آداب و رسوم مردم چابهار
آداب و رسوم مردم چابهار ( سیستان و بلوچستان)
یکی از استان های جنوبی ایران استان سیستان و بلوچستان میباشد.چابهار یکی از بنادر زیبا است که در این استان واقع شده است. چابهار دارای جاذبه های فراوانی میباشد. و آداب و رسوم و مراسمات ویژه از عروسی و اعیاد گرفته تا مراسمات سوگواری، آژانس طلوع سفریاد اصفهان برای آشنایی بیشتر شما همراهان گرامی یکسری از این آداب و رسوم و مراسمات ویژه را گردآوری نموده است با مشاوره سفر اصفهان در این مقاله همراه باشید.
“جشن ها و اعیاد ملی و مذهبی”
در استان سیستان و بلوچستان برخی از اعیاد و جشن های ملی و مذهبی بسیار با شکوه و برخی دیگر به شکل معمولی برگزار می شود. از اعیاد ملی، عیدنوروز در منطقه می توان نام برد ، ولی اعیاد مذهبی نظیر عیدفطر و قربان بسیار باشکوه و با مراسم خاصی برگزار می شود.
“عید نوروز”
مردم در ایام نوروز لباس نو می پوشند و به دیدار یکدیگر می روند. مردم سیستان روز عید به کوه خواجه می روند و در بزرگداشت جشن نوروز شادی می کنند.خصومت ها را در روزهای عید نادیده می گیرند و صلح و آشتی می کنند.
“عید سعید فطر”
یکی از اعیاد بزرگ استان عید فطر است. در این روز مردم لباس نو می پوشند و پس از ۳۰ روز روزه داربودن در محل هایی به نام “عیدگاه” جمع می شوند و نماز عیدفطر برپا می دارند و فطریه می دهند و پس از آن به خانه مراجعت می کنند و سپس به خانه خویشان و اقوام خود می روند و عید را تبریک می گویند.روز عیدسعیدفطر یکی از روزهای مهم در نواحی مختلف استان سیستان و بلوچستان به ویژه ناحیه بلوچستان به شمار می رود.
“عید قربان”
یکی دیگر از اعیاد بزرگ مردم استان عید قربان است. در این عید مردم لباس نو می پوشند و در محل “عیدگاه” جمع می شوند. در این روز معمولاٌ چند خانوار با هم شتری را قربانی می کنند و گوشت آن را به فقرا و مستمندان احسان می کنند. پس از خاتمه مراسم قربانی دید و بازدید شروع می شود و به خانه دوستان و اقوام و آشنایان می روند و حلالیت می طلبند. مراسم دید و بازدید این عید تا سه روز ادامه می یابد.
“مراسم عروسی”
ازدواج و جشن و سرورهای مربوط به عروسی مهمترین مراسم شادی آور مردم سیستان و بلوچستان است. ازدواج تحکیم کننده روابط خویشاوندی و گسترش دهنده تیره و طایفه است و معمولاٌ در داخل تیره ها و طوایف و مبتنی بر روابط خویشاندی صورت می گیرد. خواستگاری متضمن آشنایی قبلی والدین می باشد برای خواستگاری رئیس خانواده پسر به خانه پدر دختر می رود و پس از صرف چای و انجام صحبت های متفرقه موضوع را با والدین دختر در میان می گذارد و چند روز به انتظار پاسخ می مانند. از طرفی مادر دختر موضوع را با دختر در میان میگذارد.
اولین مرحله عروسی بعد از مراسم خواستگاری مراسم شیرینی خوران است. در این مراسم لباسهای عروسی تحویل می شود، مهمانان با شیرینی، نقل، چای و خرما پذیرایی می شوند و از آن پس، دختر برای پسر نامزد می شود.
در دوران نامزدی در عید فطر، قربان و عیدنوروز، اگر داماد در موطن خود باشد پدر عروس او را دعوت می کند و داماد پس از مهمانی مبلغی به عنوان عیدی به همراه گوسفندی به خانواده عروس پیش کش می نماید دوران نامزدی گاهی دو سال طول می کشد.
برپایی مراسم ازدواج در میان بلوچ های ایرانی کما بیش همچون رسم سال های دور این قوم است و دستکم ۸ مرحله از مراحل عروسی همچنان در میان بلوچ ها به اجرا درمی آید. گرچه اینک به واسطه تغییر وضعیت اقتصادی مراسم ۷ شبانه روزی عروسی بلوچی به برنامه ای ۳ شبانه روزی محدود شده اما هنوز پایبندی به سنت ها در آن ملموس و مشهود است. آنچه در ادامه آمده حاصل گفتگوهایی با مردم محلی است که در مناطق مختلفی از بلوچستان که به سرزمین «مکُران» معروف است ساکنند، نظیر شهرهایی چون ایرانشهر، بمپور، سرباز، نیکشهر، چابهار و … .
در عروسی چابهار سفره عقد و جهیزیه وجود ندارد.
*زمان عروسی
بلوچ ها معمولا در بهار ازدواج می کنند؛ بهارگاه. این زمان البته تا زمان رسیدن خرما به عنوان محصول مهم و استراتژیک آنها متغییر است و به همین دلیل عروسی های بلوچی تا شهریورماه نیز ادامه دارد.
* مراحل عروسی
مراسم ازدواج درچابهار نیز تابع رسم و رسوم ایرانی است و تفاوت هایی جزیی در اجرا دارد. این تفاوت ها شاید در نحوه خواندن آن رسم نمود پیدا کند وگرنه همین وقایع برای عروسی در سایر اقوام نیز اتفاق می افتد. بنابراین بر اساس رسم بلوچ ها می توان در عروسی های کنونی نیز ۸ مرحله را که در ادامه آمده است دید.
«گِندونِن»( به کسر گاف و نون) ، «هِبَرجنی» که به نوعی همان بله برون است. «بربند مال» که مراسمی برای تعیین مال عروس و مهریه است. «جُل بندی» که در آن عروس برای رفتن به مراسم عروسی بسط می نشیند و نباید کسی او را در این مدت ببیند. «حِنا دوزوکی» که حنابندان غیررسمی پیش از شب حنابندان است. «حِنا راستکی» که مراسم حنابندان اصلی است. «سرآپی» یا «سرآب» و «مشاطه» که به آماده کردن عروس و داماد مربوط است. و سرانجام «شب یکجایی» که در آن داماد و عروس یکخانه می شوند و زندگی مشترک از این نقطه آغاز می شود.
* «گِندونِن»؛ «گِند» در بلوچی به معنای دید و«نِن» نیز به معنای نشستن است. بنابراین، این عنوان بر مراسمی گذارده شده است که در آن بزرگان خانواده پسر نزد خانواده دختر می روند و در مجلسی که گرد هم آمده اند موضوع علاقه مندی خانواده پسر به دختر آن خانواده را اعلام و خواستگاری را اعلام می کنند. به طور معمول و به شکل کاملا سنتی همچنان پسرهای بلوچ بر اساس توصیه خانواده ازدواج می کنند. مادر و در کل خانواده پسر دختری را مد نظر قرار می دهد و سپس برای آغاز مراحل عروسی این موضوع در مراسم گِندونِن مطرح می شود.
گاه خانواده پسر برای طرح این موضوع باید به سراغ کدخدای محل سکونت خانواده دختر بروند و گاه باید ریش سفید یا بزرگ محل یا فامیل این مهم را به انجام برساند. به هنگام برپایی مراسم گِندونِن نیز با توجه به وسع خانواده بزرگانی به مجلس حضور می یابند که نشان از بزرگی خانواده پسر داشته باشد. گاه ممکن است برای نشان دادن شان خانواده تعداد نفرات به ۱۰۰ و بیش از آن نیز برسد. در این مرحله مراسم «حلقه کنان» کخ نوعی نشان گذاری بر عروس است نیز به اجرا گذارده می شود و خانواده داماد حلقه ای انگشتری به همراه ساعت و طلا به عروس هدیه می دهند.
*«هِبَرجنی»؛ به همان مراسم «بله برون» گفته می شود و اساس عروسی و زندگی مشترک در این مرحله بنا گذاشته می شود. به عبارت دیگر پس از خواستگاری در این مراسم پاسخ مثبت خانواده دختر اعلام و سایر برنامه ریزی ها از اینجا آغاز می شود.
*«بربند مال»؛ در مراسم بربندمال اقوام درجه یک طرفین حضور دارند. اگر خانواده های برای شخص خاصی احترام خاصی قائل باشند او را نیز دعوت می کنند تا در مراسم بربندمال به موضوع تعیین مهریه بپردازند. البته گاه ممکن است همه مراحل «گند و نن»، «هبرجنی» و « بربندمال» در یک مراسم به اجرا درآید. معمولا مهریه عروس را پول نقد تعیین می کنند. اما در مناطقی چون سرباز گاه دیده می شود که نخل خرما نیز به عنوان مهر عروس تعیین شده است. در خاش نیز که به عنوان سرحدات در بلوچستان شناخته می شود به سبب رونق دامداری شتر و گاو نیز به عنوان تعیین مهریه مورد نظر قرار دارند.
رسم در میان بلوچ ها این است که طلا را به عنوان مال عروس به داماد هدیه می کند. این رسم با هدیه ۲۰ مثقال تا ۲ کیلو طلا به اجرا درمی آید. گاه خانواده عروس برگزاری مراسم عروسی را به تحویل طلاها منوط می کند. گاه نیز بخشی از طلا هدیه داده می شود و مابقط در نکاح نامه قید می شود. بر خلاف مهریه که در میان بلوچ ها نه کسی داده و نه کسی گرفته و حتی به هنگام طلاق نیز زنان معمولا مهریه خود را می بخشند این طلاها را حتما رد و بدل می کنند.
همانطور که پیشتر نیز اشاره شد زمان عروسی را نیز در این مرحله تعیین می کنند. زمان عروسی بلوچی معمولا بعد از اسفندماه است. «بهارگاه» اصطلاحی است که بلوچ ها به کار می برند. البته عروسی هایی هم هست که در چله تابستان یا زمستان انجام شده اما عموما به فصل بهار تا زمان برداشت خرما برای انجام عروسی توجه دارند.
*«جُل بندی»؛ جل در میان بلوچ ها پارچه ای دست دوخت است. معمولا بافته می شود و با سوزن دوزی بلوچی و آینه کاری تزیین می شود. از این پارچه صنایع دستی که جل خوانده می شود به عنوان پرده استفاده می شود. مراسم عروسی بلوچی با جل بندی رنگ و رویی به خود می گیرد و جدی تر می شود. معمولا روز اول عروسی با جل بندی آغاز می شود. قبلا ۷ شبانه روز عروسی برقرار بوده است اما اینک به سبب مخارج سنگین معمولا در ۳ شبانه روز جمع بندی می شود.
بنابراین معمولا روز اول با جل بندی آغاز می شود. جل بندی با حضور خانواده درجه یک عروس و داماد در خانه عروس انجام می گیرد. معمولا گوسفندی نیز در این مرحبه قربانی می شده است. بعد اتاقی را برای استقرار عروس در نظر می گیرند و همان پارچه آذین شده که جل خوانده می شود را به دو سوی دیوار وصل می کنند و فضایی حائل را در یک اتاق به وجود می آورند که عروس باید تا زمان مراسم یکجایی پشت این جل دور از نظرها منتظر بماند. بلوچ ها معتقدند این رسم برای دور نگاه داشتن عروس از جادو و نظر بوده است. در فاصله جل بندی تا پایان مراسم عروسی، عروس را کسی به جز نزدیکان خاص و محرمان نمی بیند. در زمان رفع حاجت نیز او باید به همراه دو تن از نزدیکان و اقوام همراهی شود و باید نقابی بر چهره داشته باشد.
*«حِنا دوزوکی» یا حنا دوزوکا؛ مراسم حنا دوزوکی مراسمی فرعی در عروسی های بلوچی محسوب می شود. همانطور که از عنوانش هم به ذهن متبادر می شود گویا این مراسم به شکل دزدکی برگزار می شود! در این مراسم خانواده های طرفین هرکدام روی سر داماد و عروس حنا می گذارند و این کار را با قرار دادن حنا روی پول انجام می دهند. گاهی در این مراسم هزینه عروسی از سوی اقوام و فامیل پشتیبانی مالی می شود. البته این پشتیبانی مالی در دفتری ثبت می شود تا داماد در آینده در سایر عروسی های افرادی که به او کمک کرده اند حاضر شده و او نیز در این امر خیر شریک شود.
فردای مراسم حنادوزوکی مراسم دعوت از اقوام و بستگان آغاز می شود. به طور معمول عده ای از زنان و مردان فامیل داوطلب می شوندو به سراغ دیگر بستگان در روستاها و آبادی ها و همین طور شهرهای دیگر می روند. آنها در خانه بستگان را می زنند و چنددقیقه ای را در باب عروسی توضیح داده و سپس آن خانواده را دعوت می کنند. اگر به خانه ای مراجعه شد و کسی حضور نداشت، دعوت کننده دو چوب را به شکلی خاص جلوی در خانه مورد نظر قرار می دهد که در مراجعه صاحب خانه او متوجه شود کسی به قصد دعوت برای عروسی مراجعه کرده بوده است.
*«حِنا راستکی»؛ به مراسم اصلی حنابندان اتلاق می شود. معمولا با ساز و آهنگ خاص همراه است و از اینجای کار به بعد نبض کارها برای رسیدن به مراسم عروسی تندتر می زند. دعوتی ها در این مرحله دیگر باید نهایی شده باشد. همه وسایل عروسی در این مرحله آماده است. حنابندان عروس و داماد شروع می شود. ولی هرکدام جداگانه در محل متفاوت. هر کدام از عروس و داماد توسط بستگان حنا گذاشته می شوند. معمولا دستها حنا بسته می شود. شب حنابندان را تا صبح بیدار می مانند و ولیمه عروسی را در همین شب تدارک می بینند و آشپزی برای میهمانان عروسی از این شب آغاز می شود.
*«سرآپی» و«مشاطه»؛ در عروسی بلوچی عروس را نزد داماد نمی برند و به اصطلاح «عروس کِشان » ندارند و در عوض این داماد است نزد عروس می رود. بنابراین ماشین عروس هم در زمان کنونی نداریم بلکه ماشین داماد داریم! معمولا با توجه به اهمیت آب در زندگی بلوچ ها و نقشی که در حیات برای آن قائلند و اهمیتی که در زندگی آنان دارد داماد را به نزدیکترین قنات یا رودخانه جاری می بردند و در آنجا خانواده داماد او را در آب استحمام می کردند.
در حال حاضر نیز ابتدا داماد به سلمانی یا آرایشگاه می رود و سپس به رودخانه و قنات می روند. برای مثال در ایرانشهر معمولا دامادها را به رودخانه دامن در شمال این شهر می برند. در همین زمان نیز عروس را برای مراسم عروسی آماده می کنند. این قسمت را مشاطه می گویند که تغییر شکل یافته کلمه «مطاشه» به معنای آرایشگر و سلمانی در زبان عربی است. مشاطه بعد از آماده کردن عروس و آرایش او وقتی مراسم عروسی در حال آغاز است چیزی به عنوان هدیه می گیرد و نقاب از چهره عروس برمی دارد و به این ترتیب مراسم جل بندی و احتزار او نیز پایان می یابد.
*«شب یکجایی»؛ مراسم عروسی که آغاز می شود اگر خطبه خوانده نشده باشد این قسمت نیز به اجرا درمی آید که در قسمت بعدی شرح خطبه خواندن نیز آمده است. ولی معمولا خطبه عقد قبلا خوانده شده است. بعد از مراسم عروس و داماد در خانه پدرزن یکجا می شوند و به اصطلاح خود آنها شب یکجایی رقم می خورد که آغاز زندگی مشترک و زناشویی است. عروس و داماد بدین ترتیب در خانه پدرزن زندگی خود را آغاز می کنند و معمولا تا ۴ روز در خانه پدرزن مستقر هستند.
بعد از مراسم شب یکجایی و در واقع روز بعد از عروسی مراسم «مبارکیان صبا» برگزار می شود که اقوام برای تبریک گفتن به عروس و داماد نزد آنان می روند. عروس و داماد نیز بعد از روز چهارم بعد از عروسی به خانه پدر داماد می روند و در آنجا میهمانی دیگری داده می شود. اگر قرار باشد که عروس و داماد در خانه پدر داماد زندگی را ادامه دهند با این مراسم این اتفاق روی خواهد داد و در غیر این صورت تا مدتی که گاه تا یکسال و بیشتر ادامه پیدا می کند عروس و داماد در خانه عروس مستفر خواهند بود. این موضوع کاملا به توافق طرفین و توانمندی داماد بستگی دارد.
سفره عقد و جهیزیه
در عروسی بلوچی سفره عقد و جهیزیه وجود ندارد. بلوچ ها مراسم عقد را معمولا در مسجد برگزار کرده اند و در حال حاضر نیز این مراسم همچنان ممکن است در مسجد و بدون هیچ تشریفاتی به جاآورده شود. اما اینک علاوه بر مسجد در خانه نیز مراسم عقد به اجرا گذاشته می شود. به هنگام خواندن خطبه عروس به طور مستقیم به داماد «بله» نمی گوید. وقتی عاقد برای خواندن خطبه به خانه داماد می رود یک نفر را به خانه عروس می فرستد تا عروس شخصی را به عنوان وکیل تعیین کند.
این وکیل به طور معمول از خانواده پدری عروس تعیین می شود. عروس معمولا عموی بزرگ یا پدر خود را به عنوان وکیل معرفی می کند. سپس با تعیین وکیل عاقد از داماد و از وکیل عروس درباره مهریه و نکاح می پرسد و بعد خطبه را می خواند. در عروسی بلوچی هیچ خبری از جهیزیه نیست. بنابراین هیچ خانواده ای نگران خرید وسایل خانه برای دختران خود نیستند. در عوض تمام وسایل زندگی را باید پسر تامین کرده باشد. از لحاف و وسایل خواب که معمولا رسم است تا دیگر اقلام لازم و ضروری برای زندگی. در عوض اتفاقی دیگری روی می دهد.
داماد بعد از مراسم عروسی و شب یکجایی، در خانه پدرزن اقامت می کند. این اقامت گاه تا یکسال ادامه پیدا می کند و جنبه بدی در اذهان ندارد. گاه نیز داماد خانه و اسباب زندگی را فراهم کرده و در خانه خود زندگی را آغاز می کند. به طور معمول زندگی به صورت فرادا آغاز نمی شود و عروس و داماد بلوچ، با خانواده عروس یا داماد زندگی را آغاز می کنند تا کمبودها و نواقص زندگی اشان کمرنگ تر جلوه کند و به مرور حل و فصل شود و بعد که داماد استطاعت گرفتن جایی برای اقامت را یافت آن وقت مستقل می شوند.
“سوگ ها و عزاهای عمومی و خصوصی”
مردم سیستان و بلوچستان پیرو دین مبین اسلام هستند، در سیستان شیعه و سنی در کنار هم با وحدت مثال زدنی کنار هم زندگی می کنند.برگزاری سوگ ها و عزاهای عمومی در بین اهل تسنن و تشیع همچون سایر نقاط کشور صورت می گیرد، ولی به عزاداری های خصوصی اهمیت خاص می دهند.این اهمیت نشانه همبستگی عمیقی است که در میان مردم سیستان و بلوچستان وجود دارد.موقعی که کسی مریض می شود همه بستگان و همسایگان برای دیدن بیمار می روند.
اگر بیمار بهبود نیافت و فوت کرد، مجلس (پرسه) به مجلس عزا و سوگواری مبدل می شود. حاضرین به گریه و زاری می پردازند، مراسم تدفین برپا می شود.پس از غسل، متوفی را در کفن می پیچند و مردم بر میت نماز می خوانند. سپس متوفی را در تابوت قرار می دهند و به گورستان حمل می نمایند. موقعی که تابوت به گورستان نزدیک شد، مردمی که در گورستان جمع شده اند به اقوام متوفی به استقبال جنازه می روند. جنازه را در گور قرار می دهند.
پس از آن که روی مرده را پوشاندند و قبر را با خاک پر کردند، آنگاه مقداری خرما به حاضران احسان می کنند که خوردن آن ثواب دارد معمولاٌ بستگان متوفی افرادی را که در در مراسم تدفین حضور داشتند به نهار دعوت می کنند و نزدیک ترین فرد متوفی به مدت سه روز در خانه می ماند. در این مدت جهت تسلای خاطر او به دیدنش می روند.
“موسیقی و ادبیات بومی”
موسیقی بومی و ترانه های فولک مردم سیستان و بلوچستان ظرافت ویژه ای دارند. این لطافت شاید به دلیل طبیعت خشن و شیوه سخت گذران انسان در این خطه، اندکی غیرعادی به نظر برسد، ولی موسیقی بومی و ترانه های عامیانه مردم این سزمین، نمودار کاملی از سفر مردم آن است.
ترانه های محلی بلوچ بیشتر در مراسم جشن عروسی و مخصوصاٌ عید فطر خوانده می شود. ترانه های محلی سیستان نمایانگر زندگی مادی و معنوی مردم این سرزمین است. اکثر این ترانه ها ارتباط مستقیمی با محیط طبیعی، شیوه زندگی و باورهای دینی و اعتقادی مردم منطقه دارند.
اشعار محلی بلوچ غالباٌ در مراسم اعیاد و مخصوصاٌ عیدفطر خوانده می شود و موزیک محلی که عبارت از سرنا، دهل و طبل است آن را همراهی می کند.
“لباس های محلی”
شکل پوشش گروه های انسانی ارتباط مستقیمی با شرایط اقلیمی، فرهنگی و قومی هر منطقه دارد. همچنین پوشاک معرف ذوق و هنر، آداب و سنت های جوامع بشری بوده است. یکی از موضوعاتی که پیش از همه توجه انسان را در بدو ورود به سیستان و بلوچستان جذب می کند، تنوع رنگ در پوشاک است. البته این تنوع رنگ در بسیاری از نقاط ایران به ویژه در میان ایل قشقائی، شاهسون و کرد نیز مشهود است. لباس مردان بلوچ عبارت از پیراهن یقه باز، لباده بلند، دستار سفید، کمربند ضخیم است.
کفش مردها از کفش های مخصوصی است که نوک آن به طرف بالا برگشته است و عقیده دارند که این کفش ها آنها رادر راه رفتن چابک کرده و در حرکت موجب زحمت آنها نمی شود.
لباس زنان بلوچ، پیراهن بلند است و با حجابی کامل بدن را می پوشاند.
ابراهیم زاده در رابطه با شهرهای تاریخی استان نیز گفت:شهر سوخته در ۶۰ کیلومتری جنوب زابل کنار جاده زابل و در ۶ کیلومتری قلعه رستم واقع شده و مشتمل بر تپه هایی است که بیش از ۵۰ متر ارتفاع ندارند. وسعت آن دو کیلومتر ونیم می باشد. این مکان بی گمان روزگارانی دراز یکی از مهم ترین مراکز شهرنشینی آسیا در عصر مفرغ بوده است. قدمت این تمدن را به ۳۵۰۰ تا ۴۰۰۰ سال قبل از میلاد تخمین می زنند.
قدمت شهرسوخته در کاوش های مقدماتی که در این شهر و پیرامون بمپور و بردسیر به عمل آمده است، نشان می دهد که مردمان این سرزمین در هزاره چهارم، سوم و دوم پیش از میلاد تمدن درخشان و همانند تمدن هند و بین النهرین داشته اند.
“سوزن دوزی”
نقش بستن روی پارچه با نخ و تشکیل نقشی زیبا و سنتی است که در هر کجای استان به صورتی متفاوت انجام می شود: در زاهدان، سبک دوخت شماره دوزی یا آسان تانکه، در زابل خامه دوزی، در منطقه سراسری پریواردوزی و در محدوده ایرانشهر و نیک شهر سوزن دوزی دوتاری، موسم و چهارتاری می باشد. این رشته یکی از رودوزی های منحصر به فرد در کشور می باشد که به همین دلیل سوزن دوزی را به عنوان نورچشم زنان بلوچ می شناسند.
“سفال سازی”
سابقه تاریخی زیادی در این استان دارد، از آثار مکشوفه در شهر سوخته تا بقایای برجای مانده سفال در قلعه بمپور و قنوج. در ۳۵ کیلومتری شهرستان مرزی سراوان روستایی به نام کلپورگان قرار دارد که سفال های سنتی آنجا از جمله سفال های قدیمی و منحصر به فرد کشور می باشد و سابقه چندین هزارساله دارد، ساخت آن صرفاٌ با دست و بدون بهره گرفتن از هر نوع ابزار و چرخ سفالگری است. نقش این سفال از آمیزش آب با سنگ “تی توک” و با دست صنعتگر شکل می گیرد، سپس مرحله پخت آن با توجه به زیبایی طرح، رنگ و قدمت در بازارهای داخلی و خارجی مطرح است.
“قالی و قالیچه”
بافت قالیچه های سنتی از دیرباز در منطقه سیستان رایج بوده که با توجه به وجود دام های اصیل و پشم حاصل از آنها، این هنر-صنعت نسل به نسل حفظ شده است. نقش های زیبای سنتی قالیچه زابلی عبارتند از: گلدانی،خشتی ومردخانی، قالی زابل با توجه به نوع بافت گره از مرغوبیت مطلوبی برخوردار است.
“گلیم بافی”
یکی دیگر از رشته های صنایع دستی استان، بافت گلیم های سنتی محلی(گلیم بلوچی) است که در حوالی شهرستان خاش و حومه سراوان بافته می شود، این دست بافتها با نقوش زیبای سنتی می توانند به عنوان کالایی با ارزش مطرح است. البته در حاشیه مرزی زابل هم بافت گلیم های محلی به شیوه سنتی رایج است.
“سکه دوزی”
نوع دیگر از صنایع دستی انحصاری استان، سکه دوزی است که به آینه دوزی، دکمه دوزی هم معروف است و به گرایش محلی سامان هم می گویند. این هنر با توجه به تنوع مواد اولیه و رنگارنگی پولک ها و درخشش آینه های ریز و درشت، طالبان زیادی دارد. مصرف اصلی آن تزئین اتاقها ومرکب تازه عروسان است. موطن اصلی سکه دوزی در بلوچستان است، اکنون طرح های کوچک و بزرگ سکه دوزی در آپارتمانها و منازل مسکونی، زینت بخش اتاق هاست.
“حصیربافی”
وجود نخل های زینتی کوتاه که در بیابان های بلوچستان بسیار به چشم می خورد و به گویش محلی “پیشPish” نام دارد، باعث بافت مصنوعات حصیری به ویژه طناب حصیری می شود، طناب حصیری عمدتاً نوعی مبلمان خراطی شده به ارزان قیمت به کار می رود و در فروشگاه های صنایع دستی عرضه می شود. نوعی زیرانداز، سجاده حصیری کتور، سیواس (کفش حصیری) صافی و غیره از جمله طرح های تولید شده با حصیر است که بیشتر در محل، مصرف دارد.
چوب بازی (چابهار)
دایره بزرگی از جمع بازیکنان تشکیل می شود، همراه با نوای ساز و دهل چوب بازی با حرکات آرام و منظمی آغاز می شود. به تدریج همراه با تندشدن آهنگ حرکات هم تندتر وتندتر می شود. در این حرکات بازیکنان چوب های خود را به هم می کوبند. کوچکترین غفلت باعث اصابت چوب به بدن بازیکنان می شود. هر بازیکن دو چوب در دست دارد و با آهنگ دو قدم به جلو برداشته، یک قدم به عقب برمی گردد و یکبار به دور خود می چرخد. وقتی بازیکن دو قدم جلوتر می رود باید چوب های خود را به صورت ضربدر در مقابل صورت خود نگه دارد، هر بازیکن وقتی برمی گردد با بازیکن پشت سری خود نیز به بازی می پردازد. این بازی برپایه مهارت و استقامت استوار است.
چل بازی
چل (به فتح چ و سکون ل) نام بازی است گروهی که بین دو تیم با نفرات مساوی هر گروه ۵ نفره انجام می شود، بازی مذکور از جمله بازی های مذکور از جمله بازی های این محلی است که در رودهای پرآب و در محل های عمیق و یا استخر و دریا می تواند برگزار شود. این بازی در روستاهای ایرانشهر متداول است. بازی توسط یک نفر داور، داوری و قضاوت می شود.
شترسواری
شترسواری از جمله ورزش های بومی با محلی استان سیستان و بلوچستان است که به ویژه در شهرستان های خاش و ایرانشهر همچنان کم و بیش رایج است و به مناسبت هائی برگزار می شود.
گل گل
از جمله بازیهای شبانه روستاهای شهرستان زابل که پس از فراغت از کار روزانه در کوچه میدان ده انجام می شود بازی گروهی است بین دو تیم به نام “گل گل” (گل گل ها) تعداد بازیکنان هر تیم معمولاً از ۵ تا ۱۰ نفر است محل بازی به گونه ای که اشاره شد. کوچه یا میدان محل است. طول زمین بازی حدود ۳۰ متر می باشد. هر تیم دارای یک سردسته است. این بازی نیازی به وسیله ندارد
مراکز خرید شهر چابهار
مراکز خرید و مجتمع های تجاری اکثرا در محدوده منطقه آزاد چابهار قرار گرفته اند. محصولات و اجناسی که در منطقه ی آزاد چابهار هستند از لحاظ کیفیت و مرغوبیت بهتر از اجناسی هستند که در بازارهای کیش و قشم به فروش میرسد.
یک بازار قدیمی و تعدادی پاساژ هم در بافت شهر وجود داره که بسیار شبیه بازارهای سنتی سایر شهرهاست و در آن ها صنایع دستی مثل سوزن دوزی و لوازم مورد نیاز آن، پارچه های مناسب برای لباس های هندی و پاکستانی، کاموای کیلویی و اقلامی نظیر این ها عرضه می شه
بازار صدف
آدرس: ایران – سیستان و بلوچستان – چابهار بلوار شهید ریگی، منطقه آزاد تجاری چابهار ، بازار صدف
صدف یکی از بازار های خرید چابهار هستش که همیشه مورد توجه توریست ها بوده.
مجتمع تجاری صالحیار
آدرس: ایران – سیستان و بلوچستان – چابهار منطقه آزاد چابهار، روبرو مرکز خرید فردوس
چابهار با مراکز خرید بزرگ و کوچیک و سنتی و مدرن تونسته به خوبی پاسخگوی نیاز خرید توریست هاش باشه. مرکز خرید صالحیار هم یکی از این مراکز خریده، که تو منطقه آزاد چابهار قرار گرفته.
مرکز خرید فردوس
آدرس: ایران – سیستان و بلوچستان – چابهار منطقه آزاد چابهار
فردوس یکی از بهترین و معروفترین مراکز خرید در چابهار به حساب میاد که تو منطقه آزاد تجاری اون قرار گرفته.
مجتمع تجاری تیس
آدرس: ایران – سیستان و بلوچستان – چابهار منطقه آزاد چابهار
این مجتمع که به بازار بزرگ تیس هم معروفه در منطقه آزاد تجاری قرار گرفته و بازار چینی ها هم در طبقه بالا همین مجتمع قرار گرفته است.
مجتمع تجاری ابریشم
آدرس: ایران – سیستان و بلوچستان – چابهار منطقه آزاد چابهار
این مجتمع تجاری یکی از مراکز خرید پر رونق منطقه آزاد چابهار هست که در طبقه همکف ۱۹۳ واحد تجاری و یه واحد کافی شاپ و در طبقه اول و دوم یه واحد فروشگاه بزرگ داره که می تونین ازش لوازم مورد نیازتون رو تهیه کنین.
بازار ماهی چابهار
آدرس: ایران – سیستان و بلوچستان – چابهار خیابان دریا سوله ۱ و ۲
اگر ماهی تازه میخواهید باید ساعت ۶ صبح در اینجا حاضر باشید…
چی بخرم ؟؟ از کجا بخرم؟؟
در چابهار می توانید پتو با قیمت مناسب،چای و خوراکی های خارجی مثل انواع شکلات،نسکافه، ترشی، زیتون و… را با قیمت خیلی ارزان و مناسب بخرید. همچنین شما می توانید لوازم آرایشی، اسپری مام، عطر و ادکلن هم به قیمت خیلی خوب بخرید. منطقه آزاد چابهار شش مجتمع تجاری لوکس دارد. لوازم برقی، پتو را از صالحیار بخرید.وسایل زنانه مثل صندل های مجلسی و گوشی موبایل و لوازم آرایشی را از صدف بخرید،چای ، مواد غذایی ، ظروف غذا را از فردوس و تیس بخرید. همین طور چمپل های مردانه (صندل های مردانه) را می توانید از بازار سنتی (بلوک بازار، دکه بازار) خریداری کنید. شما می توانید پارچه های خیلی خوبی هم بخرید. چابهار پر است از پارچه سرا. انواع پارچه های لباسی، مانتو، لباس مجلسی.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
سوغاتی های چابهار
سوغاتی های چابهار به دو گروه تقسیم می شوند: صنایع دستی و خوراکی ها که دارای تنوع زیادی نیز هستند.در این مطلب کاربردی اصفهان تور به اجمال به شرح این سوغات ها پرداخته ایم، همراه ما باشید.
شیرینی لندو
تهیه‌ی این شیرینی سنتی و بومی، برای پذیرایی از مهمانان در مناطق مختلف استان رواج دارد. لندو، از ترکیب خرما، گندم و کنجد تهیه می‌شود به این صورت که پس از مخلوط کردن خرمای هسته گرفته شده، گندم داغ (برشته) و کنجد، مواد را زیر بار سنگین می‌گذارند تا سفت شوند و حالت چسبندگی پیدا کنند. این مرحله از تهیه‌ی لندو به زمان زیادی نیاز دارد و مواد باید حداقل نصف روز، زیر بار بمانند. پس از اینکه مواد زیر بار به یکدیگر چسبیدند، از زیر بار برداشته می‌شوند و به اشکال مختلف (عمدتا توپی شکل) آماده می‌شوند.
سوزن‌دوزی
از رودوزی‌های سنتی ایران است که در بین زنان بلوچ رواج دارد و دارای شهرت جهانی است. سوزن‌دوزی یکی از قدیمی‌ترین روش‌های تزیین جامه و بسیاری از منسوجات دیگر است. هنرمندان در این هنر سنتی، با استفاده از انواع نخ‌های رنگی و به کمک سوزن و قلاب، با دوختن بخیه‌های ظریف روی پارچه، طرح‌های تزیینی گوناگونی را ترسیم می‌کنند. سوزن‌دوزی، با توجه به جنس پارچه و طرح مورد نظر، به روش‌های مختلفی انجام می‌شود. البته تمام پارچه‌های به کار رفته در سوزن‌دوزی، یک ویژگی مشترک دارند و آن هم تار و پود مشخص و راست آنها است. سوزن‌دوزی روی پارچه‌های کج‌راه، انجام نمی‌شود.
سوزن‌دوزی در استان سیستان و بلوچستان که به سوزن‌دوزی بلوچی معروف است به دو دسته تقسیم می‌شود: سوزن‌دوزی مناطق شمالی استان که وجود رنگ‌های روشن و طرح‌های ساده ویژگی آن است و سوزن‌دوزی مناطق جنوبی استان که در آن از رنگ‌های تیره‌تر استفاده می‌شود و طرح‌هایی پیچیده با نقوش ریز و فراوان دارد.
یکی از انواع سوزن‌دوزی که در استان رواج دارد، خامه‌دوزی است. خامه‌دوزی از جهت روش دوخت با سوزن‌دوزی بلوچی تفاوتی ندارد و تفاوتش با سوزن‌دوزی در جنس پارچه و نخ است. خامه‌دوزی روی پارچه‌های پنبه‌ای و با استفاده از نخ ابریشم خام (نتابیده) و معمولا سفیدرنگ (رنگ نشده) انجام می‌شود.
در استان سیستان و بلوچستان، رودوزی‌های سنتی دیگری نیز توسط زنان روستایی انجام می‌شود مانند سکه‌دوزی، آیینه‌دوزی و… این رودوزی‌ها معمولا در تولید اشیای تزیینی آویختنی کاربرد دارند. پس از اینکه پارچه‌ی مورد نظر را در اشکال هندسی گوناگون مانند لوزی و مثلث و مربع آماده کردند، روی آن با وسایل تزیینی مانند دکمه، آیینه، پولک، سکه‌های زینتی و… در قالب طرح‌های مختلف، رودوزی می‌کنند.
سفالگری
ساخت ظروف با گل، از نخستین صنایع دستی بشر بوده است و سفالینه‌ها از قدیمی‌ترین ظروف انسان هستند. سفالگری در ایران از سابقه‌ی درخشان و دیرینه‌ای برخوردار است. این صنعت در ایران بیش از ۱۰ هزار سال قدمت دارد و قدیمی‌ترین ظروف سفالی منقوش، قدیمی‌ترین چرخ سفالگری و قدیمی‌ترین کوره‌ی پخت سفال در جهان، مربوط به ایران است.
روستای کلپورگان از توابع شهرستان سراوان استان سیستان و بلوچستان، از مناطقی است که به صنعت سفالگری مشهور است. از دلایل شهرت سفالگری در این روستا یکی این است که زنان بلوچ، عهده‌دار ساخت سفالینه‌ها هستند و دیگر آن که سفالگری در این روستا به سنتی‌ترین روش و بدون استفاده از چرخ انجام می‌شود. مردان روستا کار برداشت و حمل خاک و آماده کردن گل را بر عهده دارند و سایر مراحل سفالگری را زنان روستا انجام می‌دهند. حاصل دست رنج زنان بلوچ روستای کلپورگان، انواع ظروف سفالی کاربردی و تزیینی است که مورد توجه مسافران قرار می‌گیرد.
حصیربافی
به معنی بافت رشته‌های حاصل از الیاف گیاهی (سلولزی) به کمک دست و ابزار ساده دستی است که طی آن محصولات مختلفی مانند زیرانداز، سفرهحصیری، انواع سبد، انواع ظرف و … تولید می‌شود. حصیربافی خود بامبوبافی، مرواربافی، تِرکه بافی، چم بافی و سبد بافی را نیز شامل می‌شود. چیغ بافی نیز در زیرمجموعه حصیربافی قرار می‌گیرد با این تفاوت که در روند بافت علاوه بر الیاف گیاهی از نخ پشمی رنگ شده نیز برای ایجاد نقش و طرح‌های سنتی استفاده می‌گردد.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
زبان و دین مردم چابهار
مردم شهرستان چابهار به گویش بلوچی (جدگالی، کنارکی، طیسی، دشتیاری، باهوکلاتی) صحبت می کنند.اکثریت ساکنین این منطقه تسنن و حنفی مذهب هستند.
زبان رایج در این استان زبان بلوچی است. این زبان با زبان پهلوی اشکانی و نیز پهلوی اوایل دوره ساسانی نزدیک است این زبان به لحاظ شرایط سخت تردد در سده های گذشته و نیز عدم اختلاط با زبان ها و گویش های دیگر اقوام، صورت اصلی کلمه ها بدون دگرگونی مانده است. زبان بلوچی با توجه به ریشه ی بسیاری از واژه ها و سابقه برخی از اصطلاح های رایج در زبان فارسی به دو بخش تقسیم می شود: بخش بلوچی شمالی یا سرحدی که بیشتر در نواحی زاهدان، خاش و سیستان متداول است و بخش بلوچی جنوبی که در ایرانشهر، سراوان، سرباز و چابهار رایج است.
در اين شهرستان ۶۵/۹۹ درصد جمعيت آن را مسلمانان شيعه /سني/تشکيل مي دهند.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
رستوران ها و غذاهای معروف چابهار
چابهار و مردمش نیز همانند سایر مناطق ایران غذاهای محلی مخصوص به خود دارند. که با توجه به نوع آب و هوا و محصولات رایج در آن منطقه است مثلا در چابهار محصولات دریایی و میگو بیشتر در دسترس میباشد اصفهان تور قصد دارد در این مقاله شما را با یکسری از رستوران ها و غذاهای محلی چابهار آشنا کند که اگر گذرتان به آن منطقه افتاد بتواند بهتر رستوران گردی کنید.
رستوران بام چابهار
در این رستوران می‌توانید انواع غذاهای دریایی را با کیفیت خیلی خوب میل کنید. اگر به دنبال میگو با طعم متفاوت و خاص می‌گردید، رستوران بام چابهار جای خوبیست. اجرای موسیقی زنده، برخورد مناسب کارکنان رستوران و همچنین موقعیت قرارگیری رستوران که باعث دید کاملی به دریا و شهر چابهار می‌شود از مهمترین ویژگی‌هایی است که هر مسافری را جذب میکند.
آدرس رستوران: چابهار بالاتر از مجتمع تجاری صدف، روبروی مجتمع تجاری پردیس
رستوران بلوچ؛ به دنبال طعم چابهاری
اگر به دنبال غذاهای محلی و خوشمزه‌ی چابهاری می‌گردید و نمی‌دانید کدام یک از رستوران‌های چابهار برای خوردن غذاهای محلی بهترین گزینه است، پیشنهاد ما به شما رستوران بلوچ است. رستورانی با بهترین غذاهای بومی و خوشمزه‌ترین قلیه ماهی‌ها. همینطور انواع غذاهای بومی از جمله بریانی ماهی٬ کراهی ماهی و میگو، بتو ماش، شودوده، بتوهواری و کورک در این رستوران سرو می‌شود.
طعم متفاوت میگو در رستوران بلوچ
برایتان جالب است که بدانید بیشتر افراد محلی به خاطر غذاهای اصیلش که با ادویه‌های خاص درست می‌شود، به سراغ این رستوران می‌روند.
قلیه میگو
قلیه میگو، غذای لذیذ چابهاری
نکته‌ای که همیشه باید به یاد داشته باشید این است که همیشه به افراد محلی هر منطقه در انتخاب رستوران اطمینان کنید. آنها بهترین جاها را می‌شناسند.
آدرس: چابهار، بلوار امام، مقابل پمپ بنزین
طعم خوش کباب با رستوران تهرانی
بعد از آن همه خوردن غذای دریایی و محلی، دلتان برای کباب تنگ شده؟! پس رستوران تهرانی بهترین جایی است که می‌توانید دلی از عزا دربیاورید و با خیال راحت در این رستوران بنشینید و کبابی نوش جان کنید. کباب‌های رستوران تهرانی حسابی معروفند و با اینکه نسبت به بقیه‌ی رستوران‌ها قیمت بالاتری دارد اما طعمی متفاوت از کباب را به شما ارائه می‌دهند. رستوران تهرانی چابهار با کباب‌هایش معروف است.
آدرس: چابهار بلوار امام، مقابل مرکز بهداشت
رستوران مُکران؛ لذتی بردن از طعم در کنار ساحل
رستوران مُکران با همه‌ی رستوران‌های چابهار فرق دارد. دلتان می‌خواهد کنار ساحل باشید و با دیدن لحظه‌ی غروب خورشید غذایتان را میل کنید؟ پس رستوران مکران بهترین انتخاب است. لذت بردن از غروب خورشید در رستوران مُکران چابهار .این روزها پیدا کردن رستورانی که بیش از ۵۰ سال سابقه داشته باشد و از مواد اولیه و تازه استفاده کند، کار سختی است. اما رستوران مکران غیرممکن‌ها را ممکن میکند. این مجموعه در کنار ساحل دریای عمان قرار گرفته و با ارائه‌ی چهارنوع سرویس غذایی که شامل فست فود، رستوران، کافی شاپ، غذاهای محلی و قهوه‌خانه، پذیرای مسافران و مردم محلی است.
آلاچیق‌های رستوران مکران
برای لذت بردن از مناظر اطراف، میز و صندلی‌هایی در کنار ساحل قرار گرفته که می‌توانید به انتخاب خودتان در آنجا و یا زیر آلاچیق‌ها غذایتان را میل کنید.
ماهی کنجدی
حتما غذای ماهی کبابی با کنجد را امتحان کنید که در کنار طعم فوق العاده بی نظیر و لذیذش، مقوی هم هست.
به طور معمول در این رستوران موسیقی پخش می‌شود ولی اگر خوش‌شانس باشید بعضی شب‌ها با اجرای موسیقی زنده، حال و هوایتان هم عوض می‌شود.
با توجه به اینکه این رستوران یکی از پرطرفدارترین رستوران‌های چابهار است، سرویس دهی گاهی اوقات با تاخیر همراه است اما صبور باشید، طعم بی‌نظیر غذا و محیط زیبایش در اینجا دلخوری‌تان را از یاد می‌برد.
آدرس: انتهای خیابان امام خمینی – جنب هتل بین المللی لاله
رستوران براسان
اگر گذرتان به این رستوران افتاد به شما پیشنهاد میکنیم که حتما کرایی سفید و سیاه را امتحان کنید. آقای سیستانی مدیر رستوران می‌گوید: براسان به معنی برادران است و خودش حدود ۲۱ سال است که غذای سنتی می‌پزد.
آدرس: پلاژ ساحلی تیس
رستوران براسان چابهار
کرایی یکی از غذاهای محلی و اصیل است که طعم بسیار خوبی دارد و این غذا را می‌توان به سلیقه‌ی افراد با گوشت یا مرغ تهیه کرد. چیزی که باعث خاص شدن این غذا می‌شود استفاده از ادویه مخصوصی است که محصول محلی چابهار است.به جز غذاهای دریایی، انواع کباب و خورش هم در این رستوران سرو می‌شود.
رستوران خلیج؛ طعم اصیل چابهاری
رستورانی سنتی با فضایی دلنشین در وسط شهر که با ارائه‌ی غذاهای خوشمزه و پر حجم، حسابی لذت می‌برید. حتی می‌توانید با دوستتان یک پرس غذا سفارش بدهید و خیالتان راحت باشد که هر دو نفرتان از خوردن غذا لذت می‌برید.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
درباره چابهار بیشتر بدانید
چابهار بدلیل موقعیت جغرافیایی خاصی که در آن قراردارد ، یکی از بنادر مهم کشورمان بشمار میرود ، در مطلب پایین در این خصوص بیشتر بدانید:
درباره چابهار
شهر بندري چابهار با مساحتي قريب به ۱۷۱۵۰ کیلومتر مربع و جمعيتي بالغ بر ۲۰۰ هزار نفر در استان سيستان و بلوچستان و جنوبي ترين نقطه شرق كشور، در مجاورت درياي عمان در نزدیکترین فاصله با آبهاي آزاد جهان يعني اقيانوس هند قرار گرفته و تنها بندر اقيانوسي ايران است. موقعيت خليج در اين بندر و همچنين وجود آب هاي عميق و بريدگي هاي طبيعي، فضايي مناسب را براي اسكله هاي با عمق زياد و مختصات لنگرگاهي مطلوب جهت پهلوگيري كشتي هاي عظيم اقيانوس پيما فراهم ساخته به طوري كه اين بندر از قابليت تبديل شدن به مگاپورت برخوردار مي باشد. به بيان ديگر چابهار دروازه ترانزيت شرق ايران و يك منطقه استراتژيك براي توسعه صنعت ترانزيت محسوب ميشود. اين ويژگي ممتاز در ديگر مناطق ساحلي جنوب ايران و حتي كشورهاي حاشيه خليج فارس ديده نمي شود.
درباره بندر چابهار
بندر چابهار بعنوان یکی از بنادر مهم در جنوب ایران و در بخش شمالی دریای عمان قرار گرفته است . این بندر بعلت موقعیت استراتژیک و دستیابی به آبهای آزاد بین المللی جایگاه ویژه ای در مبادلات ایران با سایر کشورهای منطقه دارد .
از سوی دیگر این بندر بعلت نزدیکی به کشورهایی نظیر افغانستان ، پاکستان و آسیای میانه ، در آینده ای نزدیک با اتصال به شبکه ریلی کشور اهمیت ویژه ای در ترانزیت کالا به این کشورها خواهد داشت . همچنین این بندر بعنوان تنها بندر اقیانوسی ایران ، یکی از نقاط کلیدی در حاشیه خلیج فارس و دریای عمان بوده و در کریدور شمال – جنوب نقش مهمی ایفاد خواهد کرد . ضمناً این بندر در مسیر ترانزیتی شرق – غرب قرار گرفته و فوریتهای مختلف اقتصادی و جغرافیایی در زمینه ترانزیت و ترانشیب می باشد .
بندر چابهار که در جنوب استان سیستان و بلوچستان واقع شده ، به دلیل استقرار در کنار دریای عمان از دیر باز کانون داد و ستد و تجارت و دریانوردی بوده است . ویرانه قلعه پرتغالی ها در یکی از روستاهای این بندر (تیس ) در پنج کیلومتری چابهار واقع شده است ،گواه رونق دریانوردی و اهمیت استراتژیک این خطه از بلوچستان درروزگارانی است که دول استعمارگر و تجارت پیشه اروپا بازارهای چین ، هندوستان و بطور کلی شرق را جایگاه مناسب عرضه کالا و مصنوعات خود دانسته و حفظ و تسلط بر آنها را جزئی از سیاستهای استعماری و سلطه جویانه خود قلمداد می کردند
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
جاذبه های گردشگری چابهار
چابهار ستاره ای درخشان در جنوب ایران که در گذشته کمتر به آن پرداخته شده است اما امروزه با کشف زیبایی های آن هرساله گردشگران زیادی را به سوی خود جلب میکند اصفهان تور در مقاله ی زیر چند نقطه از نقاط جذاب و دیدنی چابهار را برای شما معرفی خواهد کرد.
تالاب لیپار
لیپار از مناطق زیبا و طبیعی منطقه است. تالاب لیپار در نزدیکی روستای رمین و در ۱۵ کیلومتری شرق چابهار در مسیر جاده ساحلی چابهار – گواتر قرار گرفته است.
لیپار چشم انداز فوق العاده ای دارد. رویش گونه های بلوط و گزنه در آب صحنه فوق العاده زیبایی خلق کرده که در هیچ جای دیگر ایران دیده نمی شود.
نگریستن به زیبایی های خلقت در چابهار
در این تالاب زیبا، پرندگانی چون لک لک، طاووس، کبک و مرغ ماهی خوار زندگی می کنند.
کنار این تالاب زیبا نیز دشتار قرار دارد که بومیان به آن عروس نیز می گویند. علت این نامگذاری، زیبایی منطقه و وجود درختان سرسبز و خرم است که می تواند پذیرای علاقه مندان به طبیعت باشد. دشتار در زبان بلوچ به دخترانی اطلاق می شود که هنوز عروسی نکرده و به عبارتی در مرحله نامزدی به سر می برند. در این منطقه پنبه هایی وحشی به عمل می آید که بومیان از آن تمشک و بالش تهیه می کنند. همچنین این منطقه، تاریخی طولانی را یدک می کشد و دارای جاذبه هایی از جمله چاه های عمیق و گورستان های تاریخی است.
جنگل حرا
این جنگل زیبا در ناحیه ساحلی خلیج گواتر در نزدیکی محلی که رودخانه باهوکلات به دریای عمان می ریزد قرار دارد. حرا درختهچه ای است که در مرداب های نواحی گرم در کرانه های عربستان، مصر و جنوب ایران می روید.
ساحل صخره ای (دریا بزرگ)
در این ساحل پدیده موج فشان را می توان دید. ارتفاع این امواج به ۱۵ متر می رسد و در فصل مرداد و مصادف با وزش بادهای موسمی است.
رودخانه باهوکلات
این رودخانه یکی از پرآب ترین رودهای بلوچستان و عامل اصلی حیات در جنوب این منطقه محسوب می شود، اینجا محل زندگی تمساح ایرانی است، این جانور بازمانده مزندگانی است که در حدود ۲۶۵ میلیون سال پیش می زیسته اند.
در حوزه حیات وحش نیز تمساح پوزه کوتاه برجسته ترین موجود منطقه چابهار است که به طور طبیعی و آزاد زندگی می کند.
زیستگاه اصلی این تمساح که به نام محلی گاندو خوانده می شود، حدود ۳۸۰ هزار هکتار مساحت دارد که بخشی از آن در چابهار و بخش دیگر آن در شهرستان ایرانشهر واقع شده است.
تمساح پوژه کوتاه در برکه های راسک، باهوکلات و باتلاق های دلگان و کلانی زندگی می کند و تنها نوع تمساح ایران است که ارزش ملی و بین المللی دارد. طول این جانور تا چهار متر می رسد و قوی ترین عضو آن دمش است.
گل فشان چابهار
تپه های گل فشان یکی از جاذبه های منحصر به فرد در دنیاست. در شمال غربی چابهار و در ۲۰ کیلومتری روستای کهیر سه تپه کوچک گل فشان به ارتفاع ۲۰-۱۰ متر وجود دارد که دوتای آنها از چندین سال پیش خاموش شده و سومین آنها که هنوز فعال است، گلی سرد و طوسی رنگ از دهانه آن تراوش می کند.
این تپه ها با پرتاب حباب های گل و لای از ژرفای زمین، چشم هر بیننده ای را خیره می کند، مردم محلی از این گل و لای برای درمان بیماری ها به ویژه بیماری های پوستی استفاده می کنند.
کوه های مریخی
کوه های مریخی یا مینیاتوری به موازات دریا از منطقه کچو تا نزدیکی های خلج گواتر کشیده شده اند. این کوه ها از پدیده های ژئومورفولوژی منطقه به شمار می روند.
اسکله ماهیگیری
در چابهار چندین اسکله صیادی وجود دارد که دو اسکله صیادی (تیس) و (رمین) از بقیه دیدنی ترند.
اسکله تیس در داخل محوطه و اراضی منطقه آزاد و اسکله رمین در ۱۰ کیلومتری شرق چابهار قرار دارد، تماشای کشتی ها و قایق های صیادی و صیادان و صید انواع ماهی ها و شاه میگو که از محصولات دریایی هستند، دیدنی است.
مقبره امامزاده غلامرسول
این مقبره متعلق به شخصی به نام سید محمد است و مورد توجه مسلمانان هند و ایران بوده و هر سال ۱۵ ذی القعده مراسم خاصی در آنجا اجرا می شود، این مقبره در شهر چابهار و در بلوار شهید ریگی واقع شده است.
قلعه تیس (پرتغالی ها)
بندر تاریخی تیس با قدمت بیش از دو هزار سال در دهانه خلیج چابهار جا گرفته است. همچنین قلعه پرتغالی ها برفراز تپه ای مشرف به جاده چابهار – تیس و در پنج کیلومتری شهر چابهار قرار دارد. قلعه تیس به ابعاد ۲۴ در ۹۵ متر ساخته شده و مصالح به کار رفته در آن، آجر، سنگ و گچ است. در ورودی در بخش شرقی قرار دارد. در این قلعه هشتی بزرگ با اتاق های بسیار و ایوان اختصاصی نیز وجود دارد که طرز ساختن آن شبیه به کاروانسراهای شاه عباسی بوده و در زمان شاه سلیمان صفوی ساخته شده است.
علاوه بر آن، در سمت ساحل دریای عمان قلعه دارای دو برج دیده بانی است که برج سمت راست به صورت یک اتاق ایوان دار و یک شاه نشین روی مجمعی مکعب مستطیل پی سازی شده و استفاده از برج علاوه بر دیده بانی، به صورت چراغ دریایی نیز بوده است.
گوشه های حیاط قلعه آثاری از آب انبارها دیده می شود که از سنگ و ساروج و گچ ساخته شده اند. در بیرون دیوار بلند قلعه آثار چاهی وجود دارد که در سنگ صخره کنده شده و لبه چاه با استفاده از سنگ و ساروج محکم شده است. قدمت قلعه تیس به دوره اسلامی بازمی گردد و با شماره ۵۵۵ در فهرست آثار ملی ایران به عنوان یک اثر ملی تاریخی به ثبت رسیده است. (سال ۱۳۴۵ هجری شمسی) بازدید از قلعه تیس که ویرانه های آن نشانه رشادت و پیروزی ایرانیان بر استعمار پرتغال است به همه گردشگران توصیه می شود. محوطه ای که قلعه تیس بر آن بنا شده به دوران پیش از اسلام بازمی گردد. این قلعه در حال مرمت است.
ساختمان قدیمی تلگرافخانه
ساختمان قدیمی تلگرافخانه، قدیمی ترین بنای مدرن منطقه است. بنای مذکور توسط انگلیسی ها اواخر دوران قاجار در سال ۱۸۶۴ میلادی برای رونق دریانوردی، تجارت و ایجاد ارتباط بین هند، گواتر، جاسک و بندرعباس بنا شد. این بنا، ساختمانی با نام «بنلگو» با ویژگی های معماری نواحی گرمسیری است که رواق هلالی دور تا دور ساختمان بر آن گواهی می دهند.
بنای تلگرافخانه از معدود بناهایی است که در زمان حکومت قاجار در این بندر ساخته شد. بنایی دو طبقه که الوارهای چوبی کف اتاق ها، راه پله ها و پاگردها را نقش داده و سقف ها با پوششی از تیرهای چوبی استحکام یافته است. وجود سایه بان های شیروانی، سفالی و قوس های هلالی، این بنا را منحصر به فرد کرده است. این اثر زیبا با شماره ۲۱۱۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
قدمگاه خضر
قدمگاه خضر در جنوب غربی چابهار در محلی به نام «سپوزه» از توابع بخش مرکزی واقع است. خواجه خضر از بزرگان و مردان نیکنام چابهار و مورد احترام بومیان است. از وی مقبره ای بر جای نمانده است زیرا مردم معتقدند وی زنده و حامی دریا، لنج ها و قایق هاست اما دارای قدمگاهی است که پیروانش به زیارت آن می شتابند. در قدیم مراسم خاصی در این قدمگاه برپا می شد. خیرات کردن خرما و حلو یا قربانی کردن گوسفند توسط حاجتمندان به ویژه در این قدمگاه مرسوم است. بسیاری از دریانوردان پس از پایان سفر و رسیدن به ساحل در این قدمگاه شمع روشن می کنند.
غارهای سه گانه
در دامنه کوه شهبازبند، حدود ۲۵ متر بالاتر از سطح زمین، دو غار مصنوعی و یک غار طبیعی در کنار هم قرار دارند که این سه غار را مردم بومی «بان مسیتی» می گویند. در زبان بلوچی، «بان» مرد صالح و خداپرست و تارک دنیا را می گویند و «مسیتی» معبد و پرستشگاه خوانده می شود. در درون یکی از غارها که طبیعی و کوچک است یک آرامگاه مکعب و صندوقچه ای که ارتفاع گنبد آن چهل سانتیمتر است دیده می شود. روی دیوارهای سه طرف گنبد، با جوهر قرمز و بنفش، خطوط و علاماتی نقش بسته که بیشتر به خط «گجراتی» و خطوط هندی شباهت دارد.
غار دوم به فاصله هفت قدم در سمت راست این غار، با سکویی از گچ و سنگ ساخته شده است. بر بدنه این سقف طبیعی، آثار تراش و ابزار کار به خوبی پیداست. دهانه غار ۸۰ سانتیمتر است. غار سوم به فاصله ۵۰ متر در سمت چپ غار اصلی قرار دارد که طول قوس دهانه آن ۲۰ متر است. در درون آن به فاصله کمی پس از ورود حفره ای عمومی قرار دارد که گویا به جایی در دل کوه و در عمق آن متصل است. به نظر می آید که این غارها در زمره یک واحد تاسیساتی و ساختمانی و به منزله توقفگاه ها یا مذبح یا پرسشتگاه بوده است که سکویی برای انجام اعمال مذهبی یا تشریفات دیگر در سرتاسر پهنه جلوی هر سه غار ساخته بودند.
جاذبه های دیدنی چابهار
بندر چابهار به سبب قرار گرفتن در نزدیکی منطقه استوایی، از تغییرات دمای اندکی در فصول مختلف سال برخوردار است. بندر زیبای چابهار گرچه شاید در نخستین نگاه، ناحیه ای محروم وفاقد جاذبه های گردشگری و پیشینه تاریخی به نظر آید؛ اما واقعیت آن است که این ناحیه دارای بهترین کرانه اقیانوسی کشور و معتدل ترین هوای جنوب کشور است.
چابهار مهم است؛ نه فقط چون یکی از پررونق ترین مناطق آزاد ایران به حساب می آید، نه فقط چون تنها بندر اقیانوسی کشور است؛ نه فقط چون یکی از بهترین مناظر دنیا را دارد… چابهار مهم است چون بهشتی از ناشناخته هاست که هر گردشگری را شیفته زیبایی هایش می کند.
آغاز فصل پاییز و فصل سرما موج مسافران و گردشگران را به مناطق جنوب کشور خواهدبرد. این مناطق با در اختیار داشتن جاذبه های متفاوت گردشگری با روی باز پذیرای گردشگران داخلی و خارجی هستند. «بندر چابهار» یکی از مناطقی است که جاذبه های بکر گردشگری متفاوتی را در خود جای داده و گردشگران زیادی را به سوی خود جذب می کند..
بندر چابهار لقب هندوستان ایران را از آن خود کرده است. همین موضوع می تواند برای بسیاری از گردشگران جذاب بوده و آنها را به فکر سفر به این منطقه بیندازد. از سوی دیگر گردش در هوای معتدل بهاری چابهار در روزهای پاییز و زمستان می تواند بر جذابیت این سفر بیفزاید. بدون شک نخستین گزینه شما برای استفاده از جذابیت های این منطقه دیدن غروب خورشید در کنار ساحل است که آرامشی غیرقابل وصف را ایجاد می کند. اما کمی آن سوتر از این بندر، منطقه ای وجود دارد که شما را به یاد فیلم های تخیلی درباره مریخ می اندازد. کوه های بدبوم یا مریخی از دیدنی های حیرت انگیز چابهار محسوب می شود که به موازات ساحل از منطقه کچو تا نزدیکی خلیج گواتر کشیده شده اند.
شاید اگر گذرتان به چابهار بیفتد، از دیدن این همه شگفتی دستپاچه شوید و ندانید کدام یک را بیشتر از بقیه باید ببینید. ساحل چابهار یکی از زیباترین ساحل های کشور است که طلوع و غروب دل انگیزی دارد. صخره های بزرگ حاشیه این ساحل که به دلیل پیشروی آب دریا و فرسایش سنگ های رسوبی تراش خورده شده اند، منظره چشم نوازی را برای تان ترسیم می کنند.از دریا که دل بکنید، گل افشان انتظار شما را می کشد. گل افشان یک پدیده منحصر به فرد است که فقط در چابهار می توانید ببینید. بین دشت کهیر و تنگ و در ۲۰ کیلومتری روستای کهیر در مسیر جاده تنگ- گالک سه تپه کوچک گل افشان به ارتفاع ۲۰- ۱۰ متر وجود دارد که دوتای آنها از چندین سال قبل غیرفعال شده اند و سومی شکل یک آتشفشان در حال حاضر فعال است و از دهانه آن گل سرد طوسی رنگی می جوشد.
بد نیست بدانید که مشابه این تپه گل افشان فقط در سه نقطه دیگر از دنیا وجود دارد. تالاب لیپار را هم می توانید در ۱۵ کیلومتری شهر چابهار ببینید. جایی بعد از روستای زمین در مسیر جاده ای – ساحلی گواتر که مشرف به دره ای سبز قرار دارد. این تالاب درواقع آب بندی است که در میان دو کوه ایجاد شده و آب های سرگردان اطراف را جمع کرده است.
طول این آبگیر ۱۴ کیلومتر است و در آن انواع بوته ها و درختچه ها از نوع گز و کلیر به چشم می خورد. تالاب لیپار زیستگاه پرندگانی مثل چنگر، فلامینگو، کشیم، انواع حواصیل، طاووسک، باقرقره، تیهو، عقاب دشتی و خوتکا است.
درختی که باید دید
از همه اینها که بگذریم، باید سری هم به انجیر معابد چابهار بزنید؛ درختی که محلی ها به آن کرگ می گویند. انجیر معبد درخت بزرگی است که در نوار ساحلی چابهار می روید. در آن شیره سفیدرنگی جریان دارد و از درختان تیره کائوچویی به شمار می آید. تاج این درخت بزرگ و پهن است و از انشعابات آن ریشه های نابجا می روید.
میوه های آن نارنجی رنگ و به درشتی فندق و قابل خوردن است. عموما این درختان دارای قدمتی بالای ۱۰۰ سال هستند و اکثرا در نزدیکی زیارتگاه ها قرار دارند یا قبلا زیارتگاه بوده اند. نمونه های این درخت را در حال حاضر در روستاهای رمین، تیس کوپان، ماشی، لیپار و کوپان سر می توانید ببینید.
اما اگر هنوز چشم تان دنبال طبیعت سبز چابهار است، پیشنهاد می کنیم سری به ناحیه ساحلی خلیج گواتر بزنید و در خور باهو، در نزدیکی محلی که رودخانه باهوکلات به دریای عمان می ریزد، جنگل های حرای چابهار را ببینید. حرا درختچه ای است که در مرداب های نواحی گرم می روید. دانه این درخت روی درخت مادر رشد اولیه را طی کرده و سپس نهال جوان از درخت جدا شده و به مرداب می افتد و در آن ریشه می گیرد.
از تمساح تا مریخ
حالا که تا نزدیکی باهو رفته اید، رودخانه باهوکلات را هم در ۹۰ کیلومتری شرق چابهار ببینید. یکی از جاذبه های منحصر به فرد گردشگری چابهار تمساح پوزه کوتاه یا «گاندو» است. این خزنده بی نظیر و کمیاب، باقی مانده نسل دایناسورها است.
تنها تمساح ایرانی بیشتر در میان باتلاق های دلگان، کلانی راسک و باهوکلات و رودخانه سرباز و ایرانشهر متمرکز است.
گاندو برای منطقه دارای ارزش ملی و بین المللی است، طول این جانور به چهار متر هم می رسد که حدود نیمی از بدن آن را دم قوی حیوان تشکیل داده است.
کوه های مینیاتوری یا مریخی از دیگر جاذبه های چابهار به حساب می آید. این سلسله کوه ها از منطقه کچو تا خلیج گواتر به موازات دریا پیش رفته است.
کوه های مریخی مناظری از کوه های کره ماه را برای انسان تداعی می کند. جنس رسوبات این کوه ها و همچنین فرسایش خاص آن موجب ایجاد شیارها و تراش های زیبایی شده است که گویی نقاشی زبردست آن را به تصویر کشیده است.
رنگ تقریبا سفید کوه با واریزه های بسیار در پای آن وجود گرما و حرارت و شرجی هوا و رطوبت نسبتا بالا و سوی دیگر آن دریا که به این منظره آغوش گشوده است، مناظری رویایی و تخیلی را در ذهن بیننده پدید می آورد.
گردشگری ورزشی – موج سواری
موج سواری (سرفینگ) از ورزش های روی آب است. این ورزش در دسته ورزش های مهیج و خطرناک جای می گیرد و از سال ۱۹۵۰ میلادی که به عنوان یک رشته مستقل اعلام شد، هر ساله بر تعداد طرفدارانش افزوده می شود. موج سواری در ایران در آب های شمالی و جنوبی به صورت محدود انجام می شود. بهترین موج های آب های ایران متعلق به دریای عمان و در محدوده چابهار است.
مسجد جامع دزک
این مسجد در روستای دزک در ۳ کیلومتری شرق سراوان واقع شده است. زمان ساخت مسجد مشخص نیست. احتمال داده می شود که این مسجد به زمان دوران صفویه تعلق داشته باشد. مصالح به کار رفته در دیوار ها و ستون ها از خشت وچینه. و پوشش سقف از فرآورده های نخل و خرما و گز و کنار است. ابعاد مسجد ۵/۷۳ در ۴۲ متر و در امتداد شرقی و غربی قرار گرفته و شامل دو شبستان تابستانی و زمستانی است. ستون های آن تا حدودی شبیه ستون های مسجد تاریخانه دامغان می باشد. از ویژگی های این بنا علاوه بر نوع تاقچه های تزئینی و مقرنس های ویژه وجود چله خانه ای برای معتکفین و عابدین در زیر زمین است.
موزه محلی چابهار
معرفی بنا:
ساختمان قدیمی فرمانداری چابهار که از دوران قاجار به جا مانده، اکنون موزه محلی چابهار است. این بنا بر روی سکویی به ارتفاع یک و نیم متر و به وسعت حدود ششصد و پنجاه متر مربع بنا شده است که دارای سه درب ورودی، مجموعه اتاق ها، راهرو و… میباشد. بنا در دو طبقه ساخته شده است که قسمتی از آن بوسیله سکویی با سقف چوبی و ستون آهنی احاطه شده است.
بخش های موزه:
– طبقه همکف
این قسمت شامل اتاق های مربوط به آثار کشف شده در چابهار و استان است که به سه قسمت تاریخی دوران پیش از تاریخ، دوران تاریخی و معاصر تقسیم شده و در هر قسمت آثار مربوطه در ویترین هایی در معرض نمایش بازدیدکنندگان قرار گرفته اند.
دوران پیش از تاریخ:
این قسمت شامل سفال های منقوش، پیاله، خمره، کوزه دسته دار، لیوان آجری، دیگ مفرغی و کاسه مرمری است.
دوران تاریخی:
شامل سفال های منقوش، پیاله آجری، لیوان آجری، قیف، سکه های مربوط به دوران ساسانی و پوشش بام سفالی مربوط به ۱۸۶۵ میلادی است.
دوران معاصر:
شامل تاج سردرب ساختمان قدیم فرمانداری، گوشواره، سنجاق سر، تعویذ، چوری، قیف منقوش، مجسمه حیوان، لیوان دسته دار منقوش(سفال کلپورگان) و… است.
علاوه بر این تابلوهایی مربوط به گیاهان دریایی خلیج فارس و دریای عمان، پرندگان آبزی و کنار آبزی خلیج فارس و دریای عمان، دو کفه ای های خلیج فارس و دریای عمان، کوسه ماهی های خلیج فارس و دریای عمان، لاک پشت های خلیج فارس و دریای عمان، نهنگ های خلیج فارس و دریای عمان، سپر ماهیان خلیج فارس و دریای عمان، سپر ماهیان خلیج فارس و دریای عمان در سالن طبقه همکف برای استفاده مراجعین قرار گرفته شده است.
طبقه اول:
این قسمت شامل بخش مردم شناسی و کتابخانه است.
در بخش مردم شناسی ماکت هایی از زن و مرد بلوچ(مراسم عروسی بلوچی)، کشاورز بلوچ، صیاد بلوچ، سوزن دوز بلوچ و آهنگر بلوچ قرار داده شده است. همچنین در این قسمت زن بلوچ در حال پختن نان صحنه سازی شده است.
علاوه بر موارد فوق سکه، سامان، رومیزی، سبدهای جمع آوری خرما که نشان دهنده گوشه ای از فرهنگ مردم این خطه از ایران هستند به نمایش گذاشته شده اند.
همانطور که در مقاله ی بالا ملاحظه کردید چابهار دارای جاذبه های طبیعی و تاریخی زیادی است. که دیدن همه ی آنها را به شما پیشنهاد میکنیم.امیدواریم در اولین فرصت حتما به این منطقه ی جنوبی زیبا سفر کنید و از جاذبه های دیدنی و بکر آن لذت ببرید.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
