جاذبه های گردشگری شهر طبس
طبس در منطقه‌ای با آب‌وهوای بیابانی واقع شده است. معادن غنی ذغال سنگ این شهرستان حاکی از وجود جنگل‌های انبوه و دریاچه‌های بزرگ در گذشته‌های دور در این منطقه است. این معادن، طبس را در ردیف یکی از غنی‌ترین مناطق کشور به لحاظ ثروت ملی قرار داده است برای آشنایی با جاذبه های دیدنی این شهربا وب سایت آژانس طلوع سفریاد همراه باشید.

برج هادرباش

نخلستان‌های طبس منطقه وسیعی را تحت پوشش خود دارند در قدیم جهت حفاظت از نخلستان در برابر سارقین و حیوانات وحشی برج‌های هادر باش ساخته شده است. هادر در گویش یزدی به معنای مواظبت و مراقبت است.

سد تاخیر شاه‌عباسی

این سد یکی از نمونه‌های عالی خلاقیت، دوراندیشی و سخت‌کوشی ایرانی است. در میان مردم محلی به طاق عباسی معروف است. این طاق بیش از ۷۰۰ سال قدمت دارد. میان دو کوه نزدیک به هم ساخته شده و بنایی آجری است که در قسمت بالا یا تاج آن سنگ به کار رفته است.

با توجه به اینکه به علت موقعیت خروجی سد، رسوب در پشت سد ذخیره نمی‌شود، می‌توان انتظار داشت برای هزاران سال، این سازه بی‌نظیر بدون نیاز به تعمیر و نگهداری و مدیریت، کارکرد اصلی خود را به انجام برساند.

غار حلوان

این غار در روستای حلوان در ۷۵ کیلومتری شمال غرب شهرستان طبس قرار دارد. سن سنگ‌های غار حلوان تقریبا ۱۶۰ میلیون سال است و مربوط به دوره ژوراسیک میانی است. با توجه به این‌که در این غار بقایای زیادی از استخوان‌های حیواناتی همچون گوسفند، شتر، الاغ و پرندگان دیده می‌شود، شاید این غار پناهگاه حیوانات درنده باشد.

قلعه اسماعیلیان

در زمان سلجوقیان،‌ اسماعیلیان بر طبس استیلا یافتند و قلاع محکمی در کوه‌های آن ساختند. قلعه اسماعیلیان طبس که یکی از قلعه‌های معروف این فرقه است، بر فراز کوهی ایجاد شده که در مجاورت آن روستای خراوان پایین قرار دارد.

از فراز قلعه به هر طرف که چشم دوخته می‌شود، کوهستان است و افق بازی وجود ندارد. در درون قلعه چهار آب‌انبار وجود دارد که سالم‌ترین آن‌ها در بالاترین سطح کوه قرار دارد و تنها پوشش گنبدی آن در وسط از بین رفته است.

باغ گلشن

باغ گلشن یکی از باغ‌های نادر ایرانی است که آب جاری دائمی در آن جریان دارد. باغ گلشن طبس به‌وسیله امیرحسین خان، سومین حاکم طبس،‌ از سلسله خوانینی که به فرمان نادرشاه به حکومت طبس منصوب شد، ساخته شده است.

ساختمان سردر باغ گلشن در زلزله ویرانگر شهریور ۱۳۵۷ طبس به‌کلی از بین رفت، اما هم‌اکنون در همان محل، ساختمانی با همان طرح و نقشه بنا شده است.

کاروانسرای خان

در مسیر جاده قدیم طبس به یزد، پس از عبور از کاروانسرای کلمرد و به فاصله ۳۰ کیلومتری آن، روستای رباط خان قرار دارد. در میان این روستا، کاروانسرای زیبای خان با معماری زیبا و قابل‌ توجهی قرار دارد. بنای این کاروان چهارگوش است.

یکی از ویژگی‌های معماری این کاروانسرا، کالبد فضایی مجموعه بادگیر و گنبد شاه‌نشین آن است، در آجرکاری‌های نماهای داخلی آن‌ها از گل چین‌هایی استفاده شده که بر زیبایی کار افزوده است.

امام‌زاده حسین بن موسی بن کاظم (ع)

حسین بن موسی الکاظم (ع) از جمله امامزادگانی است که مورخان آن را از فرزندان بلافصل امام کاظم (ع) دانسته‌اند. با توجه به برخی از اسناد، زمان بنای اولیه مزار این امامزاده در قرن پنجم هجری بوده است.

مقبره امامزاده حسین بن موسی الکاظم در طبس از قدیم مورد توجه و استقبال مردم بوده اما متاسفانه در زلزله ویرانگر طبس در سال ۱۳۵۷ این بنا به‌کلی ویران شد. پس از آن، آستان قدس رضوی اقدام به بازسازی آن کرد.

سد کریت

سد کریت در فاصله ۴۲ کیلومتری شهر طبس قرار گرفته است. از تاریخ ساختمان این بند اطلاعاتی در دست نیست و بخشی از طاق آجری آن ‌که در پایین بند وجود دارد در ناحیه تیزه از بین رفته و در نتیجه طرح کامل آن محو شده است. برخی مورخان این بنا را به دوره مغول نسبت داده‌اند.

با توجه به تنوع مصالح به کار رفته و ساختار کلی بنا که در مرحله تعمیر بر روی آن انجام گرفته، می‌توان استنباط کرد که بند کریت متعلق به چند دوره زمانی مختلف است.

حدود ۱۵۰ سال قبل ۴ متر به ارتفاع بند افزوده شده این افزایش باعث جلوگیری از متروکه شدن این بند شده بود. یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد بند قدیم که هنر سدسازی ایرانیان را آشکار می‌کند، قوسی بودن بند است.

قلعه طبس

سبک بنای قلعه طبس آشکار می‌کرد که در یکی از دوره‌های گذشته بنا گردیده، شاید در دوره‌ای که هنوز اسلام به خراسان نیامده بود. شیب کوه از خارج به‌سوی قلعه به‌قدری کم بود که در موقع راه رفتن شخص احساس نمی‌کرد که از یک سربالایی بالا می‌رود. به همین جهت شیب مزبور مانع از این نمی‌شد که از پایین کوه قلعه طبس را در بالای کوه مشاهده ننمایند.

در طرف‌های مشرق و مغرب و شمال قلعه فقط کوه بود و جز قلل کوه‌ها چیز دیگری به چشم نمی‌خورد. اما در قسمت جنوب یک وسعت روشن وجود داشت که آنجا جلگه‌ای بود بنام طبس و چون قلعه مزبور نزدیک به این جلگه بود، اسماعیلیان آن را «قلعه طبس» می‌گفتند.

از دیگر دیدنی‌های طبس می‌توان به روستاهای زیبای این منطقه مانند نایب‌اند، اصفهک، دره کال جنی، پناهگاه حیات‌وحش نایبندان، کویر حلوان، غار اژدهای رودسراب، جنگل سنو اشاره کرد که در این مختصر نمی‌گنجید به تمام آن‌ها پرداخت.

غذاهای محلی شهر طبس

از جالب ترین جاذبه‌های گردشگری در هر منطقه‌ای انواع غذاهای آن سرزمین و نحوه طبخ آن است. غذاهای سنتی شهر طبس از استان خراسان جنوبی از مواد در دسترس و متناسب با شرایط آب و هوایی تهیه می‌شود.در این بخش با وب سایت طلوع سفریاد همراه باشید.

غذاهای محلی مورد استفاده در این منطقه به فراخور فصل و همچنین طبع افراد(سرد مزاجی یا گرم مزاجی) و این که بعضی از غذاهای محلی جنبه درمانی یا پیشگیری از بیماری داشته مورد استفاده مردم قرار می‌گرفته است.

از جمله خوراکی‌های استان شامل؛

انواع‌ آش: آش‌ جوش‌پره‌، آش‌ محلی‌، آش‌ لخشک‌، آش‌ بلغور ترش‌، قلیه‌ آش‌، آش‌ بلغورشیر، آش‌ انار، آش‌ اماج‌، آش‌ گوشواره‌، آش‌ بورش‌، آش‌ دوغه‌، آش‌ قیمه‌.

انواع‌ آبگوشت: آبگوشت‌ بزباش‌، آبگوشت‌کشک‌، آبگوشت‌ گندم‌ و آبگوشت‌ بلغور

انواع‌ اشکنه: اشکنه‌ خنجک‌، اشکنه‌ زرشک‌، اشکنه‌ تخم‌ مرغی‌، اشکنه‌غوروتی‌، اشکنه‌ اوجیج‌، اشکنه‌ گوجه‌، اشکنه‌ سیب‌ زمینی‌، اشکنه‌ آرد بریون‌، قلور تروش

انواع‌ خوراک: خوراک‌بامیه‌، خوراک‌ کدوچه‌ با نان‌ برنجی، خوراک‌ سیب و کدوچه، پوره‌ عدس‌، دوغ‌ گرم‌، سوپ‌ ذرت‌، کباب‌ نارنجکی‌، قاتقاب‌، پولانی‌، کم‌ جوش‌، اماج‌، چغندر، دنی‌، قیسی‌، جوش‌ و اره‌، فله‌، حلیم‌، ارزه‌ پلو، پلو زیره‌، رشته‌ فرنگی‌ پلو

انواع‌ خورشت‌: خورشت‌ کنگر، خورشت‌ گوجه‌ فرنگی‌، خورشت‌ بامیه‌، خورشت‌ کدو حلوایی

انواع نان: نان پتیر، نان خشکی، نان ته تغاری، نان جوین، نان کوله، نان روغن جوش، نان کماچ، نان جان جانی، نان گاورسی، نان سمنو، نان شلغمی، نان تاتران، نان سمبه

قورت یا “کشک دیگ چدنی: یکی از فرآورده‌های فرعی شیر است که به روش سنتی از جوشاندن، تغلیظ و یا خشک کردن دوغی که پس از کره گیری باقی می‌ماند و یا از ماست بدون چربی تهیه می‌شود.

کشک دیگ چدنی یا خاکستری در خراسان جنوبی مورد استقبال زیادی قرار دارد که به نام «قورت» نیز مشهور است این نوع کشک خواص بیشتری نسبت به سایر کشک‌ها دارد.

گندم پلو(بلغور) با بادمجان: این غذا از گندم یا جو کامل تهیه شده یعنی گندم همراه با سبوس،که بسیار مقوی و مفید میباشد.

کشک زرد: نوع دیگری از کشک خراسانی‌هاست و به صورت پودر زردرنگ خشک است که از روزگاران کهن برجای مانده است.

تاریخ شهر طبس

شهر طبس یکی از شهرهای تاریخی استان خراسان جنوبی میباشد این شهر در دوره های مختلف تاریخی دستخوش تغیرات بسیاری بوده است و همین امر تاریخچه غنی از این شهر به جای گذاشته است.وب سایت مرکز طلوع سفریاد در این مقاله به شرح در مورد تاریخ و باستان پرداخته است باما همراه باشید.

دوره هخامنشی

طبس در دوره هخامنشیان مرزبان نشین تابع ایالت شاه نشین پارت (خراسان بزرگ) بوده‌است.براساس مستنداتی که هرودوت تاریخ نویس، ارائه نموده و به نقل از جلد اول کتاب سرزمین خورشید ترجمه ذبیح‌الله منصوری، میت ری داتس از جمله موبدان زرتشتی بوده که در طبس می‌زیسته و به عنوان ناپدری کورش کبیر وی را در همین منطقه تا سن شانزده سالگی تربیت و بزرگ نمود.

دوره سلوکی

در زمان سلوکیان طبس از نفوذ فرهنگی و یورش نظامی آن‌ها بدور ماند و در عین حال به پادگان بزرگ نظامی ایزد خواست (یزد) باج (مالیات) می‌داد.

دوره اشکانی

در دوره اشکانیان طبس پادگان نظامی مهم مرزهای غربی آنان محسوب می‌شد و گاهی دست بدست می‌شده است.

دوره ساسانی

 در دوره ساسانیان طبس همانند دوره هخامنشیان بود. یزدگرد سوم آخرین امپراتور ساسانی در گریز به سمت مرو چند ماه در طبس اردو زد. در تمام طول این مدت طبس به عنوان پل ارتباطی شرق ـ شمال شرق با غرب بوده، یعنی راه مهم و سوق الجیشی پارت و هگمتانه و شوش و بین‌النهرین به پاسارگاد از طبس می‌گذشته و راهدارها در رباط‌ها و چاپارخانه‌های بسیاری در مسیر آن احداث شده بود که بقایای برخی موجوداست.

دوران خلافت اسلامی

موقعیت سه شهر طبس، تون (فردوس ) و قاین در نقشه ایران در عصر خلفای عباسی برگرفته از کتاب جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی در سالهای ۲۹ هجری قمری سپاه اعراب مسلمانان به فرماندهی عبدالله بن بدیل خزاعی از شمال غرب طبس وارد و قلعه چارده (جوخواه امروز) را متصرف شدند و آماده نبرد با سپاه طبس می‌شدند. مردم طبس صلح خواستند و با ۶۰۰۰۰ درهم خراج سالیانه صلح گردید. این فتح موجب مسرت فراوان عمر بن خطاب، خلیفه دوم شد و دولت ارشد طبس را به عنوان مطلع الفجر و دروازه خراسان نامیدند. در زمان خلافت علی بن ابی طالب مردم طبس به اسلام گرویدند و علی ابن ابیطالب خراج را به آنان بخشید. در زمان حکومت امویان و مروانیان وضع به همین منوال سپری شد در حالیکه مالیاتهای سختی از مردم گرفته می‌شده است. زیرا کویر سوزان و صعب العبور مرکزی یک مانع طبیعی و سخت برای عبور دادن لشکر و تجهیزات محسوب می‌شد. ناصر خسرو در سفرنامه خود این شهر را طبس گیلکی خوانده است و از حکومت گیلک بن محمد به عظمت یاد کرده و از وجود امنیت بسیار و رعایت دقیق احکام شرع سخن به میان آوردند.

دوره اسماعيلیان

طبس (تببس) در دوره اسماعیلیان یکی از مراکز مهم اسماعیلیان خراسان بود.اسماعیلیان بر طبس استیلا یافته و قلاع محکمی در کوه‌های طبس ساختند.

دوره تیموریان

با استیلای تیموریان طبس تابع حراست بوده و سپس با ضعف آن نظام ازبکهای مهاجم چندین بار به طبس یورش آورده و دختران و پسران بسیاری را به قتل رساندند. زیرا در برابر برده شدن و انتقال آن‌ها به بین‌النهرین مقاومت کردند.

دوره مغول

طبس از حمله مغول آسیبی ندید و پذیرای مهاجرین بسیار بوده‌است.

دوره زندیه

خیابان گلشن در پایان دورهٔ زندیان و هنگامی که لطف‌علی خان زند به طبس می‌آید و به پیشنهاد او تأسیس شد.

دوره قاجاریه

در دوره قاجاریه امرای عرب شیبانی بر طبس حکومت می‌کردند. در میان امرای شیبانی امیرحسن خان در عمران و آبادی طبس بسیار کوشید. تالار آیینه نشان، عمارات باشکوه و منبت کاری، استخرهای آب باشکوه با نوارهای چرخان و طلاکوب یا سیمکوب، باغها و کوشکهای باصفا، خیابان بندی طبس و کانال کشی انهار، هرس درختان بر اساس طرحهای هندی، احداث آب انبارها، احداث حمامهای بزرگ و تمیز و مساجد و تکایا و… از اقدامات وی و دولت یا اعقاب اوست.

دوره پهلوی

در دوره معاصر که رضا شاه پهلوی (۱۳۲۰–۱۳۰۴) به قلع و قمع حکومتهای محلی پرداخت، حکومت بنی شیبان در طبس نیز منقرض گشت. در این دوران شکوه و عظمت طبس به فراموشی سپرده شد.

برای آشنایی با آداب و رسوم و فرهنگ مردم شهر طبس با وب سایت اصفهان تور همراه باشید.

شهرستان طبس يكي از شهرستان‌هاي استان يزد در مركز ايران است. شهر طبس مركز اين شهرستان است.

در فرهنگ جغرافيايي در مورد آن گفته شده: «طبس نام يكي از بخشهاي سه‌گانه شهرستان فردوس ، محدود است از شمال به بخش بردسكن و كوير نمك، از خاور به بخش بشرويه و بخش بجستان و خوسف و از باختر و جنوب به كوير لوت»

همچنين در اين فرهنگ، اين بخش مشتمل بر هفت دهستان مركزي، كريت، سنگردان، ديهوك، جوخواه، دستگردان، اصفهك و ۱۹۱ آبادي و ۲۷٬۷۸۶ نفر جمعيت نام برده شده‌است.

تا سال ۱۳۸۰، شهرستان طبس، يكي از شهرستان‌هاي استان خراسان بود كه در اين سال با تصويب هيأت دولت از استان خراسان جدا شده و به استان يزد ملحق شد.

مردم طبس از ايرانيان قديم و از نژاد آريايي مي باشند ، اگرچه اين شهر به عنوان دروازه خراسان براي عربها هميشه مورد توجه و علاقه اين  مهاجرين بوده است ؛ اما هنوز بسياري از خصوصيات اخلاقي و عادات ايرانيان قديم را در بين مردم طبس مشاهده مي كنيم و در واقع آنها فرهنگ و آداب و رسوم اقوام مهاجم را به گونه اي لطيف با فرهنگ باستاني و اجدادي خود در هم آميخته و تلفيقي موزون و خوش آهنگ ايجاد كرده اند .

از نظر مذهب ، اهالي شهرستان مسلمان و ۷/۹۹ درصد آنها شيعه دوازده امامي هستند .

ديد و بازديدهاي دسته جمعي نوروزي و ساير اعياد از بزرگترهاي فاميل و قبيله و سوگواريهاي محرم الحرام و مراسم نخل برداري امام حسين (ع) و اصغر صغير و ساير مراسم عزاداري به شيوه هاي خاص ، شبيه خواني و نمايشهاي خياباني مذهبي ، نذريهاي متعدد در اعياد و روزهاي خاص و وفات بزرگان دين ، برگزاري جلسات متعدد ختم قرآن به صورت جمعي در ماه مبارك رمضان به صورت خاص درحسينيه ها ، تكايا و مساجد و در ساير ماههاي سال بطور عام ، برگزاري راهپيمايي و برنامه هاي خاص همه ساله در صحراي طبس محل سقوط هواپيماهاي جاسوسي آمريكا در ۵ ارديبهشت ۵۷ با مدد اعجاز پروردگار(طوفان شن)، برگزاري همايشهاي مختلف كويرنوردي بين المللي و داخلي كه همه ساله درحال انجام است ، برگزاري مراسم ازدواج با شيوه هاي خاص و آداب سنتي از جمله پاگشا و پاتختي و جشن هايي از آن قبيل و رفتن در شب جمعه بر سر مزار متوفيان و شهدا  از جمله رسومات رايج شهرستان طبس بوده و هست .

کویری بودن اقلیم طبس سبب می‌شود تا بهار زودتر از دیگر نقاط به این شهرستان سرک بکشد به همین دلیل مردم طبس از یک ماه مانده به نوروز، به دلیل لطیف شدن هوا و سبز شدن بیابان‌ها، با برگزاری مراسمی در نخستین روز اسفند با عنوان «صحرا گردش» به استقبال بهار می‌روند.

مردم طبس برای این مراسم آش درست کرده و آن را به همراه شیرینی و آجیل، به مزارع حاشیه برده و دور هم می‌خورند و این کار هم به‌طور معمول در عصر اولین روز اسفند انجام می‌شود.

آیین دیگری که اهالی طبس در گذشته داشتند «سوری پلو» بود زیرا در گذشته همه متمول نبودند و نمی‌توانستند پلو بخورند به همین دلیل برنج غذایی اعیانی به حساب می‌آمد. از چهارشنبه سال قبل تا چهارشنبه سال جدید برخی افراد پلو نمی‌خوردند به همین دلیل این مراسم در بیشتر خانواده‌های طبسی اجرا می‌شد.

در قدیم چون نانوایی نبود مردم با کمک نان‌پزها هر دو سه هفته یک بار چند من آرد را خمیر و نان می‌پختند البته خمیر عید متفاوت بود طوری که نان‌های مخصوصی برای عید می‌پختند و یکی از آن‌ها بزرگ‌تر از بقیه بوده که به اصطلاح محلی تافتون به آن می‌گفتند و خمیر آن هم «اوزن» نام داشته است.

واژه ديرينه طبس در تواريخ به صورت ( تابه آ) و (تبس) Tabas آمده است و از ريشه تفس و تفسيدن و تبسيدن به معني داغ شدن و در پيوند با تبش به معني تابش و تابيدن ( تافتن) و در واقع عربي شده آن است و آن را داغي و محل تابش و گرما معني مي كنند