تپه ای واقع شده است.

امامزاده سید سلیمان(ع): این امامزاده در دهستان قره سو، در بخش مشگین شرقی و در ۲۲ کیلومتری شرق شهرستان مشگین شهر واقع گشته است. مقبره سید سلیمان دارای گنبد و مسجد است. سید سلیمان فرزند بلافصل امام موسی کاظم می باشد. در این مقبره تعدادی ظروف بسیار قدیمی منحصر به فرد و چندین کتاب خطی نفیس نگهداری می شود که می توان به نسخه های دست نویس شاهنامه فردوسی اشاره نمود.

امامزاده شاه محمود(ع): امامزاده شاه محمود(ع) در قسمت مرکزی دهستان شال از توابع بخش کلور شهرستان خلخال در بلندی واقع شده است. سقف این بنا از نوع شیروانی و نمای اصلی بنا رو به دهستان است.

امامزاده خضر(ع): امامزاده خضر در محله سنگ بر دهستان شال قرار دارد. این امامزاده در جنوبی ترین قسمت دهستان شال واقع شده است که قسمت جنوبی آن مشرف به یک دره می باشد. بنا به گفته اهالی روستا امامزاده خضر از نوادگان امام موسی کاظم(ع) می باشد.

امامزاده عین علی(ع): روستای گیلوان که در بخش لاهرود شهرستان خلخال واقع شده است از زیباترین و سرسبزترین روستاهای این منطقه به شمار می رود. مزار مقدس امامزاده عین علی(ع) در دل باغات سیب و گردو و گیلاس و در بالای تپه ای در خانقاه گیلوان قرار گرفته است. بنای امامزاده در محوطه قبرستان روستا قرار گرفته و مسجد نیز در کنار امامزاده است.

امامزاده سید صفی الدین(ع) و سید شهاب الدین(ع): امامزاده سید صفی الدین(ع) و سید شهاب الدین(ع) در روستای طهارم دشت واقع در جنوب غربی دهستان شال در جنوب شرقی شهرستان خلخال و بخش لاهرود واقع شده است. این امامزادگان به روایت اهالی محل از نوادگان امام موسی کاظم(ع) می باشند.

امامزاده عقیل بن محمد: بنای امامزاده عقیل بن محمد(ع) در روستای کهل از روستاهای بخش شاهرود شهرستان خلخال می باشد. این امامزاده در تپه های مشرف به روستا واقع شده است.

امامزاده سید: امامزاده سید در روستای احمد آباد واقع در جنوب شرقی بخش شاهرود در جنوب شرقی شهرستان خلخال قرار دارد. روستای احمد آباد در دل یک دره سرسبز قرار گرفته و رفت و آمد به این روستا بسیار دشوار می باشد. به همین دلیل اهالی این روستا ارتباط زیادی با روستاها و شهرهای اطراف ندارند.

امامزاده سید شمس الدین(ع): امامزاده سید شمس الدین در روستای چمولوگبین در جنوب روستای احمدآباد از روستاهای بخش شاهرود واقع شده است. این روستا با یک راه خاکی صعب العبور از نزدیک ترین آبادی اطراف حدود ۵۰ کیلومتر فاصله دارد که در این جاده رفت آمد با ماشین به سختی ممکن است.

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور

علاوه بر شهر اردبیل که دارای ابنیه تاریخی بسیاری است، در روستاهای آن نیز بناهای تاریخی زیادی دیده می شود. یکی از این بناهای تاریخی بنای برج شاطر گنبدی در روستای صومعه از توابع اردبیل است. با هم نگاهی به این برج تاریخی خواهیم داشت :

اين برج در روستاى صومعه ۸/۵ كيلومترى اردبيل در يك فضاى وسيع و گسترده بنا شده است. در حوالى برج به فواصل گوناگون، تپه‌هاى باستانى قرار دارد. بيشتر آن‌ها مربوط به دوره‌هاى پيش از اسلام به ويژه دوره اشكانى است. برج از داخل استوانه و از خارج ده ضلعى با طول اضلاع ۲/۶۳ متر است و ازاره‌اى سنگى به ارتفاع ۱/۵ متر و مركب از چهار رج سنگ‌ تراش دارد. بر روى پايه سنگى، جرزهاى دو وجهى آجرى و در فاصله آن‌ها قاب‌سازى‌هاى آجرى با طرح‌هاى مختلف انجام شده است.

ورودى برج در ضلع شرقى و در بالاى پايه سنگى واقع شده كه پنج يا شش پله در برابر آن قرار داشته است. از كتيبه و پوشش بنا چيزى برجا نمانده است، ولى از شيوه معمارى برج و شباهت آن با مقبره چلبى اوغلو در سلطانيه چنين برمى‌آيد كه احتمالاً از بناهاى قرن هشتم هجرى باشد

برج شاطر در ۷ مهر ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۶۱۸۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور

اردبیل را می توان بهشت شکم پرستان ایرانی نامید. اردبیل با داشتن ده ها نوع غذای سنتی و خوشمزه و البته شیرینی های منحصر به فرد و بسیار عالی می تواند بهترین انتخاب برای شکم پرستان برای سفر باشد. در مطلبی جداگانه در اصفهان تور به شیرینی های اردبیل پرداختیم، حالا نوبت غذاهای سنتی اردبیل است. با ما همراه باشید:

استان اردبیل یکی دیگر از نواحی حیرت‌انگیز و دوست‌داشتنی کشور ایران است که مردمانی با فرهنگ غنی و ناب ایرانی در آن روزگار می‌گذرانند. میهمان‌نوازی و فراهم نمودن بهترین شرایط میزبانی، از جمله آداب و آئین آن‌ها به شمار می‌آید که در سراسر کشور شناخته شده و مشهور است. بانوان خوش‌سلیقه و هنرمند این استان، غذاهایی لذیذ و منحصربه‌فرد را با چاشنی عشق و محبت تهیه و اعضای خانواده‌ی خود را به چشیدن خوراکی‌هایی مملو از گرمای علاقه و مهر خود بهره‌مند می‌سازند. شهرت دست‌پخت مادران این استان در سراسر ایران شناخته شده است. طعم غذاهای محلی تهیه شده در تنور گرم و سرشار از حرارت محبت مادرانه‌ی خانواده‌های استان اردبیل، بی‌نظیر و مثال زدنی است. خوراکی‌هایی اصیل و بکر مانند: آش میوه، تره اسفناج، آش دوغ (آیران آشی)، پیچاخ قیمه، رشته‌پلو قیسی، خورشت هویج، شیرپلو، باسترپلو، خشیل، کوکو ماه، خورشت بادام اردبیلی، آش شیر، آش یارما، بزباش، چیغیرتما، خارشت قاتق، ترشی‌قرمه، تاس‌کباب، قیقاناق، آش اوماج، ترحلوا، سوغان سو و بسیاری دیگر از غذاهای سنتی که در طبخ و تدارک هرکدام، داستان‌ها و پندهایی از گذشته نهفته است.

آش میوه

یکی از غذاهای مخصوص و سنتی استان اردبیل با ترکیب تنوع لذیذی از میوه‌های خشک تهیه می‌شود که به آش میوه شهرت یافته است. همانگونه که می‌دانیم، مصرف میوه توسط کارشناسان تغذیه و سلامتی بسیار توصیه شده است چرا که برای سلامت بدن مفید و ضروری به شمار می‌‌آید. مردم این استان با ترکیب میوه‌های خشک مانند: آلوی خورشتی، برگه‌ی زردآلو، قیسی‌زردآلو، گوجه‌برقانی و آلبالوخشک به تهیه و تدارک آش میوه می‌پردازند. در طبخ این غذای بومی نیازی به استفاده از سبزی نخواهد بود ولی در صورت تمایل می‌توان از این ماده‌ی مغذی نیز برای پخت آش میوه بهره‌مند شد. مادران هنرمند این خطه از کشور برای تهیه‌ی آش میوه از مواد دیگری همچون: پیاز، نخود، لوبیاقرمز، رشته آشی، گندم پوست‌کنده، برنج، عدس، نمک، زردچوبه و فلفل استفاده می‌کنند. آن‌ها در صورت تمایل از سبزی (تره، جعفری، گشنیز و برگ چغندر) برای طبخ آش میوه بهره می‌برند. قطعا حاصل ترکیب چنین مواد اولیه‌ی سالم و مفید، غذایی است لذیذ، خوش‌عطر و مقوی که بسیاری از ویتامین‌های مورد نیاز بدن را تامین خواهد کرد. پیشنهاد می‌کنیم هنگام سفر به این استان زیبا  از امتحان کردن طعم آش میوه‌ی بومی، غافل نشوید.

آش دوغ

آش دوغ یکی دیگر از غذاهای محلی استان اردبیل به شمار می‌آید که در برخی از استان‌های دیگر کشور نیز به عنوان خوراکی بومی و سنتی شناخته می‌شود. مردم این استان علاقه‌ی بسیاری به تهیه‌ی انواع غذاهای مقوی و آبکی مانند تنوع جالب و لذیذی از آش‌ها داشته که در برنامه‌ی غذایی آن‌ها به وضوح مشاهده می‌شود. آش دوغ نیز یکی از این خوراک‌های پرطرفدار و رایج در بین خانواده‌های استان اردبیل محسوب می‌شود. آشپزهای این استان با استفاده از نخود، برنج، سبزی (تره، جعفری و شوید)، دوغ تازه‌ی ترش، نمک، فلفل و سیر تازه، به تدارک این غذای سنتی و بومی می‌پردازند. البته روش‌های طبخ و مواد اولیه‌ی مختلفی در تهیه‌‌ی این آش وجود دارد که در برخی از آن‌ها از بلغور، آرد، کلم برگ و برخی مواد دیگر نیز استفاده می‌شود. مصرف آش دوغ در فصل سرما بسیار دلچسب و لذیذ خواهد بود.

پیچاخ قیمه (خورشت بادام)

پیچاخ قیمه یا خورشت بادام اردبیل یکی از لذیذترین و خوش‌عطرترین غذاهایی است که مخصوص استان اردبیل بوده و طرفداران بسیاری را در سراسر ایران از آن خود کرده‌است. از مواد مغذی و مفیدی که در تهیه‌ی آن استفاده می‌شود، می‌توان به خلال بادام، گوشت گوسفندی، پیاز، تخم‌مرغ، ادویه‌ی خورشتی (کاری، فلفل، زردچوبه، دارچین، هل ساییده شده و نمک)، زعفران، نمک و فلفل نام برد. این غذا بسیار مطبوع و خوش‌طعم بوده و به عنوان یکی از رایج‌ترین غذاهای طبخ شده در این استان به شمار می‌آید. مردم استان اردبیل معمولا این غذا را همراه برنج، سبزی‌خوردن و ماست میل می‌کنند. کمتر گردشگری است که با سفر به این خطه از کشور، این غذای بومی را امتحان نکند.

