معرفی عشایر اردبیل

پست شده به وسیله : اصفهان تور/ 1652 0

 

معرفی عشایر اردبیل

ایلات و عشایر همیشه نقش مهمی در جای جای تاریخ این سرزمین کهن ایفا کردند با این قسمت از وبسایت مرکز مشاوره سفر طلوع سفریاد همراه ما باشید تا به معرفی عشایر اردبیل بپردازیم. جامعه عشايري يادگاراني از تاريخ درخشان و پرافتخار اين سرزمين كهن سال با قدمتي نزديك به ۱۲۰۰۰ سال تاريخي مي باشند . اين مردمان صادق و سلحشور و كم ادعا كهن ترين ارزش هاي بومي را ميراث دارند و حافظان اصيل سرزمين ايران و سرحدات كشور هستند. براساس سرشماري ۱۳۸۷ عشاير استان از دو ايل بزرگ بنام هاي ايل شاهسون با ۹۳/۴ درصد و ايل قره داغ با ۵/۱ درصد جمعيت و دو طايفه مستقل شاطرانلو با ۳/۸ درصد و طايفه مستقل فولادلو با۱/۳ درصد جمعيت در قالب ۱۵۱۹۲خانوار و ۸۰۰۰۰ نفر جمعيت، تشكيل يافته است.

ایلات و عشایر حوزه شمال غرب
حوزه استقرار عشایر شمال غربی ایران شامل عشایر مستقر در سرزمین آذربایجان (استان های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، زنجان) و بخشی از گیلان است كه به دلیل كوهستانی بودن منطقه از تنوع آب و هوایی برخوردار است. جنگل های تنك، مرغزارهای سرسبز و مراتع پهناور و سرسبز از ویژگی های این ناحیه است كه سبب رونق زندگی عشایر در این منطقه شده است.
در آذربایجان، ایلات و طوایف متعددی مانند ایل شاهسون و ارسباران زندگی می كنند. ییلاق آن ها عمدتا در كوهپایه های سبلان و قوشه داغ در پیرامون شهرهای مشگین شهر، سراب و اهر واقع است و طوایف خلخال در كوه های طالش زندگی می كنند. قشلاق شاهسون ها و طوایف ارسباران در دشت مغان و گرمسیر طوایف خلخال، حاشیه رود قزل اوزن است.
ایلات کردزبان میلان و جلالی نیز در همین حوزه در منتهی الیه شمال غربی در حاشیه مرز استان آذربایجان غربی با کشور ترکیه زندگی می كنند. مهمترين ايلات اين قطب را عشاير شاهسون، جلالي، قره داغ (ايل ارسباران) ميلان، شكاك، زرزا، پيران، پنيانشين، سادات، قره پاپاق، مامش و سعدلو تشكيل مي دهند.

عشایر شاهسون
شاهسون ها جزء ایلات و طوایف عشایری ترك تبار و ترك زبان ایران هستند از نظر پیشینه تاریخی ، نیاكان این گروه عشایری به اسم تركمنان “غز ” یا ” اغوز ” از اواخر قرن سوم هجری از مرزهای شمال شرقی ایران وارد سرزمین خراسان بزرگ شده و از سلطان محمود غزنوی اجازه استقرار در آن نواحی را یافتند . پس از مرگ سلطان محمود و طی دوران جنگ بین سپاه مسعود غزنوی و سلجوقیان ، تركان غز جانب سلجوقیان را گرفته و با شكست مسعود ، تركمن های غز به همراه سپاهیان پیروز سلجوقی وارد سرزمین ایران شده و در مناطقی از شمال شرق تا شمال غرب ایران و بخصوص در آذربایجان شرقی و دشت مغان ، نواحی وسیعی از آسیای صغیر ( تركیه امروزی ) ، قسمتهایی از شام (سوریه كنونی ) و شمال عراق پراكنده شده و عمدتاً به شیوه چادر نشینی گذران زندگی می كردند . از دوره صفویه تا قرن معاصر ، طوایفی از عشایر ترك زبان شاهسون در منطقه وسیعی از ایران پراكنده بوده اند . از میان مجموعه ایلات و طوایف ترك زبان مورد اشاره در دوره معاصر لفظ ایل شاهسون (ایل سون) فقط به آن تعداد از طوایف اطلاق می شود كه قلمرو و استقرار ییلاقی و قشلاقی آنها عمدتاً در استانهای اردبیل و آذربایجان شرقی قراردارد و تعدادی از طوایف شاهسون مستقر در منطقه قره داغ استان آذربایجانشرقی ” ایل ارسباران ” نیز اطلاق می شود .

الگو هاي كوچ و ايل راهها ( انواع، اشكال، وسيله، مسافت )
شيوه زيست عشاير  مبتني بر زيست ييلاق و  قشلاق بوده و به صورت عمودي از كمترين ارتفاع
(۴۰متر از سطح دريا ) تا ارتفاع ۴۵۰۰ متري ادامه دارد . تحولاتي كه در طي چند ساله اخير در استان اتفاق افتاد در كوچ و  سازمان ايلي تحولاتي جدي بوجود آورد. شرايط اكولوژيكي حاكم بر مناطق عشايري سبب شده است كه عشاير دو بار در سال كوچ كنند ،بدين معني كه در اوايل پاييز از مناطق ييلاقي به مناطق قشلاقي كوچ كرده و بار ديگر در اواسط ارديبهشت ماه با تحول شرايط اقليمي به ييلاق بر مي گردند . بنابراين حدود ۴ ماه از سال در ييلاق و نزديك به ۷ ماه در قشلاق استقرار مي يابند و  يك ماه نيز در رفت و برگشت و در مسير كوچ مي باشند.
عشاير استان با طي مسافتي حدود ۴/۴۳ الي ۲۸۰ كيلومترفاصله از مسير ۵ ايلراه خودشان را به ييلاق مي رسانند.
لازم به توضیح است عشایر استان اردبیل قبل از رسیدن به منطقه ییلاقی حداکثر ۱۵ روز در مناطق یازلاق می مانند و به تدریج خودشان را به ییلاقات می رسانند .

 

مسير كوچ و ايل راههاي اصلي عشايراستان
۱- مغان – انجيرلو – قباله –  برزند – شمسير – كنگرلو –  ييلاقهاي مشگين شهر و حومه با مسافت  ۵/۱۰۷ كيلومتر
۲- مغان – انجيرلو – شهر گرمي – بيل داشي –  شهر رضي –  روستاي ساميان – شهر اردبيل – ييلاقهاي باغرو و بزغوش با مسافت ۱۷۴ كيلومتر
۳- مغان- روستاي بران – روستاي آقا محمد بيگلو – روستاي زيوه – صلوات- كنگرلو –  ارباب كندي – ساميان – اردبيل در شهر اردبيل به دو مسير
یيلاقهاي بالاي سرعين با مسافت ۷/۲۷۱  كيلومتر
ييلاقهاي شهرستان سراب با مسافت۹/۲۷۹كيلومتر
۴- سجهرود – برندق- نيساز – آق سو – سوسهاوا – ييلاق قزل بلاغ با مسافت۲/۱۰۶كيلومتر
۵- جعفرآباد  – تيل-  كرين- لرد – ييلاق طالشه درق با مسافت۴/۴۳كيلومتر
با بررسي مسافت ايل راههاي عشاير طولاني ترين مسير حد فاصل شهرستان پارس آباد از استان اردبيل و شهرستان واقع در استان آذربايجان شرقي به طول ۲۸۰ كيلومتر مي باشد و كوتاه ترين مسير مربوط به شهرستان خلخال ۴/۴۳ كيلومتر گزارش شده است .

چادر عشایر
چادرها دو قسمت دارند، یک بخش چوبی که مي‌ تواند متشکل از ۲۴، ۲۸ یا ۳۲ ستون باشد و قسمت پارچه‌ ای که از نمد حاصل از پشم گوسفند تهیه می‌ شود و توسط طناب‌ های دست‌ بافت بهم متصل می‌ شود. حاصل کار بسته به تعداد ستون‌ های به کار رفته اتاقی ۶×۶ یا ۶×۸ با سقف گنبدی شکل است.

 

صنایع دستی و فرآورده های لبنی
صنایع دستی عشایر نیز بیشتر از پشم ساخته می‌شود. از جمله مهمترین صنایع دستی جامعه عشایری می توان به محصولات دست بافی چون قالی، قالیچه، گلیم، زیلو، ورنی، جاجیم، خورجین، توبره، چوقا، لباس‌ های سنتی کلاه ، دستکش، جوراب نقش‌دار از پشم، گیوه و پاپوش، پلاس و … اشاره کرد. همچنین طناب‌ هایی با طرح و نقش‌ هاي مختلف است که گردشگران آن را عموما برای سوغات تهیه مي‌کنند.
صنایع دستی جامع عشایر استان از نظر مواد اولیه عمدتاً وابسته به دامهای عشایر می باشند. شایان ذکر است که ورنی عشایر ارسباران در کشورهای اروپایی و حوزه خلیج فارس به فروش میرسد.
عمده محصولات توليدي از شير خام شامل پنير ، كره و كشك مي باشد.

غذای عشایری
غذاهایی که عشایر با آنها از مهمانان پذیرایی می‌کنند عمدتا به‌ طور کامل از مواد طبیعی موجود شامل لبنیات، گوشت و سبزی‌ های محلی تهیه شده است و شامل آبگوشت، کباب، بزباش، شیربرنج و آش دوغ است.

پوشاک عشایر
عشایر، از معدود جوامعی هستند  که شکل غالب پوشاک زنان و مردان آن ها از اصالت و هویت ویژه ای برخوردار است و با وجود آنکه در یکصد سال اخیر، تغییر و تحولاتی جدی به خصوص با رواج فرهنگ بیگانه حتی روی پوشش رخ داده است اما کمتر توانسته است اثری بر شکل و ماهیت پوشاک محلی عشایر بگذارد. آنان هرگز کم مهری به فرهنگ خودی خویش نشان نداده و در پوشش، از سنت های اصیل خود فاصله نگرفته اند.

 

گردشگری عشایر
اگر با خواندن این گفت‌ وگو ترغیب شده‌ اید که گردشگری عشایر را تجربه کنید، مي‌توانید جهت هماهنگی و راهنمایی‌ هاي لازم با شماره   ۰۹۱۴۸۰۹۲۳۵۵ تماس بگیرید و جزئیات بیشتر را درباره آنچه لازم است بدانيد و زمانی که مي‌ توانید بیشترین بهره را از سفر بگیرید، از آقای مغانلو جویا شوید.
حسینعلی صادق مغانلو زاده و بزرگ شده در میان عشایر است و هنوز هم هر سال، ییلاق و قشلاق را به همراه خانواده اش تجربه می‌ کند. این فعال حوزه گردشگری عشایر مدرک کارشناسی ارشد جغرافیای طبیعی دارد و از حدود پنج سال قبل فعالیت خود را در زمینه برگزاری تورهای عشایری و جذب توریست‌های علاقه‌مند به گردشگري عشایري آغاز کرده است. علاوه براین، مغانلو تحقیق و پژوهش در زمینه گردشگري را نیز دنبال مي‌ کند.