| اتوبوس ۴۰ نفره | اتوبوس ۳۰ نفره | ایویکو ۱۸ نفره | ایویکو ۱۴ نفره | ون ۱۰ نفره | ون ۷ نفره | سواری ۴ نفره | سواری ۳ نفره | سواری ۲ نفره | سواری ۱ نفره | |
| تور گنبد های فیروزه ای
داخلی |
۲۵۰۰۰ | ۳۵۰۰۰ | ۳۵۰۰۰ | ۴۰۰۰۰ | ۵۰۰۰۰ | ۸۰۰۰۰ | ۵۰۰۰۰ | ۷۵۰۰۰ | ۹۵۰۰۰ | ۱۷۰۰۰۰ |
| تور گنبد های فیروزه ای
خارجی |
۳۰۰۰۰ | ۳۵۰۰۰ | ۴۰۰۰۰ | ۴۵۰۰۰ | ۵۰۰۰۰ | ۶۵۰۰۰ | ۵۰۰۰۰ | ۶۰۰۰۰ | ۸۰۰۰۰ | ۱۴۰۰۰۰ |
- توجه : تمامی قیمت ها به تومان هستند.
- خدمات تور : وسیله نقلیه در اختیار، راهنمای میراث فرهنگی، پذیرایی، ورودی ابنیه، بیمه حوادث
تلفن :۰۳۱۳۲۳۵۲۶۷۳ همراه :۰۹۱۳۱۲۵۰۲۲۱
—————————————————
بازدید اول:
در ابتدای تور از مسجد آقا نور بازدید خواهیم کرد .
مسجد آقا نور مربوط به دوره صفوی است و در اصفهان، خیابان ابن سینا، محله تاریخی دردشت، کوچه مسجد آقا نور واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۶ فروردین ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۱۹۷۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
ساخت و سازهای غیر مجاز در حریم مسجد “آقانور” و نبود اعتبارات مالی لازم برای مرمت و بازسازی، این مسجد را که یکی از شاهکارهای معماری عهد صفوی در اصفهان به شمار می رود، با تهدید جدی روبه رو کرده است.
در محله دردشت اصفهان مسجدي قرار دارد که طبق سنتهاي معماري ايران به صورت چهار ايوانه طراحي شده است. وروديهاي مسجد آقانور در ضلع شمالي و شرقي مسجد قرار گرفته که توسط کوچه هاي اطراف به بازار دردشت و محله اي به همين نام مربوط مي شود. باني مسجد ” نورالدين محمد اصفهاني ” از افراد خير و نيکوکار روزگار خويش است
اين مسجد مانند بقعه بابا ركن الدين از بناهايي است كه در دوره پادشاهي شاه عباس اول ساخته شده و در اولين سال سلطنت شاه صفي باتمام رسيده است و بدين مناسبت در كتيبه اصلي مسجد ، در سر در شرقي نام هر دو پادشاه آمده است. اين كتيبه كه بخط ثلث سفيد بر زمينه كاشي خشت لاجوردي رنگ نوشته شده ، حاكي از آنست كه بناي مسجد بوسيله نور الدين محمد اصفهاني در دوره پادشاهي شاه عباس كبير شروع شده و در سال اول سلطنت جانشين او شاه صفي باتمام رسيده است. كتيبه اين سر در كه بخط محمد رضاي امامي و مورخ به سال ۱۰۳۹ هجري مي باشد بشرح زير است
” قال الله تعالي انما يعمر مساجد الله من آمن بالله و اليوم الاخر و اقام الصلوه و آتي الزكوه . در ايام دولت جاويد مدت كلب آستان علي ابن ابي طالب ۱۲۹۱ صلوات الله و سلامه عليه عباس حسيني و در اول جلوس پادشاه عادل شاه صفي بهادرخان خلد الله ملكه و سلطانه و افاض علي العالمين بره و عدله و احسانه توفيق يافت نور الدين محمد اصفهاني باتمام عماره اين مسجد خالصاً لوجه الله تعالي كتبه محمد رضا الامامي ۱۰۳۹”
در ذيل جمله علي ابن ابي طالب در كتيبه فوق الذكر سال ۱۲۹۱ نوشته شده است و چنين به نظر مي رسد كه اين سال معرف يكي از سالهاي تعميراتي مسجد باشد
در دو پشت بغل سر در بخط بنائي سه رگي شطرنجي مشكي بر زمينه آجري ، سوره اخلاص نوشته شده و در طرفين سر در ، در دو شكل مربع بزرگ ، تكرار كلمه محمد ، تزئينات دو جانب سر در را تشكيل داده است.
خطوط و تزئينات كاشيكاري ايوان جنوبي مسجد آقا نور
كتيبه ايوان جنوبي مسجد آقا نور بخط ثلث سفيد بر زمينه كاشي خشت لاجوردي رنگ به قلم محمد باقر شيرازي و مورخ به سال ۱۲۵۸ در زمان محمد شاه قاجار مي باشد و در آخر كتيبه با كاشي طلائي رنگ سال ۱۲۷۹ اضافه شده است.
در اشكال مربع بزرگ داخل ايوان بخط بنائي ساده لاجوردي بر زمينه آجري اسامي : محمد ، علي ، حسن ، حسين نوشته شده و در طرفين نماي خارجي ايوان ، در دو شكل مربع بخط بنائي ساده عباراتي بشرح زير نوشته شده است :
حاشيه مربع سمت غربي بخط بنائي حنائي بر زمينه فيروزه اي شامل عبارات ” بسم الله الرحمن الرحيم قل هو الله احد الله صمد ” است و متن آن بخط لاجوردي رنگ بر زمينه آجري جمله ” سبحان الملك و الملكوت ” است.
حاشيه مربع سمت شرقي بخط بنائي حنائي رنگ بر زمينه فيروزه اي شامل عبارت ” لم يلد و لم يولد و لم يكن له كفواً احد ” است و در متن آن بخط بنائي لاجوردي رنگ بر زمينه آجري جمله ” سبحان الحي الذي لايموت ” نوشته شده است. در نماي خارجي ايوان غربي مسجد در دو شكل مربع بخط بنائي ساده لاجوردي رنگ بر زمينه آجري سوره اخلاص نوشته شده است.
اشعار فارسي در ايوان شرقي مسجد آقا نور
در داخل ايوان شرقي مسجد آقا نور در يك حاشيه كاشيكاري بر متن زرد رنگ ، در ده لوحه بخط نستعليق سفيد بر زمينه كاشي خشت لاجوردي رنگ اشعار زير نوشته شده است :
صاحب خلق و فيض آقا نور (۱) كه چو خورشيد مهربان علمست
مسجدي ساخت در كومكي(۲) كه بگيتي يگانه حرمست
اينچنين مسجدي كه خاك درش غيرت افزاي جنت و ارمست
سال تاريخ آن خرد گفتا مصرع آخرين اين رقمست
معبد اهل اصفهان چون شد مسجد نور كعبه عجم است(۳)
كتبه العبد نورا
۱- آقا نور و آقا مؤمن دو برادر بوده اند كه اولي مسجد را ساخته و دومي نزديك مسجد حمامي بنا كرده است كه تا اين چند سال پيش نيز دائر بوده و معروف به حمام در دشت است و سابقاً به نام باني آن آقا مؤمن ناميده مي شده و اين حمام وقف بر مسجد است.
۲- مقصود از كلمه كو در مصراع فوق الذكر ظاهراً كوي است.
۳- مصراع مسجد نور كعبه عجم است بحساب حروف ابجد سال ۱۰۳۴ هجري مي شود. اين بنا در محله دردشت اصفهان واقع است. بناي اصلي آن، از آثار دوره شاه عباس اول است كه ساخت آن يک سال بعد از مرگ نامبرده، در اولين سال سلطنت شاه صفي ـ ۱۰۳۹هـ. ق ـ به اتمام رسيده و در دوره قاجاريه، شبستان زيبايي بدان افزوده شده و بخش‌هايي از آن تزيين شده است. بناي كنوني مسجد، با نقشه چهار ايواني، داراي سردر، صحن، ايوان‌هاي چهارگانه، شبستان، تزيينات کاشي کاري و كتيبه‌هاي تاريخي است. كتيبه مقدم تر بنا، در داخل ايوان خاوري، به شعر و به تاريخ ۱۰۳۴ هجري است. براساس متن اين كتيبه، مسجد را شخصي به نام آقا نور ساخته است. كتيبه اتمام بنا، بر سر در خاوري به خط ثلث سفيد بر زمينه كاشي خشتي لاجوردي رنگ نوشته شده است. براساس متن كتيبه، بناي مسجد به وسيله نورالدين محمد اصفهاني، در زمان شاه عباس شروع و در سال اول سلطنت شاه صفي به اتمام رسيده است. كتيبه مزبور به خط محمدرضا امامي است. شبستان ستون دار اين مسجد، بسيار زيبا و داراي ستون‌هاي سنگي و پوشش چشمه طاق است كه در وسط طاق‌ها، قطعاتي از سنگ مرمر شفاف جهت نورگيري قرار داده‌اند. اين شبستان، محراب كوچكي دارد. سردر خارجي شبستان جنب سردر شمالي مسجد نيز تزييناتي از نوع كاشي هاي گره و خطوط بنايي دارد. اين شبستان، از الحاقات قرن سيزدهم هجري است و به هزينه حاج محمد ابراهيم قزويني ـ امام جماعت سابق مسجد ـ بنا شده است. پشت بام اين شبستان، در رديف زيباترين مهتابي هاي مساجد اصفهان است. اين مسجد، در بهمن ماه ۱۳۶۵ شمسي، در معرض حملات هوايي عراق قرار گرفت كه در نتيجه آن، خرابي هايي در صفه جنوبي، لنگه طاق‌ها، تزيينات كاشي و آيينه و گلدسته مسجد ايجاد شد كه بعدها به همت مسئولين مربوطه بازسازي و مرمت گرديد
بازدید شماره ۲:
مسجد حکیم
مساجد بسیار زیبایی در دوران حکومت صفویه در اصفهان ساخته و یا تکمیل شدند که بدون اغراق هر کدام بـرای خود موزه‌ای از هنر کاشی کاری و گچ بری را به معرض نمایش می‌گذارند، مسجد حکیم از جمله این مسـاجد است که نگارستانی از هنر استادان معمار و کاشی کار را در خود جمع کرده است. این مسجد در انتهای بازار رنگرزان و به سال ۱۰۶۷ ق در دوران سلطنت شاه عباس دوم صفوی در محلـه قدیمی شهر اصفهان معروف به باب الدشت بنا شده و ساخت آن تا سال ۱۰۷۳ ق طول کشیده است. بانی مسجد، حکیم محمد داوود معروف به تقرب خان از پزشکان عهد شاه صفی و شاه عباس دوم صفوی است که چون مورد بـی مهری دربار صفوی قرار گرفت، راهی هندوستان شد و در آنجا موقعیت ممتازی یافت با کمک به اورنگ زیـب پادشاه وقت هندوستان در جنگ با برادرانش به عزت رسید و اموال بسیاری گرد آورد که بخشـی از اموالش را بـه اصفهان فرستاد و مسجد مذکور توسط همسرش زینب بیگم ساخته شد.
مسجد حکیم به سبب کاشی کاری‌های بی‌بدیل و زیبا و نیز کتیبه‌های نفیس نوشته شده به خطوط ثلث و نستعلیق و معقلی از مساجد مهم و معتبر اصفهان است. این مسجد در مکان مسـجد قـدیمی تـری از دوران دیلمیـان قـرن چهارم هجری به نام مسجد جوجی، مسجد جورجیر، مسجد جامع رنگرزان یـا مسجد صـاحب ابـن عباد ساخته شده است.
صاحب ابن عباد بانی مدرسه جورجیر وزیر دولت شیعی آل بویه وزیر سـلطان مؤید الدوله و فخرالدوله دیلمی بود و مسجد ساختِ وی به گفته مافروخی دارای تأسیساتی همچون شبستان‌ها، خانقاه، کتابخانه و مدرسه بوده است؛ ولی هم اکنون از این مسجد فقط سردری باقی مانده که در جبهه شمال غربـی مسـجد حکیـم قرار دارد. البته شاردن سیاح عصر صفویه در سفر نامه‌اش اشاره می‌کند که در این زمان مسـجد جورجیر کاملا از بین رفته بوده و مسجد حکیم بر روی زمینی خالی از ساختمان بنا شده است، بنابر این روایــت گروهی اظهار مـی دارند که مسجدی کوچک در غرب سردر مسجد جورجیر در دوره حکومت شاه عباس کبیر و بـه سـال ۱۰۱۸ ق ساخته شده بوده که به واسطه نزدیکی به آن مسجد جورجیر ، به نام‌های جوجی یا جوجه خوانده می‌شده، اما در زمان ساخت مسجد جدید یعنی مسجد حکیم ویران شده بوده و مسجد حکیم در محل این مسـجد کوچـک و نه به جای مسجد صاحب بن عباد ساخته شده است. مسجد حکیم دارای ۴ خروجی در طرفین است که هر کدام از سردر‌ها به خودی خود در نوع کاشی کاری بی‌نظیــر بوده و در نهایت زیبایی می‌باشند. در باﻻی سردر شمالی و شرقی نام شاه عباس دوم و تاریخ ساخت بنا بر کاشی الوان نوشته شده است.
در سردر شمالی با قطاربندی کاشی و اتاق کوچکی بر روی آن، کتیبه‌ای به خط ثلث، نـام بانی و کتابت محمد رضا امامی به سال ۱۰۷۳ ق را بر خود دارد و با تزئیناتی از مقرنسهای ساده با کاشی معقلـی، اشکال هندسی، شاپرک‌ها، شمسه‌ها، ستاره‌های چهار پر و اسامی چهارده معصـوم و کلمـه محمـد به صـورت دورانی در باﻻی ورودی، زیبایی خاصی به این سردر بخشیده است. سردر شـرقی در مقابل مقـبره آیـت اﷲ حـاج محمد ابراهیم کلباسی قرار دارد و مزین به قطاربندی از آجر و بندکشی زیبا همراه با شمسه هـایی بـه رنـگ هـای متنوع و همچنین گره کشی چهار رنگ زرد، سفید، فیروزه‌ای و آبی ﻻجوردی است و سوسن‌هایی که اسامی اﷲ، محمد و… به خط زیبای بنایی بر آن نقش شده‌اند و اشعاری بر باﻻی قوس در، که تاریخ ۱۰۷۶ ق را بر خود دارند. میان مصراع پنجم و ششم اشعار به خط سفید بر زمینه سبز رنگ از تعمیر کتیبه در سال ۱۳۲۳ ش و جـای دیگر سال ۱۳۶۳ ش سخن رفته است. در آخر اشعار هم در یک نیم لوح به خط نستعلیق ﻻجوردی بـر زمینـه سـبز رنگ نوشته شده: عمل میرزا محمد کاشی پز ۱۰۸۵ ق. نام سازنده و معمار مسجد محمد علی بن استاد علی بیک بنای اصفهانی نیز بر این سردر نقش شده است. سردر غربی که در انتهای بن بست قرار گرفتـه، ساده‌تر از دیگـر سردرهای مسجد حکیم بوده و آجر چینی به شکل رگ چینی و مقرنسهای گچ بری و هشت شاپرکی باریـک دارد و طرفین آن دو سکوی دست تراش قرار دارند. در سردر شمال غربی دیواری سـاخت دوره ســلجوقی و در سـمت جنوب غربی قطاربندی گچ بری و چند قبر قدیمی دیده می‌شوند.
مسجد حکیم نیز از مساجد چهار ایوانه است. ایوانها هر کدام در نوع تزئینات و کاشی کاری مختلف خود یگانـه بوده و راهروهای هر یک از این ایوانها نیز تزئیناتی خاص خود از خط بنایی و کاشی کاری را دارا می‌باشند کـه زیبایی هر یک از ایوان‌های این مسجد در وصف نمی‌گنجد. تزئینات کلی ایوانها را مـی تـوان در انواع رســمی بندی، گره معقلی ساده با کاشی فیروزه‌ای، گره هشت و زهره معقلی، سوسن‌ها، ترنج‌ها، شمسه‌ها و نیم شمسـه‌ها و ربع شمسه‌ها، کاشی هفت رنگ به نقش گل نو معقلی و غیره نام برد و کف آنها نیز با آجرهای ختایی آجر چهار گوش ۲۵ در ۲۵ و‌گاه به صورت شطرنجی از کاشی فیروزه‌ای و سفید فرش شده‌اند و آنان را از کف تا بـه سقف تماشایی کرده است.
ایوان جنوبی از زیباترین ایوان‌های مسجد حکیم است و مجموعی از ترئینات نامبرده را در جای جای آن می‌توان مشاهده کرد. کتیبه‌های ایوان‌های مسجد حکیم از سال ۱۰۶۷ ق تا ۱۰۷۳ ق و بـه خط محمد رضا امامی و شامل آیاتی از سوره‌های مبارکه دهر، اخـﻼص، تکویر و… و همچنیـن عبـاراتی چـون سبحان ﷲ، الحمدﷲ و اسماء الهی و… بوده و در ایوان غربی در طرفین تاریخ وﻻدت و وفات معصـومین علیه السﻼم به خط نستعلیق زیبا نقش شده‌اند. تعویض و ترمیم کاشی‌های ایوانها نیز در سالهای ۱۳۲۷ ش و ۱۳۷۸ ش صورت گرفته است.
شبستان مسقف مسجد حکیم از نمونه شبستان‌های بزرگ و جالب مساجد اصفهان بوده و به شکل مربـع و بـا ســه ورودی در جانبین شرق، جنوب و غرب است. این شبستان شامل کاشیکاری‌هایی زیبا از کاشی هفت رنگ با نقش گل و بوته، کاشی‌های فیروزه‌ای با نقش طبل، نقوش اسلیمی با کاشی معقلی و… میباشد که کتیبه‌ای نیز به خط ثلث سفید بر زمینه ﻻجوردی رنگ به تاریخ ۱۰۶۹ ق نوشته محمد رضا امامی دارد. تزئینات داخل گنبد مسـجد از نوع معقلی ساده ترکیب آجر و کاشی و کتیبه اطراف آن به خط ثلث سفید بر زمینه کاشی خشت ﻻجوردی رنــگ به خط محمد رضا امامی حاوی سوره مبارکه جمعه و مورخ ۱۰۶۹ ق است. در مسجد حکیم سه محراب وجود دارد. محراب اصلی با مقرنس بندی زیبا و آیاتی از سوره مبارکه اسراء کتیبـه‌ای به سال ۱۰۷۱ ق را داراست و در زیر گنبد قرار گرفته است. این محراب زیبـا‌ترین محـراب مسـجد حکیم به حساب می‌آید. محراب دوم که در شبستان شرقی مسجد است، صلوات بر چهارده معصوم علیه السﻼم بر آن نقـش شده است و به سال ۱۰۶۹ ق میباشد و نهایتا محراب سوم در شبستان غربی قرار گرفته و آیاتی از سوره مبارکـه مائده به سال ۱۲۵۴ ق و به خط محمد باقر شریف شیرازی را دارد. منبر بزرگی در کنـار محراب شبسـتان زیـر گنبد، قرار دارد که بسیار قدیمی بوده در حدود ۲۰۰ سال قدمت و نقش‌هایی با رنگ روغنی قرمز و سفید بر بدنه مشکی آن نقش شده‌اند و منبر کناری آنکه کوچکتر میباشد، نیز خود شاهکاری دیگر است. سنگابی در شمال غرب مسجد حکیم وجود دارد که بر کتیبه آن با خط نستعلیق برجسته اشعاری نقش شده انـد کـه از وقف آن در سال ۱۰۷۵ ق یعنی در دوره سلطنت شاه صفی خبر می‌دهد و ســنگاب دیگـری کنار آن بـا عنـوان وقف امام حسین علیه السﻼم آقا رحیم ولد نظام، سال ۱۱۱۴ ق میباشد و مقابل سردر جورجیر یعـنی در شـمال غرب مسجد حکیم نیز سقاخانه‌ای است که بر تخته سنگ عمودی آن به خط نستعلیق برجسـته اشـعاری حجاری شده و بیانگر این است که فردی به نام حاجی نصرت از خواجگان مهم شاه عباس دوم آن را وقف کرده است. در قسمت مغرب مسجد حکیم نیز پنجره بزرگی از کاشی معرق وجود دارد و در وسط مسجد نـیز حـوض سـنگی مستطیلی قرار دارد. البته در سال ۱۳۰۸ دو سکوی بزرگ در صحن ساخته شده و حوض آن تغییر یافته است. این اثر به شماره ۲۲۳ به ثبت رسیده و در سالهای اخیر مرمت گردیده است. از جمله مرمت هـایی کـه انجـام شده تعمیراتی است که در سال ۱۳۶۳ توسط حاج ابوالقاسم تبریزی صورت گرفته و یا ایجاد حلقـه بتنی دور گنبد که خود نشان از مرمت آن در سالهای گذشته نزدیک دارد.
بازدید شماره ۳:
مسجد سید، یکی از مساجد اصفهان است که در طی دوران قاجاریه ساخته شد و از مساجد اصلی این شهر به‌شمار میرود. این بنا در سده ۱۳ هجری (محمد شاه قاجار) توسط محمدباقر شفتی در مساحت ۸۰۷۵ متر مربع ساخته شد. این مسجد که بنایی نیمه‌کاره است، دارای چهار در اصلی، دو چهلستون، دو شبستان بزرگ، یک گنبد، سه ایوان و بیش از ۴۵ حجره است، اما مناره ندارد همچنین درون شبستان‌های آن نیز کاشی کاری نشده‌است.
تاریخچه
مسجد سید از بزرگترین و مشهورترین مساجد اصفهان است. زمین مسجد را فتحعلی خان اعتمادالدوله، وزیر شاه سلطان حسین، خریده بود که در آن مسجدی بنا کند؛ ولی در اثر هجوم افغان‌ها مقدور نگردید. تا آنکه در زمان فتحعلی شاه قاجار، حاج سید محمدباقر شفتی رشتی معروف به «حجت‌الاسلام» مطلق و «سید حجت‌الاسلام» مبادرت به این کار بزرگ نمود. بنای این مسجد در سال ۱۱۸۰ طرح‌ریزی شد و ساخت بنا در اواخر نیمه اول قرن سیزدهم هـ.ق. شروع و تا سال وفات مرحوم سید تنها کاشیکاری بنای جنوبی انجام شده بود. چون عمر حجت الاسلام برای اتمام تزئینات آن کفایت نکرد، قسمتی از آن توسط فرزندش حاج سیداسدالله «سید ثانی» و قسمتی توسط نواده اش حاج سیدمحمدباقر ساخته شد ولی هنوز تزئینات قسمتهایی از آن همچنان ناتمام مانده است. با توجه به کتیبه‌های موجود در بنا، احداث ساختمان و تزئینات آن در حدود ۱۳۰سال به طول انجامیده است. این مسجد در زمینی به مساحت ۸۰۷۵ مترمربع در محله بیدآباد اصفهان بنا شده و دارای دو شبستان بزرگ، گنبد، دو چهلستون، دو مهتابی و سه ایوان و گلدسته به عنوان مسجد و نیز مدرس و بیش از ۴۵ حجره در طبقه فوقانی به منظور سکونت طلاب است. دو در در جنوب شرقی و جنوب غربی و دو در واقع در سمت شمال مسجد، محلهای اطراف را از طریق مسجد به یکدیگر متصل میکنند. مرحوم تنکابنی، از نخستین روزهای ساختِ مسجد، این چنین گزارش می‌دهد: روزی فتحعلی شاه قاجار با محمدباقر شفتی به تماشای مسجد می‌روند، شاه از سید خواهش می‌کند که او را در ساختمان مسجد شریک گرداند، ولی سید حجت‌الاسلام تقاضای شاه را رد نموده و قبول نمی‌فرماید. فتحعلی شاه به سید اظهار می‌کند که: شما قدرت بر اتمام و انجام مسجد را ندارید! مرحوم سید هم در جواب می‌فرماید: من دست در خزاین الهی دارم.
بررسی ساختاری و معماری بنا
نقشه بنای مسجد به صورت مستطیل شکل (۸۵×۹۸ متر) روی هم ۸۰۷۵ متر مربع وسعت دارد و از چهار جهت به بیرون راه پیدا می‌کند و بنای آن شامل بخشهایی است که در دیگر مساجد معتبر تکرار میشود: سردر، صحن، ایوان، گنبد خانه، شبستان ستوندار، رواق و غرفه‌های دو طبقه اطراف صحن و به علاوه مدرس و حجره‌های مورد استفاده طلاب علوم دینی. سردرهای مسجد دارای کاشیکاری و کتیبه‌های تاریخی و غیر تاریخی است. صحن متناسب مسجد در اطراف با غرفه‌ها و حجره‌های دو طبقه و ایوانها محدود شده است و در میانه حوضی شکیل دارد. نماهای ایوانها و لچکی‌ها غرفه‌ها و رواقها با کاشیکاری خشتی دوره قاجار مزین شده و در ازاره‌ها نیز از پوشش سنگی استفاده شده است. در ضلع جنوبی صحن، ایوان اصلی و در پشت طرفین آن گنبد خانه و شبستان‌های ستوندار قرار دارد. نمای داخلی و خارجی ایوان با کاشیکاری پوشش یافته که معرف ترکیب زیبایی از نقوش مختلف و کتیبه‌های خطی است بر بالای ایوان جنوبی، برج ساعتی با تزئین کاشی ساخته شده است. تالار تدریس حجت الاسلام شفتی، از دیگر آثار در خور توجه مسجد است که در محل آن را به چهل ستون مسجد می‌شناسند. در ساخت این بنا به نظر می‌رسد از چهل ستون ایده گرفته شده باشد ۹ ستون استفاده شده است که دارای ستونهای چوبی، درها و پنجره‌های ارسی زیبایی است. آرامگاه متشکل از گنبد خانه و رواقی است که با تزئینات متنوع کاشیکاری، گچبری، آیینه کاری و نقاشی به همراه کتیبه‌های متعدد مزین شده است. در سقف آن از مقرنسهای زیبا با عناصر تخت بهره گرفته شده. مسجد سید اصفهان به دلیل وجود تزئینات بسیار جالب گل و بوته و اسلیمی و وجود خط بنائی و دیگر خطوط از استادان نامدار عصر قاجار در عداد یکی از شاهکارهای معماری عصر قاجار قرار دارد که در گوشه گوشه آن شگردهای جالب معماری و تزئینات بسیار عالی خود نمایی می‌کند. ضریح فولادی نیز توسط محمد باقر ثانی برای جدش تهیه شده است. در کاشیکاری‌های این مسجد مخصوصاً در تزئینات گلدانها و منظره‌هایی که نمایش داده شده رنگ قرمز نقش عمده‌ای دارد. در بالای اسپرهای دو طرف ایوان جنوبی در شعری از هلال شاعر قرن سیزدهم و چهاردهم می‌خوانیم:
چو شد معمور این معبد هلال از بهر تاریخش بگفتا «شد بنای کعبه ثانی باصفاهان»
مسجد سید به دلیل دارا بودن تزئینات بسیار زیبای گل و بوته و اسلیمی و وجود خط بنایی و خطوط دیگر از استادان معروف دوره قاجاریه در شمار یکی از شاهکارهای معماری عصر قاجاریه قرار دارد و در خور توجه و مطالعه است. در جریان جنگ ایران و عراق قسمتی از کاشیکاری‌های مسجد در اثر موج انفجار فرو ریخت که در حال حاضر بازسازی شده است.
بازدید شماره ۴:
مسجد رحیم خان بعد از مسجد سید بزرگترین مسجد اصفهان است و در واقع می توان آنرا پنجمین مسجد بزرگ و با شکوه اصفهان دانست که در ابتدای محله نوی شیرازی ها و متصل به محله در بکوشک قرار گرفته است.
نکته: مطالبی که در سایت شهرداری اصفهان درباره ی مسجد رحیم خان نوشته شده دارای اشتباهات بسیار بزرگی است. برای نمونه محل قرار گیری مسجد در آن سایت «محله نوی خواجو» نوشته شده است در حالی که همه ی مردم اصفهان می دانند «محله نوی خواجو» در نزدیکی پل خواجو است و ربطی به خیابان طالقانی ندارد.
مسجد از آثار بعد از صفویه است . بانی آن مرحوم « آقا سید حسن مدرس میر محمد صادقی »(متوفی ۱۲۷۳ ق) است و پس از فوت وی ، « محمد رحیم خان بیگلر بیگی امین الرعایا » و برادرانش « محمد کریم خان وکیل الرعایا » و « محمد حسین خان امین الرعایا » هر یک پس از دیگری اقدام به تکمیل ساختمان مسجد پرداختند . سال پایان ساخت مسجد ۱۳۰۴ هـ ق است و در سالهای اخیر نیز توسط مردم تزئینات و کاشی کاری شده است .
مسجد دارای سه ایوان جنوبی ، شرقی و غربی است . و در سمت شمالی شبستان زمستانه قرار دارد . همچنین سه سردر شرقی ، غربی و شمالی دارد .
شبستان اصلی در سمت قبله متشکل از سه قسمت است . دو قسمت چپ و راست هر کدام دارای چهار ستون بزرگ سنگی به قطر حدود ۸۰ سانتیمتر با پایه ستون و سرستون ها به قطر بیش از ۱۲۰ سانتیمتر هستند . قسمت مرکزی شبستان در زیر گنبد دل نما قرار دارد . کف گنبد خانه با کاشی های ۲۰*۲۰ فیروزه ای و کف دو قسمت چپ و راست با خشت خام فرش شده است . دور گنبد ۱۶ پنجره وجود دارد و در زیر گنبد چوبهای زیادی بصورت شبکه ای به گنبد متصل هستند که سنگینی وزن گنبد را تحمل میکنند و همگی آنان به تیرک بزرگی اتکا دارند . احتمالا این چوبها را بعدها به گنبد متصل کرده اند . در ورودی ایوان قبله یک سنگاب به بلندی تا کمر انسان قرار دارد و در شمالی ترین قسمت حیاط هم یک سنگاب کوچکتر قرار دارد.
درون حیاط مسجد دو سکوی نماز شمالی و جنوبی در دو طرف حوض قرار دارد که هر کدام از این سکوها محرابی جداگانه دارد . در دو سوی شرقی و غربی مسجد نزدیک فضای گنبد خانه دو راهروی ورودی است که به کوچه های شرقی و غربی مسجد باز میشود . در سمت جنوبی سردر شرقی ، حوضخانه و سرویس بهداشتی مسجد قرار دارد که یک در از بیرون و یک در از داخل مسجد دارد . این حوضخانه دارای چهار ستون سنگی و حوضی چهارگوش در میان آنها میباشد .
بر بالای ایوان شرقی مسجد یک مأذنه چوبی مستطیل شکل با گنبد رک قرار دارد و در دورادور سه طرف این ایوان شبستان کوچکی است که احتمالا محل درس بوده . در دو طرف شرقی و غربی مسجد اتاقهایی قرار گرفته و در بالای دالان ورودی شرقی (پشت سردر) سه حجره برای طلاب علوم دینی قرار دارد . در سمت غربی مسجد هم در طبقه دوم دیوارها و نیم طاقهایی است که احتمال میرود برای زیبایی مسجد ساخته شده است .
شبستان شمالی ، فضایی چهل ستونی زیبا و یک متر پایینتر از حیاط مسجد است . این فاصله یک متری را ازاره های سنگی دورتادور گرفته اند . شبستان دارای هفت درگاه است که درگاه میانی در ورودی و بقیه پنجره هستند . شبستان در امتداد شرقی – غربی دارای چهار ردیف ستون سنگی و دو ردیف ستون آجری در طرفین است . در امتداد شمالی – جنوبی ۶ ردیف ستون قرار دارند . ستونهای سنگی هشت ضلعی با قطر حدود ۴۰ و ستونهای آجری مربع با قطر حدود ۶۰ سانتیمتر هستند .
در سمت غربی شبستان دالانی زیبا قرار دارد که در هر طرف دارای ۹ دهنه ، هر کدام به طول حدود ۲ متر است و در هر کدام از این دهنه ها صفه ای بزرگ برای نشستن و استراحت وجود دارد . به سمت شمالی که برویم در دهانه ششم در سمت شرقی یک در به شبستان زمستانی و در سمت غربی یک در به راهرویی باز میشود . در بالای این دهانه هم نورگیری کوچک قرار دارد .
دالان پس از یک چرخش به سمت غرب به یک هشتی بزرگ وارد میشود . سردر شمالی مسجد از این هشتی به داخل بازارچه باز میشود . در ضلع شرقی هشتی درگاهی کوچک است که به حیاط پشت شبستان زمستانی باز میشود . در داخل حیاط حوضی کوچک است و یک سنگ قبر بزرگ به ارتفاع نزدیک یک متر و در ضلع شرقی حیاط بنای مقبره آیت الله سید حسن مدرس قرار دارد .
* مقبره آیت الله مدرس گنبد خانه ای بزرگ به طرح چلیپایی است که گنبدی ویژه دارد . این گنبد در واقع ترکیب دو گنبد بر روی هم است . گنبد پایینی بزرگ و نیم کره است و گنبد بالایی که بر روی استوانه ای قرار دارد شکلی پیازی کشیده دارد . مقبره به وسیله پنجره ای به کوچه شرقی ارتباط دارد که مردم در کنار این پنجره شمع روشن میکنند . در وسط مقبره یک ضریح بزرگ آلومینیومی قرار دارد و داخل آن سه سنگ قبر بلند است به ارتفاع بیش از یک متر . چند سنگ قبر در پایین پای ضریح ، یک سنگ قبر در جلوی رو و سه قبر در پشت سر متعلق به خاندان مدرس است و در بالای سر نیز سنگ قبر مرمر نفیس و قدیمی است که مربوط به « میرزا آقا خان محاسب الدوله » فرزند حسینقلی خان می باشد (از مشایخ نعمت الهی صفی علیشاهی و صاحب تالیفات متعدد). بنا به گفته مرحوم مهدوی احتمالا رحیم خان بیگلر بیگی و برادرانش نیز در این مکان مدفون هستند لیکن در حال حاضر سنگ قبری از آنان دیده نمی شود.
بازارچه رحیم خان در ضلع شمالی مسجد است و در کوچه سمت شرقی مسجد بوستان کوچک محلی رحیم خان قرار دارد . سطح حیاط مسجد و مقبره حدود چهار پله از سطح بازار و کوچه های اطراف پایینتر قرار دارد .
* مسیر دسترسی :
۱- خیابان طالقانی – کوچه نارون ۲- خیابان میرداماد – کوچه رحیم خان
۳- دروازه دولت – پشت ساختمان جهان نما – کنار مادی فدن – کوچه سرلت
بازدید شماره ۵:
محله لنبان
قبل از دوران صفویه لنبان جزو شهر اصفهان نبوده است. یاقوت در کتاب “معجم البلدان” به مسجد لنبان اشاره کرده است و بیان می کند که: لنبان به ضم اول دیه بزرگی است او در اصفهان دروازه ای بداین نام معروف است.
ابونعیم درباره محله لنبان در زمان یهودیه چنین بیان می کند که: پس از آنکه مسجد یهودیه بنا شد و یهودیه رو به توسعه نهاد زمین های ۱۵ قریه دیگر از جمله لنبان بدان پیوست و شهر یهودیه اینگونه گسترش یافت.
در مورد واژه لنبان دو نظر وجود دارد:
۱٫ مرحوم محمد مهریار این نظر را مطرح نموده که لنبان از دو جزء لنب و آن ترکیب یافته است و جزء اول آن را نام یک قبیله آریایی دانسته اند اما خود ایشان ابراز می کنند که به هیچ وجه برای این معنا دلیلی نیست چون ما فهرستی از نام قبایل آریایی نداریم.
۲٫ آقای رسول صرامی پس از بحثی پیرامون واژه شناسي لن در لنبان اصفهان و صحراي لن هرستان به کمک منابع چنین نظر می دهند که : لنبان از دو جزء لن + بان ترکیب شده است. جزء اول همان خدای لان و جزء دوم پان پهلوی است و در مجموع به معنای مکانی است که در آن معبد و انباری برای خدای لن در آن ساخته شده و آنجا به وسیله مأمورانی محافظت می شده است.
تاریخچه مسجد
برخی گفته اند اولین مسجدی که در اصفهان بنا شده مسجد لنبان بوده است.
در رساله «محاسن اصفهان» ـ تألیف مافروخی ـ نام محله لُنبان بارها آمده و مخصوصاً از مسجد و عمارتی توصیف شده که یکی از ارکان نامی اصفهان، آن را در قرن هشتم هجری ساخته بوده است و مترجم رساله محاسن ـ حسین بن محمد بن ابی‌الرضا علوی آوی ـ از او به این ترتیب نام می‌برد: «صاحب معظم قدوه اعاظم الامم جلال الوزراء جمال الدوله والدین محمد دیلم دستجردی الاصفهانی». مترجم رساله محاسن در بنیادگذاری این عمارت شخصاً حضور داشته است و نام آن را «عمارت جمال‌الدین» می‌گوید.
مسجد مزبور در دوره صفويه بازسازي شده و در دوره‌هاي بعدي نيز تعميراتي کلي در آن صورت گرفته است، به طوري که از آثار قديمي آن به غير از چند قطعه گچ بري مربوط به قبل از صفويه و چند لوح کاشي کاري از دوره صفويه که در تالار جديد مسجد برجاي مانده، چيز ديگري مشهود نيست. خطوط باقي مانده بر دو لوح کاشي به خط ثلث سفيد بر زمينه لاجوردي و مورخ ۱۰۸۰هـ.ق است. در بالاي در ورودي مسجد به خط نستعليق سفيد بر زمينه کاشي لاجوردي، اشعاري نوشته شده که حاکي از تعمير مسجد در دوره شاه سليمان صفوي است. کتيبه سردر مسجد لنبان، از اضافات قرن سيزدهم هجري، مورخ ۱۲۵۶ است. در زير تالار بزرگ مسجد، نهر آبي جريان دارد و سردابه‌اي بنا شده است. منبر مسجد معروف به منبر صاحب الزمان، مورخ ۱۱۱۴هـ.ق، از نفيس‌ترين منبرهاي عهد صفوي است. اين بنا به شماره ۲۹۳ به ثبت تاريخي رسيده است.
آثار موجود در مسجد لنبان
گنبدی زیبای مسجد همراه با مناره ای کوتاه زیباترین منظره مسجد است. در بالای مناره جایگاهی برای اقامه اذان طراحی شده و بر روی بدنه آن نام حضرت محمد صلی الله علیه و آله، حضرت علی علیه السلام و دیگر ائمه علیهم السلام نقش بسته است. گنبد فیروزه ای مسجد مانند فرشی با طرح های اسلیمی و گل بوته هایی زیبا به رنگ سفید و خاکی رنگ تزئین شده است.
این مسجد دارای دو کتیبه به خط ثلث سفید بر زمینه ای لاجوردی و اثر محمدرضا امامی از خطاطان برجسته است.
در ضلع شرقی مسجد لنبان سقاخانه ای قرار دارد با چهار ستون سنگی و چهار سنگاب که دوتا گرد و دوتای آن چهار گوش بوده است و اکنون هر چهار سنگاب توسط میراث فرهنگی ضبط شده است.
در حیاط این مسجد دو چنار کهن سال وجود دارد و مادی نیاصرم از وسط حیاط آن عبور می کند.
در زير تالار بزرگ مسجد، نهر آبي جريان دارد و سردابه‌اي بنا شده است.
منبر مسجد، معروف به منبر صاحب الزمان، مورخ ۱۱۱۴هـ.ق از نفيس‌ترين منبرهاي عهد صفوي است.
تا قرن ۱۱ جنب مسجد گورستانی قرار داشته است که قبور بزرگانی همچون میرزا ابوتراب خوشنویس، امیر نظام الدین خوشنویس فرزند ابوتراب، صائن الدین علی بن صدرالدین محمد بن افضل؛ معروف به ان ترکه، حکیم و فیلسوف اصفهانی که در سال ۸۳۵ قمری در گذشته است و همراه با نامداران دیگر در این محل مدفون بوده اند که از خاندان معروف تیمور و صفوی بوده و متاسفانه امروزه هیچ اثری از آن برجا نمانده و اطراف مسجد همه ساختمان سازی شده است.
باورها و اعتقادات در مورد مسجد لنبان
از «علامه محمدتقي مجلسي» نقل است كه حضرت امام حسن مجتبي عليه السلام به هنگام عزيمت به گرگان، مدتي را در اصفهان اقامت داشته و در اين مسجد نماز گذارده اند اين امر تقدس خاصي را به اين مسجد بخشيده. همچنين مردم با توجه به ايمان و اعتقادات خويش، از دير باز حوائج و خواسته هايشان را در عريضه اي مي نوشتند و به نهر آبي كه از ميان آن مي گذشته است مي انداخته اند. هم اكنون نيز انجام اين طريق تقاضاي استجابت خواسته هايشان، در اين مسجد رواج داردمشهور است که قبر یکی از پیامبران زیر شبستان این مسجد قرار دارد.
آدرس مسجد لنبان
مسجد لنبان در خیابان بهشتی، ابتدای خیابان مسجد لنبان واقع شده است.
تور گنبد های فیروزه ای نگاهی تخصصی به مساجد قدیمی اصفهان را دارد و هدف آن شناساندن معماری و فرهنگ اصفهان به گردشگران خارجی و داخلی می باشد.
این تور را می توانید در شرکت خدمات مسافرتی طلوع سفریاد خریداری کنید .
تلفن :۰۳۱۳۲۳۵۲۶۷۳ همراه :۰۹۱۳۱۲۵۰۲۲۱
