لباس محلی کرمان
پوشاک در میان مردمان کرمان به چند دسته تقسیم می شود که هرکدام مربوط به قوم خاصی میباشد.
که شامل ۱- محلی ۲- بلوچی ۳- زرتشتی
در مقاله ی زیر اصفهان تور سعی کرده به اجمال لباس محلی این قوم را بررسی کند.
پوشاک محلی زنانه
سرپوشها:
چارقد : پارچه ایست چهارگوش که آن را به صورت سه گوش تا کردهو بوسیله سنجاق قفلی زیر گلو محکم میود. افراد غنی به سنجاق قفلی گویهای طلایی یا سنجاق طلا آویزان می کردند.
پیچه: پیچه نقاب مانند بوده و از یال و دم اسب تهیهمی شده است. پیچه را به وسیله روبانی که در بالای آن وصل می شده روی پیشانیقرار می دادند و بند آن را پشت سر گره می زدند. آنگاه چادر مشکی را رویان می انداختند.
چادر دلاغ : همان چاقچور یا چاقشور است. جورابیاست از نوک انگشت پا تا کمر که پاچه آن تنگ و بالای آن گشاد و شلوار مانند است زنها به پا می کردن. چادر دلاغ به صورت چادر عربی اما بدون آستین بوده و شلوار مشکی زیر آن می پوشیدند.
تن پوشهای زنانه
شلیت: دامن کوتاه و پرچینی بوده که روی شلوار به تن می کردند و کمر آن مانند شلوار دارای لیفه بوده که با نخی به کمر محکم می شده است
پیرن: پیراهن چین دار یقه گرد و دارای آستین لوله ای یا پفی بوده است.
پیراهن شش ترک: قسمت کمر این پیراهن تنگ دوخته می شد و پایین تنه دو برابر گشاد بوده است. آستین ها بلند و سرشانه چین میخورده است.
یل: نوعی تن پوش(کت) که زنان و دختران در فصل سرما تن می کردند. قد آن تا روی باسن بوده است.
پیراهن چین پیله ای: از جنس کتان دارای یقه گرد و آستین های بلند بوده است. دارای مچ پیچ بوده پایین تنه را مانند دامن چین پیله ای می دادند.
پای پوش ها
ساغری، قندره، کفش های گیوه ای، گالش
پوشاک محلی مردانه
سرپوش ها
کلاه گرد نمدی، کلاه دوره ای (شاپو، کلاه پهلوی، عمامه، کلاه بافتنی( کاموایی)
تن پوشها
تن پوش های مردانه: پیراهن، قبا، سرداری، جلیقه، شال کمر
پیراهن: نسبتا بلند یا بالای زانو که از دو طرف پهلو به اندازه ۱۰-۱۵ سانتی متر چاک می خورد. یقه آن گرد و ساده که از سرشانه یا جلو دکمه میخورد. آستین ها گشاد و بلند و در قسمت مچ یک چاک کوچک داشته که روی شلوار میفتاده است. هنگام کار آن را در شلوار می نمودند. اشراف و اعیان جامعه در قسمت های یقه، سرآستین ها و انتهای پیراهن را با نخهای رنگی روشن نقده دوزی می کردند و با نوارهای تزئینی آن را پراقدوزی می نمودند.
قبا: کتی بلند و بدون یقه بود به طوریکه وقتی آن را به تن می کردند یقه آن به شکل هفت یا مایل در می آمده است. جلو آن باز که بوسیله چند دکمه و بندیک دو طرف قبا به همدیگر وصل می شد یا کلا دکمه نداشته که در پهلو به همدیگر پیوند می خوردند.
پاپوشه :
پاپوش های مردانه : گیوه، ساغری، ارسی، زنگال، قندر، شاپسند
پاپیچ یا مچ مچ : این پاپوش تا حدود ۵۹ سال پیش در کرمان رایج بوده و به غیر از نظامیان که همیشه استفاده می کردند، عامه مردم در زمستان ها یا در هنگام کشاورزی یا شکار از آن استفاده می نمودند مچ پیچها اصوال از پارچه های پشمی و ابریشمی به عرض ۱۰-۱۵ سانتی و به طور تقریبی ۵-۴ سانتی متر از مچ پاها پیچیده می شده است در سیرجان به پاتو و دربی زرتشتیان معروف بوده است.
پوشاک نوزادان
سرپوشها
دور گوشو: پارچه است سه یا چهار گوش که روی کایتو بر سر نوزاد می پوشیدند دور گوشو را به صورت سه گوش درآورده و پشت گره می زدند.
چارقدو: روسری های کوچک چهارگوش بودند.
کلاه چینو: کلاهی که دورتادور آن با پارچه دیگری چین میخورده و به وسیله دو بند زیر گلو بسته میشده.
لچک: روسری های سه گوش را می گویند.
شیملوی کلاه دار: نوعی شنل کلاه دار از جنس مخمل یا پارچه های پشمی تهیه می شده است. در صورت تمایل بوسیله دو بند زیر گلو محکم می شود. قد آن از نوک سر تا نوک پا بوده است. جلو پیشانی کلاه را به صورت چین دار در می آوردند نوعی دیگر بدون کلاه بوده است.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
غذاهای معروف کرمانی
اگر به دنبال طعم های متفاوت آبگوشت هستید اصفهان تور پیشنهاد میکند حتما مقاله ی زیر تا آخر دنبال کنید غذاهای کرمان پر است از طعم های متفاوت که هرکدام حال و هوای خاص خود را دارد.
اوماچ آش
اوماچ آش یا آش عوماج یکی از قدیمیترین و خوشمزهترین غذاهای محلی کرمان به شمار میرود که سرشار از مواد معدنی و مغذی است. این آش که امروزه کمتر مورد توجه افراد واقع شده، برای تقویت سیستم ایمنی بدن، درمان سرماخوردگی، آنفلونزا، کم خونی و ضدعفونی کردن معده و روده مفید است.. ترکیبات اصلی این آش را چغندر، عدس، پیاز، آرد گندم، سیاهدانه، میتخم (تخم شوید) ، کسرک (زنیان) ، زیره، نعناع داغ، تلف (قرهقروت)، اسفناج، جعفری، گشنیز، نمک و زردچوبه تشکیل میدهند. اگر دنبال آشی متفاوت برای رنگین کردن سفرهتان هستید، اوماچ آش پیشنهاد ما به شما است.
آبگوشت بادمجان و کشک
آبگوشت بادمجان و کشک یکی از غذاهای سنتی کرمان به شمار میرود که طرفداران زیادی هم دارد. ترکیبات اصلی این غذا را کشک ساییده، گوشت قرمز، نخود، لوبیا سفید، سیب زمینی، پیاز، بادمجان، چغندر، خیار به همراه نمک، زردچوبه و فلفل تشکیل میدهد. به طور کلی مدت زمان تهیهی آبگوشت بادمجان و کشک طولانی است، چرا که باید نخود و لوبیا را از شب قبل خیس کنید. شاید روند طبخ آن مشکل باشد، اما مطمئناً ارزشش را خواهد داشت. حتی اگر مشکل چاقی و چربی خون دارید، باز هم میتوانید با استفاده از گوشت بدون چربی از تهیه و سرو این غذای خوشمزه لذت ببرید.
آبگوشت زیره
زیره گیاهی معطر است که هم در پزشکی و هم در آشپزی ایرانی کاربرد زیادی دارد. بهترین و مرغوبترین زیرهی ایران در استان کرمان و به خصوص شهرستان بافت رشد میکند. از این رو در فرهنگ غذایی مردم این استان جایگاه والایی دارد. این گیاه که برای رفع سوءهاضمه مفید است، یکی از ترکیبات اصلی آبگوشت زیره به شمار میرود. این غذای محلی با آبگوشتهای معمول ایرانی تفاوت بسیاری دارد، چرا که در آن هیچگونه نخود، لوبیا و سیب زمینی به کار نمیرود. علاوه بر زیره، ترکیبات اصلی این آبگوشت خوشمزه را گوشت، پیاز، رب گوجه فرنگی به همراه نمک، فلفل و زردچوبه تشکیل میدهد. البته به یاد داشته باشید که مردم قدیم کرمان، از رب در این غذا استفاده نمیکردند و بهجای آن از زردچوبهی فراوان برای رنگ و طعم دادن به آبگوشت زیره بهره میبردند. همچنین میتوانید از سیر برای خوشمزهتر کردن آن استفاده کنید. بههرحال اگر دوست دارید طعم یک آبگوشت اصیل ایرانی را بچشید، این غذا مناسب شما است.
خورش آلوچه
خورشت آلوچه بومی شهر کرمان است که با ترکیباتی همچون گوشت، لوبیا چیتی، رب گوجه فرنگی، سبزی خشک (جعفری و گشنیز)، پیاز، آلوچه ، آبلیمو، و ادویهجات تهیه میشود. طرز تهیهی این خورشت بسیار ساده است و طعمی عالی را برای کسانی که غذاهای ترش دوست دارند ارائه میدهد.
خورش به آلو
خورشت به آلو بومی شهر کرمان است و از آنجایی که در طبخ آن از آلو استفاده میشود، مصرف آن در طول ماه رمضان برای روزهدارانی که مبتلا به تنبلی روده و یبوست هستند بسیار مفید است. برای تهیهی این خورشت سنتی به موادی چون گوشت ماهیچه یا مغز ران، پیاز داغ، روغن مایع، شکر، آب لیمو (ترجیحاً آب لیموی تازه)، زعفران، نمک، فلفل، زردچوبه و البته آلو بخارا و به نیاز دارید. پخت این غذا ساده و به زمان زیادی نیاز ندارد.
خورشت بز قورمه
بز قورمه با این اسم عجیب، یکی از غذاهای خوشمزهی استان کرمان محسوب میشود که به دلیل وجود گوشت بزغاله در ترکیب مواد اولیهاش آن را به این اسم نامیدهاند. این غذای لذیذ از موادی همچون نخود، پیاز، سیر، گوشت بز بدون استخوان، کشک، زعفران، نعناع داغ، نمک، فلفل و زردچوبه تهیه میشود. به دلیل اینکه باید از شب قبل حبوبات را خیس کنید، مدت پخت آن طولانی است. مردم کرمان این غذای سنتی را هم با برنج و هم با نان سرو میکنند. اگر به دنبال خورشت سنتی بسیار متفاوت و خوشمزهای هستید، بز قورمه را امتحان کنید که به عقیدهی بسیاری طعمی فوقالعاده دارد.
زیره پلو
یکی از پلوهای اصیل و سنتی کرمان زیره پلو است که طرفداران خاصی دارد، چرا که هرکسی به زیره علاقه ندارد. با این وجود احتمالاً از میل کردن این غذا لذت زیادی خواهید برد، زیرا طعم و عطری فوقالعاده دارد. مواد اصلی آن را برنج، زیره سیاه، روغن و نمک تشکیل میدهند. طرز تهیهی زیره پلوی کرمانی مانند هر پلوی دیگری بسیار ساده است. پس از پخت میتوانید آن را به همراه مرغ یا گوشت سرو کنید. همچنین اگر دوست داشتید میتوانید هنگام پخت، لای برنج را مرغ یا گوشت پخته شده بگذارید و مقداری آبگوشت روی آن بریزید تا پلویی بسیار خوشمزه داشته باشید.
کشک کدو
کدو سبز سرشار ویتامین c و لوتئین است که هر دو برای چشم مفید هستند، به علاوه در طب قدیم خواص سرد و خنک کنندگی برای آن ذکر شده است. همچنین کدو و تخم آن برای پیشگیری از سرطان ریه اثری قوی دارند. با این همه فایده، دلیلی برای استفاده نکردن از این مادهی مغذی باقی نمیماند. کشک کدو یکی از دیگر غذاهای سنتی و اصیل کرمانی است که کالری کمی دارد و برای برنامههای رژیمی مناسب است. ترکیبات اصلی این خوراکی لذیذ شامل کشک، کدو سبز، پیاز داغ، سیر داغ، نعنا داغ، فیله گوجه فرنگی، پودر مغز گردو، نمک، فلفل، زردچوبه و روغن میشوند.
لپه پلو با زیره
لپه پلو با زیره به دلیل استفاده از گوشت و زیره در آن، طعم و عطری فوقالعاده دارد که تجربهی مزهی آن تا مدتها از خاطرتان نخواهد رفت. بانوانی که به دنبال پلویی متفاوت با طعمی جدید هستند، بد نیست برای یک بار هم که شده لپه پلو با زیره را امتحان کنند. برنج، گوشت چرخ کرده، لپه، زیره، پیاز، رب گوجهفرنگی، نمک، فلفل و زردچوبه ترکیبات اصلی این غذای محلی را تشکیل میدهند. به یاد داشته باشید اگر نمیخواهید پلو طعم زیاد زیره به خود بگیرد، از زیرهی پودر نشده استفاده کنید، چرا که عطر پودر آن قویتر است.
مجور کدو
مجور کدو یکی از بهترین و اصیلترین غذاهای محلی کرمان است که دستور پخت بسیار آسانی هم دارد. فکر اینکه بتوان با کدو، پنیر سفید، تخم مرغ، آرد گندم، روغن مایع، شوید خرد شده، نمک و فلفل غذایی بسیار خوشمزه و آسان تهیه کرد، احتمالاً اغلب شما به خصوص دانشجویان عزیز را به وسوسه میاندازد. این خوراکی لذیذ که در حدود ۳۰ تا ۴۵ دقیقه پخت آن زمان میبرد، گزینهی خوبی برای روزهای پرکار است.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
صنايع دستي كرمان
صنایع دستی کرمان شهرتی جهانی دارد. که شامل دو بخش می شود جالب است که بدانید نیمی از این صنایع دستی توسط زنان و دختران جوانی است که در خانه به تولید این صنایع می پردازند که نمونه هایی از آن در ذیل آمده است. در این مقاله با اصفهان تور همراه باشید.
پته دوزي: پته نوعي سوزندوزي ايراني است كه از دوخت ريسهاي پشمي رنگين بر روي شال زمينه يا شال در طرحهاي زيبايي چون بوته، سرو و ترنج پديد مي آيد و منظره اي بديع از گل و بوته هاي رنگين را كه حاصل تلاش دختران و زنان زحمتكش كرماني است جلوه گر مي كند .
پته به طور انحصاري در كرمان تهيه مي شود و دوخت آن در تمام شهرستانها و روستاههاي اطراف استان به ويژه كرمان و سيرجان و رفسنجان رايج است . طرحهای زيبای آن كار طراحان ماهر است . اين طرح هاو نقشه ها كار طراحان ماهر است . اين طرح ها و نقشه ها ريشه در تمدن و فرهنگ ايراني دارند.
يكي از نمونه هاي بسيار زيباي پته كه دوخت بسياربديع و بي نظيري دارد، روپوش مقبره شاه نعمت الله ولي است . تاريخ دوخت اين پته سال ۱۲۸۵ است . اين كار نتيجة دو سال كار مداوم ۱۶ زن پته دوز كرماني بر پارچه اي به طول ۳۵۵ سانتي متر و عرض ۲۱۰ سانتي متر است.
قالي كرمان: قالي كرمان از قديم زيباترين و نفيس ترين قالي ايران و دنيا به شمار مي رفته كه در سالهاي اخير تا حد زيادي از اهميت آن كاسته شده است . كرمان پشم بسيار مرغوبي براي قالي بافي دارد. نوع آن شبيه پشم خراسان و از پشم كرمانشاه قدري سبكتر و ظريفتر است .
شهرت قالي كرمان بيش از هر چيز به دليل درآميزي رنگ و طرح است . در تمايز وتشخيص قالي دو عامل طرح و رنگ بسيار است. طرح و رنگ قالي كرمان يكي از نفيس ترين، زيباترين و خوش سبك ترين بافته هاي جهان به شمار مي آيد. از معروف ترين كارگاه راين و كارگاه خنامان است.
گليم: بافت گليم در جوامع عشايري و روستايي تقريبآ حالت حرفه اي غير دايم و فصلي دارد. قسمت عمده اي از گليمهاي توليدي زنان عشاير جنبة خود مصرفي دارد و به صورگوناگون مانند گليم و گليمچه، جوال، خوابگاه و خورجين و غيره در زندگي روزمره آنان مورد استفاده قرار مي گيرد .
بخش ديگري از توليدات آنها نيز در مراكز داد و ستد محلي مبادله مي شود و ازاين طريق بخشي از در آمد مورد نياز خانواده را تامين مي كنند . گليمهای ايرانی انواع مختلف دارد مثل گليمچه، مسند، پلاس ، شيركي پيچ و … شيركي پيچ نوعي گليم است كه عشاير كرمان مي بافند و از دور حالت قالي دارد. در اين نوع گليم بر خلاف انواع ديگر گليم كه در آنها پود باعث شكل گيري محصول مي شود پود نقشي در بافت ندارد و فقط تارها را به يكديگرمتصل مي كند و باعث استحكام درگيري نخ خامه با تارها مي شود. اين نوع گليم در دارستان سيرجان و بافت توليد مي شود .
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
سوغات کرمان
طعم های خاص و ویژه، ادویجات منحصر به فرد اینها توصیفی از سوغات ها و نماد شهر کرمان است که نمایانگر فرهنگ آن می باشد. شیرینی های خوشمزه ی کرمانی، زیره ی معروف کرمان و … گوشه ای از سوغات این شهر میباشد اصفهان تور در مقاله ی زیر به اختصار به توضیح این سوغات ها پرداخته است…
۱- زیره
حتما ضرب المثل زیره به کرمان بردن به گوشتان خورده است و می دانید که به کار بیهوده کردن اشاره دارد. بهترین زیره را می توانید در کرمان پیدا کنید چرا که آب و هوای خشک کرمان بهترین موقعیت را برای کشت زیره فراهم کرده است. کمتر کسی است که به گشت و گذار در اطراف شهر و مناطق بیابانی برود و بوی زیره به مشامش نرسد. از دیرباز این شهر به کشت زیره های مرغوب شهره ی خاص و عام بوده است . زیره در طب سنتی و آشپزی ایرانی جایگاه ویژه ای دارد و به دلیل طبع گرم و خواص نیرو زایی ، هضم کنندگی ، ضد نفخ بودن و رفع سوء هاضمه بسیار مورد توجه می باشد.
نوع مرغوب زیره با رنگ سیاه شناخته و از کوهستان ها جمع آوری می شود. در کرمان کوه جوپار به زیره اش معروف است و ۸۰ درصد تولید را به خود اختصاص می دهد.انواع دیگر زیره نیز در این شهر به چشم می خورد. زیره هفتاددم در دامنه ها و دره های کوه که هوای گرم تری دارد دیده و هفتاد روز پس از عید نوروز برداشت می شود. زیره نودم در ارتفاعات بالاتر می روید و نود روز پس از عید نوروز به بازار می آید. این نوع زیره درشت تر است و عطر بیشتری دارد. زیره کبکو درشت ترین نوع زیره است و معمولا در بازار وجود ندارد. این زیره ی بدون عطر ارتفاع بالای ۳۰۰۰ متری و در نزدیکی یخچال ها وجود دارد و معمولا خوراک کبک های منطقه است.
۲- قاووت
قاووت ترکیبی بی نظیر و قدیمی از چند گیاه است که به صورت پودری شیرین و قهوه ای رنگ در بازار فروخته می شود. در زبان عامیانه آن را با نام قوتو می شناسند و بسته به گیاهان موجود در ترکیب آن انواع مختلفی با خواص متفاوت برایش در نظر می گیرند. قوتوی چهل گیاه که از مرغوب ترین نوع به شمار می آید از ترکیب بذر گیاهانی مانند سیاه دانه، خرفه، قهوه، تخم کتان، موردانه، کنف و … به دست می آید.
انواع دیگری از آن نیز با ترکیب نخود یا یک مغز مانند پسته، نارگیل، شکر تهیه می شود. انواع قوتو نام های مختلفی همچون قوتوی خشخاشی، پسته ای، نارگیلی، نخودی و … دارند . ترکیب این گیاهان به شکل اصولی و با توجه به خواص هر یک تهیه می شود چرا که در هر ترکیب اثرات مضر باید خنثی شوند. به دلیل همین ترکیبات اصولی است که قوتو منبع غ نی امگا۳ و ۶ ، ویتامین های E,B,D ، آنتی اکسیدان های طبیعی، آهن، فسفر و کلسیم و دارای طبع گرم و آرامش بخش می باشد.
در طب سنتی استفاده از این ترکیب جادویی را به ورزشکاران و زنان باردار توصیه می کنند.
۳- شیرینی های کرمان
با کمی گشت و گذار در کرمان چشمتان به شیرینی های خوشمزه ای می افتد که وسوسه ای عجیب را به جان شما می اندازند . این شیرینی های خوشمزه عبارتند از :
* کلمپه
کلمپه از آن شیرینی هایی است که اگر فقط یک بار امتحانش کنید هیچ وقت مزه ی آن از خاطرتان پاک نخواهد شد. این شیرینی با تاریخ کرمان پیوند خورده است و در سال های قبل به روش سنتی و با روغن حیوانی، خرمای تولید شده در کرمان، گیاهان معطر، گردو و دیگر مغزها و آتش هیزم پخته می شد. امروز هم این روال در کارگاه های صنعتی ادامه دارد و شیرینی های خوشمزه روانه ی بازار می شود.
کلمپه در ظاهر شبیه یک کلوچه است که نقش و نگار دارد اما با خوردن آن متوجه طعم مواد داخل آن که خرما و مغز است می شوید .بسته به اینکه خرمای درون این شیرینی با چه مغزی ترکیب شده باشد انواع مختلف کلمپه مشخص می شود. معروف ترین این شیرینی نوع گردویی آن است و اگر خوب برشته شده باشد به عنوان مرغوب ترین نوع به حساب می آید. به دلیل اینکه در طبخ این شیرینی از شهد خرما استفاده می کنند ضرر کمتری نسبت به سایر شیرینی ها دارد .
* برشتو
برشتو شیرینی خوشمزه ی لوزی شکلی است که به نام برشتوک هم شناخته می شود. این سوغاتی خوشمزه با ترکیب آرد سرخ شده در روغن ، شکر یا خرما، پودر هل و آرد نخودچی تهیه می شود. به نوعی که در آن خرما به کار رفته باشد برشتوی خرما می گویند.
* کماچ سهن
اگر به دنبال یک شیرینی مقوی و ارژی زا هستید خرید کماچ سِهِن را از کرمان فراموش نکنید. در تهیه ی این شیرینی خوشمزه از آرد گندم و آرد سهن ( آرد جوانه گندم ) استفاده می شود و میان آن را با خرما، مغز گردو و ادویه های مخصوص پر می کنند . کماچ سهن را با شیرینی طبیعی خرما می پزند و به همین دلیل به عنوان یک شیرینی سالم و مقوی به حساب می آید.
* مسقطی
مسقطی در شهرهای دیگر ایران هم به فروش می رسد اما در کرمان مسقطی سیرجان معروف است . برای تهیه ی مسقطی سیرجان از زعفران ، گلاب ، شگر ، روغن ، نشاسته ، خلال بادام و پسته و هل سبز استفاده می شود .
* سوهان زرند
شاید همه قم را به سوهانش بشناسند اما نوع خاصی از سوهان در زرند کرمان تهیه می شود که به سوهان زرند شهرت دارد . این سوهان بسیار ظریف و ترد است و به صورت لایه لایه عرضه می شود. مواد تشکیل دهنده ی آن، سمنو ( شیریی جوانه گندم )، شکر، هل، آرد سفید و زعفران می باشد. پخت این شیرینی سابقه ای دیرینه در کرمان دارد .
* حلوا پسته
به دلیل اینکه پسته در کرمان به وفور یافت می شود در طبخ شیرینی ها هم از آن استفاده می کنند. حلوا پسته یکی از شیرینی هایی است که تجربه ی خوش طعمی را برایتان به ارمغان می آورد. این شیرینی خوشمزه از ترکیب آرد ، کره ، پودر قند، پودر پسته، زعفران، گلاب و هل تهیه می شود.
از دیگر حلواهای سنتی این شهر می توان به حلوای آرد برنج، حلوا کنف، حلوا گردو، حلوا نارگیل، حلوا کشو، حلوا گل زرد و حلوای نخود اشاره نمود.
* حاج پسته
شرینی حاج پسته تقریبا شبیه حاج بادام یزد است که به کار بردن پسته در آن ویژگی نوع کرمانی آن می باشد. در تهیه ی این شیرینی هل ، گلاب ، تخم مرغ ، پودر قند و پودر پسته به کار می رود. نوع بادامی و نارگیلی آن نیز در کرمان یافت می شود.
* خرمابریز
این شیرینی خوشمزه در سفره های افطار کرمانی جایگاه ویژه ای دارد . آرد سبوس دار ، شکر ، خرما ، گلاب ، روغن ، کره و دارچین مواد اولیه ی آن را شامل می شوند.
* نان پر
اگر به کرمان رفتید نوع خانگی این شیرینی رنگارنگ را تهیه کنید . براي پخت نون پر از آرد، پودر قند، هل، زعفران و کنجد استفادهمی شود و بسته به مواد دیگری که به آن اضافه می گردد انواع مختلفی پیدا می کند.مثلا با اضافه کردن زنجبیل به آن نون زنجبیلی می گویند.
۴- پسته
با ورود به بازار کرمان پسته های خندان به شما چشمک می زنند. اگرچه رفسنجان به پسته هایش معروف است اما سيرجان، زرند و راور از بازار پسته عقب نمانده اند و محصولات خوبی را به بازار عرضه می کنند.پسته های کرمان در انواع کله قوچی، اوحدی، رباطی، ممتاز، قرمز و واحدی وجود دارند.
۵- گردو
کرمان دومین تولید کننده ی گردو در کشور است و آن را به کشورهای دیگر صادر می کند. باغ های گردو بساط خود را در شهرستانهای غربی ، جنوبی و شمالی استان کرمان پهن کرده اند و در شهرهای بافت، سیرجان و زرند، شهربابک ،کرمان، رابر و بردسیر به چشم می خورند.
۶- خرما
نخلستان های شهر بم جلوه ی خاصی به این شهر داده اند و خرماهای به دست آمده از آنها از معروف ترین و مرغوب ترین خرماهای کشور است.
خرما به دلیل داشتن قند بی ضرر و ویتامینA,B، فسفر، کلسیم، منگنز، سلولز، آهن و مواد معدنی یکی از خوراکی های مفید به شمار می رود. خرمای کرمان به صورت تازه و خشک و در دو نوع خرمای مضافتی و خرمای بزمانی عرضه می شود . خرمای مضافتی با پوست لطیف و رنگ قهوه ای یکی از خوش خوراک ترین خرماهای جهان است و طرفداران بین المللی دارد.
۷- سمنو
سمنو یک میان وعده ی لذیذ و خوشمزه و مقوی است که از جوانه گندم و آرد گندم تهیه می شود. درست است که همه در ایران سمنو را می شناسند و حداقل یک بار آن را چشیده اند اما شاید ندانید که در کرمان سمنو جایگاه ویژه ای دارد و پخت آن طی مراسم خاصی انجام می شود. قدمت این خوراکی خوشمزه به سال های بسیار دوری می رسد و جایگاه سمنو در سفره های هفت سین نشان دهنده ی این قدمت است.
سمنو در پایان سال و اوایل بهار طرفداران بیشتری دارد و دیگ های سمنو بیشتر از همیشه برپا می شود. پختن سمنوی مرغوب یعنی یک شب تا صبح پای دیگ بیدار ماندن و بهم زدن عصاره جوانه گندم و آرد گندم در دیگ مسی. پس قدر این خوراکی خوشمزه را بدانید و در سفر به کرمان چشیدن آن را ازدست ندهید. با خوردن سمنو ویتامین ب ، آهن ، کلسیم و پتاسیم فراوانی نصیب بدن شما خواهد شد.
۸- گیاهان دارویی
گیاهان دارویی کرمان بسیار پر طرفدار هستند و از میان آنها حنا و سدر و کتیرا از شهرت خاصی در این استان برخوردارند. کمتر کسی است که از خواص مفید این گیاهان بی اطلاع باشد و اهمیت آنها را نداند . پس در کرمان از خرید این گیاهان غافل نشوید.
۹- عرقیات گیاهی
همه ی ایرانی ها کاشان را به عرقیات و گلابش می شناسند اما جالب است بدانید در روستای لاله زار در دامنه کوه های هزار استان کرمان گلزارهایی بی نظیر دارد که بصورت ارگانیک و بدون استفاده از سموم گسترش یافته اند. گلاب لاله زار ممتاز با گلاب قمصر کاشان رقابت تنگاتنگی دارد. در کنار گلاب روغن گل های لاله زار یکی از محصولات صادراتی استان را شامل می شود. تهیه ی گلاب، عرق نعناع، عرق زیره، عرق نسترن و عرق بیدمشک را در کرمان از دست ندهید.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
جشن های استان کرمان
جشن ها و مراسم مذهبی هر شهر از آیین های قدیم و سنتی می باشد که هرکدام به نوع خود معنا و مفهوم ویژه و خاصی دارند در این مقاله اصفهان تور به بررسی یکسری از این جشن ها و آیین های ویژه ی شهر کرمان پرداخته است لطفا با ما همراه باشید.
جشن سده، استان كرمان
جشن سده از آيينهاى زايش و رويش است که هم در ميان عشاير کرمان و هم کشاورزان و باغداران، زمانى که زمستان به پايان مىرسد و بهار آغاز مىشود، برگزار مىگردد. سده به معنى آتش کشنده و آتش شعله بلند است و نام روز دهم بهمن است. آتش و اجاق کانون آغازين حيات است. بقاى آتش، نشانهٔ دوام نسل و خانواده است. آيين سده در ميان عشاير بافت و سيرجان «سدهسوزى چوپاني» خوانده مىشود. زرتشتيان کرمان پنجاه روز پيش از جشن نوروز در گبر محله باغچه يوداغآباد اين مراسم را برگزار مىکنند.
جشن كوسه ناقلدى (ناقيلى) – جشن سده
براساس باورهاى ايرانيان، زمستان به دو چله بزرگ و کوچک تقسيم مىشود : چله بزرگ از دى ماه تا دهم بهمن ماه (سردترين ماههاى سال) به طول مىانجامد. ايرانيان چهار روز پايانى اين مدت را چله بزرگ و چهار روز آغازين بعدى آن را چله کوچک مىنامند و آن فاصله ميان هفتم تا چهاردهم بهمن ماه است که آن را «چار چار» مىگويند.
مراسم جشن سده از شب روز دهم بهمن يعنى اول چله کوچک شروع مىشود. اين جشن در مقابل جشن مهرگان که جشن دهقانان زراعتگر است برگزار مىشود و به شبانان تعلق دارد که بعد از گذراندن سرماى زمستان و جان به در بردن و گذراندن چارچار برپا مىشود. در روستاهاى استان مرکزى مراسم جشن سده تحت عنوان «کوسه» يا «کوسه ناقلدي» اجرا مىشود. اين جشن در تمامى سرزمينهاى شمالى (گيلان و مازندران) و غربى (آذربايجان، کردستان و همدان) ايران نيز انجام مىگيرد. چهل روز بعد از زمستان و پنجاه روز مانده به نوروز (بهمن ماه)، در روستاهاى اراک، محلات، آشتيان و ساوه جشن کوسه برگزار مىشود. مردم اين مناطق بر اين باورند که چهل روز که از زمستان بگذرد و سختى و سرما تمام شود هوا رو به گرمى مىرود و بهار در پيش است و همچنين معتقدند که «کوسه ناقلدي» شگون دارد و قدم راويان آن خير و برکت مىآرود. کودکان و نوجوانان پيش از ديگران خوشحال هستند و از چند روز قبل خود را براى اين جشن آماده مىکنند. اين جشن در روزگاران قديم مخصوص چوپانان و گلهرانان بوده است. بازيگران جشن بين ۵ تا ۱۰ نفر هستند. يک نفر بالاپوش نمدى بلندى که پوشاک چوپانان است، مىپوشد و زنگهايى به زانوها و دستان خود مىآويزد، صورت را سفيد مىکند و پوست بزغاله بر سر مىکشد، به طورى که فقط چشمان او نمايان باشد. کمربندى که روى آن زنگولههاى زيادى آويزان شده است بر روى جبه مىبندد و تعدادى بوتههاى بيابانى به کمر مىآويزد و چند تايى را هم به شکلى بر سر مىبندد که گويى دو شاخ دارد.
به پاى خود مچبند بسته و چوب دستى به دست مىگيرد. نفر ديگر پسرى ۱۵ يا ۱۶ ساله است که نقش عروس کوسه را بازى مىکند. اين شخص پيراهن زنانه مىپوشد و چادرى بر سر مىکشد و صورت خود را صورتى و قرمز رنگآميزى مىکند و به لب و گونههاى خود سرخاب مىمالد، چشمان خود را سرمه مىکشد و کفش زنانهاى به پا مىکند و زنگولههايى نيز به خود مىبندد. دو نفر ديگر هم دو شاخ بر سرشان مىبندند و چند زنگ به لباس محلى خود مىدوزند، خورجين بزرگى بر دوش مىاندازند و سطلى به دست مىگيرند تا انعامها را جمعآورى کنند. اين دو نفر را «تکه» مىگويند. در اين ميان دو يا سه نفر هم ساز و دهل دارند که نوازنده گروهند. «کوسه» در پيشاپيش گروه حرکت مىکند، با حرکت دستان و باز و بسته کردن آنها صداى زنگها را در مىآورد. بچهها با ذوق و شادى دنبال او راه مىافتند. کوسه وارد حياط خانهها (همه خانهها در را باز مىگذارند) مىشود و با پاشنه کفش يا چوب دستى خود ضربهاى به در مىزند، با اين اعتقاد که اين کار شگون دارد و خير و برکت براى صاحب خانه مىآورد. «کوسه» همچنان که زنگها را به صدا در مىآورد، آواز نيز مىخواند. بعد از آوازخوانى کوسه، تکهها با يکديگر چوب بازى مىکنند و عروس و کوسه با هم مىرقصند. گاهى «کوسه» با يکى از «تکهها» کشتى مىگيرد که نشانه رقابت بر سر عروس است. اين کشتى به ضرر کوسه تمام مىشود.
بعد عروس بالاى سر «کوسه» مىآيد و مىگويد : «بختم، بختم، سوزن به اين بزنم به رفتم» صاحبخانه سوزنى به عروس مىدهد. زيرا اعتقاد دارند که اگر ندهند بدبختى و تيرهبختى در آن خانه روى مىدهد. اوج جشن و هنرنمايى کوسه و همراهان در منزل ريش سفيدان يا بزرگان ده صورت مىگيرد. در اين خانه، کوسه هنرنمايى را به حد کمال مىرساند و صاحبخانه مبلغى پول و يا خوراکى به کوسه و همراهان او مىدهد. به اعتقاد مردم خوردن خوراکى اهدائى به کوسه شگون دارد.
جشن مهرگان، استان كرمان
در اوستا روايت است که مهر همان ايزدمهر است که در روز آغازين زمستان زاده شده است و ميترا نام دارد. در ايران باستان اين جشن را ميتراکانا مىناميدند، که بعدها به مهرگان تبديل شد. از طرفى آيين مهرپرستى که روزى جهان را در بر گرفته بود بر دين زرتشت اثر گذاشته و در سدههاى بعد به جشن مهرگان تبديل شده است. روايت ديگر اين است که مهر همان مهر خورشيد و نور و گرمى و مهربانى و محبت و فروز و مينويى و عهد و پيمان مىباشد و نيز چيرگى شاه فريدون پيشدادى بر ضحاک تازى است. ابوريحان بيرونى در کتاب آثارالباقيه مهرگان را اين گونه توصيف مىکند:
«روز نخست از مهر ماه هرمزد روز است و آن روز شانزدهم مهر مىباشد. جشن بزرگى است که به مهرگان معروف است، خزان دوم باشد و اين جشن مانند ديگر جشنها براى عموم مردم است و معنى آن دوست جان است. گويند مهر نام آفتاب است و چون در اين روز آفتاب براى اهل عالم پيدا شد، اين روز را مهرجانها گويند و دليل برگزارى اين جشن آن است که در آيينهاى ساسانيان آمده است که در آن روز تاجى به شکل خورشيد که در آن دايره آفتابى بود و آفتاب بر چرخى که در آن تاج سوار بود و شاهنشاهان بر سر مىگذاشتند و شاهنشاهى خود را با داد آغاز مىنمودند.»
در اين روز در بسيارى از مکانها بازار برپا مىشود و مردم شادىها مىکنند. در تقويم اوستا جشن مهرگان برابر ۱۶ مهر است اما چون در تقويم کشورى شش ماه از سال ۳۱ روز است، بنابراين جشن شش روز جلوتر و روز دهم مهر خواهد بود.
در اين جشن، زرتشتيان کرمان در شهر کرمان از چند روز قبل به پيشواز مىروند. خانه و کاشانهٔ خود را پاک و پاکيزه مىنمايند، آن روز جامهٔ نو به تن مىکنند و آب و آويشن که نوعى گياه خوشبو است به در خانه مىآويزند و در داخل نور و گرمى آتش و بوى خوش عود و صندل و کندور وجود دارد و زمزمهٔ ستايش به خداوند نيز از نشانههاى جشن است. زرتشتيان پس از مراسم به سوى آتشکدهها (درب مهرها) در کرمان و ساير روستاها رو مىآورند. نماز و ستايش به خداوند توسط گروه موبدان سفيدپوش انجام مىگيرد و سپس موبدان آغاز به سخن نموده و فلسفهٔ جشن را بيان مىکنند.
از مراسم ديگر ايزدمهر، مراسم قوچاندازون است، در آيين مهر قوچ، نماد مهر است. قوچ يا پازن را در گلهٔ ميش و نر مىاندازند. نخست آن را با رنگهاى سرخ و سبز به طرز دلانگيزى مىآرايند و بر پشت آنها نقوش مختلفى از جمله نقش چهار خال يا چهار سوى چليپا براى دفع چشم زخم و گزند رنگآميزى مىکنند و سپس با طلب فراوانى و بارورى قربانى مىکنند. اولين شب قوچاندازون را با پختن حلوايى در سياه چادر جشن مىگيرند و به اولين نرى که وارد گله شود آبنبات مىدهند.
خضر و خضرى شدن، استان كرمان
خضر نام بسيارى از آبادىها، چشمهها، کوهها، درختان، سنگها و زيارتگاههاست. کلمهٔ خضر در لغت به معناى سبزى، شاخهٔ درخت، زراعت و جاى بسيار سبز آمده است. ريشهٔ خضر در اقتصاد مبنى بر دامپرورى و کشاورزى است و در فرهنگ عامه ايران سيمايى عامه و اسطورهاى و مذهبى دارد.
در کرمان در باورهاى طوايف دامدار کوچنده و دهنشينان اين منطقه، خضر صاحب گوسفندان و حامى آنهاست. نظر کردن خضر موجب برکت رمهها و شير گوسفندان مىشود و پستان گوسفند مايهٔ خواجهٔ خضر است.
زيارت پنج تن يا جشن سر سال نوروز، استان كرمان
اين مراسم همه ساله از آغاز سال نو به مدت سه روز در اطراف آرامگاه يا زيارتگاه پنج تن در مَهناباد در خاک رودبار جيرفت برگزار مىشود و هم زمان با آن بزرگترين بازار سالانهٔ منطقه نيز تشکيل مىشود. از حدود دهم اسفند دکانداران عنبرآبادى و سپس رودبارى و محلى به مهناباد آمده چادر مىزنند و برپايى بازار را تدارک مىبينند. آنگاه جمعيت بىشمارى از تمامى دهنشينان و عشاير ساکن منطقهٔ جيرفت و مناطق مجاور آن به مهناباد وارد شده و با برپايى چادر در زير درختان و قربانى گوسفند و فراهم ساختن سور و سات به شادى و تفريح مىپردازند. در اين هنگام مهناباد به صورت بازار ساليانه براى مردمى در مىآيد که از ساردوئيه تا منوجان و از فارياب تا دلگان بلوچستان براى شرکت در بزرگترين اجتماع روستايى – عشايرى منطقه گرد آمدهاند.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
جاذبه های شهر کرمان
کرمان نیز مانند سایر شهرهای ایران پر از جاذبه های تاریخی است که هر یک متعلق به دوران های قدیم میباشند و نمایشگر معماری و نوع فرهنگ آن زمان میباشند اصفهان تور در مقاله ی زیر قصد دارد چند نمونه از این شاهکارهای معماری را به شما معرفی میکند.
حمام گنجعلی خان
این حمام که که از شاهکارهای دوره ی صفوی هستش و در میدان ارگ قرار داره از مهم ترین جاذبه های دیدنی شهر کرمان هستش و همینطور که از اسمش مشخصه یک حمام قدیمیه که مرمت شده و کاملا” قابل بازدید هستش و امروزه اون رو تبدیل به موزه مردم شناسی کردند.
مسجد گنجعلی خان
این مسجد هم توسط گنجعلی خان ساخته شده بوده و اینطور که به نظر میاد مسجدی بوده برای نمازگذاران افرادی که در کاروانسرای مجاور رفت و آمد داشتند. گنبد این مسجد ۱۲ نورگیر داره.
این مسجد در ضلع شمال شرقی میدان گنجعلی خان قرار داره.
روستای میمند
این روستا از زیبایی خاصی برخورداره چرا که مردم هنوز که هنوزه در دل خانه های سنگی که در دل کوه تراشیده شده زندگی می کنند و یه جای بسیار متفاوتیه با دیگر جاهای ایران. روستای میمند در ۲۲۰ کیلومتری کرمان قرار داره.
کویر شهداد
کویر شهداد از جمله مهم ترین کویرهای ایران هستش. هر کویری زیبایی خاص خودش رو داره و در مورد کویر شهداد هم باید بگیم که زیباترین کلوت ها رو توی کویر شهداد خواهید دید و اگه از علاقمندان به کویرنوردی هستین، رفتن به این کویر فوق العاده زیبا رو از دست ندین. امکانات و تفریحات کویری مثل شتر سواری و موتور سواری و ماشین سواری هم در این کویر امکان پذیر هستش.
مسجد چهل ستون کرمان
در دوران قاجاریه توسط حاج علی زعیم الله ساخته شده و سبک معماریش شبیه به مسجد چهل ستون شیراز هستش و در اون زمان چیزی حدود یکصد هزار تومان هزینه ی ساخت این مسجد شده بوده. این مسجد هم در خیابان شریعتی قرار داره.
ارگ راین
ارگ راین به عنوان دومین بنای خشتی بزرگ جهان که در استان کرمان و در جنوب غربی شهر راین این استان قرار داره. مساحت این ارگ تاریخی حدودا ۲۲ هزار متر مربعه که بالای تپه ای به مانند ارگ بم قرار داره. قدمت ارگ راین به دوره ساسانیان بر میگرده که داخل ارگ از محل هایی مثل بازار، زورخانه، اصطبل های زمستانی و تابستانی، عام نشین و اعیان نشین تشکیل شده.
دریاچه مخرگه
در وصف این دریاچه همین کافیه که بدونین این دریاچه به عنوان آیینه ی طبیعی ایران شناخته شده. این دریاچه یک دریاچه ی فصلیه و زمان شروع آبگیری این دریاچه از آبان ماه شروع میشه و با توجه به شرایط آب و هوایی و از همه مهم تر میزان بارندگی میتونه حتی تا آواخر مرداد ماه آب داشته باشه و برای بازدید به این دریاچه میشه گفت بهترین زمان اواسط فصل بهاره برای اینکه به کم آبی زیادی هم نخورین.
کوه ایوب و غار ایوب
غار ایوب در ۷ کیلومتری جنوب شهر دهج از توابع شهر بابک قرار داره که در کوهی با همین نام ینی کوه ایوب قرار داره. این غار از گدازه های آتشفشانی منشا گرفته که در گذشته محل سکونت بوده. همچنین در این غار آثار دوره ی اشکانی به چشم میخوره.
آتشکده آناهیتا
این آتشکده به آتشکده قلعه دختر هم معروفه که قدیمی ترین اثر تاریخی در شهر کرمان هستش. همونطور که می دونین آناهیتا الهه زیبایی بوده. قلعه دختر در شرق شهر کرمان و در میان صخره ها قرار داره.
استان کرمان در جنوب شرقی کشور عزیزمان واقع شده است. این استان پیشتر با نام های کارمانیا، ژرمانیا، کرمانیا، کریمان، کارمانی، کرمانی و بوتیا نامیده می شده است برخی از جغرافیادانان، نام قدیم کرمان را گواشیر خواندهاند.
به گزارش تالاب این استان هم مانند سایر استان های دیگر کشور جاذبه های گردشگری متعددی دارد اما آنچه بیش از همه در خاطر گردشگرانی که به کرمان گام می گذارند می ماند میهمان نوازی و خونگرمی مردمان این دیار کویری است که آنچنان با گردشگران برخورد می کنند که انگار سالهاست ایشان را می شناسند.
کلمپه، قاووت، فالوده کرمانی، قالی کرمانی، پته، ادویه جات، زیره، حنا، پسته، ظروف مسی، چنگمال، کماچ سهن، سوهان زرند، مسقطی مخصوص سیرجان از جمله سوغات های استان کرمان است.
استان کرمان دارای آب و هوای متنوعی است. مثلاً در قسمتهای شمالی که نزدیک کویر است، آب و هوای خشک و کویری، و در قسمت جنوبی آب و هوایی معتدل و دلپذیر دارد.
قلعه دختر و قلعه اردشیر
قلعه دختر از قدیمی ترین آثار تاریخی در شهر كرمان است . این قلعه كه در بیشتر تواریخ به نام قلعه كوه آمده و در مشرق كرمان برافراز صخره هیی از سنگ قرار گرفته است.
ساختمان های این قلعه روی هم به دو قسمت مجزا تقسیم می شود. قسمتی كه بر فراز قلعه نسبتا مرتفع جنوب شرقی قرار دارد و سابقا قلعه كوه نامیده می شد و كاملا به علت وضعیت طبیعی از قلع دیگر مجزاست . قسمت دوم بر تپه كوتاه تری قرار دارد و به قلعه دختر موسوم است . قسمتی از این قلعه اردشیر شهرت دارد . قلعه اردشیر در بالای تپه مرتفعی واقع شده كه تا سطح جلگه قریب پانصد پا ارتفاع دارد.
از قطعات كاشی كه در محوطه قلعه دیده شده بر می آید كه بعضی از ساختمان های آن علاوه بر جنبه های نظامی ، جنبه بزمی نیز داشته و هنر و ذوق در تزیین آن دخالت كرده است .
مسجد ملک
این مسجد که در بافت قدیم شهر كرمان در محله ای موسوم به شاه عادل بنا شده یكی از قدیمیترین و بزرگترین مساجد ایران و كرمان است كه سابقه تاریخی آن به قرن ۵ میرسد این مسجد با شبستانهای متعدد و صحن وسیع جاذبه تاریخی خود را حفظ كرده است وجود برج آجری و سه محراب گچ بری شده حكایت از قدمت و دیرینگی این مسجد دارد.
این مسجد در زمان تورانشاه سلجوقی ساخته شده است چنانچه در سمطالعلی آمده است :
ملك قاوردین جعفر بیگ داودبن میكائیل در ملك بروجحر كرمان و شیراز و عمان و ماهیانی در شبانكاره نافذ امر ونهی شد و بعد از انطوا بساط دولت او پسرش سلطانشاه وارث اعمار و اعمال او گشت و پس از آنكه ده سال از ملك و سلطنت مقرون باین و استقامت تمتع یافت جهان را وداع كرد و برادرش ملك نیكوكار معدلت شعار عماد و الدنیا و الدین ملك تورانشاه تاج و تخت را بزیور فرطلعتش آرایش داد و درست تمام عیار سلطنتش سكه و الهام ولایت داشت و محیای زیبای مملكتش بگلغونه كرامت و تایید مورد بود و جامع ظاهر شهر كرمان و رباط تورانشاهی و غیر هامن بقاع الخیر و ابواب الخیر افراشته و بنا كرده معمار در عدل گستری و رعایت پروری گذرانید به بهشت عدن خرامید سلاله مطعون و نتیجه ملعونش ایرانشاه كه پدر چون خاكستر از آتش آمده حاكم شد .
یخدان مؤیدی
عناصر تشکیل دهندة یخدانها عبارتاند از: مخزن, حصار, استخر و چالة یخ. پلان مخزن دایره شکل است که گنبدی از نوع “بَستو” بر روی آن احداث کرده اند. حصار آن نسبتاً بلند و ۱۲ متر ارتفاع دارد. مصالح بنا خشت خام و ملات گل است. کاربری یخدان در گذشته نگهداری یخ برای ایام تابستان مردم شهر بوده است. این بنا در اواخر دوره صفویه بنا شده و نام «مؤیدی» از آن نظر است که قنات مشهور به قنات مؤیدی آب آن را تأمین می نموده است.
باغ شاهزاده ماهان
باغ شازده (شاهزاده) یکی از زیباترین باغهای تاریخی ایران محسوب میشود. این باغ در حدود ۴ کیلومتری شهر ماهان و در دامنه کوههای تیگران واقع شده و مربوط به اواخر دوره قاجاریه میباشد.
این باغ به دستور عبدالحمید میرزا ناصرالدوله حاکم کرمان طی یازده سال حکمرانی وی (۱۲۹۸ ه . ق تا ۱۳۰۹ ه. ق) ساخته شد و با مرگ وی نیز بنای آن نیمه تمام رها شد. گفته میشود وقتی خبر مرگ ناگهانی حاکم را به ماهان میبرند، بنّایی که مشغول تکمیل سردر ساختمان بود تغار گچی را که در دست داشته محکم به دیوار کوبیده و کار را رها کرده و فرار نموده است. به همین علت جاهای خالی کاشیها را بر سردر ورودی میتوان دید. تاریخ بنای باغ ۱۲۷۶ خورشیدی است.
آتشکده و موزه زرتشتیان کرمان
تنها موزه مردم شناسی زرتشتیان جهان در آتشکده شهر کرمان جای دارد.
فکر بنیانگذاری موزه مردمشناسی زرتشتیان کرمان از سال ۱۳۶۲ همراه با بنیانگذاری کتابخانه انجمن زرتشتیان کرمان جان گرفت.
ساختمان موزه در دههی ۱۳۷۰ به کوشش بهدینان فرزانه، هرمزدیار اشیدری و مهیندخت سیاوشیان پی ریزی و در سال ۱۳۸۰ پایان یافت.
از كهنترین اشیاء این موزه یک جلد کتاب دستنویس گاتها با پیشینهی بیشتر از دویست سال و یک آتشدان دستی با تاریخ حک شده ۱۲۰۷ است.
از بخشهای ارزشمند این موزه بخش فرتور و اسناد است که فرتورهای انجمن ناصری زرتشتیان کرمان و رفسنجان و فرتورهای سرشناسانی چون ارباب کیخسرو شاهرخ، میرزا برزو آمیغی، کشور خانم و پوراندخت در بین آنها ارزش بسیاری دارد.
بخشی از این موزه به انواع آتشدان، روغن سوز، پیهسوز و چراغ لاله را اختصاص داده شده است.
لباسهای زنانهای با دیرینگی ۵۰ تا ۱۵۰ سال و پیشینهای که در اسناد هخامنشی تا ساسانی دیده میشود، گویای پوشش زنان زرتشتی است. مخنا، لچک، چارقد، کت، پیراهن و شلوار گلدوزی شده از انواع آن بوده و زیبایی ویژهای دارند.
آرامگاه مشتاق علیشاه
گنبد مشتاقیه که به سه گنبد نیز شهرت دارد، از آثار دوران قاجار در شهر کرمان است که در گذشته در جوار قبرستان کهنه و خارج از حصار شهر قرار داشته است. این محوطه ابتدا مزار میرزاحسینخان جد اعلای سادات معروف به میرحسینی کرمانی بوده است. مشتاق در سال ۱۲۰۶هجری قمری به جرم آنکه قرآن را با نوای سهتار مىخواند، سنگسار شد و جسد او را در کنار مقبره میرزا حسین خان دفن کردند که اینک این مزار معروف به مشتاقیه است. سه گنبد در سال ۱۲۶۰ قمری بر روی قبور مشتاق علیشاه، شیخ اسماعیل و کوثرعلیشاه بنا گردید. آثار تزئینی مجموعه مشتاقیه که در قرن اخیر ساخته شده است شامل کاشیکاری، نقاشی، گچبری، کاربندی و مقرنس میباشد.
این ارگ تاریخی از گونههای معماری متعددی از جمله دیوار حصار، برج و بارو و دروازههای متعدد، مسجد، بازار، تکیه، کاروانسرا، مدرسه، حمام، زورخانه و محلههای مسکونی با خانههای اعیان نشین یا عامه نشین، بخش حاکم نشین شامل سربازخانه، اصطبل، آسیاب، خانه فرمانده قشون و بخش اقامت حاکم شامل خانه حاکم، عمارت چهارفصل و برج دیدبانی تشکیل شده است.
ارگ بم
بم در ۱۹۳ کیلومتری جنوب غربی کرمان و در دشت کویر حد فاصل جبال بارز و کوههای کبودی واقع شده است. بم ۱۰۵۰ متر از سطح دریا بالاتر است و ۱۹۴۸۰ کیلومتر مربع وسعت دارد. قدیمیترین نشانههای تمدن در تپههای بیدرون در ۱۵ کیلومتری شهر کشف شده است.
در شمال شرقی شهر بم، بر بالا و دامنه صخره، قلعهای مستحکم وجود داشت که مردم آن را ارگ مینامند. در واقع این بنای سترگ، شهر قدیـم بم بوده است. دور تا دور قلعه خندقهایی عمیق وجود داشت که ارگ را از یورش دشمنان مصون میداشت.
قسمتهای اصلی ارگ بم عبارتند از:
دروازه اصلی، بازار، میدان تکیه، مسجد برزگ ارگ، مجموعه میرزا نعیم، مسجد کوچک، کاروانسرا، زورخانه، حمام ارگ، دروازه حصار دوم، مدرسه یا خانقاه ارگ، اصطبل، قورخانه، محل آسیاب بادی، خانه حاکم، چهار فصل، چاه اصلی ارگ، بقایای محله قدیم، کناری محله یا غلام محل، دروازه کت کرم و زندان.
ارگ بم و شهر آن از جمله قلعههای نظامی بسیار مهم و تاریخی به شمار می روند. در میان قلعه عمارت حاکم نشین روی صخرهای طبیعی بنا شده بود که دارای ۵ طبقه بود و همگی از جنس خشت و گل. ستونها و قوسها باقی مانده در قلعه بم، مغازههای نانوایی، روغنگیری و قفسههای خشتی در بازار قلعه نشان از رونق گذشته آن داشت. ارگ بم نمونه کاملی از شیوههای معماری ایران است.
بنای ساختمان از خشت، آجر و گل است و بزرگترین مجموعه خشتی جهان است و یکی از زیباترین بناهای عصر اشکانیان به شمار میآید.
ارگ بم را به بهمن پسر گشتاسپ نسبت میدهند. تا حدود ۲ قرن پیش مردم در ارگ زندگی میکردند. در طول تاریخ ارگ بم بارها مورد یورش قرار گرفته و بازسازی شده است.
در بعضی خانهها حمام اختصاصی به چشم میخورد و در کنار تعدادی از آنها اصطبل را جدا از محل زندگی ساختهاند. تعدادی از خانههای ارگ بدون در نظر گرفتن مقاومت و باربری ستونها ۲ طبقه ساخته شدهاند.
مردم ارگ بم با کشاورزی و قالی بافی امرار معاش میکردند. از دروازه دوم میتوان بخش حاکم نشین ارگ را دید که بر فراز کوهی قرار دارد.
در کنار اصطبل حیوانات مخزن آب و چاهی در بخش جنوب شرقی قرار دارد. در واقع آب آشامیدنی ساکنان ارگ از چاههایی در حیاط خانهها تامین میشده است.
ارگ بم تنها یک ورودی دارد که طاق ورودی آن قابل مقایسه با قوسهای دوره ساسانی است و ۲ برج طرفین و هشتی.
آثار دروازه دیگری در ضلع شمالی ارگ در محلی موسوم به کت کدم به چشم میخورد که به ظاهر استفاده چندانی از آن نشده و یا کمی بعد از ایجاد حصار مسدود شده است.
ارگ بم دارای یک راه اصلی از جنوب به طرف حاکم نشین و دو گذر به موازات آن و چند راسته شرقی و غربی است.
در دروازه سوم خانههای فرماندهان نظامی قرار گرفته است. آسیابی بادی در عصر قاجار در ارگ بم ساخته شد که در قسمت جنوب غربی قلعه واقع است. بخش حاکمنشین، خود از ۲ بنای ۴ فصل و خانه حاکم، برج مراقبت مرکزی، حمام، حوض و چاه آب تشکیل شده است.
ارگ بم به دلایل متعدد از جمله دارا بودن گونه های متعدد بناهای تاریخی و محلههای مسکونی و شیوه ترکیب و اتصال آنها با یکدیگر و شکل قرار گیری بناها بر روی شیب تپه و ختم شدن کل مجموعه در انتها به عمارت منحصر به فرد چهار فصل در بالاترین نقطه، دارای ارزشهای فراوان معماری و شهر سازی است.
ارگ تاریخی بم، نخستین نقطه تلاقی معماری و شهرنشینی ایران، دی سال ۱۳۸۲ بر اثر زلزلهای مهیب به تلی از خاک تبدیل شد. در اثر این زلزله، بیش از ۸۰ درصد ارگ تاریخی بم از بین رفت.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
آب و هوای استان کرمان
استان کرمان دارای آبوهوای متنوعی است. مثلاً در قسمتهای شمالی که نزدیک کویر است، آبوهوای خشک و کویری، و در قسمت جنوبی آبوهوایی معتدل و دلپذیر دارد. متوسط ارتفاع شهر کرمان از سطح دریا معادل ۱۷۵۵ متر است. بیشتر نقاط شهر کرمان با کوه احاطه شده است. کرمان شبهای زمستانی بسیار سردی دارد. کوههای جوپار و پلوار و جفتان در جنوب و جنوب شرق کرمان در تمام طول سال برف دارند. متوسط مقدار باران در طول سال در کرمان معادل ۱۳۵ میلیمتر است. به دلیل نزدیکی کرمان به کویر لوت، این شهر در تابستان گرم و در بهار دارای طوفانهای شن است، ولی بهطور کلی آبوهوای این شهر به نسبت خنک است.همراه اصفهان تور باشید .
قسمتهای شمالی و شمال شرقی شهر کرمان که در مجاورت کوههای صاحبالزمان قرار دارد از آبوهوای معتدلتری برخوردارند و قسمتهای جنوبی و غربی شهر بهواسطه نزدیکی به بیابان، تابستانهای گرمتری دارد و گرد و غبار هوا نیز بیشتر است.
رژیم بارندگی اغلب به صورت باران است و در محدوده آبان ماه تا اردیبهشت ماه قرار دارد و از بادهای غربی و شمال غربی منطقه تغذیه میشود که اغلب موسمی و خشک است و به دلیل در برداشتن انبوه خاک و شن رطوبت نسبی هوا را تقلیل میدهد.
شهداد که در کویر لوت قرار گرفته از کانونهای فراورده مرکبات در ایران است.
باغهای پسته رفسنجان، نخلستانهای بم، موزستانهای جیرفت همه از کشتگاههای بزرگ ایرانند. مس سرچشمه، مناطق آزاد سیرجان و بم و شهر کرمان هم از مناطق صنعتی این استاناند. جیرفت را به خاطر آبوهوای گرمسیری و آب فراوانش، هندوستان ایران نامیدهاند. جیر در گویش بومی آنجا یعنی زیر و جیرفت یعنی زیر اُفت، زیرا منطقه جیرفت در زیر کوههای بلند پارچ (جبال بارز) افتاده است.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
هتل های دزفول
برای اقامت در شهر زیبا و ساحلی دزفول شما گردشگران عزیز می توانید مقاله ی ذیل را که توسط اصفهان تور برای شما عزیان جمع آوری شده است را مطالعه کنید .
هتل جهانگردی دزفول:
آدرس: ایران – خوزستان – دزفول بلوار ۱۵ خرداد
این هتل از مراکز خوب اقامتی شهر دزفول هستش، که پارکینگ خصوصی و رستوران هم داره. به فرودگاه و مراکز تجاری نزدیکه و در عین حال تو یه منطقه آروم و نزدیک رود دز قرار گرفته. این هتل سه ستاره به تازگی افتتاح شده.
هتل آوان:
آدرس: ایران – خوزستان – دزفول میدان امام حسین، بلوار پانزده خرداد، بین خیابان پست و همت، رو به روی هایپر زیتون
این هتل در سال ۱۳۵۸ ساخته شد و در سال ۱۳۹۳ آخرین بازسازی آن انجام گرفت. این هتل دارای دو طبقه و مجموعا ۲۱ باب اتاق دو تخته و سه تخته می باشد. از مزایای اقامت در این هتل، دسترسی آسان به فرودگاه بین المللی دزفول، رودخانه دز و استادیوم ورزشی شهید مجدیان را می توان نام برد. قابل توجه مهمانان محترم، هتل آوان دارای دو طبقه و فاقد آسانسور می باشد.
مهمانسرای روناش دزفول:
خوزستان – دزفول – جاده ساحلی حد فاصل پل دوم و سوم
۰۲۱-۴۴۶۷۱۷۹۵ ,
۰۲۱-۴۴۶۹۷۰۵۵
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
لباس محلی مردم شهر دزفول
در این مطلب اصفهان تور به بررسی لباس های محلی شهر دزفول پرداخته ایم . لباس های مردم هر شهر نمایانگر آداب و رسوم و احوالات مردم آن شهر می باشد . همراه ما باشید .
لباس قديمي و سنتي مردهاي مردم دزفول معمولا پيراهني سفيد رنگ با يقه ايستاده يا آخوندي از جنس نخي، متقال يا قز بوده است.بعضي از پيراهنها بلند بوده و در كنار خود چاكي داشتند كه به آنها “لباده” ميگفتند. به طور معمول بر روي اين پيراهنها جليقهاي مشكي رنگ هم به تن میكردند.شلوار مردان هم شلواري گشاد و مشكي بوده كه البته بعضي از آنها انتهاي تنگي داشته است. در گذشته مردان يك لنگ در دست داشتند كه به آن “فرمانبر” ميگفتند. اين لنگ براي حمل وسايل و مواد مورد نياز خانه كه خريد آن برعهده مرد بوده استفاده ميشده است.
كاسبها در گذشته چفيهاي زرد رنگ به سر خود ميبستند. همچنين بعضي از مردان از كلاه پهلوي استفاده ميكردند و بعضي هم عرقچين روي سر خود ميگذاشتند. كفش مردان هم گيوه بوده است. البته كارگران از كفشهاي پلاستيكي استفاده ميكردند.
زنان هم پيراهني چاكدار با يقههايي ايستاده و گرد و با آستينهاي بلند ميپوشيدند و در انتهاي لباس و سر آستينهاي آنها از “نقده” استفاده ميشد. افرادي كه وضع مالي بهتري داشتند از نوار زرد كنگرهاي استفاده ميكردند.
زنان روي لباسهاي خود جليقههايي از پارچههايي گلدار ميپوشيدند. همچنين از دامنهاي كوتاه پرچيني كه براي دوخت آنها از دوازده تا سيزده متر پارچه به كار ميرفت، استفاده ميكردند. جنس پارچه اين دامنها اطلسي، ترمه يا ساتن بوده است، اما اقشار مختلف جامعه متناسب با تمكن مالي خود از جنسهاي متفاوتي استفاده كرده و معمولا افراد ثروتمند پارچههاي خود را از كشورهاي عربي به ويژه كويت تهيه ميكردند.
نام شلوارهاي زنان دزفول در قديم بود. اين شلوراها گشاد بودند و انتهاي آنها با يك نخ تنگ ميشد تا هنگام راه رفتن بالا نرود. همچنين روسري آنها گلدار يا ساده بود و روي آن را با يك پارچه مشكي يا رنگي كه “تيك بند” نام داشته ميبستند. زنان روي روسريهاي خود از يك تور بافتني استفاده ميكردند كه به آن “دوم” ميگفتند. “دوم” را با نخ ابريشمي و كمي كج درست ميكردند و روي لباسهاي آنها را ميپوشاند و جهت زيبايي استفاده ميشد. همچنين بعضي از زنان زير روسري خود كلاه استفاده ميكردند كه شبيه به عرق چين مردها بود. جلو اين كلاه اگر شخص اوضاع مالي مناسبي داشت از اشرفي استفاده ميشد. به اين كلاهها “چتري” يا “لچك” ميگفتند.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
تاثیر اقوام مختلف بر زبان دزفولی
در این مقاله ی مردم شناسی ، اصفهان تور به بررسی اقوام مختلف در شهر دزفول پرداخته است .
اولین و کهن ترین گویش مردم دزفول ٬ زبان عیلامی بوده و بعد از عیلامی ها هخامنشیان در خوزستان مستقر گردیدند.داریوش اول تعدادی از اسرای یونانی را در شمال خوزستان ٬حوالی دزفول و اندیمشک سکونت داده بود که این اسرای یونانی نیز تاثیر زیادی در زبان دزفول و اطراف آن گذاشتند و زبان اولیه دزفولی ترکیبی شد از زبان عیلامی٬آریایی ٬ پارسی و یونانی
از طرفی وجود دانشگاه جندی شاپور در شاه آباد سابق دزفول (که یکی از بزرگترین مراکز علمی جهان در آن روزگار و محل تجمع دانشمندان رومی٬هندی٬ سریانی و ایرانی بود) باعث شد تغییراتی در زبان دزفولی ایجاد شود.
از آنجا که اقوام همجوار در یکدیگر تاثیر متقابل دارند زبان دزفول هم تحت تاثیر همسایگی با اقوام لر و عرب تغییراتی یافته است و بغیر از لرها و اعراب ٬ صبٌی ها که بعد از قتل پیغمبرشان حضرت یحیٰ از فلسطین مهاجرت کرده و کم کم به ایران و خوزستان آمدند تاثیر زیادی در زبان دزفولی گذاشتند.هم اکنون هم برخی از صبٌی ها در اهواز و خرمشهر و هویزه زندگی میکنند.
لرها در شمال دزفول در محلی که از کوههای زاگرس منشعب میشود استقرار یافتند ٬این لرها موسوم به لرهای لکی هستند و از تیره های قلاوند ٬پاپی٬دیرکوند و سگوند و غیره هستند که بیشتر از سایر لرهای منطقه با دزفولیها تماس و رفت و آمد داشته اند.اقوام دیگر لر که از لرستان به دزفول آمده اند ٬رشنوها٬ساکی ها٬کرناسیها و طایفه ی میر عالی خانی هستند ولی بیشترین معاشرت را طوایف چهارلنگ و هفت لنگ با مردم دزفول پیداکرده اند.
واما طایفه های عرب که در اطراف دزفول سکونت پیداکرده و زبان مردم دزفول را تحت تاثیر قرار داده اند عبارتند از طایفه های چنانه و آل کثیر که در نقاط مختلف اطراف دزفلول سکونت دارند.
البته هجوم قوای متفقین در جنگ جهانی اول و دوم که قسمتهایی از خاک کشورمان و بالاخص مناطق جنوبی را تحت سیطره خود قرار داده بودند هم تاثیر بسزایی در تداخل زبان آنها در زبان ما بجا گذاشت و استعمال اصطلاحات انگلیسی٬فرانسوی٬آلمانی و هندی در مکالمات روزمره ما موید این مطلب است و من درتحقیقی حدود یک هزار واژه دزفولی پیدا کرده ام که از زبان انگلبسی وارد زبان ما شده اند.
در نهایت میتوان گفت زبان مردم دزفول٬ لهجه ای از زبان فارسی دری است که به سبب تداخل زبانهای دیگر ٬آمیزه ای از زبانهای مختلف گردیده که حضور واژه های پارسی میانه (پهلوی) در آن کمرنگ شده است.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور