شکم گردی در کرمانشاه
غذاهای سنتی استان کرمانشاه
استان کرمانشاه با دارا بودن قدمتی چند هزار ساله دارد و از نوشته های تاریخی اینطور برآورد میشود که جز اولین تمدن ها میباشد این خطه ی کرد نشین دارای مردمان با ذوق و هنرمندی میباشد. کرمانشاه دارای رژیم غذایی و غذاها و شیرینی های منحصر به فرد خود میباشد که هنوز هم توسط مادران و بانوان عزیز آن سرزمین پخت میشود. هر چند قدیمی و سنتی هستند ولی همچنان در اوج قرار دارند شرکت خدمات اصفهان برای آشنایی هرچه بیشتر شما عزیزان مقاله ای را گرد آورده است با اصفهان تور همراه باشید.
استان کرمانشاه با قرارگیری در ناحیهی غرب کشورو حضور برخی از بزرگترین ایلهای کرد ایران مانند ایل غیور لکایل کلهر، ایل زنگنه، ایل گوران و همچنین قومیتهای گوناگون از تنوع غذایی بینظیر و منحصربهفردی برخوردار است که در نوع خود جالب و شگفتانگیز به نظر میرسند. غذاهای سنتی و بومی این استان مانند: خورشت بادام کرمانشاهی، کوفته کرمانشاه، کوفته ریزه، هلوکباب، سیبپلو، سورانه، کوفته شیرین، خوراک کدو حلوایی، کوکوی پاغازه، سوپ ترخینه، دستپیچ کرمانشاه، چنگال، آش کشک و بادمجان، چلوگوشت و دوینه یا ترخینهی مخصوص کرمانشاه، از جمله معروفترین و رایجترین غذاهایی است که بومی و خاص این شهر بوده و در سراسر ایران از شهرت و محبوبت فراوانی برخوردار است.
خورشت خلال کرمانشاه
خورشت خلال بادام کرمانشاه، یکی از معروفترین، لذیذترین و در عین حال رایجترین غذاهای سنتی این خطه از ایران به شمار میآید. گردشگران بسیاری از سراسر ایران هنگام سفر به این استان باستانی، پس از بازدید از آثار تاریخی شگفتانگیز باقیمانده از دوران کهن، امتحان کردن طعم فوقالعاده و لذیذ این غذای بومی را در برنامهی غذایی روزانهی خود قرار میدهند. خوراکی مقوی، خوشعطر و مملو از هنرمندی آشپزان کرمانشاهی که از دلایل شهرت و محبوبیت آن به شمار میآید. مردم این استان با استفاده از خلال بادام، گوشت، کره، زرشک، پیاز، ربگوجهفرنگی، گلاب، زعفران دمکرده، چوب دارچین، نمک و زردچوبه این غذا را تهیه میکنند. سرو این خورشت خوشمزه در کنار برنج، سبزی خوردن، ماست و انواع چاشنیهای بومی و سنتی بسیار دوستداشتنی و خاطرهانگیز خواهد بود. آشپزان این استان برای تزئین از خلال پسته و برای بخشیدن طعمی ترش و دلپسند از لیموعمانی نیز استفاده میکنند.
هلوکباب کرمانشاهی (کوفته مخصوص کرمانشاه)
غذایی که به عنوان یکی از قدیمیترین و معروفترین غذاهای بومی استان کرمانشاه محسوب میشود هلوکباب یا همان کوفتهی معروف کرمانشاهی است که طرفداران بسیاری را در سراسر این استان و حتی تمامی کشور بدست آورده است. اینکه چرا اسم این غذای لذیذ و خوشبو هلوکباب است، مشخص نیست. اما به نظر میرسد به دلیل مزهی عالی، لطافت و شاید شکل ظاهری که آشپزان هنگام سرخ کردن درون روغن به آن میدهند به هلوکباب شهرت یافته است. مردم استان کرمانشاه این غذای سنتی و بومی را با استفاده از گوشت، لپه، روغن، سیبزمینی نیمپز، تخممرغ، گردو، کشمش، پیازسرخ شده، آبلیمو، شکر، نمک و رب گوجهفرنگی طبخ میکنند. شاید تهیهی هلوکباب به صرف زمان نیاز داشته باشد، ولی مطمئن باشید طعم و عطر آن به قدری لذیذ و مطبوع است که از تهیهی آن و چشیدن این غذای دوستداشتنی، پشیمان نخواهید شد. هلوکباب معمولا همراه با نان و سبزیخوردن میل میشود.
کوفته نخود کرمانشاه (کوفته ریزه)
از دیگر غذاهای رایج و محبوب در رژیم غذایی مردم استان کرمانشاه، کوفته نخود یا همان کوفته ریزهی معروف کرمانشاهی نام دارد. این غذا در بین خانوادههای این استان تاریخی کشورمان، بسیار پرطرفدار بوده و به دفعات تهیه و طبخ میشود. بانوان و مادران هنرمند استان کرمانشاه، کوفته نخود را با استفاده از نخود پخته شده، گوشت چرخکرده، آرد، نمک، زردچوبه، پیاز، سبزیهای معطری مانند: جعفری، نعناع، مرزه، ترخون و مغزگردو تهیه میکنند. غذایی بسیار لذیذ با خواص منحصربهفرد نخود که برای بدن انسان بسیار لازم و ضروری است.
دستپیچ کرمانشاه
دستپیچ مخصوص کرمانشاه، نوعی دیگر از کوفتههای معروف سنتی استان کرمانشاه محسوب میشود که با طعم دلنشین و شیرین برگههای قیسی و گردوهای تازه، بسیار دوستداشتنی و مطبوع به نظر میرسد. در طبخ این غذای سنتی از برگهی قیسی، گردوی خرد شده، کشمش، گوشت چرخکرده، پیاز، لپهی پخته شده، روغن، زردچوبه، نمک، فلفل، رب گوجهفرنگی، آبلیمو و شکر استفاده میشود. قطعا از مزهی بینظیر این دستپیچ مخصوص کرمانشاهی لذت خواهید برد. نوش جان…
سیبپلو
استفاده از انواع سبزی و همچنین صیفیجات در طبخ و تهیهی تنوع بینظیری از پلوهای ایرانی بسیار رایج است. مردم استان کرمانشاه، با استفاده از سیبزمینی که به عنوان یکی از مفیدترین و پرمصرفترین مواد اولیهی آشپزی ایرانی شناخته میشود، به طبخ و تهیهی نوعی غذای سنتی و بومی میپردازند که از آن به سیبپلو یاد میکنند. به نظر میرسد، طعم سیبزمینی با مخلوطی از مواد اولیهای مانند برنج، گوشت چرخ کرده، کشمش، پیاز، خرما،کره، زعفران و نمک، مطبوع و دوستداشتنی خواهد شد. همچنین این غذا از خاصیت غذایی بالایی به دلیل حضور کشمش و خرما برخوردار است که کارشناسان تغذیه در مصرف این نوع خوراکهای خانگی تاکید بسیار دارند. توصیه میکنیم شما نیز این غذای اصیل ایرانی را تهیه و میل کنید.
کوفتهشیرین
تنوع جالبی از انواع کوفته در غذاهای سنتی و بومی استان کرمانشاه به چشم میخورد. خوراکهایی که در پس ایجاد و چگونگی ابداع آن، رازها و نکتههای فراوانی نهفته است. کوفتهشیرین کرمانشاهی نیز یکی از این غذاهای سنتی و بومی به شمار میآید. خانمهای خوشذوق کوفتهشیرین کرمانشاهی را با استفاده از گوشت چرخکرده، برنج، نعناع خشک، شکر، سرکه، پیاز، تخممرغ، فلفل، نمک و زردچوبه طبخ میکنند. پیشنهاد میکنیم این کوفتهی لذیذ را حتما در منزل تهیه کرده و میل کنید. نوش جان…
سوپ ترخینه
ترخینه یکی دیگر از سوپهای محلی و بومی استان کرمانشاه محسوب میشود که علاوه بر طعم لذیذ و عطر خوشایندش، به عنوان غذایی با خاصیت دارویی که برای درمان سرماخوردگی بسیار مفید و ضروری است، شناخته میشود. برای طبخ این خوراک مطبوع، به گندم و دوغ احتیاج است، که ترکیب این دو ماده به صورت گلولههایی آماده و خشک شده، در دسترس مردم قرار میگیرد. اما مواد اصلی برای تهیهی سوپ ترخینه را اسفناج خردشده، پیاز، نمک، فلفل، زردچوبه، لپه، عدس، آب مرغ و ترخینهی آماده شده، تشکیل میدهد.
چلوگوشت
از جمله غذاهای معروف در سراسر ایران و حتی جهان، چلوگوشت غذای بینظیر ایران زمین است که در انواع مختلف و با روشهای خاص و هنرمندانهی آشپزان تهیه و طبخ میشود. غذایی محبوب و پر طرفدار که طعم لذیذ و منحصربهفردش، بسیار وسوسهانگیز و کمنظیر است. مردم استان کرمانشاه این غذای عالی و فوقالعاده را به عنوان غذای بومی و سنتی سرزمین خود میدانند. البته چلوگوشت، یکی از غذاهای سنتی استان سمنان نیز به شمار میرود. آشپزان استان کرمانشاه برای تهیهی چلوگوشت مخصوص شهرشان از برنج، روغن زیتون، نمک، گوشت ماهیچه، پیاز، برگ بو، چوب دارچین، زنجبیل، تخم گشنیز، هل، گلپر، زردچوبه، فلفل سیاه و زرشک استفاده میکنند. مقداری روغن کرمانشاهی که در واقع همان روغن حیوانی است، برای عطر و طعمی بهتر روی برنج ریخته میشود. البته نباید فراموش کرد که کدبانوهای باسلیقهی این استان، ممکن است طبق ذائقهی افراد خانواده از تعداد برخی مواد اولیه کاسته یا به آنها اضافه کنند. به هرحال تاثیر زیادی در طعم اصلی و اولیهی این غذای لذیذ و دوستداشتنی نخواهد داشت.
دوینه (ترخینهی کرمانشاهی)
دوینه یا همان ترخینهی کرمانشاهی، غذایی است سنتی و بومی استان کرمانشاه، که اغلب در فصول سرد سال مانند فصل زمستان، توسط خانمهای این استان زیبا و تاریخی تهیه میشود. البته موادی که در تدارک دوینه مورد نیاز است، در فصل بهار و تابستان در دسترس بوده و مردم استان کرمانشاه، برای طبخ دوینه آنها را در دو فصل ذکر شده، آماده میکنند. ترکیب موادی مانند: گندم پخته و خشک شده، بلغور آسیاب شده و دوغ آب گرفته شده، دوینهی کرمانشاهی را به ارمغان میآورد. ترکیبی که پس از آماده شدن، مستلزم خشک شدن توسط نور خورشید است. پس از تهیهی دوینه، از آن در فصول سرد سال برای تهیهی غذاهایی مانند سوپ و … استفاده میکنند. غذایی بسیار مقوی که در درمان سرماخوردگی نیز بسیار مفید و موثر است.
چنگال کرمانشاهی
نمونهای از یک غذای سنتی و اصیل ایرانی، چنگال کرمانشاهی نام دارد که بسیار مقوی و پرانرژی است. پزشکان و کارشناسان تغذیهی کشور، مصرف این غذای بومی را به افرادی که روزانه از فعالیت بدنی کمی برخوردار هستند، توصیه نمیکنند. در تهیهی این غذای بومی از نان ساجی که به عنوان یکی از نانهای محلی و بومی این استان به شمار میآید، روغن حیوانی کرمانشاهی، شکر یا شهد و زعفران دمکرده استفاده میشود. عطر نان محلی و روغن حیوانی چنگال را بسیار معطر و خوشمزه میکند.
شیرینی های سنتی کرمانشاه
نان برنجی کرمانشاه
نان برنجی کرمانشاه، یکی از سوغاتی های معروف استان کرمانشاه است که در بین گردشگران و مسافران محبوبیت بسیاری دارد. پیشینه ی نان برنجی به دوران قاجار، حدود صد و پنجاه سال قبل باز می گردد زمانی که مسافران جاده ابریشم بدنبال غذایی برای مسیر سفرشان بودند که ارزش غذایی و ماندگاری خوبی داشته باشد، از آن زمان بود که مردم کرمانشاه، نان برنجی را درست کردند. نان برنجی شیرینی است که در شهرهایی چون قزوین و کردستان هم درست میشود، امّا با این وجود سوغاتی اصیل کرمانشاه محسوب می شود. آرد برنج، تخم مرغ، شکر، روغن، هل ،گلاب و تخم خرفه موادی هستند که نان برنجی از آن ها، درست می شود. هر کدام از این اجزای تشکیل دهنده را در نظر بگیریم فواید مخصوص به خود را دارند و اگر به روش سنتی تهیه شده باشد ضرری ندارد چون هیچ ماده نگهدارنده و غیر طبیعی به آن افزوده نمی شود. همچنین اکثر نان برنجی های کرمانشاه با روغن حیوانی تهیه می شوند که عطر و بوی بسیار دلپذیری را به آن ها می دهد. با این تعاریف وسوسه انگیز از خرید نان برنجی فراموش نکنید.
انواع نان برنجی کرمانشاه:
نان برنجی با طعم زعفرانی
نان برنجی ساده
روغن حیوانی کرمانشاه
دیگر سوغاتی کرمانشاه که بسیار ارزشمند است، روغن حیوانی یا به زبان کرمانشاهی «رون دان» می باشد. روغن حیوانی فرآورده ای از شیر گوسفند و گاو می باشد. آب و هوای مناسب، مراتع و دشت های کرمانشاه علوفه ی مرغوبی برای تغذیه ی دام ها دارد که این مرغوبیت علوفه بر روی عطر و طعم روغن کرمانشاه بسیار تأثیر گذاشته است و روغن حیوانی کرمانشاه شهرت بسیاری در ایران دارد. روغن حیوانی به این صورت بدست می آید که از شیر گاو و گوسفند ابتدا ماست و سپس دوغ درست می کنند، و از دوغ بدست آمده روغن را می گیرند. روغن حیوانی به این دلیل که از شیر گرفته می شود تمام خواص شیر را داراست و غذا را بسیار خوش طعم و عطر و لذیذ می کند.
نان کلانهی کرمانشاهی
استان سرسبز و زیبای کرمانشاه در فصل بهار بسیار دیدنی و دوستداشتنی است. در این فصل، رشد انواع گیاهان وحشی و خوراکی، زیبایی خیرهکنندهای را به سرزمین و مراتع این ناحیه از کشور خواهد بخشید که در نوع خود منحصربهفرد و ستودنی است. انواع گیاه خودرو وجود دارند که در تهیهی غذاها و شیرینیهای متنوع و بومی این استان نقش بسزایی را ایفا میکنند. پیچک نمونهی بارزی از این گیاهان است که به صورت خودرو در ارتفاعات استان کرمانشاه رشد کرده و با عطر خاص خود، جالب و بینظیر به نظر میرسد. زنان و آشپزان هنرمند این استان با استفاده از این گیاه، به طبخ نوعی نان محلی به نام نان کلانه یا نان پیچک کرمانشاهی میپردازند که از طرفداران بسیاری نیز برخوردار است. آنها با استفاده از مایه خمیر، آرد سفید گندم، شکر، زعفران، روغن مایع، تخممرغ، پیازچه، زیره، فلفل سیاه، کره و کرهی محلی یا دان، کلانه را طبخ میکنند. مصرف این نان محلی با دوغ یا آش دوغ بسیار لذیذ و دلچسب خواهد بود.
نان برساق
عطر بینظیر و فوقالعادهی نانهای محلی، هوش از سر هر انسانی خواهد برد. نانهایی تازه که در تنور گرم خانگی و با دستانی مملو از عشق مادران و زنان هنرمند جایجای سرزمینمان طبخ میشود. نان برساق، از جمله نانهای سنتی و محلی استان کرمانشاه است که در مناطق دیگری مانند استان کردستان و لرستان، به عنوان نان بومی در نظر گرفته میشود. نوعی شیرینی روغنی و لذیذ که میتواند، بهانهای برای جمع شدن افراد خانواده در کنار یکدیگر محسوب شود. مردم استان کرمانشاه با استفاده از روغن حیوانی، نمک، زردچوبه، شیر، شکر، تخممرغ و آرد، این خوراکی محلی و سنتی را طبخ و میل میکنند. میتوان مصرف نان برساق را هنگام ماه مبارک رمضان و به عنوان غذایی مناسب برای افطار در نظر گرفت.
قاووت
یکی دیگر از خوراکیهای بومی و سنتی استان کرمانشاه، قاووت نام دارد که علاوه بر این استان، در برخی از مناطق دیگر مانند کرمان نیز از جمله خوراکیهای بومی و محلی محسوب شده و به عنوان سوغات این شهر شناخته میشود. در واقع قاووت پودری خوراکی است، متشکل از انواع مواد غذایی مغذی که برای قوت بخشیدن و احیای نیروی از دست رفتهی بدن، بسیار مفید و کاربردی است. با توجه به مناطق مختلف کشور، مواد ترکیبی این شیرینی خوشمزه و مقوی، متفاوت خواهد بود. اما در استان کرمانشاه، زنان و مادران هنرمند با استفاده از نخودگل (نخود مشکلگشا بدون نمک)، قرص کمر، پودر زنجبیل، پودر هل، پودر میخک، جوز هندی، پودر قند، رازیانه، تخم گشنیز، پسته، بادام، گردو، تخم کتان، تخم کاهو و با توجه به ذائقه و سلیقهی اعضای خانواده و البته برخی دیگر از مواد خوراکی مغذی، به تهیهی قاووت میپردازند. بمب انرژی از القاب این خوراکی دوستداشتنی است. کارشناسان تغذیه مصرف قاووت را به خانمهایی که به تازگی بچهدار شدهاند، توصیه میکنند.
نانخرمایی
از دیرباز با نانخرمایی، شیرینی خوشمزه و مقوی بومی کشورمان، آشنا هستیم. این خوراکی لذیذ و دوستداشتنی یکی از شیرینیهای سنتی و محلی استان کرمانشاه محسوب میشود که به دلیل داشتن خرما، بسیار مقوی و مفید است. نوشیدن فنجانی از چای داغ همراه با نانخرماییهای لذیذ و خوشمزه، بسیار دلنشین و مطبوع خواهد بود. کمتر گردشگری است که پس از سفر به این استان تاریخی کشور، نانخرماییهای خاص و فوقالعادهی آن را امتحان نکند. بانوان خوشسلیقهی کرمانشاهی با استفاده از خرما، آرد گندم، ماست، بکینگ پودر، گلاب، کره، مغز گردو و زردهی تخممرغ این شیرینی سنتی را طبخ کرده و لحظات خوشی را در کنار اعضای خانوادهاشان رقم میزنند.
شیرینی کاک
یکی دیگر از شیرینیهای سنتی ایرانی که بسیار خوشمزه و لذیذ است، کاک نام دارد. این شیرینی، بومی استان کرمانشاه بوده و از طرفداران بسیاری نیز برخوردار است. البته در شهر شیراز نیز این شیرینی به عنوان یکی از خوراکیهای بومی و سنتی شناخته میشود که به نان یوخه معروف است. این شیرینی از ورقههای بسیار نازک خمیر تهیه میشود که با استفاده از ساچهای ویژهای تهیه میگردد. کاک بسیار خوشمزه، سبک و مملو از انرژی است که مصرف آن در کنار فنجانی چای تازهدم و خوشعطر، دوستداشتنی و خاطرهانگیز خواهد بود. مردم استان کرمانشاه با ترکیب موادی همچون آرد گندم، شکر، تخممرغ، دارچین، روغن، هل، پودر پسته، پودر نارگیل، خلال بادام و آب، شیرینی کاک را تهیه میکنند. جالب است بدانید که طرز تهیهی این خوراکی سنتی، در جریان برگزاری هفتمین اجلاس سراسری شورای سیاستگذاری ثبت آثار معنوی کشور، به لیست میراث معنوی کشور پیوست.
شیرینی بژی
در رژیم غذایی مردم استان کرمانشاه، حضور تنوع جالب و بینظیری از شیرینیهای سنتی و بومی زبانزد غذادوستان و مردم گوشه و کنار کشور است. از جملهی این خوراکیهای بومی، شیرینی بژی نام دارد که بسیار خوشمزه و خوشعطر است و به عنوان نانی لذیذ هنگام صرف صبحانه، مناسب و دلپسند خواهد بود. مردم این استان با استفاده از شیر، روغن حیوانی، رازیانه، زیره، شکر، آرد (آرد مخصوص نان سنگک)، زعفران و روغن حیوانی (روغن کرمانشاهی)، این خوراکی لذیذ و خوشعطر را تهیه میکنند.
شیرینی شکری
شیرینی شکری یا نان شکری، یکی از خوشمزهترین خوراکیهایی است که بومی استان کرمانشاه بوده و از طرفداران بسیار زیادی نیز برخوردار است. زنان این استان معمولا نان شکری را به عنوان عصرانهی اعضای خانوادهی خود تهیه کرده و لحظات شیرین و به یادماندنی را برای عزیزانشان فراهم میکنند.
آنها با استفاده از شکر، روغن، نمک، وانیل، آرد و تخممرغ به طبخ و تهیهی این خوراکی بومی و سنتی میپردازند. شیرینیهای ایرانی بسیار لذیذ هستند، اما در خوردن آنها زیادهروی نکنید چرا که کارشناسان تغذیه میگویند که مصرف بی رویه قند، شکر و شیرینی به شدت برای سلامتی مضر است.
آداب و رسوم مردم کرمانشاه
آداب و رسوم مردم کرمانشاه
کرمانشاه مهد تمدن ایران میباشد شهری که از دارای پیشینیه ی قدیمی میباشد. آداب و رسوم ویژه از نوروز باستانی گرفته تا مراسمات عزاداری ویژه ی ماه محرم، باورها و اعتقادات ویژه ای که دانستن آنها خالی از لطف نیست آژانس مسافرتی اصفهان برخی از این رسوم زیبا را گرد هم آورده است. با اصفهان تور همراه باشید که با بخشی از آن آشنا شوید.
(سفره هفت سین عید نوروز)
هر سال جشن نوروز با آداب و رسوم خاص خود برپا میشود که از آن جمله میتوان به خانه تکانی، آتش افروزی، چیدن سفره هفت سین، دید و بازدید و سیزده به در اشاره کرد که هریک نمادی از جشن هزاران ساله نوروز در تاریخ این سرزمین است.
عید نوروز در باور کرمانشاهیان مقدس است زیرا اعتقاد دارند که حضرت علی (ع) در چنین روزی به امامت رسید.
جشن نوروز از زیباترین جشنهاست که به همراه خود پاکی و پاکیزگی و تازه شدن دیدارها و زدودن زنگار کینه ها و قهرها را به ارمغان می آورد.
آداب و رسوم مردم کرمانشاه برای تحویل سال نو :
از روزها قبل از فرارسیدن نوروز، مردم استان کرمانشاه با خانه تکانی و گردگیری خود را برای برگزاری این جشن باستانی مهیا میکنند.
چند ساعت قبل از تحویل سال نو، سفره هفت سین را باشکوه و جلوه خاصی در خانه های خود می چینند و در کنار قرآن و آینه و شمعدان و تنگ و ماهی و میوه و شیرینی، هفت سین را که اغلب شامل سبزه، سیر ، سرکه ، سمنو ، سماق ، سنجد و سیب است را میگذارند.
نان برنجی که از شیرینی های سنتی و سوغات کم نظیر کرمانشاه است با عطر و طعم روغن کرمانشاهی، همواره در میان سفرههای هفت سین به چشم می خورد و زیبایی خاصی به سفره هفت سین کرمانشاهی می بخشد.
آداب و رسوم مردم کرمانشاه در شب سال نو :
شب سال نو معمولا در کرمانشاه سبزی پلو و یا رشته پلو پخت میشود که برکت و سر سبزی را در سال نو برای خانواده ها به ارمغان بیاورد.
دعای سال نو که خوانده می شود کرمانشاهیان که با لباسهای آراسته در کنار سفره های هفت سین نشسته اند با روبوسی سال نو را به یکدیگر تبریک می گویند، بزرگان فامیل به کوچکترها عیدی می دهند و سپس همگی برای دید و بازدید راهی خانه اقوام و دوستان می شوند.
آداب و رسوم مردم کرمانشاه در روز عید برای نوعروسان :
در روز عید نوروز خانواده هایی که به تازگی با هم وصلت کرده اند برای نوعروسهایی که در دوران نامزدی هستند عیدی ویژه ای تدارک می بینند و در این روز داماد به همراه پدر و مادرش به خانه عروس رفته و با برگزاری مراسمی به نوعروس عیدی می دهند.
همچنین در روز نوروز مراسمی با عنوان “نوعید” در کرمانشاه وجود دارد که در این روز اقوام و دوستان برای ادای احترام به خانه صاحبان عزا می روند و برای تازه در گذشته فاتحه می خوانند.
آداب و رسوم مردم کرمانشاه در گذشته :
در گذشته آداب و رسومی از جمله قاشق زنی، شال اندازی و یا بوته جمع کردن و روشن کردن آتش بربام خانه ها در کرمانشاه مرسوم بود که امروز اغلب این مراسم در برخی از روستاها انجام میشود.
در برخی مناطق روستایی استان کرمانشاه هنوز هم در روزهای نوروز در پشت بامهای خود به احترام زرتشت و آئین ایران باستان آتشهای بسیاری را روشن می کنند و باور دارند آتش مایه پاکی و برکت و نور خداوند است، در شبهای نوروز شال اندازی تا نیمههای شب ادامه دارد و افراد خانواده در شب اول سال پلو می خورند و برای روز دیگر نگهداری میکنند، این کار برای این است که سال جدید برایشان پربرکت باشد.
آداب و رسوم مردم کرمانشاه در مناطق روستایی :
در مناطق روستایی هم سفره نوروزی را باشکوه بسیار در کنار نان برنجی، ماست، گندم و تخم مرغ مهیا می کنند.
اهالی خانه با لباسهای نو در خانه هستند و باور دارند روان نیاکانشان در نوروز شاهد رفتار و نوع پوشش آنهاست.
مردان با شلیک گلوله در ساعت تحویل سال شادمانی خود را از آغاز سال جدید ابراز میکنند.
پس از تحویل سال مردم برای دید و بازدید به خانه همدیگر می روند که خانه سادات در اولویت است؛ همان شب پولی به نام “ته کیسه ” به عنوان نماد برکت از بزرگان می گیرند.
در روستاها معمولا تخم مرغهایی برای عیدی به افراد خانواده های یکدیگر می دهند.
آداب و رسوم سنتی و باستانی مردم کرمانشاه در منطقه بابایادگار
گروهی از مردم نیز دو روز پس از نوروز باستانی به منطقه بابایادگار در ۴۸ کیلومتری شمال شرقی کرند غرب می روند. مراسمی سنتی و باستانی را در بابایادگار اجرا می کنند که با نواختن تنبور، ساز باستانی ایران همراه است.
آداب و رسوم مردم کرمانشاه برای مراسم سیزده به در :
مراسم سیزده به در نیز از دیگر آدابی است که در روز سیزدهم نوروز برگزار می شود، مردم کرمانشاه در این روز از خانه بیرون میزنند چون معتقدند سیزده نحس است و برای فرار از نحسی سیزده باید از خانه خارج شد و به دامان طبیعت رفت.
کوفته غذایی است که اغلب کرمانشاهیان در روز سیزده به در می پزند و در طبیعت با صفای استان به همراه خانواده های خود میل می کنند.
سبزه های نوروزی را در روز سیزده به در مردم با خود می برند، جوانان دم بخت به امید باز شدن بخت خود در سال نو سبزه گره می زنند و سپس سبزه ها را در آب روان می اندازند تا بلا و ناپاکی را با خود ببرد.
چادر زدن دراویش
تا دو دهه پیش در کرمانشاه، اعیان و اشراف شهر دو شاخ کل ـ که نشانه تشخیص بود ـ بر سردر خانههایشان میزدند. دراویش پیش از عید و در ایام عید خیمه و خرگاه خود را در این خانهها علم میکردند و تا چیزی از صاحبخانه نمیگرفتند، خیمه و خرگاه خود را بر نمیچیدند. دراویش بوقی داشتند که از شاخ بلندی درست میشد و به شاخ نفیر مشهور بود. مردم عقیده داشتند این بوق در خانه هر کس که به صدا در آید، شوم است. به همین دلیل سعی میکردند دراویش را از در خانه خود ـ خصوصاً در ایام عید ـ با دل خوش راهی سازند تا آنها بوقشان را به صدا در نیاورند.
خا بازی (تخم مرغ بازی): یکی دیگر از مراسم معمول پیش از عید و حتی بعد از آن، پختن تخم مرغ و رنگ کردن آنها است. تخم مرغهای رنگ شده را در سبد بزرگی میگذارند و به سرگذر میبرند. بچههای محل دور فروشنده تخم مرغ جمع شده و به بازی تخم مرغ مشغول میشوند. نام یکی از این بازیها قطار است: دو نفر رقیب هر کدام ده یا بیست تخم مرغ را به ردیف در کناری میچینند و بعد هر یک از ردیفهای خود یک تخم مرغ را بر میدارد و سر و ته آنها را به هم میزند. هر تخم مرغی که شکسته شود، صاحب آن بازنده و صاحب آخرین تخم مرغ سالم برنده اعلان میشود و رقیب او باید پول تمام تخم مرغها را به فروشنده بپردازد.
شال درکی یا شال اندازی
از رسمهای بسیار جالب شب عید، شال درکی یا شال اندازی است. جوانان در شب عید پس از روشنکردن آتش بر بام خانهها، دستمال یا شال خود را از منافذ تعبیه شده در سقف اتاقها به داخل اتاق آویزان کرده و عیدی خود را از صاحبخانه میطلبند و هنگام در کردن شال (شالاندازی) به صاحبخانه میگویند: پر شالمان را نسوزانی ( آن را خالی بر نگردانی) یا این که میگویند:
ـ اسا خوی و چکشی / خدا کری نکشی یعنی: ای صاحبخانه خدا پسرتان را زنده نگه دارد، عیدی به ما بدهید.
صاحبخانه نیز داخل شال گردو، بادام، شیرینی، نخود و کشمش و تخممرغ پخته میریزد و میگوید:
ـ هل کیش؛ یعنی: بالا بکش.
بدین ترتیب صاحب شال خوشحال آن جا را ترک میکند. شالاندازها صورت خود را میپوشانند تا صاحبخانه آنها را نشناسد. در مواردی برای شادی بیشتر، صاحبخانه داخل شال زغال گداختهای میگذارد.
بازی های سنتی
توپان: بازی توپان نیاز به فضای کاملاً باز دارد و مخصوص روزهای گرم و آفتاب بهار و زمستان است. بازیکنان به دو گروه تقسیم میشوند. در هر گروه، هر چند نفری که مایل باشند، میتوانند بازی کنند. در این بازی دو نقطه را به عنوان «داو» (محلهای مشخص در بازی، معمولاً داو بالا و داو پایین خوانده میشود) مشخص میکنند. گروهی که در مراسم «تریاهشک» (تر یا خشک) پیروز شدهاند، روی داو بالا جمع میشوند. افراد گروه بالا باید به نوبت با چوبدستی که در اختیار دارند، به توپ بزنند و آن را با سرعت و توان هر چه تمامتر به بالای سر افراد داو بفرستند. توپی که زده میشود، باید حداقل به داو دوم برسد. در غیر این صورت بازیکن باید تا زدن توپ توسط نفر دوم، روی داو دوم بماند و به اصطلاح مرده نامیده میشود.فردی که توپ را زده باید در آن فاصله خود را به داو بالا برساند. افراد گروه پایین در این مدت سعی میکنند هرچه زودتر توپ را جمع کرده و با آن، فرد یا افراد روی داو دوم را قبل از رسیدن به داو بالا بزنند. اگر موفق به چنینکاری بشوند، بین دو گروه درگیری به وجود میآید. شرط پیروزی این است که افراد این گروه بتوانند با وارد کردن آخرین ضربه به یکی از رقیبان خود در خارج از داو، همه افراد گروه را روی داو بالا جمع کنند.از دیگر شانسهای پیروزی گروه پایینی بر گروه بالایی، گرفتن «گل» است؛ یعنی توپی را که توسط افراد گروه بالا روی سرشان ارسال شده، قبل از رسیدن به زمین در هوا بگیرند. در این صورت گروه پایین جای خود را با گروه بالا عوض میکنند.
گرزان:ابتدا روی زمین دایره میکشند و چند نفر به حکم تریاهشک درون دایره میایستند. دو نفر نیز در بیرون دایره با چوبی که به منزله گرز است، قرار میگیرند. گرز بهدستها سعی میکنند افراد درون دایره را بزنند. آنها نیز با پا از خود دفاع میکنند. در این بازی نباید پای هر دو طرف از محیط دایره تجاوز کند. اگر هر کدام از دو طرف دیگری را بزند و پایش روی دایره نباشد، برنده است و باید جای خود را با نفر بازنده عوض کند.
کِلاورفِنَکی (کلاه قاپیدن):در این بازی بازیکنان به دو گروه تقسیم میشوند: دستهای دستمال یا کلاهی بر سر خود میگذارند و روی زمین کنار هم مینشینند. دسته دیگر به طور ایستاده دور آنها حلقه میزنند. با شروع بازی دسته ایستاده به سوی کسانی که نشستهاند، حمله میکنند و میکوشند دستمال یا کلاه آنها را بردارند.گروه نشسته باید از خود دفاع کنند و نگذارند کسی دستمال سر آنها را بردارد. بازیکنان ایستاده داخل دستمال یا کلاهی که از سر بازیکنان برداشتهاند، سنگ میگذارند و آن را به طرف جمع نشسته پرتاب میکنند. اگر صاحب کلاه بتواند کلاه خود را در هوا بگیرد، برنده است؛ در غیر این صورت باید دوباره کلاه را به سر کند و برای دور دوم بازی بنشیند. هر دستهای که شش بار برنده شود، برنده نهایی بازی است.
آداب و رسوم ازدواج در کرمانشاه
آداب ورسوم ازدواج در استان کرمانشاه با خواستگارى آغاز مىشود که آداب و آئين خاصى دارد. نظام خويشاوندى در جوامع کرد بر پايهٔ پدر تبارى است. ازدواجها در گذشته درون گروهى بود. اما امروزه پسر همسر دلخواهش را انتخاب مىکند و به مادرش اطلاع مىدهد. مادر به بهانهاى به خانه دختر مىرود و اگر او را پسنديد، بىآنکه به خانه خود برمىگردد و از خوبى و زيبائى دختر مىگويد.
آداب و رسوم خواستگاری
پدر پسر در يک روز خوشيمن (معمولاً روزهاى فرد) همراه چند ريشسفيد به خانه دختر مىروند و او را براى پسرش خوازمنى (Xwazmani) يا خواستگارى مىکنند. در صورت توافق پدر دختر، همانجا ميزان شيربهاء و مهريه مشخص مىشود. قبل از مراسم عروسي، مراسم ندورانى (نامزدي)، عقدکنان و حنابندان است.
آداب و رسوم نامزدی
در طول مدت نامزدى خانواده داماد موظف هستند لباس او را تهيه کنند. مراسم عروسى بين کردها با سرنا و دهل بهمدت ۳-۲ شبانهروز برگزار مىشود. در اين مراسم از ميهمانان با ناهار و شام پذيرائى مىشود. در طول مدت عروسى شرکتکنندگان بهصورت دستهجمعى به رقص و پاىکوبى مىپردازند. در گذشته بردن عروس، همراه با سوارکارى و تيراندازى در اطراف بود و به اين ترتيب عروس را تا خانه داماد مشايعت مىکردد.
آداب و رسوم عروسی
با نزديک شدن عروس به خانه داماد، سورناچىها با نواختن آهنگ (سوارسوار)، اسبها را بهوجود آورده به استقبال عروس مىرفتند. داماد نيز به پيشواز مىآمد و مشتى نقل و نبات و سکه بر سر عروس مىريخت و به اتفاق به داخل منزل مىرفتند.
سوگواری در ایام محرم
دادن آش نذری با عناوین (امام آشی) و (نذری آشی )، ذبح گاو یا گوسفند و تقسیم گوشت آنها با عنوان ( امام خیری) برگزاری مراسم روضه خوانی در منازل و مساجد، پخش حلوا، شله زرد، خرما، شربت، شیر، حلیم و … در بین عزاداران در روز های به خصوص، شرکت بی ریای اقشار مختلف در مراسم عزاداری و روضه خوانی همگی نشان از ارادت خالصانه مردم این شهر به اهل بیت است.
عزاداری در ماه محرم از شب های اول این ماه در مساجد و تکایا آغاز و در حالیکه علم ها و بیرق ها پیشاپیش در حرکتند دسته جات سینه زن و زنجیر زن هر محله ای به دنبال علم های محله خودپس از طی مسافتی در داخل و حومه شهر مجددا مراسم را در مسجد محله خود ختم می نمایند.
مراسم روضه خوانی نیز همزمان با آغاز ماه محرم در منازل و مساجد به صورت زنانه و مردانه منعقد است.
عصر روز تاسوعا و شب عاشورا نیز مراسم سینه زنی و زنجیر زنی در داخل و حومه شهر و در مساجد محله مربوطه برگزار می شود.
مراسم عزاداری روز عاشورا از ساعات اولیه صبح عاشورا با پخش شیر و حلیم از درب منازل آغاز می شود.
در گذشته بامداد روز عاشورا تعدادی از افراد قمه زن در جایی تجمع می کردند و به قمه زنی می پرداختند که خوشبختانه دیگر این مراسم سالهاست که برگزار نمی شود.
دسته جات سینه زن و زنجیر زن در ساعات اولیه صبح روز عاشورا به دنبال علم های محله خود در مسیر معین به عزاداری و نوحه سرایی می پردازند و گاهی افرادی که نذری دارند گوسفندی در پیش پای علمدارها و دسته جات ذبح می کنند.
عده ای از زنان طبق عقیده و نیت خود روسری یا چفیه یا لباس فرزندان خود را در مسیر مربوطه زیر پای عزاداران و دسته جات پهن می کنند تا از روی آن عبور کنند و معتقدند که آنرا متبرک کرده اند. افرادی که در گوشه و کنار مشاهده می شوند که با ظروفی در دست مشغول پخش شربت یا آب خنک در بین عزاداران هستند.
در این ایام هر کسی از اهالی سعی می نماید در مراسم مسجد محله ای که در آن به دنیا آمده است شرکت نماید. حتی اگر به محله ای دیگر نقل مکان کرده باشد باز هم در دسته جات سینه زنی یا زنجیر زنی محله قدیمی خود به عزاداری می پردازد.
سنقری هایی مقیم سایر شهرستانها نیز اغلب در ایام تاسوعا و عاشورا جهت شرکت در این مراسم به دیار خود برمی گردند.
قبلا در ظهر عاشورا کلیه دسته جات و هیات های عزاداری سطح شهر در محوطه امامزاده احمد تجمع و به نوحه سرایی دسته جمعی می پرداختند که در سالهای اخیر بجز محوطه امامزاده تعدادی از دسته جات در میدان مرکزی شهر نیز تجمع و عزاداری می نمایند.
سپس دستجات هر محله ای بطرف مسجد مربوطه حرکت و مراسم در آنجا ختم می شود و گروهی از عزاداران برای صرف نهار به منزلی که دعوت شده اند می روند.
افرادی که آش نذری (حلیم) یا به گویش محلی (هلیسه) دارند در این روز درب منازل خود را به روی هر رهگذر و میهمان باز می گذارند و مقداری از این آش نیز در بین نیازمندان تقسیم می شود.
بعد از ظهر روز عاشورا مجددا عزاداری از مسجد شروع و پس از عبور دسته جات از چندین خیابان به مسجد برگشته و ختم می کنند.
مراسم شام غریبان هم در شب عاشورا در مساجد برقرار است. روز سوم و اربعین نیز مراسم سینه زنی و زنجیر زنی در سطح شهر و مساجد برگزار و در مسجد محله ختم می شود.
از قدیمی ترین دسته جات عزاداری می توان دسته جات محله پیره، امامزاده، سرچقا، چهار بلاغی، پیره سوند و هادره را نام برد.