آیین چراغ برات در استان خراسان رضوی

پست شده به وسیله : اشکان علینقیان/ 865 0

در کشورما آداب و رسوم و آیین های مذهبی نقش مهمی در زندگی تک تک افراد دارند. در این مطلب در اصفهان تور به معرفی یکی از آیین های مردم در استان خراسان رضوی خواهیم پرداخت که قطعا آشنایی با آن خالی از لطف نمی باشد.

 

مردم خراسان در نیمه های ماه شعبان هر سال یعنی طی روزهای دوازدهم تا چهاردهم شعبان با برگزاری مراسم مذهبی ویژه ای با عنوان چراغ برات  یاد و خاطره عزیزان از دست رفته را گرامی داشته و به  یاد مردگان خیرات می کنند. مراسم شب های برات یا چراغ برات سابقه ای دیرینه و ریشه دار دارد. مردم شهر مشهد وتوابع آن (دشت  توس) در حال حاضر به طور گسترده و جدی به مراسم چراغ برات می پردازند. اصلی ترین کار مردم در روزهای برات رفتن به آرامستان ها و زیارت خاک مردگان است. در این شبها مردم با روشن کردن شمع بر گلزار مردگان خود برای شادی روح آنها دعا می‌خوانند.

اگرچه مراسم چراغ برات که در سه شب و روز یازده تا چهارده شعبان و یا دوازده تا ۱۵ شعبان در استان خر اسان، ریشه دینی ندارد و در چند صد ساله حضور اسلام در ایران این سنت مورد تایید پیشوایان دینی قرار نگرفته ولی این سنت حسنه مربوط به ایران باستان است و به دلیل عجین شدن این رسوم با دین مبین اسلام تاکنون مخالفتی از سوی مراجع دینی با آن صورت نگرفته است.

ابوریحان بیرونی دانشمند بزرگ ایرانی نیز در این مورد می‌گوید: سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم این ماه ایام البیض نام دارد و شب پانزدهم این ماه شب بزرگ است و لیله الصک و لیله البرات نام دارد و عوام مردم بر این عقیده اند که صورت افرادی را که در آن سال باید بمیرند خداوند در آن شب به ملک الموت نشان می‌دهد.

بر اساس اعتقادات مردم خراسان در این سه شبانه روز که اعتقاد دارند در آن مردگان آزاد هستند، زندگان با احسان برای آنها نه تنها تلاش می‌کنند تا برات آزادی آنان را از آتش جهنم کسب کنند، بلکه آزادی خود از آتش جهنم را نیز از امام دوازدهم خواستار می‌شوند.

اعتقاد اغلب مردم خراسان بر این است که در این ایام سرنوشت رقم می‌خورد، به طوری که در نقاط روستایی خراسان در شب پانزدهم نیمه شعبان به پشت بام رفته و در مهتاب (اگر شب مهتابی باشد) ایستاده و به سایه خود نگاه می‌کنند و از این طریق سرنوشت خود و اقوام خود را در آن سال پیش‌بینی می‌کردند در عین حال دست به دعا برمی‌دارند و از خداوند طلب سالی خوش می‌کنند.
اقشار مختلف مردم به ویژه کسانی که به تازگی عزیزی را از دست داده‌اند در این روز با حضور در مزار اموات ضمن درخواست آمرزش و زنده نگهداشتن یاد و خاطره درگذشتگان، آنان را در برکات میلاد یگانه منجی عالم بشریت حضرت مهدی (عج) شریک می‌سازند.

برات در خراسان مصداقی بر اعتقاد به اصل معاد است که مردم این خطه با انجام اعمال مخصوصی به استقبال آن می‌روند، این مراسم به مدت سه روز و با عناوین مختلف برگزار می‌شود و مردم هر روز آن را با بزرگداشت قشر خاصی از مسلمانان برگزار می‌کنند.

در این مراسم، خرما، شیرینی، شکلات، روغن جوشی، حلوا و یا غذای پخته توزیع می شود. روغن جوشی از اصلی ترین خیراتی های سنتی است که در این ایام پخته می شود و در کوچه و خیابان هم نقل و خرما و شیرینی به رهگذران تعارف می گردد که خورنده درعوض فاتحه ای خوانده و یا بر میت مربوطه رحمتی می فرستد و آمرزش او را طلب می کند. باور و اعتقاد عامه مردم مشهد در شب های برات نیز بر این است که ارواح در گذشتگان در ایام برات آزادی می یابند تا به هر کجا که مایلند سیر و سیاحت کنند. افراد چراغ خانه را زودتر از شب های دیگر روشن و دیرتر خاموش می کنند، در برخی منابع آمده که گویا در گذشته در طی این سه روز چراغ ها را خاموش نمی کرده و حتی در روز هم چراغ خانه را روشن نگه می داشته اند.

 

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور