ازبکستان، سرزمین مادری باستان

ازبکستان، شامل شهرهای باستانی و تاریخی زیادی است. سمرقند، بخارا، تاشکند و خوارزم از مهم‌ترین و قدیمی‌ترین شهرهای این سرزمین هستند. هر یک از این شهرها برای خود داستان‌ها و افسانه‌های زیادی دارند. عمارت‌ها، مدرسه‌های قدیمی، بناهایی با کاشی‌کاری‌های بی‌نظیر هر یک راوی قصه‌های کهن این مرزوبوم هستند. همراه اصفهان تور باشید .

 

 

سرزمین ازبکستان از دوهزار سال قبل از میلاد مسیح مسکونی بوده است و نشانه‌هایی از زندگی بشر از آن زمان در شهرهای سمرقند، تاشکند، بخارا و خوارزم دیده می‌شود. در طول قرن‌ها، حکومت‌ها و فرهنگ‌های مختلفی در آنجا وجود داشته است.

ازبکستان در آسیای مرکزی و در مجاورت جاده تاریخی ابریشم قرار دارد. این کشور از شمال و غرب با قزاقستان، در جنوب با ترکمنستان و افغانستان، در شرق با تاجیکستان و در شمال شرقی با قرقیزستان مرز مشترک دارد.

مردم ایرانی‌تبار ساکنان اولیه این سرزمین بوده‌اند. در سده دهم میلادی، ازبکستان جزئی از قلمرو سامانیان بوده است. این منطقه بعدها به‌ترتیب جزئی از حکومت‌های غزنوی، سلجوقی، خوارزمشاهی، مغول، تیموری و ازبک شده است. در قرن نوزدهم امپراتوری روسیه سرزمین‌های خود را گسترش می‌دهد و آسیای میانه را تصرف می‌کند. به این ترتیب ازبکستان بخشی از شوروی شد و بعد از فروپاشی شوروی، به کشوری مستقل مبدل گشت.

ازبکستان، شامل شهرهای باستانی و تاریخی زیادی است. سمرقند، بخارا، تاشکند و خوارزم از مهم‌ترین و قدیمی‌ترین شهرهای این سرزمین هستند. هر یک از این شهرها برای خود داستان‌ها و افسانه‌های زیادی دارند. عمارت‌ها، مدرسه‌های قدیمی، بناهایی با کاشی‌کاری‌های بی‌نظیر هر یک راوی قصه‌های کهن این مرزوبوم هستند.

از آنجائی‌که کوه‌های «تیان شیان» در جنوب‌غربی و بیابان «قیزیل قوم» بخش وسیعی از این سرزمین را فراگرفته است، شرایط بیابانی و نیمه‌بیابانی در این کشور حاکم است؛ بنابراین مردم در اطراف منابع آب و کوهپایه‌ها زندگی می‌کنند.

 

 

 

 

 

از شهرها و جاذبه‌های مهم ازبکستان می‌توان موارد زیر را نام برد:

 

تاشکند

این شهر پایتخت ازبکستان است. «چاچ» نام باستانی این شهر است.

از جاذبه‌های دیدنی تاشکند می توان به موزه امیرتیمور، کاخ شاهزاده رومانف، بازار چهارسو و میدان بنیادکار اشاره کرد.

موزه امیر تیمورموزه امیر تیمور موزه امیر تیمور

کاخ شاهزاده رومانفکاخ شاهزاده رومانف کاخ شاهزاده رومانوف

 

 

 

 

 

خوارزم

استان خوارزم در دلتای رود «آموی» و در کنار دریاچه خوارزم قرار گرفته است.

 

 

 

 

از جاذبه‌های دیدنی خوارزم:

خیوه شهری در استان خوارزم است که شامل دو بخش است. بخش بیرونی را «دیجان‌قلعه» و بخش درونی را «ایشان‌قلعه» یا «ایچان‌قلعه» نامیدند. مجموعه «ایچان‌قلعه» از خشت و گل ساخته شده است. بناهای این مجموعه ب معماری ایرانی-اسلامی خود هر ساله باستان‌شناسان و گردشگران بسیاری را به خود جذب می‌کنند. این بناه شامل دروازه‌ها، مساجد و مدارس، آرامگاه‌ها، گرمابه‌ها، کاخ‌ها و خانه‌های سنتی هستند. خیوه ۵۰ اثر تاریخی و ۲۵۰ خانه کهن دارد. همچنین آرامگاه «پوریای ولی» نیز در مجموعه «ایچان‌قلعه» قرار گرفته است.

از سایر دیدنی‌های استان خوارزم می‌توان به مدرسه محمدامین خان، کلته منار، کنیا ارگ، مسجد جامع، مجموعه اسلام خواجه، ‌آتا دروازه. شهر باستانی اورگنج اشاره کرد.

 

 

 

 

 

 

بخارا

بخارا یکی از بزرگ‌ترین شهرهای ازبکستان است. این شهر یکی از شهرهای تاجیک‌نشین و فارسی‌زبان ازبکستان به‌حساب می‌آید. قدمت این شهر تاریخی به بیش از ۲۵۰۰ سال می‌رسد. از اماکن دیدنی بخارا می‌توان از آرامگاه اسماعیل سامانی، آرامگاه چهاربکر، ارگ بخارا، چهار منار، مدرسه دیوان‌بیگی، کوکل تاش، لب حوض و ‌کارگاه عروسک‌سازی نام برد.

آرامگاه اسماعیل سامانی در مرکز شهر بخارا قرار دارد و یکی از مهم‌ترین بناهای باستانی ازبکستان و قدیمی‌ترین آرامگاه ایرانی تاریخ‌دار است. از آنجائی که تا چند دهه پیش زیر خاک قرار داشته است، آسیب چندانی ندیده است. معماری جالب این آرامگاه دیدنی، مربع با اضلاع ۱۰ متری است. این بن دارای یک گنبد نیم‌کره‌ای بوده ودر چهار بخش آن چهار بنای کوچک ساخته شده است. سبک این آرامگاه بسیار شبیه به آتشکده‌های دوره ساسانی است. نوه اسماعیل سامانی در اینجا به خاک سپرده شده است.

 

 

 

 

آرامگاه امیر اسماعیلی

ارگ بخارا، قلعه‌ای بسیار بزرگ است که در مرکز شهر بخارا قرار دارد. افسانه‌ها می‌گویند ارگ را سیاوش، پادشاه کیانی بنا کرده است. سیاوش که به توران گریخته بود پس از دیدن دختر افراسیاب، به او علاقه‌مند می‌شود. افراسیاب ازدواج آن دو را تنها به آن شرط می‌پذیرد که سیاوش برای دخترش خانه‌ای محصور به پوست یک گاو بسازد؛ شرطی که ناممکن به نظر می‌رسیده است. اما سیاوش خردمند پوست گاو را رشته‌رشته کرده و به‌یکدیگر متصل می‌کند و در محیط ایجاد شده این ارگ را بنا می‌کند. برج و باروی ارگ بزرگ‌ترین بنای خشتی بخارای امروز است. ارگ طرحی ذوزنقه‌ای دارد. محیط دیوار خارجی ۷۸۹٫۶ متر است و مساحتی بالغ بر ۳٫۹۶ هکتار را در برمی‌گیرد. بلندی دیواره‌ها بین ۱۶ تا ۲۰ متر متغیر است.

 

سمرقند

این شهر یکی از مراکز تاریخی مردم تاجیک در آسیای میانه‌ است. در سال ۲۰۰۱، یونسکو این شهر باستانی را در فهرست میراث فرهنگی جهان قرار داد. سمرقند با قرار داشتن در مرکز جاده ابریشم دارای اهمیتی زیادی بوده است.

جاذبه‌های دیدنی شهر سمرقند عبارتند از: رصدخانه الغ‌بیگ، مجموعه ریگستان، هزار اسب، مسجد بی‌بی خانم و کارگاه کاغذسازی

رصد‌خانه الغ‌بیگ، در شهر سمرقند به دست الغ‌بیگ امیر تیموری ساخته شده است. به‌عقیده بسیاری از کارشناسان این بن بهترین رصد‌خانه جهان اسلام و بزرگ‌ترین در آسیای میانه است. در تمام بنا از آجر پخته شده استفاده شده است و با نقش‌های هندسی از آجر و لعاب و معرق‌های کاشی تزئین شده است. این بنا به‌صورت مدور دوطبقه‌ای به قطر ۴۸ متری است که محورهای میانی آن با چهار جهت اصلی جغرافیایی روی نصف‌النهار سمرقند تطبیق می‌کند. تالارهای کار در طبقه همکف و زاویه یاب فخری برای رصد خورشید و ماه روی محور شمال-جنوب قرار دارد.

 

ریگستان، مجموعه تاریخی شهر سمرقند است که با ۳ مدرسه در اطراف آن احاطه شده است.

مدرسه الغ‌بیگ: این مدرسه رو به میدان به دستور الغ‌بیگ پسر شاهرخ ساخته شده است. بنا دارای چهار مناره رو به میدان است. حیاتی مربع‌شکل در مجاورت حجره‌ها برای آموزش دینی طلبه‌ها طراحی‌شده است.

مدرسه شیردار: این بنا از مدرسه الغ‌بیگ جدید‌تر است. بنای بیرونی آن شبیه به مدرسه الغ‌بیگ است. این مدرسه دارای ایوانی بزرگ و مناره‌های بلندی است. نمای بیرونی آن دارای کاشی‌کاری و درون هم با نمای از گل نگارگری شده است.
مدرسه طلاکاری:‌ از آنجائی‌که گنبد آن از طلا است این نام را به آن می‌گویند. این بنا بین سال‌های ۱۰۲۴ تا ۱۰۳۹ ساخته شده است. در گوشه‌های ساختمان، برجک‌های کوچکی قرار دارد و با مناره‌های دو بنای قبلی متفاوت است. نمای بنا متقارن، بخش بیرونی کاشی‌کاری شده و ورودی آن جناغی است.

 

مسجد بی‌بی خانم، یکی از بناهای معروف شهر سمرقند است. بی‌بی خانم همسر تیمور بوده است. تیمور پس از لشگرکشی به هندوستان تصمیم می‌گیرد چنین مسجدی را در سمرقند بسازد. دیوار خارجی این بنا ۱۶۷ متر ارتفاع و ۱۰۹ متر پهنا و بلندترین نقطه آن (نوک گنبد) ۴۰ متر ارتفاع و ورودی آن ۳۵ متر ارتفاع دارد. به‌دلیل سرعت بالا در ساخت این مسجد، بنای آن استحکام کافی را نداشته و طی سال‌ها دچار آسیب شده است. در پی زلزله سال ۱۲۷۶ خورشیدی، بخش زیادی از این بن فرو ریخت ام در سال ۱۳۵۳ این مسجد بازسازی شد.

 

 

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور

 

 

 

نام كشور: ازبكستان

نوع حكومت: جمهوري پارلماني

پايتخت: تاشكند

نمایی از بوستان آب و شهر تاشکند

شهرهاي مهم: سمرقند- بخارا- انديجان

زبان و خط رسمي: ازبکي/ روسي – الفباي لاتين

تعداد جمعيت: ۲۸ ميليون نفر

واحد پول: سوم (UZS)

مساحت: ۴۴۷،۴۰۰کیلومتر مربع

دين رسمي و توزيع ديني، مذهبي و قومي آن: ۸۸ درصد از مردم ازبکستان مسلمان هستند که اغلب آنها شيعه مذهب و بقيه حنفي مذهب مي باشند

تركيب كلي مذهبي: شیعه ، حنفی ، کاتولیک ، ارتودکس ، پروتستان ، ادونيست ، بابتيست‌ها

تركيب قومي: ترکیب جمعیتی ازبکستان شامل ۸۰٪ ازبک، ۵/۵٪ روس، ۵ تا ۵/۵٪ تاجیک. طبق آمارهای دولت ازبکستان، ۳٪ قزاق، ۵/۲٪ قره قالپاق، ۵/۱٪ تاتار و ۵/۲٪ نیز از سایر اقوام تشکیل می‌دهند.برخلاف آمار رسمی فارسی زبانان ازبکستان ۳۰ تا ۴۰ درصد برآورد شده‌اند. در اين كشور بیشتر از ۷۰ قوم و ملیت ساكن هستند .

زنان بیش از نیمی از جمعیت این کشور را تشکیل مي دهند . ۸۰ درصد زنان و دختران شاغل می باشند. از ویژگی های سیستم آموزش و پرورش در شوروی سابق فراگیر بودن و یک سطح بودن آن بود که ازبکستان نیز یکی از وارثان آن سیستم می باشد.

تاریخ رسمی ازبکستان تاریخ میلادی است. تعطیلات رسمی ازبکستان عبارتند از: عید نوروز، عید فطر، عید قربان، اول سال میلادی، روز زن، روز پیروزی در جنگ جهانی دوم، روز استقلال و روز قانون اساسی.

 

 

 

موقعيت جغرافيايي

جمهوری ازبکستان کشوری در آسیای میانه است که در سال ۱۹۹۱ پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی استقلال خود را به دست آورد. این کشور از غرب و شمال با قزاقستان ، از شرق با قرقیزستان و تاجیکستان و از جنوب با ترکمنستان و افغانستان همسایه است.

این منطقه از دو هزار سال پیش از میلاد مسیح مسکونی بود. نشانه‌های زندگی مردم در این دوره زمانی در شهرهای سمرقند، خوارزم، تاشکند و بخارا یافت شده است.در سده دهم میلادی، منطقه کنونی ازبکستان جزیی از قلمرو سامانیان بود. منطقه کنونی ازبکستان بعدها به ترتیب جزئی از حکومت‌های غزنوی، سلجوقی، خوارزمشاهی، مغول، تیموری و ازبک شد.

در قرن نوزدهم امپراتوری روسیه سرزمین‌های خود را گسترش داد و آسیای میانه را تصرف کرد. به این ترتیب ازبکستان بخشی از شوروی شد.

ازبکستان، که در کنار جاده تاریخی ابریشم میان اروپا و آسیا قرار دارد، شامل شهرهای باستانی سمرقند و بخاراست، که به خاطر معماری های باشکوه شان شهرت دارند و زمانی از جمله مراکز غنی بازرگانی و فرهنگی جهان بودند.

 

 

 

 

 

وضعيت اقتصادي ازبکستان

ازبکستان پرجمعیت‌ترین کشور منطقه آسیای میانه است و بزرگترین تولیدکننده پنبه در جهان به شمار می‌آید. گاز، نفت و طلا از غنی‌ترین منابعی است که در طبیعت این کشور نهفته است.

تولید ناخالص داخلی این کشور ۱۵/۶۴میلیارد دلار است. ۱۴ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر نیروی کار این کشور را تشکیل می‌دهند.

بر اساس آمار وزارت کار این کشور نرخ بیکاری در ازبکستان هشت دهم درصد است و به علاوه ۲۰ درصد نیز جویای کار هستند.۳۳ درصد از مردم این کشور زیر خط فقر زندگی می‌کنند.

محصولات صادراتی این کشور شامل پنبه، طلا، انرژی، کودهای معدنی، فلزات آهنی و غیرآهنی، منسوجات، محصولات غذایی، ماشین‌آلات و اتوموبیل است که به کشورهای روسیه (۸/۲۳ درصد)، لهستان (۷/۱۱ درصد)، چین (۴/۱۰ درصد)، ترکیه (۷/۷ درصد)، قزاقستان (۹/۵ درصد)، اوکراین (۷/۴ درصد) و بنگلادش (۳/۴ درصد) صادر می‌شود.

محصولات وارداتی این کشور شامل ماشین‌آلات و تجهیزات، مواد غذایی، مواد شیمیایی و فلزات آهنی و غیرآهنی است که از کشورهای روسیه (۸/۲۷ درصد)، کره جنوبی (۲/۱۵درصد)، چین (۴/۱۰ درصد)، قزاقستان (۳/۷درصد)، آلمان (۱/۷ درصد)، اوکراین (۸/۴درصد) و ترکیه (۵/۴ درصد) وارد می‌شود.

 

 

 

 

 

 

تاريخچه

در سرزميني كه امروزه آن را ازبكستان مي‌نامند، در روزگاران گذشتة واحدهاي كشاورزي چندي مانند خوارزم، ماوراءالنهر و دره‌ي قرغانه پديد آمد و پايه‌گذار تجمع اقوام هند و اروپايي را فراهم آورد. در سده‌ي ششم پيش از ميلاد به بخشي از ساتراپ بزرگ باختري وابسته به امپراطوري هخامنشي مبدل شد و بعد از فروپاشي هخامنشيان، اسكندر مقدوني و سلوكيان برآنجا دست يافتند. در سده‌ي اول ميلادي به تصرف امپراطوري كوشان درآمد و سپس هون‌هاي سفيد يا هفتاليان درسال ۴۲۵ ميلادي آنجا را تصرف كردند. تركان در سده‌ي ششم تا هشتم ميلادي هفتاليان را برانداختند و تمام نواحي عمده‌ي آسياي مركزي را تحت لواي امپراطوري خاقان‌هاي ترك درآوردند. در اواسط سده‌ي هشتم ميلادي، اعراب مسلمان بر اين سرزمين دست يافتند و دين اسلام را به سرعت در آنجا رواج دادند. در اواخر سده‌ي نهم، سامانيان قدرت را به دست گرفتند و فرهنگ و زبان فارسي را در آنجا اشاعه دادند و به اوج شكوفايي خود رساندند و بخارا به مركز علم و تمدن آن روزگار مبدل گرديد.

 

پس از سامانيان سلجوقيان و قراخناييان و خوارزمشاهيان بر آن نواحي حاكم شدند و خوارزمشاهيان در پي‌حمله‌ي ويرانگر مغول سقوط كردند. چندي بعد نوبت به حملات تاتارها به رهبري اميرتيمور رسيد. تيمور سمرقند را پايتخت خود قرار داد و خود وي و جانشيانش در آباداني و شكوه شهر كوشيدند.

 

مزار تيمور لنگ با گنبدي لاجوردی‌ در سمرقند

در سده‌ي پانزدهم، قوم ازبك در نواحي مركزي قزاقستان شروع به خودنمايي كرد و در سده‌‌ي شانزدهم شبيك‌خان ازبك معروف به شيباني، آخرين اميرتيموريان را برانداخت و حكومت ازباكان را در سرزمين امروزي ازبكستان و خاور افغانستان مستقر نمود. با كشته شدن شيبك‌خان ازبك به دست شاه اسماعيل اول صفوي، سرزمين ازبكستان به خاناتي چند تقسيم گرديد و خان‌نشين‌هاي خوارزم و سمرقند و خوقند و بخارا از سده‌ي هجدهم تا سده‌ي نوزدهم بر آن نواحي حكومت كردند. در پايان سده‌ي هجدهم، روس‌ها شروع به نفوذ و دست‌اندازي در ماوراءالنهر كردند و در سال ۱۸۶۵ تاشكند را تصرف نمودند و در پي آن سمرقند و بخارا را در سال ۱۸۶۸ و خيوه را در سال ۱۸۷۳ به تحت‌الحمايگي خود درآوردند و سرانجام تسلط خويش را بر سرتاسر ماوراءالنهر در سال ۱۸۷۶ تكميل كردند و به نام تركستان ضميمه‌ي امپراتوري روسيه‌ي تزاري نمودند. همزمان با استقرار نيروهاي روس در سده‌ي نوزدهم، سيل مهاجران روسي و اسكان آنان در نواحي خوش آب و هواي تركستان آغاز شد و موجبات نارضايتي و شورش سال ۱۸۹۸ انديجان را فراهم كرد كه اين ناآرامي‌ها تا سال ۱۹۱۶ در سرتاسر تركستان ادامه داشت. بعد از انقلاب اكتبر، فرمانداري تركستان در ۱۹۱۸ به جمهوري تركستان در سال ۱۹۲۴ تبديل شد. در سال ۱۹۲۴ جمهوري تركستان تجزيه شد و جمهوري شورش سوسياليستي ازبكستان تأسيس گرديد كه تاجيكستان نيز جزيي از آن بود. در سال ۱۹۲۹ تاجيكستان از جمهوري ازبكستان جدا شد. در سال ۱۹۳۶ و همچنين در تقسيمات كشوري سال ۱۹۶۳ جمهوري خود مختار قراقالپاق و همچنين بخشي از استپ هنگري كه به قزاقستان تعلق داشت به ازبكستان واگذار شد.

طي سالهاي تسلط روسها بر اين سرزمين، فرهنگ عمومي به نحو چشمگيري بالا رفت و كشاورزي به ويژه‌ در زمينه كشت پنبه توسعه يافت و به يكي از توليدكنندگان بزرگ پنبه‌ي دنيا مبدل گرديد.

با اعلام فضاي بازسياسي گورباچف، ازبكستان خودمختاري بيشتري در امور داخلي به دست آورد و اسلام كريم‌اف به رياست جمهوري برگزيده شد و در اول سپتامبر ۱۹۹۱ استقلال رسمي خود را اعلام داشت.

 

 

 

 

 

ساختار سياسي

حکومت ازبکستان جمهوری تک مجلسی می باشد. مجمع قانونگذاری با ۵۰۰ عضو و همچنین رئیس جمهور با رأی تمامی افراد بالغ برای چهار سال انتخاب میشوند .

شورای عالی قانون‌گذاری در این کشور ۱۰۰ کرسی دارد که ۸۴ نماینده آن با رای مردم و ۱۶ نماینده به انتخاب رئیس جمهور برای دوره‌ای پنج ساله انتخاب می‌شوند.

مجلس ملی این کشور ۱۲۰ کرسی دارد که نمایندگانش با رای مردم برای دوره‌ای پنج ساله تعیین می‌شوند.

قانون اساسی ازبکستان در تاریخ ۸ دسامبر ۱۹۹۲ در یک مقدمه ۶ بخش، ۲۶ فصل و ۱۲۸ ماده به تصویب رسید. طبق اصل ۱۵ قانون اساسی الویت قانون اساسی بر دیگر قوانین بدون قید و شرط تصریح می شود.

 

پارلمان ازبكستان

احزاب و يا گروههاي مهم و تاثيرگذار

در حال حاضر سه حزب قانونی در ازبکستان وجود دارند كه عبارتند از :

۱ – حزب دموکراتیک خلق ازبکستان ، رهبری این حزب به عهده ی اسلام کریم اف است. این حزب دولتی است و به طور کامل از سیاست های دولت حمایت می کند. روزنامه ی «آوازی» ارگان این حزب محسوب می شود.

۲ – حزب وطن ترقیاتی، این حزب معتقد به دخالت کمتر دولت در اقتصاد، حرکت سریع تر به سوی بازار آزاد و روی کار آمدن نخبگان، به ویژه نخبگان اقتصادی، اعم از اشراف و صاحبان صنایع است. ارگان این حزب روزنامه ی «وطن ترقیات» است.

۳ – حزب عدالت، این حزب خواستار تحقق حقوق بشر، اجرای عدالت اجتماعی و تحکیم اصلاحات دموکراتیک در چارچوب نظام جمهوری اسلامی است.

و احزاب غير رسمي كه در ازبكستان فعليت دارند عبارتند از:جنبش مردمی بیرلیک ،حزب دموکرات ارک، جنبش اصلاحات دموکراتیک، حزب احیای اسلامی، حزب التحریر ، جنبش اسلامی ازبکستان

 

ساختار فرهنگي

در ازبكستان، بنياد مشخصي كه فقط در زمينه‌ي فرهنگ فعاليت كند و تمامي‌ زمينه‌هاي فرهنگي را در بر بگيرد احداث نشده ، ولي بخش بزرگي از فعاليت‌هاي برخي از بنياد‌هاي اجتماعي را فعاليت‌هاي فرهنگي تشكيل مي‌دهند، مانند:

• بنياد حراست، حفظ مطالعه، تحقيق، احيا و تبليغ ميراث تاريخي، فرهنگي، علمي‌و سنن و ارزش‌هاي ملي.

• بنياد مطالعه و تحقيق درباره‌ي دوره‌ي معيني از تاريخ كشور و ملت و اعاده‌ي حيثيت از قربانيان و محكوم شدگان دوره‌ي كمونيستي.

• بنياد كمك به بخش‌ها يا مؤسسات مختلف علمي، فرهنگي، هنري، آموزشي و غيره.

• بنياد كمك به سازمان يا موسسه‌ جداگانه.

 

جايگاه و كاركرد رسانه هاي گروهي :

اولین روزنامه به زبان ازبکی در سال ۱۸۹۸ م به نام «روزنامه ولایتی ترکستان» منتشر شد. از ۱۹۰۵ روزنامه‌های دیگری چون: آيينه، خورشید، صدای ترکستان، توران و الغ ترکستان به چاپ رسید. در حال حاضر حدود ۳۹۰ روزنامه و ۷۰ مجله در ازبکستان به چاپ می رسد. در زمره روزنامه های فعلی ازبکستان می توان به: خلق سوزی، ازبکستان آوازی، ترکستان، ازبکستان ادبیاتی و صنعتی، تاشکند آقشامی، معرفت و… اشاره كرد. روزنامه های مذکور به زبان ازبکی چاپ می شوند.

روزنامه‌های روسی زبان نیز از قبیل «نارودناي اسلوا» و « چرنی » و « آواز تاجیک» به زبان تاجیکی و با حروف ریل چاپ می شوند. در بین مجلات می توان به گلستان، شرق یولدوزی، یاشلیک ،گلخن و غنچه اشاره كرد .

علاوه بر شبکه های دولتی، ازبکستان دارای ۳۵ ايستگاه تلويزيونی و چندين کانال راديويی خصوصی – از جمله ۱۵ کانال در تاشکند – است. با وجود اينکه دسترسی به برخی کانالهای خارجی از طريق ماهواره ميسر است .

خبرگزاری ملی ازبکستان در سال ۱۹۲۴ تاسیس شده، قبل از کسب استقلال به عنوان شعبه «تاس» (خبرگزاری اتحاد شوروی ) فعالیت داشت. امروزه خبرگزاری ازبکستان تنها آژانس خبری است که خبرهای داخلی و خارجی را برای روزنامه ها ، مجلات و رادیو و تلویزیون ازبکستان تهیه می کند. اخبار به زبانهای ازبکی و روسی تهیه می شوند. خبرگزاری ازبکستان با خبرگزاریهای چین، ترکیه، روسیه و چند کشور دیگر اخبار را مبادله می کنند. در تمامی استانها خبرنگاران و عکاسان خبر گزاری حضور دارند.

رادیو : اولین ایستگاه رادیویی آسیای مرکزی در سال ۱۹۲۱ در تاشکند بر پا شد. اما پخش برنامه های منظم رادیویی در سال ۱۹۲۷ شروع به كار كردند. رادیو ملی ازبكستان در حال حاضر در ۳ کانال روزانه ۵۹ ساعت برنامه پخش می کند. برنامه ها به زبان ازبکی، روسی، تاجیکی، قزاقی و تاتاری پخش می شوند. بخش برون مرزی رادیو ازبکستان نیز هم اکنون روزانه ۱۴ ساعت در ۱۵ زبان از جمله فارسی، انگلیسی، عربی، هندی، اردو، ازبکی و… برنامه پخش می کند.

تلویزیون : شرکت دولتی رادیو و تلویزیون ازبکستان تحت نظر کابینه وزرا اداره می شود ، ريیس آن در سطح وزیر است. پخش برنامه های منظم تلویزیونی از سال ۱۹۵۶ آغاز شده است . برنامه ها عمدتاً به زبان ازبکی و بخشی از آن به زبانهای روسی، تاجیکی ، اویغوری ، قزاقی ، قرقیزی ، کره ای ، آلمانی و انگلیسی پخش می شوند. در سالهای اخیر تلویزیون خصوصی در شهر های تاشکند و سمرقند در حال رونق است و همزمان در چند شهر تلویزیون کابلی نیز رواج یافته است. برج تلویزیون ازبکستان ۳۷۵ متر ارتفاع دارد، پس از برج آستانکنیو مقام دوم را در بین کشور های مشترک المنافع دارد. در ارتفاعات ۱۰۵ و ۱۱۰ متری برج مذکور رستوران گردان وجود داشته، در ارتفاع ۲۰۵-۲۱۰ متری اداره هواشناسی و بخش فنی قرار دارند.

 

 

 

 

 

وضعيت انتشار كتاب و كتابخواني

مردم ازبكستان علاقه وافر به كتابخواني دارند و مطالعه كتاب را خيلي دوست دارند و كتاب‌هاي ارزشمند موجود در غرفه ازبكستان در بازار جهاني كتاب نمايشگاه تهران ، شاهدي بر كتابخوان بودن مردم ازبكستان است.

از موسسات انتشاراتی موسسه «شرق» «ازبکستان» «اقی تور چی» «یازووچی » و «غفور غلام» در زمره مؤسسات عمده به شمار می آیند. اخیراً موسسات انتشاراتی خصوصی نیز در حال تاسیس هستند.

نظام آموزشی

آموزش‌ ابتدایی‌ عمومی‌ در ازبكستان از هفت‌ سالگی‌ آغاز می‌شود و به‌ مدت‌ چهار سال‌ ادامه‌ دارد. سپس‌ دانش‌آموزان‌ دوره‌ پنج‌ یا شش‌ ساله‌ آموزش‌ پایه‌ عمومی‌ – حرفه‌ای‌ را طی‌ می‌کنند و سرانجام‌ وارد دوره‌ دو ساله‌ آموزش‌ متوسطه‌ عمومی‌ یا حرفه‌ای‌ می‌شوند. از این‌ رو طول‌ تحصیلات‌ پیش‌ از دانشگاه‌ در این‌ کشورها یازده‌ تا دوازده‌ سال‌ می‌باشد.

تعلیم و تربیت در کلیه مقاطع تحصیلی رایگان است.

سیستم آموزشی ازبکستان تا سال ۱۹۹۰ بر طبق مدل شوروی ارائه می شد ولی از این سال به بعد تغییراتی بخصوص در دروس مربوط به تاریخ و ادبیات ازبکستان به عمل آمد و ساعت آموزش آنها افزایش یافته، از ساعات تدریس زبان روسی کاسته شد.

طبق ماده ۴ قانون اساسی زبان دولتی ازبکی است و تدریس به زبان ازبکی انجام مي شود ولی صرفنظر از این مطلب ، تدریس در مدارس به ۷ زبان انجام می شود از جمله ازبکی ، روسی، قزاقی، قراقالپاقی، قرقیزی، تاجیکی و ترکمنی. در کنار این زبانها، زبانهای خارجی چون: فارسی، عربی، هندی، چینی، انگلیسی، فرانسه، آلمانی و… در ازبکستان تدریس می شود.

وضعيت آموزش عالي و مراكز مهم دانشگاهي

‌نظام‌ آموزشی‌ کشورهای مستقل مشترک المنافع و آسیای میانه مشابه‌ کشور روسیه‌ می‌باشد. مراکز آموزش‌ عالی‌ در ازبكستان به‌ چهار دسته‌ شامل‌ دانشگاه‌های‌ دولتی، مراکز کارآموزی‌ تخصصی، کالج های‌ دولتی‌ و مؤ‌سسات‌ آموزش‌ عالی‌ خصوصی‌ تقسیم‌ می‌شوند.

مراکز آموزش‌ دولتی‌ شامل‌ دانشگاه‌ها ، دانشگاه‌های‌ صنعتی، مؤ‌سسات‌ کشاورزی، مؤ‌سسات‌ حقوقی ، مؤ‌سسات‌ و مراکز پزشکی، تربیت‌ معلم‌ و غیره‌ می‌باشند.

پذیرش‌ دانشجویان‌ ازبكي در دانشگاه‌ها توسط‌ کمیته‌ دولتی‌ و بر اساس‌ داشتن‌ دیپلم‌ دبیرستان‌ و قبولی‌ در امتحان‌ ورودی‌ انجام‌ می‌شود. امتیازهای‌ بدست‌ آمده‌ در امتحان‌ ورودی‌ نیز نقش‌ عمده‌ای‌ در پذیرش‌ دانشجویان‌ روسی‌ دارد. تحصیلات‌ رایگان‌ دانشگاهی‌ فقط‌ شامل‌ افرادی‌ می‌شود که‌ حد نصاب‌ لازم‌ را در امتحان‌ ورودی‌ دانشگاه‌ مربوط‌ کسب‌ نموده‌ باشند.

مراكز مهم آموزش عالي و دانشگاهي

آکادمی علوم : آکادمی علوم ازبکستان در تاریخ ۴ نوامبر ۱۹۴۳ به عنوان شعبه آکادمی علوم اتحاد شوروی تأسیس شد و در بدو تاسیس دارای ۱۹ انستیتوی پژوهشی و ۲۳ مرکزعلمی ۱۱ موزه و ۶ موسسه کوچک بود. آکادمی علوم دارای ۵ گرایش است:

فیزیک و ریاضی، مکانیک و مدیریت و آمار ، شیمی ، تكنولوژی و زمین شناسی ، زیست شناسی و علوم اجتماعی است .

اکادمی علوم زیر نظر کابینه وزرا اداره می‌شود و رئیس آن در سطح وزیر است.

از ديگر دانشگاههاي مهم ازبكستان عبارتند از: دانشگاه دولتی اندیجان ، دانشگاه دولتی بخارا ، دانشگاه دولتی فرغانه ، دانشگاه دولتی گلستان ، دانشگاه دولتی قره‌قالپاق ، دانشگاه دولتی کارشی ، دانشگاه دولتی نمنگان ، دانشگاه ملی ازبکستان ، موسسه دولتی معماری و عمران سمرقند ، دانشگاه دولتی سمرقند .

بی سوادی در این کشور تقریباً ریشه کن شده، در علوم ریاضی، فیزیک، انرژی و زمین شناسی پیشرفت خوبی به عمل آمده است.

مراكز و نهادهاي ديني دولتي

كميته تشكيلات ديني و اداره مفتيات عهده دار امور ديني مي باشند. در ازبکستان که بیش از ۸۸ درصد سکنه آن مسلمان هستند، دارای دو مدرسه علمیه است. این مدارس تحت نظر كميته امور ديني اداره می شوند و تعلیم و تربیت روحانیون را نيز عهده دار هستند. كه عبارتند از: مدرسه میرعرب و انستیتوی عالی امام اسماعیل بخاری.

مدرسه میرعرب در سال ۱۵۳۶م در شهر بخارا تاسیس شد و انستیتوی عالی امام اسماعیل بخاری در اواسط قرن شانزدهم میلادی به نام برک خان در شهر تاشکند احداث شد و در سال ۱۹۷۴م به یادبود هزارودویستمین سالگرد تولد امام بخاری به اسم فعلی تغییر نام یافت.

مزار امام بخاري در نزديكي شهر سمرقند

سيستم تعليمات ديني در ازبكستان تا حد قابل ملاحظه‌اي اصلاح گرديده و در حال حاضر شامل معهد يا مدرسه ي عالي اسلامي بنام امام البخاري، ده باب مدرسه تحت نظارت اداره‌ي امور ديني ازبكستان، يك باب مكتب علوم ديني، ويژه ي كليساي پراواسلاو روس و يك باب مكتب ديني براي فرقه‌هاي پروتستان مي باشد .

بيشتر شيعيان ازبكستان در بخــــارا و سمرقند زندگي مي‌كنند و اكثراً به زبان فارسي– تاجيكي صحبت مي‌كنند. گروه ديگري نيز شيعيان آذري هستند، كه در زمان استالين از جمهوري آذربايجان به اين منطقه تبعيد شده و بيشترشان در راه آهن به كار گماشته شده‌اند . آمار تقريبي شيعيان حدودا ۵۰۰ هزار نفر تخمين زده مي شود .

دانشگاه اسلامي تاشكند، زير نظر هيئت وزيران جمهوري ازبكستان و طبق فرمان رييس جمهور اين كشور در هفتم آوريل سال ۱۹۹۹ تاسيس شد. رياست دانشگاه اسلامي تاشكند را آقاي دكتر ّ ظهر الدين حسين الدين اف ّ مشاور رييس جمهور در امور اديان به عهده گرفت. اين دانشگاه داراي دو دانشكده به نام هاي ّ دانشكده ي تاريخ و فلسفه ي اسلامي ّ و دانشكده ي فقه ، اقتصاد و علوم طبيعي ميباشد.

مراكز ايرانشناسي و ايرانشناسان معروف

دانشگاه‌ شرق‌شناسی ، دانشگاه ‌دولتي‌ تربيت مدرس تاشكند، دانشگاه ‌اسلامي ‌تاشكند، دانشگاه ‌ملي ازبكستان ، دانشگاه‌ زبان‌هاي‌ جهان، پژوهشگاه شرق شناسی ابوریحان بیرونی ازبکستان .

این کشور در حکم پدر فرهنگی کشورهای آسیای مرکزی می باشد.گنجينه‌هاي بي ‌نظير و كم نظير نسخ خطي فارسی از دانشمندان و ادیبان ایرانی در كتابخانه‌هاي آن وجود دارد .

جايگاه زبان و ادبيات فارسي

اكثر مفاخر فرهنگي ازبكستان فارس زبان بوده و آثار آنان همه به زبان فارسي است. رابطه‌ نزديك فرهنگ ايران وازبكستان در زبان ازبكي تاثير شگرفي داشته است به گونه‌اي كه حدود ۳۰ درصد واژه‌هاي ازبكي ريشه‌ي فارسي دارد.

نگاهی به موقعیت مسلمانان ازبکستان

مسجد بی بی خانم در سمرقند

به لحاظ ریشه دار بودن اسلام در این سرزمین و علاقه و اعتقاد عمیق مردم به آن حضور مردم در مساجد برای انجام فرائض یومیه و به ویژه نماز جمعه چشمگیر است .

نمازهای عید فطر و قربان و مراسم جشن های نوروزی و همچنین احیاء مساجد و مدارس علمیه در این کشور از اهمیت خاصی برخوردار است .

بیش از ۲۰۰۰ مسجد در ازبکستان پذیرای نمازگزاران مؤمن و مسلمان هستند.

تعداد حجاج ازبكستاني براي تشرف به حج بين پنج هزار تا شش هزار نفر متغير بوده و بستگي به شرايط عربستان دارد .

ماه مبارك رمضان در ازبكستان

در ازبکستان آئین‌های ماه رمضان بسیار نیکو برگزار می‌شود.

مردم ازبکستان پس از استقلال یافتن کشورشان،‌ مراسم و آئین مذهبی و دینی خود را با آزادی انجام می‌دهند.

فضای ازبکستان در آستانه فرا رسیدن ماه مبارک رمضان بسیار معنوی می‌شود و یکی از سنت‌های نیکوی مردم ازبکستان دیدار با خویشاوندان، صله رحم و ملاقات با بزرگان است.

مردم این کشور برای مردم کم درآمد و یتیمان کمک مالی فراهم می کنند و به عیادت بیماران می‌روند. دیدن پدرو مادر و خانواده نیز از رسوم مردم ازبکستان است.

مسلمانان این کشور ماه مبارک رمضان را بسیار گرامی و عزیز می‌دارند، آئین برگزاری مراسم افطاری، محافل قرآنی، مناجات و دعا به خصوص در شبهای قدر و پختن غذاهای مخصوصی هنگام افطار و سحر از عادات پسندیده مردم این کشور است.

ضیافت افطاری در این ماه برای مسلمانان چنان مهم است که هر کس به اندازه توان خود غذایی فراهم می‌کند و با دیگران تقسیم می‌کند، افرادی که توان مالی بیشتری دارند با قربانی کردن دام، به مردم کم بضاعت افطاری می دهند، آنها معتقدند برپایی مراسم ماه رمضان و پهن کردن سفره افطاری برای دیگران، موجب اجر بیشتر و بهره از نعمات الهی می‌شود.

برای مراسم افطار فردي روحانی دعوت می‌شود تا سخنرانی کند. در مراسم افطاری بانوان، بانوی خطیبی که به مجلس برای سخنرانی دعوت می‌شود “بی بی آتون” لقب دارد.

شیرینی مخصوصی مردم مسلمان ازبکستان، “نشالده” نام دارد.

این شیرینی از سفیده تخم مرغ، شکر و ریشه گیاه “یتیمک” تهیه می‌شود.

آنها نشالره را با “تالقان” (یک نوع غذایی که نان سفت را آرد می‌کنند و با شکر و مغز گردو مخلوط می‌کنند) استفاده می‌کنند و مثل اغلب کشورهای مسلمان، خرما از اجزای سفره افطار است، “نشالره” شیرینی مخصوصی ماه رمضان است که با اتمام این ماه، تهیه آن نیز پایان می‌یابد.

 

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور