در این مطلب در اصفهان تور قصد داریم به بررسی پایتخت پادشاهی مصر باستان بپردازیم که تعداد زیادی از دیدنی های تاریخی و عجایب مصر در این مکان رخ داده است. حتما با ما در این گزارش جذاب همراه باشید.
مجموعه ممفیس بناهای تاریخی بی‌نظیر زیادی را در برگرفته است که مربوط به دوره باستانی هستند. هرم پلکانی اولین فرعون ممفیس، قدیمی‌ترین سازه معماری یافت شده از این نوع است که در ساخت آن، تماما از سنگ‌های آهکی منظم و صیقل خورده استفاده شده است. کرجی خورشیدی، یکی از قدیمی ترین قایق‌های ساخته شده است که به شکلی سالم در جیزه و در محوطه هرم خئوپس کشف شد. قدمت گورستان باستانی سقاره به دوره شکل گیری تمدن فراعنه باز می‌گردد. ارزش تاریخی، هنری، و جامعه شناختی این بناها، گواهی بر یکی از درخشان‌ترین تمدن‌های جهان است.
ممفیس، پایتخت پادشاهی مصر باستان بود که آرامگاه های متنوع و شگفت انگیزی همچون سنگ قبرها، مصطبه های مزین، معابد، و اهرام را در خود جای داده است. در روزگاران قدیم، اهرام مصر از عجایب هفتگانه جهان به شمار می رفتند.
تأسیس ممفیس
منس یا نامر، که اولین فرمانروای پادشاهی متحد مصر بود، دستور داد پایتخت جدید را در محوطه دلتای رود نیل بنا کنند. این شهر به نام های منس، مِن نهفِر و همچنین هوتا-کا-پتا و یا خانه “کا”ی (روح) پتا (مقدس ترین صحن که به خدای نیروی آفرینش تخصیص داده شده بود که یک صنعتگر با سر قوچی شکل بود و به طور مشتاقانه پیکره انسانیت را در چرخ کوزه گری خود شکل می داد) شناخته شده است. از عظمت ممفیس که زمانی زبانزد یونانیان بود، تنها گورستان های تاریخی و ویرانه های هرم پتا به جای مانده و تندیس های بسیاری در این ویرانه ها کشف شده که فراعنه و بزرگان شهر و گورستان شگفت انگیز آن را به تصویر کشیده اند.
گورستان سقاره
گورستان سقاره نزدیک ترین گورستان به پایتخت و بزرگترین آن هاست که اولین هرم عظیم سنگی در آن واقع شده است. جوزر، مؤسس دودمان سوم این هرم را با ایجاد تغییراتی در شکل مقبره های پیشین که مصبطه (سازه چهار ضلعی آجری بزرگ که دیوار هایش به سمت داخل شیب دارند و سقف آن ها صاف و هموار است) نام دارند، برای خود ساخت و برای اولین بار سنگ جایگزین آجر شد. این هرم در داخل مجموعه ای آرامگاهی ساخته شده و با دیواری نازک به ارتفاع ۱۰ متر، از جنس سنگریزه های آهکی احاطه شده است. چهارده درب سنگی کاذب بر دیوار حائل نقش بسته شده اند. ورودی بزرگی نیز تعبیه شده که توسط یک راهرو به سالنی ستوندار راه یافته و به محوطه ای معروف به حیاط جشن منتهی می شود. سکویی پلکانی در یک طرف این میدان واقع شده که محل جلوس و تخت فراعنه بوده است. معابد مقدس در شرق و غرب این سکو قرار گرفته اند.
سنفرو، بنیانگذار دودمان چهارم، شکل آرامگاه را به هرم های کنونی با سطح مقطع مربعی تغییر داد و از آن پس تمامی هرم ها به این فرم ساخته شدند. هرم سرخ که به خاطر رنگ قرمز آجر های استفاده شده در آن (بعد از سرقت سنگ آهک های تزئینی) به این اسم نامگذاری شده، در گورستان دهشور واقع شده است. هرم خمیده در جنوب این گورستان قرار گرفته که شیب هر چهار سطح آن تقریبا در نیمه هرم عوض شده و کمتر از شیب اولیه است.
ساخت اهرام بزرگ جیزه
خوفو (یا خئوپس) که پسر سنفرو بود و همچنین جانشینانش خفرع (خفرن) و منکورع (منکوره)، با ساخت اهرام بزرگ جیزه به مقام و اعتبار زیادی دست یافتند. هرم، نمادی از خورشید (خدای بزرگ رع) است که از دوره دودمان چهارم به بعد، پرستش آن ترویج یافت. کتیبه های یافت شده در تالار های تدفین هرم که قدمت آنها به اواخر پادشاهی باستان بر می گردد، از تبدیل شدن پادشاه مرده به خورشید صحبت می کنند.
گورستان جیزه یا گیزا (Giza Necropolis )، در غرب قاهره امروزی در کشور مصر قرار دارد و ۳ هرم از فراعنه سلسله چهارم در آن بنا شده است.این اهرام به نام‌های خوفو یا خئوپوس، به معنی کسی که به افق تعلق دارد، خفرع یا خفرن یعنی بزرگ و منکورع یا موکرینوس به معنی ملکوتی شهرت دارند.
اهرام مصر، عظیم‌ترین و باشکوه‌ترین بناهای دوره پادشاهی کهن هستند که جزو عجایب ۷ گانه جهان باستان نیز محسوب می‌شوند. این اهرام در حدود سال ۲۵۵۰ پیش از میلاد ساخته شده‌اند و نقطه اوجی در تکامل شیوه معماری مقابر مصر در دوره پادشاهی کهن به حساب می‌آیند. برای ساخت اهرام مصر، تعدادی شیب راهه آجر فرش احداث شد و تخته سنگ‌های آهکی را که از معادن آن سوی نیل با قایق به آنجا منتقل می‌کردند، روی شیب راهه‌ها به سمت بالا قرار می‌دادند.
در جلوی هر هرم، معبد کوچکی قرار داشت که با گذرگاهی سنگفرش به معبدی دیگر که در دره نیل، در حاشیه مزارع واقع بود، می‌پیوست. در دو سوی اهرام، هرم‌های کوچکی با طرحی منظم و دقیق وجود دارد که مخصوص اعضای خاندان سلطنتی بوده و جهت هرم‌های ۳ گانه، شمالی جنوبی است. هرم های خوفو و خفرع نیز روی محوری مایل در امتداد یکدیگر ساخته شده‌اند.
مصری‌ها زندگی کوتاه این جهان را فانی و مرگ را آغاز یک حیات نوین و جاویدان در دنیای دیگر می‌دانستند. به همین دلیل منازل خود را با مصالحی مانند خشت و گل و مقابر را از مصالح با دوامی مانند سنگ می‌ساختند. بر اساس اعتقاد و تفکر آنان هر انسان علاوه بر جسم دارای یک روح به نام بع، ویک پیکر شبه گونه بنام کا است. «بع» پس از مرگ در زمین مانده و هر شب به جسد باز می گردد ولی «کا» می‌تواند مابین این دوجهان در حرکت باشد.
به اعتقاد مصری‌ها، شرط جاودانه بودن زندگانی آن بوده که بع و کا هر دو بتوانند جسد خود را شناخته و به آن بازگردند. به همین علت برای از بین نرفتن اجساد مردگان آنان را مومیایی کرده و کلیه اشیا و متعلقات آنان را در کنار شان قرار می‌دادند. همچنین برای محافظت از جسد، مقابر را محکم و غیر قابل نفود می ساختند تا کا بتواند در آنجا سکونت کند و از بلاهای طبیعی و سرقت اموال در امان باشد.
این اهرام شاهکار تکنیک مهندسی، طراحی و معماری هستند. برش و اندازه‌گیری سنگ‌ها در حد اعجاب انگیزی دقیق بوده، به طوری که کوچکترین خطایی باعث بر هم خوردگی اشکال هندسی و حتی فرو ریختن بنا می‌شد. این بناها بزرگترین بناهای ساخت بشر تا کنون هستند. اهرام مصر تقریبا در یک دوره ۱۰۰۰ ساله و در زمان شکوفایی و عظمت فراعنه مصر بین سال‌های ۲۷۰۰ تا ۱۷۰۰ قبل از میلاد بنا شده‌اند.
هرم غول پیکر مصر از قدیمی ترین عجایب هفتگانه است و تنها بنایی است که در میان عجایب هفتگانه تا به امروز باقی مانده است.زمانی که این هرم ساخته شد بلندترین ساختمان جهان در آن زمان محسوب می شد و این رتبه را تا ٤٠٠٠ سال حفظ کرد. در حدود ٢٥٨٠سال قبل از میلاد مسیح این هرم‌ها را برای دفن فراعنه ساخته‌اند.
مجموعه اهرام جیزه شامل قسمت‌های زیر است:
هرم خوفو، هرم خفره، هرم منکور، معبد تدفینی خفره، معبد تدفینی، هرم فرعی، معبد دره‌ای خفره، معبد دره‌ای منکور، مقبره‌های ملکه هتفرس اول، مقبره‌های ملکه خنت کاوس اول، اهرام ملکه‌ها، مصطبه‌ها، تندیس ابوالهول، معبد ابوالهول، مقبره همیوفر، دفتر تحقیقات اهرام جیزه، گودال قایق‌ها، مقبره‌های کنده شده در صخره، گذرگاه سنگفرش تدفینی، معبد سنگ منکور، گورستان جدید، گورستان غرب، گورستان شرق، مقبره کنده‌شده در صخره مصطبه، مقبره کنده شده در صخره در منطقه مرکزی مصطبه.
افق خئوپس
قدیمی ترین و بزرگترین مقبره ساخته شده برای فرعون ” افق خئوپس” نام دارد. ورودی این مقبره در میانه سطح شمالی آن قرار دارد. پس از ورود به داخل هرم، راهروی باریک آن به دو بخش منشعب می شود که بخش اول آن به اتاقی حفر شده در زیر بنا منتهی شده و بخش دوم آن به اتاق کوچکی به نام تالار ملکه، و از آنجا به سرسرای بزرگ و پس از آن به تالار بزرگ شاه ختم می شود.
اهرام دیگر
دو هرم دیگر در دوران باستان، با نام های “خفرع بزرگ است” و ” منکورع روحانی است” شناخته می شدند و بخشی از مجموعه آرامگاهی باستانی بودند که در ابتدا به دستور سنفرو ساخته شد.
.