کویر بسیار زیبای مصر

روستای مصر یا کویر مصر در قلب کویر های ایران در ۴۵ کیلومتری شرق شهرستان جندق و در ۳۰ کیلومتری شمال شهرستان خور از توابع استان اصفهان قرار دارد. موقعیت جغرافیایی روستا ۰۴/۳۴ شمالی و ۵۴/۴۷ شرقی می باشد.همراه اصفهان تور باشید تا یشتر با این کویر زیبا یشتر آشنا شوید…

روستای مصر با حدود ۱۲۰ نفر جمعیت در میان شن‌های روان کویر مرکزی ایران قرار دارد. این روستا این روزها از مهمترین و جذابترین مناطق گردشگری ایران به حساب می‌آید و نام دریای شنی کویر مصر برای بسیاری از طبیعت‌گردان آشناست .مصر به همراه دو روستای بسیارکوچک دیگر به نامهای امیرآباد و فرحزاد دریک خط شمالی– جنوبی به طول حدود ۶ کیلومتر واقع شده‌اند.

کویر مصر ایران، توسط رشته کوه هایی از جانب غرب، جنوب غرب و جنوب شرق محاصره شده است که بخشی از سلسله جبال کوه های فلات مرکزی ایران به حساب می آید. این کویر در گودال هایی طبیعی در کوهپایه های این کوه، تپه های ماسه ای زیبایی را تشکیل داده است که هدف گردشگری و کویر نوردی می باشد. روستای مصر به دلیل قرار گرفتن در جنوب کویر بزرگ دارای آب و هوای گرم و خشک است. مردم مصر در سال های اخیر و به خصوص در ایام گردشگری بیشتر به مشاغل مربوط به اسکان و خدمات به مسافران مصر می پردازند. شهرت کویر مصر زندگی آنان را نیز تغییر داده است. اما پیش از این بیشتر به کشاورزی و دامداری مشغول بودند و در کنار کاشت زعفران و گندم به پرورش شترنیز اشتغال داشتند.

دکتر آلفونس گابریل جغرافیدان و جهانگرد اتریشی (متولد ۱۹۸۲) می‌گوید: «کویر کسی را که یک‌بار اسیر افسونش شده باشد هرگز رها نخواهد کرد.» این جمله‌ای است که پس از سفر به کویر مصر ایران به آن ایمان پیدا خواهید کرد. افسون آسمان کویر مصر تا پایان عمرتان بارها و بارها شما را به آنجا خواهد کشید.

وجه تسمیه کویر مصر
چندین سال پیش بنیانگذار روستای مصر فرد سرمایه‌داری به نام یوسف بود که به شبانی و چراندن گوسفندان می‌پرداخت. عمر این روستا شاید بیشتر از ۱۰۰ سال نباشد، اما همه آن را به نام مزرعه یوسف می‌شناختند تا آنکه قناتهای روستا خشک و کم آب شد و یوسف را مجبور به حفر چاه با موتورهای دیزلی انگلیسی کرد. چند سال بعد از بهره‌برداری از این چاه، دوباره سفره‌های زیرزمینی آب پائین‌تر رفت تا اینکه یوسف چاه عمیق‌تری را در کویر مصر حفر کرد به همین دلیل اهالی روستاهای همجوار، این روستا را «چاه دراز» نامیدند.

اما از آنجایی که یوسف این نام را دوست نداشت از اهالی خواست چون نام وی یوسف و داستان یوسف پیامبر نیز در سرزمین مصر اتفاق افتاده بود از آن به بعد نام این روستا را مصر بنامند. اهالی روستا نیز از آنجا که برای یوسف احترام زیادی قائل بودند، این روستا را “مصر” نامیدند.

دیدنی های کویر مصر
وجود چاه آب عمیق، سرسبزی منطقه بیابانی و کشت درخت گز و … جهت جلوگیری از جابجایی شن‌های روان، بلوار به عرض حدود ۵۰ متر داخل روستا ، وجود خانه‌های کویری و بازسازی آنها جهت اسکان توریست ، موتور سواری، شترسواری در کویر مصر و از همه مهمتر وجود نیزارهایی وسیع و سرسبز در فاصله ۵ کیلومتری روستای مصر و وجود تپه‌های شنی در اطراف آن از جمله عواملی هستند که باعث جذب تورهای کویر گشته است.

آسمان کویر چنان به شما نزدیک است که حس می‌کنید اگر دستتان را دراز کنید می‌توانید ستاره‌ای از آن بچینید. این آسمان خیره کننده تنها مورد علاقه چشمان غیر مسلح نیست چرا که ستاره شناسان هم می‌توانند در تمام فصول سال بدون هیچ مانعی در روستای مصر به تماشای ستارگان بنشینند.

از دیگر نقاط دیدنی این منطقه می توان به دریاچه نمک خور و کویر طبقه واقع در ۵۰ کیلومتری جاده خور ـ طبس، روستای گرمه، روستای محمدآباد کوره گز، روستای عروسان، روستای فرحزاد، جاده کاروان گذر عروسان ـ بیدستان، جاده آف رود ابراهیم زهرا، ریگ کله و کویر مرکزی اشاره کرد.

اما از دیدنی های اطراف روستای مصر می توان به چال سلکنون، نیزار مصر، دریاچه نمک سلکنون، تخت عباسی، تخت عروس و رمل های ماسه ای اطراف روستا اشاره کرد.
رمل‌ها اصلی‌ترین جاذبه کویر مصر هستند. پشته‌های شنی از ماسه روان که تا پشت دیوار خانه‌های روستایی سرک کشیده‌اند. تجربه تماشای وسعت زرد رنگ رمل‌ها در کویر مصر تجربه‌ای از به یادماندنی‌ترین چیزهایی خواهد بود که چشم هر انسانی با سفر به کویر مصر ایران می‌تواند ببیند.

دریاچه نمک سلکنون و چال سلکنون کویر مصر
چال سلکنون در موقعیت N340715 و E544666 در استان اصفهان، در جنوب کویر بزرگ مرکزی ایران و در شمال روستای مصر واقع شده است. چال ها به مناطقی اطلاق می گردد که نسبت به مناطق اطراف دارای ارتفاع کمتری هستند و حالت فرورفتگی در زمین دارند.

چال سلکنون فرورفتگی زیبایی است که توسط تپه های شنی محصور گردیده و مناظر زیبایی را پدید آورده است. در قسمت درونی چال سلکنون باتلاق کوچکی وجود دارد، زمین های دیواره چال پوشیده از سنگریزه و دارای شیبی مایل در حدود ۳۰ درجه است. در کف فرورفتگی جنس خاک تیپیک مناطق کویری و از جنس خاک های قلیایی است. کف گودال فاقد هرگونه پوشش گیاهی است و تپه های ماسه ای پراکنده ای در آن به چشم می خورد.
علت نامگذاری این منطقه به سلکنون، سیل ویرانگر سال ۱۳۵۵ روستای مصر بوده که در این منطقه دریاچه عظیمی ایجاد کرده است. لغت سلکنون ساده شده لغت سیل کنون است که به این منطقه اتلاق می گردد.

نیزار روستای مصر
نیزار مصر در ۶ کیلومتری شمال شرقی روستای مصر و ۲ کیلومتری شرق روستای فرحزاد در شمال شرقی استان اصفهان واقع شده است. موقعیت جغرافیایی نیزار E5448 و N3405 است. محصور شدن نیزار توسط شن های روان، جلوه منحصر به فردی به آن داده است. این نیزار آبشخور اصلی حیات وحش کویر منطقه است، ارتفاع نی ها در پاره ای از موارد به ۴ متر هم می رسد. این نیزار مکان مناسبی برای عکاسی از حیات وحش کویر مصر است.

علت پیدایش این نیزار و چشمه آن سیل ویرانگر روستای مصر در سال   بوده که باعث ایجاد دریاچه بزرگی در مکان نیزار فعلی شده است. دریاچه مذکور به مرور زمان خشک شده است ولی مسیر آب ایجاد شده در زیر ماسه ها و زمین های این منطقه موجب شده است که پساب کشاورزی روستای امیر آباد پس از نفوذ به لایه های زمین، در منطقه نیزار مجددا به سطح زمین بیاید و باعث ایجاد این نیزار گردد.

آب نیزار پس از آمدن به سطح و طی مسافتی در حدود ۲ کیلومتر مجددا در زیر لایه های ماسه فرو می رود و بار دگر در منطقه دریاچه نمک سلکنون به سطح می آید. با این تفاوت که به علت شور بودن زمین های دریاچه، آب بسیار شور می شود به نحوی که در پایین دست دریاچه مسیر نهر ایجاد شده کاملا پوشیده از نمک است.

کویر طبقه یا دریاچه نمک خور
کویر طبقه یا دریاچه نمک خور بزرگترین دریاچه نمک فصلی ایران است. زمین نمکی این منطقه باعث شده است که از هرگونه پوشش گیاهی و زندگی جانوری خالی باشد. اما شکل شگفت انگیز کویر طبقه آن را به جاذبه ای شگفت انگیز بدل کرده است. زمین کویر طبقه پوشیده از اشکال پنج ضلعی نمک است که در زمستان و با مخلوط شدن با خاک رس به رنگ سیاه و در تابستان به رنگ سراسر سفید در می آید. نمک این دریاچه قدیمی ترین نمک سراسر ایران است.

کویر مرنجاب

در دسترس‌ترین بخش کویری ایران، «مرنجاب» است. فقط کافی است ۴ ساعت از تهران فاصله بگیرید تا به قلب کویر راه پیدا کنید. امنیت، اعتدال نسبی ، تنوع جاذبه‌های گردشگری، تنوع گونه‌های جانوری و پوشش گیاهی این منطقه نسبت به دیگر مناطق کویری ایران از آن فضایی وصف‌ناشدنی ساخته است و البته تفاوت تپه‌های شنی مرنجاب با تپه‌های شنی دوبی در بکر‌بودن و صد‌البته در نداشتن امکانات است.هراه اصفهان تور باشید تا یشتر یا کویر مرنجاب آشنا شوید….

کویر مرنجاب در شمال شهرستان آران و بیدگل در استان اصفهان قرار دارد. این کویر از شمال به دریاچه نمک آران و بیدگل، از غرب به کویر مسیله و دریاچه‌های نمک حوض سلطان و حوض مره، از شرق به کویر بند ریگ و پارک ملی کویر و از جنوب به شهرستانهای آران و بیدگل و کاشان محدود می‌شود.

ارتفاع متوسط کویر مرنجاب از سطح آبهای آزاد در حدود ۸۵۰ متر می‌باشد. قسمت عمده این کویر پوشیده از تپه‌های شنی و ریگزار است. کویر مرنجاب از نظر پوشش گیاهی بسیار غنی است. عمده پوشش گیاهی منطقه شامل گیاهان شور پسند از جمله درختهای گز و تاق و بوته‌های قیچ است.

در کنار تپه‌های شنی که اصلی‌ترین جاذبه کویرند، وجود قلعه مرنجاب و جزیره سرگردان در کویر مرنجاب، انگیزه بیشتری را به گردشگران برای آمدن به این منطقه می‌دهد. قلعه مرنجاب، کاروانسرایی در کویر مرنجاب است که در مسیر جاده ابریشم قرار داشته است. درباره دلیل ساخت این قلعه در کنار دریاچه نمک در کتب تاریخی آمده است که شاه‌عباس با وجود ساخت کاروانسراها و قلعه‌های متعدد در سراسر کشور در این منطقه تاسیسات دفاعی و پایگاه نداشته است چون تا آن زمان دشمنان به‌خاطر وجود دریاچه نمک و گستره کویر ایران از این سمت به سوی پایتخت هجوم نیاورده بودند اما او که شاهی به غایت دور‌اندیش بود، جانب احتیاط را از دست نداد و در سال ۱۰۱۲ هجری قمری یک پایگاه نظامی در این منطقه ساخت تا بتواند جلوی تهدیدات را بگیرد. بالای کاروانسرا به شکل سنگرهای دیده‌بانی است و ذکر شده که همیشه ۵۰۰ سرباز مسلح در قلعه حضور داشتند و امنیت عبور کالا از جاده ابریشم را در این منطقه تامین می‌کردند.

این کاروانسرا مربع‌شکل ساخته شده است و ۶ برج در دیوارهای آن تعبیه شده است. بیرون قلعه برکه‌ای وجود دارد که آب آن از دو چشمه آب شور و آب شیرین تامین می‌شود. این دو چشمه با هم به سطح زمین می‌آیند. در عین حال وجود یک چشمه آب شیرین در کویر نمک، تعجب بسیاری از زمین‌شناسان را برانگیخته است. حسنی‌مقدم در اشاره به این کاروانسرا می‌گوید: «در حال حاضر کاروانسرای مرنجاب برای تغییر کاربری و تبدیل به مرکز اقامتی در طرح ملی پردیسان قرار دارد و امید آن می‌رود در آینده‌ای نزدیک بتواند گوشه‌ای از نیازهای رفاهی گردشگران در این منطقه را برطرف کند.»

پوشش جانوری کویر مرنجاب

پوشش جانوری منطقه به دلیل وجود آب و غذای فراوان بسیار غنی است. از جمله حیوانات موجود می‌توان به گرگ، شغال، کفتار، روباه شنی، گربه شنی، بزمجه، آفتاب‌پرست، انواع مارمولک، مار، عقرب، تیهو، عقاب، شاهین اشاره کرد. در سال اخیر یک جفت پلنگ نیز در منطقه مرنجاب مشاهده شده‌است. به گفته ساکنان محلی هم اکنون ۲۱ قلاده پلنگ در این منطقه وجود دارد.

نقاط دیدنی کویر مرنجاب

کویر مرنجاب یکی از زیباترین نقاط کویری ایران محسوب می‌شود. تپه‌های شنی بلند و جنگلهای تاق جلوه زیبایی به این منطقه بخشیده‌است. دریاچه نمک آران وبیدگل و جزیره سرگردان از دیگر نقاط دیدنی منطقه محسوب می‌شوند. چاه تاریخی دستکن در قسمت شرق کویر، محل آبشخور شترهای کاروانها بوده‌است. قلعه مرنجاب، کاروانسرایی است در کویر که در مسیر راه ابریشم قرار دارد و کاروانها برای سفر به خراسان، اصفهان، ری و بالعکس از این مسیر می‌گذشتند. درباره دلیل ساخت این قلعه و کاروانسرا در کنار دریاچه نمک، نقل است که شاه عباس با وجود ایجاد کاروانسرا و قلعه‌های متعدد در سراسر کشور، در این منطقه تأسیسات دفاعی تعبیه نکرده بود، چون تا آن زمان دشمنان به خاطر دریاچه نمک و گستره کویر، از این سوی به پایتخت هجوم نبرده بودند.

حمله ازبکها و افغانها از طریق دریاچه نمک به کاشان که تا اصفهان پیش رفتند، شاه عباس را به صرافت انداخت تا در سال ۱۰۱۲ قمری سریعاً یک پایگاه نظامی در این منطقه ایجاد کند و جلوی تهدید را بگیرد. بالای کاروانسرا به شکل سنگرهای دیدبانی است و ذکر شده‌است که همیشه ۵۰۰ پاسدار مسلح در قلعه حضور داشتند و امنیت عبور کالا از چین به اروپا و بالعکس را در این منطقه تأمین می‌کردند. قنات کنار کاروانسرا که برکه بزرگی به وجود آورده‌است، آب شیرین دارد و این در کویر نمک و شوره زار یک پدیده بسیار منحصر به فرد است.

کاروانسرای مرنجاب در قلب کویر کاروانسرای مرنجاب در موقعیت جغرافیاییٍِ’۷و‏‎‎ ْ۳۴ عرض جغرافیایی و ’۴۸و ‎ْ‏‎۵۱ طول جغرافیایی، در ارتفاع ۸۱۰ متری از سطح دریای آزاد در حاشیه جنوبی دریاچه قم واقع شده‌است.مرنجاب از دهستان کویرات شهرستان آران و بیدگل و در ۵۰ کیلومتری شمال شرق مرکز این شهرستان قرار دارد.

شب‌های کویر مرنجاب

اما شب‌های کویر‌، شب‌هایی است که زیبایی آن وصف ناشدنی است‌، تماشای آسمان کویر در سکوت وهم انگیز آن یکی دیگر از جاذبه‌های کویر است و کمتر کسی را می‌توان یافت که شبی را در زیر آسمان پر ستاره کویر ننشسته باشد و از زیبایی ستارگان لذت نبرده و هوس نکرده باشد که دستی دراز کند و ستاره ای از سفره آسمان بچیند‌.شما می‌توانید با بردن یک کتاب ساده نجومی‌و یا یک نقشه آسمان ساده هم از زیبایی‌های آسمان شب استفاده کنید و هم اطلاعات بسیار خوبی از ستارگان و کهکشان راه شیری به دست آورید که شاید هیچگاه چنین آسمان زیبایی را تجربه نکنید.

نکات ایمنی کویر مرنجاب

باید همیشه این موضوع را در نظر داشته باشیم که سفر به طبیعت نیازمند اطلاعات و ابزارهایی است که مناسب آن طبیعت باشد سفر به مناطق کویری در کنار جذابیت و هیجان‌هایی که دارد همواره دارای مخاطراتی نیز هست در سفر به کویر لازم است برخی وسایل همواره همراه فرد باشد وسایلی که می‌توانند در مواقع اضطراری کارساز باشد وسایل و تجهیزات سفر به کویر به چند بخش تقسیم می‌شود: بخش اول و‌سایلی هستند که جدا از مدت زمان سفر و منطقه مورد بازدید همواره باید همراه هر طبیعت گردی باشد. دسته دوم وسایلی هستند که در سفرهای طولانی و پیاده‌روی‌های بلند مدت و ۲ روز به بالا مورد استفاده قرار می‌گیرد. در اینجا به اختصار به وسایل و تجهیزات مهم در کویر نوردی فقط اشاره می‌کنیم :

کوله پشتی، پوشش مناسب، کیسه خواب، کیت مارگزیدگی، کرم‌های ضد آفتاب، عینک آفتابی، وسایل جهت یابی، گاز پیک نیک مسافرتی، کارد شکاری، کلاه، چراغ قوه، کبریت، جعبه کمک‌های اولیه، سوزن و نخ، کفش مناسب و کیسه بقا.

وقتی در کویر پیاده روی می‌کنید ممکن است بدون اینکه شما بدانید به دور یک دایره حرکت کنید و به مقصد مورد نظر هیچگاه نرسید زیرا اکثر اوقات انسان‌ها در هنگام پیاده روی در برخورد با موانع مثل بوته‌ها و چاله‌ها به سمت راست حرکت می‌کنند این انحراف‌های کوچک می‌تواند به دایره وار بودن حرکت شما کمک کند‌،پس همیشه در هنگام پیاده روی سعی کنید علامتی را در دور دست نشانه گذاری کنید و به سمت آن حرکت کنید‌.

درانتها پیشنهاد می‌شود اگر قصد سفر به طبیعت زیبای کویررا دارید حتما با یک راهنمای آشنا به منطقه به این سفر بروید‌.

معرفی کویر شهداد 

کویر شهداد بخشی از حاشیه غربی کویر لوت است. شهداد با ۲۴ هزار کیلومتر مربع وسعت در جنوب شرقی ایران و شمال شرقی کرمان، یکی از بزرگ‌ترین بخشهای کشور و باستانی‌ترین بخش استان کرمان محسوب می‌شود.همراه اصفهان تور باشید تا یشتربا کویر شهداد آشنا شوید….

در ۲۵ کیلومتری شرق شهداد، شهری وجود دارد شاهد مناظر بدیع، حیرت آور و شگفت انگیزی از زاییده‌های طبیعت هستیم. این شهر شهر کلوت‌ها است. کلوت‌ها از لحاظ شکل ناهمواری و شرایط پیدایش در دنیا بی‌نظیرند و اسرار بی‌شماری درباره اصول و خواص پیدایش آن‌ها وجود دارد. از دور دست که به کلوت‌ها نگاه می‌کنیم، شهری بزرگ با آسمان خراشهای فراوان را تداعی می‌کند و همین امر باعث شده که تا برخی جهانگردان خارجی از آن به عنوان «شهر ارواح» یاد کنند.

شهر افسانه‌ای کلوت‌ها ۱۱ هزار کیلومتر مربع وسعت دارد و حدود ۲۰ هزار سال قبل، با فرسایش آبی و بادى، به وجود آمده است. در کویر شهداد، ۱۰۰ هکتار نمکزار به شکل جوشش تخم مرغی وجود دارد که در هیچ جاى دنیا مشابه آن نیست.

در محدوده‌ای ۳۰ هزار کیلومتری، در دل لوت، هیچ حیاتی وجود ندارد. شاهد این ادعا جسد سالم گاوی است که در زمستان سال ۱۳۶۵ در کویر لوت تلف شده است. پس از گذشت ۱۵ سال از آن زمان، جسد این گاو – در حالی که براثر نور شدید آفتاب خشک شده بود – بدون هیچ تغییری پیدا شد.

در گوشه گوشه شهداد، آثار باستانی از هزاره چهارم قبل از میلاد تا دوره‌های اسلامی و معاصر همچون گورستان‌ها، قلعه‌ها، کاروانسرا‌ها و… را می‌توان مشاهده کرد. اما مهم‌ترین و منحصر به فرد‌ترین داشته‌ای که این منطقه کویری در خود جای داده است، کلوت‌ها هستند.

کلوت‌ها از شمال به جنوب حدود ۱۴۵ کیلومتر طول و از غرب به شرق نزدیک به ۷۰ کیلومتر عرض دارند و در موازات تل ماسه‌های عظیم شرق کویر قرار گرفته‌اند. اما کلوت‌ها ناشناخته‌تر، خطرناک‌تر و افسانه‌ای‌تر از تل ماسه‌های شرقی لوت هستند.

کسی تاکنون از آن‌ها عبور نکرده و مطالبی که در این زمینه گفته می‌شود، بر گرفته از نظرات و بررسیهای دانشمندان است.

«سون هدین»، جهانگرد سوئدی در اوایل قرن گذشته در پی سفری بسیار سخت، به شکل بسیار خارق العاده‌ای زیباییهای کویر را بر شمرده است؛ امری که بسیاری از گردشگران را تشویق و ترغیب به سفر برای دیدن این شگفتی‌ها کرد.

شهداد کنونی به شکل مثلثی است که رأس آن به طرف دره «کناران» و قاعده آن به سمت شرق در حوزه تکاب قرار گرفته است و به کلوتهای موازی حاشیه لوت منتهی می‌شود. زمینهای شهداد تمام پوشیده از باغهای مرکبات و خرماست.

دکتر کردوانی بیابان‌ شناس معروف ایرانی گفت: پیش از اعلام میزان گرمای گندم بریان گمان می‌شد صحرای لیبی در شمال صحرای آفریقا با ۷/۵۷ درجه سانتی‌ گراد حرارت، گرم‌ترین منطقه کره زمین باشد اما امروز مشخص شده است که گندم بریان در بیابان لوت با دمایی بیش از ۶۷ درجه سانتی‌گراد در سایه، گرم‌ترین نقطه کره خاکی است، به گفته ویدر نزدیکی گندم بریان پدیده‌های طبیعی بسیار زیبایی از جمله کلوت‌های بیابان لوت قرار دارد. این کلوت‌ها رشته دالان‌های موازی هستند که بر اثر باران و باد شدید به مرور زمان ایجاد شده است و ارتفاع دیواره‌های آن‌ها به ۲۰۰ متر می‌رسد. گندم بریان منطقه‌ ای با پوشش آتشفشانی است و همین پوشش سیاه آتشفشانی موجب بالا رفتن شدید گرما در این منطقه می‌شود. این منطقه همچنین پست‌ ترین منطقه داخلی ایران نیز محسوب می‌ شود و این موضوع نیز از دیگر دلایل گرمای شدید آن است.