تره اسفناج

اسفناج یکی از گیاهان بومی کشور محسوب می‌شود که به دلیل خواص و فواید بسیار زیاد و فوق‌العاده‌ای که متخصصان تغذیه آن را همانند گنجینه‌ای گرانبها می‌پندارند، در سراسر جهان به تولید و پرورش آن می‌پردازند. مهم‌ترین خاصیت موجود در این گیاه بومی، ضد سرطانی بودن آن است که اهمیت مصرف آن‌ را دوچندان می‌کند. پائین آمدن کلسترول خون، بهبود کم‌خونی، افزایش ترشحات لوزالعمده، تقویت اعصاب و … تنها برخی از فواید مصرف اسفناج محسوب می‌شود که بیان‌کننده‌ی دلیل توصیه‌ی کارشناسان غذایی و پزشکان به مصرف این گیاه مغذی و مفید است. مردم استان اردبیل با استفاده از اسفناج، لپه، سیر، پیاز، رب انار، روغن، فلفل، نمک، زردچوبه و تخم‌مرغ، نوعی غذای بومی و سنتی به نام تره اسفناج را تهیه و طبخ می‌کنند. خوراکی بسیار لذیذ، مقوی و پرخاصیت که مصرف آن برای سلامتی مفید و ضروری است. البته افرادی که از بیماری ورم مفاصل، سنگ کلیه و مثانه رنج می‌برند، باید در مصرف آن‌ نسبت به سایرین دقت بیشتری را منظور کنند.

شیرپلو (سوتی‌پلو)

از دیگر غذاهای سنتی و محلی استان اردبیل شیرپلو یا سوتی‌پلو نام دارد که معمولا در آخرین چهارشنبه‌ی سال (چهارشنبه‌سوری) تهیه و طبخ می‌شود. غذایی که با استفاده از برنج، شیر، روغن، گلاب و هل تهیه می‌شود. مادران و زنان خوش‌سلیقه‌ی استان اردبیل پس از طبخ شیر‌پلو آن‌را با خرما، روغن حیوانی و کشمش سرو می‌کنند تا اعضای خانواده‌ی خود را از غذایی کاملا مقوی و سالم بهره‌مند سازند. مصرف این غذای محلی، به دلیل داشتن مواد اولیه‌ی مفید و پرانرژی در ماه‌ مبارک رمضان گزینه‌ای مناسب برای وعده‌ی افطار یا سحر خواهد بود. به نظر می‌رسد این غذا با خورشت فسنجان، خورشت هویج، خورشت خلال بادام و خورشت‌هایی که شیرین طبخ می‌شوند نیز لذیذ و دلچسب باشد.

کشمش‌پلو

همانگونه که می‌دانید، کشمش از جمله مواد مغذی و مفید است که در رژیم غذایی مردم کشور از جایگاهی مهم و ارزشمند برخوردار است. این میوه‌ی خشک‌شده به دلیل چربی کم، منبع فوق‌العاده‌ای از انواع ویتامین از جمله ویتامین D، آهن، کلسیم، پتاسیم و ویتامین B از جمله مواد مصرفی پیشنهادی کارشناسان تغذیه تلقی می‌شود. کشمش‌پلوی استان اردبیل، نمونه‌ای از غذاهای سنتی و فوق‌العاده لذیذ این منطقه از کشور به شمار می‌آید که علاوه بر خواص منحصربه‌فرد آن، به دلیل داشتن طعمی شیرین و لذیذ، در بین خانواده‌های این استان بسیار پرطرفدار و دلپسند است. بانوان استان اردبیل با استفاده از موادی مانند: کشمش، برنج، شیر، نمک و روغن آن را تهیه و طبخ می‌کنند. قطعا ترکیب شیر و کشمش، طعمی جالب و مطبوع را به این غذای بومی خواهد بخشید.

یرکوکی خورشی (خورشت هویج)

هویج یکی دیگر از مواد خوراکی مغذی و بسیار مفید است که همواره مصرف آن از سوی پزشکان و کارشناسان تغذیه و سلامتی، توصیه شده است. مهم‌ترین خاصیت هویج به دلیل ویتامین A موجود در آن است که از ویتامین‌های مورد نیاز بدن به شمار می‌آید. انسان‌ها نیز استفاده از این ماده‌ی شگفت‌انگیز را در اولویت‌های برنامه‌ی غذایی خود قرار داده و به روش‌های مختلفی آن‌ را مصرف می‌کنند. خورشت هویج یکی دیگر از غذاهای سنتی و اصیل استان اردبیل است که طرفداران بسیاری را در سراسر این استان از آن خود کرده‌است. البته ناگفته نماند که این غذا یکی از خوراک‌های محلی و سنتی شهر تبریز نیز محسوب شده و خانواده‌های بسیاری در این شهر زیبا و دوست‌داشتی به طبخ و تهیه‌ی آن می‌پردازند. می‌توان این غذا را با استفاده از هویج، گوشت قرمز، روغن، پیاز، زعفران، رب گوجه‌فرنگی، نمک، آبلیمو و آبغوره تهیه کرد.

آش یارما (آش بلغور)

از دیگر آش‌های سنتی و بومی استان اردبیل، آش یارما یا آش بلغور است که علاوه بر داشتن طعم و عطری لذیذ، از خاصیت غذایی فراوانی به دلیل حضور بلغور گندم برخوردار است. بانوان کدبانوی استان اردبیل با استفاده از موادی همچون گوجه‌فرنگی، لوبیاقرمز، سبزی آش، عصاره‌ی گوشت، پیاز، نمک، فلفل، زردچوبه، زعفران و آبغوره در کنار بلغور گندم، آش یارما را طبخ می‌کنند.

باسترماپلو

یکی دیگر از غذاهای محلی استان اردبیل باسترماپلو نام دارد که اصالت آن به بادکوبه (باکو) باز می‌گردد. مواد ترکیبی این غذا هنگام سرو دیده نمی‌شود، زیرا محتویات آن داخل خود غذا پنهان یا به اصطلاح مدفون می‌شود. به همین دلیل به این غذای سنتی باسترما (مدفون‌ شده)، گفته می‌شود. این غذا بومی شهرستان آستارا نیز تلقی می‌شود. از نکات جالب دیگری که در مورد باسترماپلو می‌توان بیان کرد، نحوه‌ی سرو آن‌ است که جالب و منحصربه‌فرد به نظر می‌رسد. آشپزهای استان اردبیل معمولا پس از طبخ این غذا آن‌ را درون قابلمه‌های کوچک و تک‌نفره سرو می‌کنند. آن‌ها با استفاده از مرغ، رب ازگیل، گردو، برنج، زعفران، پیاز، کره، رب به، رب آلوچه و سیب‌زمینی به طبخ این غذای لذیذ و فوق‌العاده می‌پردازند.

چیغیرتما

چیغیرتما نوعی غذای محلی و مخصوص استان اردبیل است که در برنامه‌ی غذایی بسیاری از شهرهای کشور نیز با نام‌های دیگری رایج و شناخته شده است. چیغیرتما در زبان آذری به معنای اضافه کردن تخم‌مرغ در آخرین مرحله‌ی طبخ غذا است که معمولا به املت گوجه‌فرنگی شهرت دارد. هرچند تنوع جالب و دوست‌داشتنی از انواع چیغیرتما در کشور توسط بانوان کدبانو و خوش‌ذوق ایرانی تهیه و طبخ می‌شود، مانند چیغیرتمای بوقلمون، دومبالان چیغیرتما و …اما آنچه به عنوان غذای بومی و محلی استان اردبیل مشهور و شناخته شده‌ است، چیغیرتمای مرغ نام دارد. بانوان کدبانوی این استان زیبا و دوست‌داشتنی برای طبخ غذای محلی و سنتی خود، علاوه بر پیاز، روغن، تخم‌مرغ، گوجه‌فرنگی، نمک، فلفل و کره از مرغ نیز در طبخ آن استفاده می‌کنند که به چیغیرتمای مرغ معروف است. تهیه و آماده‌سازی این غذای سنتی بسیار آسان و لذت‌بخش است. پیشنهاد می‌کنیم، فرصت را از دست ندهید و در منزل چیغیرتمای مرغ اردبیل را تهیه و میل کنید. نوش جان…

آش شیر

تنوع آش و غذاهای آبکی در استان اردبیل جالب و ستودنی است. غذاهایی مقوی، سالم و در عین حال لذیذ و خوش‌عطر که هوش از سر هر انسانی خواهد برد. آش شیر یکی دیگر از غذاهای سنتی و بومی استان اردبیل است. البته آش‌‌ شیر در مناطق دیگری از کشور از جمله استان آذربایجان شرقی و شهرستان تبریز نیز به عنوان غذای بومی و سنتی محسوب شده و طرفداران بسیاری را از آن خود کرده‌است. قطعا کلسیم موجود در شیر برای سلامت استخوان‌های بدن لازم و ضروری است که می‌توان با میل کردن این آش خوشمزه به این مهم دست یافت. آشپزهای استان اردبیل با استفاده از شیر، گندم پوست‌شده، نخود، نمک، فلفل، گردو، کشمش و بادام به طبخ این غذای سنتی و بومی می‌پردازند. البته برخی از مادران هنرمند استان اردبیل با توجه به ذائقه‌ی افراد خانواده، مواد اولیه‌ی ترکیبی را اضافه یا حذف می‌کنند.

ترشی قورمه

از مسائل ژنتیکی و موروثی که بگذریم، ذائقه‌های مختلف نسبت مستقیمی با اقلیم محل سکونت افراد خواهند داشت. وضعیت آب و هوا، پوشش گیاهی و مواد اولیه‌ی بومی از جمله عوامل دیگری است که در شکل گرفتن سلایق غذایی افراد، موثر و قابل توجه است. استان اردبیل نیز از این قاعده مستثنی نبوده و به دلیل نوع اقلیم مناسب خود، از تنوع غذایی منحصربه‌فردی برخوردار است. ترشی‌قرمه غذایی است محلی و سنتی استان اردبیل که احتمالا به دلیل استفاده از مواد اولیه‌ی آن به این نام شهرت یافته است. مادران و زنان کدبانو و هنرمند استان اردبیل با استفاده از پیاز، زردچوبه، گوشت قرمز، لوبیا چشم‌بلبلی، آلوچه‌ی خورشتی، زعفران و رب گوجه‌فرنگی این غذای محلی را تهیه و طبخ می‌کنند. مردم این خطه از سرزمین ترشی‌قرمه را با برنج، سبزی‌خوردن و ماست میل می‌کنند. البته می‌توان با توجه به ذائقه‌ی افراد خانواده، چاشنی‌های دیگری را با این غذای لذیذ و خوشمزه سرو کرد.

دمی‌یارما

یارما یا بلغور گندم، از غلات مفید و تامین‌کننده‌ی مواد مغذی و مورد نیاز بدن انسان به شمار می‌آید. غذاهای متنوعی با استفاده از این ماده‌ی ارزشمند تهیه و طبخ می‌شود که می‌توان به انواع آش، پلو، دسر و شیرینی اشاره کرد. دمی‌یارما غذایی است سنتی و بومی استان اردبیل که به دلیل حضور بلغور گندم از طعمی دوست‌داشتنی و لذیذ برخوردار است. آشپزهای این استان با ترکیب موادی مانند: بلغورگندم، هویج، سیب‌زمینی، رب گوجه‌فرنگی، گوشت چرخ‌کرده، پیاز، روغن، نمک، زردچوبه و فلفل به طبخ و تهیه‌ی این غذای خوش‌عطر و پرطرفدار بومی می‌پردازند. بلغور گندم به دلیل خواصی همچون تقویت سیستم دفاعی بدن، درمان یبوست، کمک به بهبود و تنبلی عملکرد روده‌ها و تاثیر فراوان در ترمیم سلول‌های پوستی همواره مورد توجه کارشناسان تغذیه و سلامتی قرار گرفته و یکی از بهترین مواد مصرفی خوراکی خواهد بود.

تاس‌کباب

تاس‌کباب یکی از غذاهای اصیل ایرانی است که در دو نوع مختلف تاس‌کباب مرغ و گوشت تهیه و طبخ می‌شود. تاس‌کباب مرغ غذای سنتی و بومی استان اردبیل محسوب شده و به دلیل طعم و عطر فوق‌العاده‌ای که دارد، از محبوبیت فراوانی بین خانواده‌های این استان برخوردار است. ترکیب موادی مانند: گوشت سینه و ران مرغ، سیر، موسیر، زنجبیل تازه، پودر زیره، چوب دارچین، گردو، تخم‌ گشنیز، روغن زیتون، دارچین، عسل، گشنیز، زعفران و فلفل چیلی نتیجه‌ای شگفت‌انگیز و اشتهاآور درپی خواهدداشت و آن هم غذایی است لذیذ و خوشمزه به نام تاس‌کباب مرغ اردبیل که همراه نان، ماست و دیگر چاشنی‌های مورد علاقه‌ی مردم این خطه از کشور میل می‌شود. احتمالا به دلیل صرف زمان نسبتا زیاد و استفاده از مواد اولیه‌ی مختلف در تهیه و طبخ این غذای سنتی، دفعات کمتری را نسبت به سایر غذاهای مصرفی، در برنامه‌ی غذایی روزانه‌ی اعضای خانواده از آن خود کند. اما طعم شگفت‌انگیز و فوق‌العاده‌ی تاس‌کباب مرغ اردبیل، ارزش صرف زمان را خواهد داشت.

گیلدیک آشی (نسترن وحشی)

مصرف انواع گیاهان و گل‌های خوراکی، به بخشی از فرهنگ و آداب غذایی مردم سراسر جهان تبدیل شده است. با پیشرفت تکنولوژی در تمامی زمینه‌ها بویژه در بخش پزشکی، بررسی خواص گیاهان و سبزیجات خوراکی، امکان‌پذیر و میسر است. همین امر می‌تواند بشر را به استفاده از مواد غذایی سالم، مغذی و مفید راهنمایی و یاری دهد. در استان اردبیل نوعی آش محلی و سنتی تهیه و طبخ می‌شود که بانوان کدبانوی این استان با استفاده از نسترن وحشی آن‌ را آماده می‌کنند. گیلدیک آشی، نامی است که به این غذای سنتی اختصاص یافته و طرفداران خاص خود را دارد. آشپزهای استان اردبیل با استفاده از نسترن وحشی، آلبالوی خشک، آلوخشک، قیصی، حبوبات پخته ( نخود، لوبیاقرمز، عدس، لوبیاچیتی و لوبیاسفید)، کوفته ریزه تهیه شده با گوشت چرخ‌کرده، برنج، رشته‌ی آشی، روغن، نعناع، نمک، زردچوبه و گردو به طبخ این غذای لذیذ و سنتی می‌پردازند.

خشیل

غذایی بسیار مقوی و لذیذ که معمولا هنگام فصول سرد سال تهیه و مصرف می‌شود. این غذای سنتی یکی دیگر از خوراکی‌های محلی و بومی استان اردبیل محسوب می‌شود که به دلیل استفاده از شیره‌ی خرما و بلغور گندم بسیار مغذی و مناسب حفظ سلامت بدن به شمار می‌آید. البته این غذای اصیل در استان‌ آذربایجان نیز به عنوان غذایی محلی و سنتی شناخته می‌شود که علاوه بر فصول سرد سال یکی از غذاهای رایج طبخ‌شده در شب یلدا محسوب می‌شود. مردم استان اردبیل با استفاده از بلغور گندم، آرد، کره، شیره‌ی خرما، دارچین و شکر به طبخ و تدارک خشیل می‌پردازند. طعم شیرین این غذای بومی بسیار مطبوع و فوق‌العاده است. پیشنهاد می‌کنیم این خوراک دوست‌داشتنی را در منزل تهیه کرده و از میل کردن آن در کنار اعضای خانواده‌ی خود لذت ببرید.

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور