خانه های تاریخی: افتخارالاسلام دربندی، بنی طبا، عبدا… خان (موقوفه برگزاری مراسم عزاداری در محرم )، مسعودی
مساجد: چهار سوق، بابا حاجی، سر کوچه یخچال، میدان بزرگ، علی، حاج عبدالصمد، مدرسه
حسینیه های: خانقاه، سلمقان، حاجی امین و شاد
بقاع متبرکه: فیض آباد، امامزاد ه فضل، قدمگاه، هفت امامزاده، امامزاده علی اکبر ، هاشم ابن علی، امامزاده حسین .
حمام ها: عنایتی، حاج محمد ، توی ده
سایر: یخچال مختص آباد، عصار خانه شهید عصاری.
دریاچه نمک
یکی از دیدنیهای استثنائی و منحصر به فرد طبیعی موجود در کشور عزیزمان،دریاچه نمک است.که با وسعتی در حدود ۲۵۰۰ کیلو متر مربع بین استانهای اصفهان – سمنان – قم قرار گرفته است لکن بهترین و آسانترین مسیر دسترسی و بهره برداری از آن، از طریق شهر آران و بید گل میسر می باشد.به ویژه که کاروانسرای تاریخی مرنجاب نیز بعنوان یک اقامتگاه مناسب کویری در مجاورت آن قرار دارد.
این دریاچه از قدیم الایام جهت تامین نمک طعام (که بدون هیچگونه فرآوری خاصی بسهولت از سطح دریاچه برداشت می شود) مورد بهره برداری بوده است،لکن چند ضلعی های خانه زنبوری متشکله در آن که بصورت طبیعی و به سپیدی برف دیوارهای آن تا ارتفاع ۲۰ سانتیمتری از کریستالهای نمک بوجود می آید منظره ای جادوئی و رویائی در پیش چشم بازدید کنندگان مجسم می سازد و این دریاچه را به یکی از جاذبه های بدیع و استثنائی طبیعی مبدل ساخته است .جالب است که در بعضی از سالها در اوایل پائیز، گروهی از فلامینگوهای مهاجر نیز در این دریاچه اطراق می نمایند و مناظری غیر قابل وصف بوجود می آورند.برگزاری همه ساله مسابقات رالی(اتو مبیل رانی) در سطح دریاچه نیز بر جذابیت های آن افزوده است.
محوطه باستانی ویگل
محوطه ویگل در ۲ کیلومتری شهر آران و بیدگل واقع شده است . این محوطه شامل مجموعه آثاری متعلق به چندین دوره مختلف : دوران تاریخی ساسانی ، صدر اسلام و قرون میانه اسلامی تا اوایل دوره سلجوقی است است . در حال حاضر شن های روان بخش اعظم این محوطه را در زیر خاک مدفون کرده است به طوری که به جز دوقلعه که با نامهای قلعه غربی و قلعه شرقی نامگذاری شده اند قلعه های مذکور به فاصله ۵۵۰ متری از هم قرار دارند بین این دو قلعه نشانه واضحی از حضور آثار معماری است نتیجه می گیریم که این مکان شهری بزرگ از دوره اسلامی با دو کانون قلعه های غربی و شرقی است .
آب انبارها
در بند، حاج آقا شهاب، توده، قاضی، میدان، سر کوچه یخچال، حاج امین و آب انبار کریم خان واقع در کنار جاده قدیمی کاشان – آران و بیدگل.
موزه مردم شناسی: به همت شهرداری آران و بید گل در محل پارک عمومی شهر (پارک شادی)، موزه مردم شناسی نیز راه اندازی و برای بازدید عمومی، افتتاح و مورد بهره برداری قرار گرفته است.
آثار ابنیه تاریخی شهر نوش آباد
نوش آباد: یکی از قدیمی ترین شهر های حاشیه کویر مرکزی ایران است که در فاصله ۳ کیلومتری غرب آران و بیدگل قرار گرفته است.در این شهر علاوه بر بافت قدیمی ارزشمند،آثار و دیدنیهای متعددی وجود دارد. از جمله:
قلعه سی زان
این قلعه عظیم خشت و گلی که در حاشیه شهر قرار گرفته مربوط به دوران های قبل از صفویه است. باروی رفیع و برجهای متعدد اطراف آن نشان دهنده اهمیت و اعتبار این قلعه در ادوار گذشته است.ساماندهی این قلعه و کاربری مناسب آن در دستور کار شهرداری نوش آباد قرار دارد که مشارکت در این زمینه در برنامه های سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز پیش بینی شده است.
مسجد جامع
از ابنیه و آثار دوره سلجوقی است که مناره زیبا و منقوش با آجر آن که آیه العلم عندالله بخط مقعلی و آجری در بدنه آن تکرار شده یادگار همان دوران است.
این مسجد با دو ایوان رفیع و با شکوه شمالی و جنوبی و شبستان وسیع مزین به کاربندیهای معماری سنتی در دوران صفویه توسعه یافته است و در سالهای اخیر نیز با همکاری و مشارکت سازمان میراث فرهنگی و خودیاریهای محلی بصورت اساسی مرمت شده است.
بقعه امامزاده محمد
با گنبد کاشیکاری هرمی شکل و ساختمان چهار وجهی از مستحدثات دوره صفویه است . تزئینات معماری و درب جنوبی قدیمی آن همراه با صحن و سرائی وسیع زیبائی خاصی به آن بخشیده است . گلزار شهدای نوش آباد در مجاورت این بقعه از دیگر ویژگیهای ارزشمند آنست.
شهر زیرزمینی
کشف و شناسایی تاسیسات و راهروهای زیرزمینی طولانی با انشعابهای گوناگون در طبقات زیرین بافت قدیمی شهر نوش آباد که در اصطلاح محلی به آن ( اوئی ) گفته میشود یکی از دیدنیهای جذاب این شهر تاریخی است . اقدامات موثر شهرداری در ساماندهی و پاکسازی این تاسیسات زیرزمینی و همکاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در انجام برنامه های پژوهشی این مجموعه را به یکی از جاذبه های دیدنی مبدل ساخته است .
مسجد علی با محراب گچبری دوره ایلخانی و مسجد حاج سید حسین و آب انبار مرکزی و پل قدیمی مربوط به دوران سلجوقی از دیگر دیدنیهای نوش آباد است.
آثار و ابنیه تاریخی شهر ابوزید آباد
شهر قدیمی و کویری ابوزید آباد که مرکز بخش کویرات میباشد در شرقی ترین قسمت شهرستان آران و بیدگل قرار گرفته است. بافت قدیمی و طبیعت زیبای این شهر ، از جذابیت فراوانی بویژه در زمینه طبیعت گردی برخوردار است.
بعضی از ابنیه و آثار تاریخی آن نیز عبارتند از:
کاروانسرای صفوی
با بنایی چهار ایوانی و برج و باروی آجری زیبا و دو حیاط خلوت قرینه در جناحین هشتی ورودی(علاوه بر صحن اصلی و حجرات اطراف آن ) آنرا در زمره بناهای شاخص تاریخی این ناحیه قرار داده است.
بقعه مبارکه امامزاده عبدا…
گنبد کاشیکاری هرمی شکل و شبستان زیبا و مزین به ازاره های کاشیکاری و سقف سنتی و کاربندی شده این بقعه با صحن مستطیل شکل که اطراف آن با طرحهای معماری سنتی قاب و غرفه بندی شده است همراه با حسینیه و میدان تعزیه خوانی جنب آن ، مجموعه ای زیبا و دیدنی بوجود آورده است.
مجموعه تاریخی خواجه
مسجد و آب انبار و حمام و رختشویخانه قدیمی که یک رشته قنات دایر از میان آن میگذرد و به موقوفه خواجه موسوم میباشد از جاذبه های دیدنی این دیار است.
قلعه کرشاهی
قلعه عظیم خشت و گلی موسوم به کرشاهی که از استحکامات دفاعی فوق العاده جالب و قدمت فراوانی برخوردار میباشد مظهر یک رشته قنات قدیمی که در حال حاضر نیز دایر می باشد و آبدهی دارد در داخل آن قرار دارد ، از جاذبه های دیدنی دشت کویر است .این قلعه در ۲۲ کیلومتری شمال شرقی ابوزید آباد قرار گرفته است و تا بقعه مبارکه امامزاده آقا علی عباس در شهر بادرود ( از توابع شهرستان نطنز ) نیز فاصله چندانی ندارد.
این قلعه سالهای طولانی یکی از پایگاههای مهم نظامی نایب حسین کاشانی ( یاغی معروف اواخرعصر قاجار ) بوده است.
بقعه امامزاده صالح
در روستای کاغذی و در مجاورت ابوزید آباد – از بناهای احداث شده در دوران صفویه است. طرح زیبا و تزئینات معماری سنتی موجود در این بقعه ، بخصوص در دشت کویر جلوه ای خاص دارد.
آثار و ابنیه سفید شهر
مسجد جامع – بقعه امامزاده – حسینیه – خانه های قدیمی ارزشمند موجود در سفید شهر ( نصرآباد سابق ) با بناهائی مرتفع و معماری سنتی و کاربرد آجر و کاشی ، مجموعه ای از ابنیه و آثار قدیمی و دیدنی در این شهر بوجود آورده است .
قلعه امامزاده بی بی سکینه خاتون سفید شهر
زیارتگاه بی بی سکینه خاتون از نوادگان حضرت موسی بن جعفر(ع) امام هفتم می باشد. این بنا که قدمتی برابر ۷۵۰ تا ۸۰۰ سال دارد از بناهای بسیار زیبا با گنبدی مربوط به دوره سلجوقیان می باشد. بقعه بی بی سکینه خاتون با شماره ۱۰۲۸ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. کاشی کاری بقعه این زیارتگاه در نوع خود کم نظیر است و در دوره های بعدی اضافاتی به این مکان ملحق شده اند از جمله مسجدی که در کنار آن ساخته شده است.
آثار و بناهای تاریخی بخش مرکزی
مسجد جامع روستاهای محمد آباد کویر
سقف بلند و بنای مرتفع رواق اصلی این بنا با معماری و تزئینات دوره ایلخانی شکوه و زیبایی خاصی به این مسجد بخشیده است . در سازه این بنا آثار و شواهدی وجود دارد که قدمت آنرا به دورانهای قدیمی تر (احتمالا دوره ساسانی ) مربوط می سازد.
باغ و کوشک تاریخی علی آباد کویر ( روستای مصوب هدف گردشگری)
از باغهای تاریخی است که عمارتی کوشک مانند با انواع تزئینات معماری و قطاربندی و رسمی بندی با درب و پنجره های چوبی با طرح سنتی و شیشه های رنگی در آن بنا گردیده است و در مجموع، جاذبه ای دیدنی و زیبا بوجود آورده است. سلاطین و حکام سلسله قاجاریه هنگام مسافرت به کاشان و اصفهان، در مسیر راه یک شب نیز در این باغ اقامت و بیتوته میکرده اند. در مجاورت آن نیز مجموعه ای قدیمی شامل آب انبار ساباط و چند خانه قدیمی ارزشمند وجود دارد.
بقعه بی بی زینب یزدل
یکی از زیباترین اماکن زیارتی و سیاحتی حاشیه کویر ، بقعه بی بی زینب در روستای یزدل است که با سردرب و هشتی ورودی و گنبد و گلدسته های کاشیکاری و جلوخان و ایوان مزین به انواع کاشیکاری معقلی و رواقی با نگارگریهای زیبا و هنرمندانه و بویژه صحن و سرائی وسیع و با صفا همراه با معماری خاص متناسب با اقلیم کویر، یکی از جاذبه های زیبا و در زمره اماکن زیارتی فوق العاده جذابی بشمار می آید .
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
.