غذاها و نوشیدنی های معروف ترکمنستان
غذاهای ترکمنی شباهت زیادی با غذاهای ایرانی و ذائقه ی ایرانی ها دارد زیرا بیشتر مواد غذایی مورد استفاده ترکمنها برنج،سبزیجات و انواع گوشت می باشد . ترکمنها نیز مانند ایرانی ها وعده های غذایی خود را با یک پیش غذای ساده همچون یک سوپ خوشمزه آغاز می کنند . از آن جاییکه ما ایرانیان به غذا و آشپزی علاقه ی فروان داریم ، برآن آمده ایم تا شما را با فرهنگ غذایی این کشور غنی آشنا کنیم . همراه اصفهان تور باشید .
یکی از این سوپ های معروف چورپا نام دارد که یک نوع سوپ گوشت و سبزیجات است.
غذای مورد علاقه ی مردمان این کشور شامل پلوف که از تکه های گوشت گوسفند،شلغم خرد شده ،هویج،پیاز،برنج و ادویه جات درست می شود که بعضی از افراد بنا بر سلیقه ی خود مقداری کشمش ، سیر و میوه های خشک شده نیز به آن اضافه می کنند .
کورما یک غذای خوش طعم با گوشت گوسفند سرخ شده با روغن خودش است .
ششلیک هم یکی دیگر از غذاهای ترکمنی است که ایرانی ها بسیار به آن علاقه دارند که کباب بره با پیاز و نان لیپیوشکا سرو می شود.
ایشکیکلی یک نوع به قول ما ایرانی ها کوفته است که از خمیری که محتوای آن گوشت و پیاز است تشکیل شده و بر روی شنهای داغ پخته می شود .یکی از وجه تشابه جالب میان ترکمنها و چینی ها محبوبیت چای سبز در بین آنهاست . این نوشیدنی محبوب همه روزه و حتی برای میهمانان در ترکمنستان سرو می شود که البته به خاطر طعم تلخ چای سبز با مخلوط کردن میوه خشک و گیاهان، عطر و طعم خوبی به آن می دهند
ترکمنها دوغی خوش مزه به نام کفیر را در هنگام صبحانه سرو می کنند که در میان مردم بسیار محبوبیت دارد .
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
آداب و سنت های رایج در ترکمنستان
هر ملتی به آداب و سنت هایی پای بند است که از آباء و اجداد گذشته برای آنها به ارث رسیده است. در بعضی از جوامع انسانی پای بندی به این آداب و سنن از اهمیت زیادی برخوردار است. و در بعضی دیگر در اثر بی توجهی و گذشت زمان، آداب و سنن رایج در میان آن قوم به فراموشی سپرده می شود و اثری از آداب و رسوم و سنت های گذشتگان برجای نمی ماند. در این مقاله اصفهان تور به بررسی آداب و سنن مختلف مردم کشور ترکمنستان پرداخته است .
هر جامعه ای با آداب و رسوم خاص خودش شناخته می شود. مثلا در جوامع غربی یک سلسله آداب و سنن حاکم است و در جامعه شرقی – با توجه به روحیه های افراد و عوامل فرهنگی گوناگون – نوع خاصی از آداب و سنن جریان دارد.
در این مقاله جهت آشنایی مبلغان محترم به بحث از برخی سنت های رایج در میان جامعه ترکمن به ویژه کشور ترکمنستان می پردازیم :
۱ – احترام فراوان به قرآن
یکی از آداب مردم ترکمنستان، احترام بسیار زیاد به قرآن و قاری قرآن است. آن ها قرآن را با احترام قرائت می کنند و قاری قرآن را در صدر مجلس می نشانند. در همه میهمانی های مذهبی و دینی (احسان به آداب و سنت های رایج در ترکمنستان
پدر و مادر و یا نذر و غیره) جهت تبرک و تیمن، قاری قرآن دعوت می کنند و قبل از انجام هر کاری، آیاتی از قرآن را تلاوت می کنند.
۲ – احترام ویژه به روحانی
در بین همه مذاهب چهارگانه اهل سنت احترام به روحانی یک امر واجب و ضروری شمرده می شود، ولی در میان ترکمن ها روحانی از احترام خاصی برخوردار است. در مجالس، روحانی را در صدر مجلس می نشانند و اداره امور مجلس را به او واگذار می کنند. روحانی نیز با خواندن قرآن و سخنرانی و طرح پرسش و همچنین پاسخ به آن ها، مجالس آن ها را اداره می کند. گاهی یک مجلس فاتحه خوانی هفت روز ادامه پیدا می کند و در این مدت، روحانی مشغول تبلیغ می باشد.
۳ – سفره نان
در میان ترکمن ها نان و سفره نان از احترام فوق العاده ای برخوردار است و هر کس به این امر مهم توجه نکند، بسیار مورد نکوهش قرار گرفته و سرزنش می شود. هر مسلمانی باید احترام نان و سفره را نگه دارد، نان را خرد نکند، آن را با کارد نبرد و آن را برای بیرون بردن از سر سفره بر ندارد. نان را زیر ظرف غذا قرار ندهد، با نان دهانش را پاک نکند و در سر سفره از نان به عنوان دستمال استفاده نکند، نان را به زمین نریزد و هم چنین آن را پرت نکند و …
از آداب سفره – که ترکمن ها در رعایت نمودن آن اهتمام زیادی می ورزند – عبارتند از :
۱ – شستن دست و دهان قبل از غذا و بعد از آن.
۲ – در سفره قرار دادن نان و نمک و همچنین استفاده از آن به عنوان اولین غذا.
۳ – آن ها نشستن بر سر سفره را طولانی نموده و این جمله را زیاد تکرار می کنند که سر سفره بودن جزو عمر محسوب نمی شود!
۴ – برای دعای سر سفره اهمیت زیادی قایل هستند و آن را به صورت گروهی و یا فردی می خوانند; حتی فرزندان خردسال خود را به خواندن آن عادت می دهند.
۵ – در هنگام خوردن غذا صحبت نمی کنند، آرام و ساکت نشسته و غذا را با طمانینه میل می کنند.
۶ – در بیشتر موارد غذا را به صورت دسته جمعی مصرف می کنند.
۴ – احترام به اموات
در جامعه ترکمنستان اموات از احترام فوق العاده ای برخوردارند. ترکمن ها به هر طریق ممکن یاد و خاطره اموات را زنده نگه می دارند و برای آن ها مجلس یادبود برپا می کنند. پس از وفات شخص متوفی، هفت روز برای او احسان کرده (مراسم فاتحه خوانی برقرار می کنند) و تا روز چهلم هر روز، روحانی به خانه اش دعوت می کنند تا برای شادی روح متوفی قرآن تلاوت کند. اهمیت زنده نگه داشتن یاد اموات و گذشتگان به حدی است که قبل از برگزاری هر نوع جشنی در یک خانواده، صاحب خانه جهت شادی ارواح گذشتگان، سفره احسان پهن می کند، روحانی را نیز دعوت می کند تا به تلاوت قرآن بپردازد و بعد از آن برنامه جشن اجرا می شود.
یکی دیگر از آداب مهم در این رابطه فرستادن صلوات و ذکر گفتن هنگام عبور از کنار قبرستان و یا قبور اولیاء و امامزاده ها می باشد. ذکر صلوات نیز حتما باید با کشیدن دست راست به صورت باشد.
۵ – پول نگرفتن در هنگام شب
در صورت نیاز به گرفتن پول در شب، طرف باید پول را به زمین گذاشته و آن ها پول را از زمین بردارند و مستقیما از دست طرف مقابل نگیرند.
۶ – میهمانی
اگر کسی به خانه آن ها قدم گذاشت حتما باید نان و نمک آن ها را بخورد هر چند که سیر باشد; آن ها حتما برای هر وارد شونده در هر زمان که باشد نان و نمک می آورند!
هنگام ورود به خانه ترکمن ها، جلوی در ورودی حیاط برای احوالپرسی دست دراز نمی کنند، بلکه یا باید صاحب خانه بیرون بیاید و یا میهمان به داخل حیاطشان قدم بگذارد تا احوالپرسی کنند.
۷ – احترام به قبور بزرگان
به قبور امامزاده ها و اولیاء الهی و مؤمنین سابقه دار احترام زیادی می گذارند و در کنار قبور آن ها سفره احسان پهن می کنند، قربانی می دهند و جهت برآوردن حاجت هایشان به آن ها متوسل می شوند. در این میان اهمیت بسیار زیادی برای زیارت امام رضاعلیه السلام قائل اند. شاید یکی از بزرگترین آرزوهای ترکمن های متدین، زیارت امام رضاعلیه السلام باشد.
۸ – برپایی مراسم جشن عید نوروز
در این ایام به دید و بازدید همدیگر می روند و به یکدیگر تبریک می گویند، سفره عید پهن نموده و غذاهای متنوع درست می کنند و به بچه ها عیدی می دهند و به شادی و چراغانی می پردازند. و همچنین به سیزده نوروز اهمیت بسیاری می دهند; در این روز با شادی فراوان به صورت دسته جمعی به دامن طبیعت رفته و غذایی آماده نموده و آن را میل می کنند
۹ – تعاون و همکاری در کارهای سنگین
این مساعدت و تعاون در امور مشکل حکم قانون پیدا کرده و همه در برابر این قانون سر تسلیم فرود می آورند و به کمک و یاری هم می شتابند.
مثلا هنگام فوت یک نفر، همه مردم سریعا در منزل او گرد هم می آیند و برای دفن و امور دیگرش همکاری می کنند. به این صورت که فردی را به عنوان صندوق دار معرفی نموده و همه افراد (اعم از فامیل و …) وجوه لازم را در اختیار آن صندوق دار قرار می دهند. او نیز همه مخارج و هزینه های آن متوفی را تامین می کند.
۱۰ – جشن پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله
این جشن نیز از اهمیت بسیاری برخوردار است. نحوه اجرای این جشن به این صورت است که سن هر فرد از افراد خانواده که به سن مبارک حضرت محمدصلی الله علیه وآله یعنی به ۶۳ سالگی برسد، برای او جشنی به نام جشن پیامبرصلی الله علیه وآله برگزار می کنند. همه دوستان و اقوام و خویشان را دعوت کرده و با غذای مفصلی از آن ها پذیرایی می کنند. آن ها نیز هر کدام با دادن هدیه ای رسیدن آن فرد به سن ۶۳ سالگی را به ایشان و اعضای خانواده اش تبریک می گویند.
۱۱ – اطعام هنگام افتتاح
هنگام افتتاح هر ساختمان، مؤسسه، اداره و یا مسجدی، در آن اطعام می کنند و این کار بسیار با اهمیت است. در این اطعام فقط اعیان و اشراف دعوت نیستند، بلکه همه مردم عادی در آن شرکت می کنند.
۱۲ – ولیمه ختنه
از دیگر آداب رایج در میان قوم ترکمن اهمیت مساله ختنه و ولیمه آن است که این قوم مسلمان این جشن را به جهت مبارزه با دشمنان این سنت اسلامی (به ویژه در زمان حکومت کمونیست ها) بسیار با عظمت و با شکوه فراوان برگزار کرده و در این مراسم همه اقوام و اطرافیان را جهت صرف غذا دعوت می نمایند. آن ها نیز با هدایای خویش، این سنت نبوی را گرامی و پا برجا نگه می دارند.
۱۳ – اهمیت کلاه
از آداب رایج در بین ترکمن ها مساله کلاه و اهمیت آن است که در مجالس رسمی و خصوصا مجالس دینی و هنگام قرائت قرآن و فاتحه خوانی و یا مراسم تدفین و تکفین میت حتما باید مردها بر سرشان کلاه داشته باشند و حضور بدون کلاه اهانت محسوب می شود.
۱۴ – آسان بودن ازدواج
از آداب بسیار خوب که مشکلات بسیاری را حل می کند، آسان بودن امر ازدواج جوانان و غیر آنان است و شاید بتوان گفت به برکت سهل و آسان بودن ازدواج در این کشور، مشکلی به نام ازدواج در میان نیست و هر کس در هر شانی و مقامی و در هر وقت اراده ازدواج کند، می تواند این امر مقدس را انجام دهد. در انجام امر ازدواج شرط اساسی توافق پسر و دختر است و دیگر امور در آن دخالت چندانی ندارند.
در این گونه مراسم، به دلیل سنگینی مخارج و هزینه ها، مردم به کمک هم می شتابند و با جمع آوری پول پدر عروس و داماد را مورد حمایت مالی قرار داده و همه هزینه های جشن را تامین می کنند.
ترکمن ها معمولا در مراسم عروسی، همه مردم شهر و یا منطقه خود را – به وسیله اعلان عمومی در کوچه و خیابان و توسط بلندگو – به صرف شام دعوت می کنند.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
تاریخ و پیشینه کشور ترکمنستان
ترکمنستان کشوری در آسیای میانه است. ترکمنستان از جنوب با افغانستان و ایران و از باختر با دریای خزر همسایه و از طریق این دریا با کشورهای جمهوری آذربایجان و روسیه نیز همسایه است. اصفهان تور در مقاله ی ذیل به تفضیل ، قصد آشنایی مضاعف شما سفردوستان عزیز با این مقصد نام آشنا را دارد . همراه ما باشید .
ترکمنستان
این کشور تا سال ۱۹۹۱ با نام جمهوری شورایی ترکمنستان یکی از جمهوریهای تشکیل دهندهٔ اتحاد شوروی بود. ترکمنستان از جنوب با افغانستان و ایران، از شمال با ازبکستان و قزاقستان و از باختر با دریای خزر همسایه و از طریق این دریا با کشورهای جمهوری آذربایجان و روسیه نیز همسایهاست. نام کشور «ترکمنستان» از دو بخش «ترکمن» و «ستان» تشکیل شده که به معنای “سرزمین ترکمنها” است. بیشتر مردم این کشور از قوم ترکمن هستند و به زبان ترکمنی (شاخهای از زبانهای ترکیتبار) صحبت میکنند.
۸۰٪ درصد مساحت ترکمنستان را صحرای قرهقوم تشکیل میدهد که دارای آب و هوای خشک است. ولی ناحیه رشته کوه کپه داغ در جنوب کشور و نزدیکی مرز ایران آب و هوای مناسبی دارد و عشق آباد,مرو و سایر شهرهای مهم در این ناحیه هستند. ترکمنستان دارای منابع بزرگ گاز است که آن را به کشورهای مختلف از جمله ایران صادر میکند. رشد اقتصادی این کشور در سال ۲۰۰۷ براساس آمار صندوق بینالمللی پول حدود ۱۱٫۵٪ بودهاست که آن را یازدهمین کشور دارای رشد اقتصادی سریع میسازد.
تاریخ
ترکمنستان در ادوار مختلف منطقه استراتژیک و مهمی برای حکومتهای منطقه بودهاست. این کشور در زمان هخامنشیان از ساتراپهای خوارزم، پارت و مارگیانا(مرو) تشکیل میشدهاست.
در قرن چهارم قبل از میلاد اسکندر مقدونی آسیای مرکزی را فتح نمود و جاده ابریشم را بنیان نهاد و به این منطقه رونق اقتصادی و فرهنگی بخشی و اهمیت این منطقه را دوچندان نمود. و هشتاد سال بعد در شهر نِسا پادشاهی اشکانیان پایه گذاری شد. و پس از اشکانیان و با روی کار آمدن ساسانیان نسا اهمیت خود را از دست نداده و از شهرههای مهم آن دوران بود.
قرن هفتم میلادی با گسترش اسلام در آسیای مرکزی این منطقه بوسیله اعراب فتح و جزو ممالک اسلامی گردید. و در سالهای با نقل مکان کردن مامون به شهر مرو این شهر به عنوان پایتخت خراسان بزرگ شناخته شد.
در اواسط قرن یازدهم میلادی سلسله سلجوقیان امپراطوری خود را در ترکمنستان کنونی تشکیل و بزودی از شرق تا چین و غرب تا دریای مدیترانه گسترش یافت و این شکوفایی و قدرت تا قرن دوازدهم ادامه داشت و با حمله چنگیزخان مغول استقلال امپراطوری سلجوقیان سرنگون گردید.
پس از حمله مغول این سرزمین مورد تا قرن هیجدهم و نوزدهم میلادی مورد کشمکش حکومتهای ایران، خانات خیوه و خانات بخارا و همین طور افغانستان بوده که جنگهای زیاد موجب ویرانی و فرار بسیاری از مردم، دانشمندان و ادبا به سایر مناطق و کشورهای همجوار گردیدهاست. جنگهای صفویان با ازبکان که بر خوارزم و بخارا در حکومت میکردند در این منطقه رخ داد و موحب نابودی راههای تجاری و در نتیجه عقبماندگی منطقه و اهالی آن شد و همچنین زمینه نفوذ تدریجی روسها را در امتداد سواحل دریای خزر فراهم آورد. روش زندگی اهالی به صورت کوچنشینی و دامداری بود و در برخی مناطق باغات انگور، صیفیکاری و کشاورزی دیمی و گاه آبی، شکار با بازهای شکاری و ماهیگیری بود و از قرن دوازدهم تجارت آنها با روسها گسترش یافت.
جنگ شاه اسماعیل علیه شیبک خان حاکم خیوه و تصرف مرو به دست صفویان در ۹۱۶ ه. ق، هجوم امیر بخارا در سال ۱۰۲۷ ه. ق برای تصرف مرو، جنگ سپاه ایران و بخارا در مرغاب در سال ۱۰۴۰، شورش ترکمنهای ناحیه تجن علیه حاکم خراسان در ۱۱۴۴ ه. ق از جنگهای مهم این دوران بود. در زمان حکومت شیر غازی خان بر خیوه ترکمنهای کنار دریای خزر به او خراج پرداخته و ترکمنهای سواحل اترک و دامنههای کوپتداغ هم به دولت صفوی خراج میدادند. پس از سقوط صفویه ترکمنها تا جلگه گرگان را به تصرف خود درآوردند اما شیر غازی خان با سپاهیان ازبک خود ترکمنهای کپهداغ، اترک و مرو را تحت تسلط خود درآورده و برای غارت ترکمنهای جنوب اترک نیز با نادرشاه متحد شد. در سال ۱۱۲۷ ه. ق هم پطر اول تزار روسیه تاسیسات نظامی در سواحل خزر برپا کرد که به درگیری روسها و حکومت خیوه منجر شد. نادرشاه پس از رسیدن به سلطنت جنگهایی را برای تصرف و خراجگیری از این منطقه آغاز کرد و موفق به شکست سپاه خیوه و قتل ایلبارس خان حاکم خیوه و سرنگونی حکومت خوارزم شد اما حکومت نادر چند سال بیشتر به طول نکشید و سران ازبک مجددا حکومت خوارزم را بر عهده گرفتند. پس از آن جنگهای خونینی بین ایلات ترکمن که با قاجار و مازندرانیها علیه نادر رخ داد اما علیقلی خان خواهرزاده نادر آنها را سرکوب و مرو را فتح کرد.
در دوران قاجار نیز یورش آقامحمدخان به ترکمنهای سوین خان در شمال گرگان، قیام خواجه یوسف کاشغری که خود را سلطان ترکستان مینامید در منطقه استرآباد و گرگانرود علیه حکومت فتحعحلیشاه، حمله آتانیاز حاکم خیوه به کمک طوایف ترکمن به سوی مشهد و سرخس در سال ۱۲۳۹ ه. ق، شورش قیات خان رهبر ترکمنهای یموت جعفربای در ناحیه کمشتپه علیه حکومت ایران در سال ۱۲۴۲، و جنگ مرو در سالهای ۸-۱۲۷۶ میان سپاه محمدشاه قاجار و ایلات ترکمن از مهمترین منازعات نظاامی این دوران است.
در سال ۱۸۹۴ حکومت تزار روسیه عملا کنترل این منطقه بدست گرفته و به امپراطوری خود ضمیمه کرد. در سال ۱۹۱۷ با ناآرامیهای سیاسی در روسیه،جمهوری سوسیالیستی ترکمنستان در سال ۱۹۲۴ با مرزهای کنونی اعلام و دولت تشکیل گردید.
در هنگام فروپاشی شوروی تنها کشور آسیایی که علاقهای به جدا شدن از شوروی را نداشت ترکمنستان بود زیرا سیستم اقتصادی ترکمنستان شدیدا وابسته به شوروی بود. ولی بالاخره در ۲۷ اکتبر ۱۹۹۱ از اتحادیه جماهیر شوروی جدا و در ۲۵ دسامبر همان سال در سازمان ملل متحد به رسمیت شناخته شد.
در سال ۱۹۹۱ ترکمنستان بعنوان عضو شورای کشورهای مستقل مشترک المنافع درسازمان ملل متحد درمی آید و لی در سال ۲۰۰۵ خود را به عنوان عضو وابسته کاهش داده که دلیل آن بنا به گفته رئیس جمهور وقت صفرمراد نیازف سیاست بی طرفی دائم کشورش بودهاست.
حکومت
ترکمنستان در آذر ۱۳۷۰ (اکتبر ۱۹۹۱) با رأی مردم در همه پرسی استقلال، موجودیت خود را به عنوان یک کشور مستقل اعلام نمود و رسما نام «ترکمنستان» را برای کشور خود برگزید. قانون اساسی ترکمنستان نیز در ۱۸ مه ۱۹۹۲ در چهاردهمین نشست مجلس ترکمنستان به تصویب رسید. بر اساس این قانون اساسی، ترکمنستان کشوری دمکراتیک و لائیک و اداره آن به شکل جمهوری ریاستی است. صفرمراد نیازف اولین رئیس جمهور کشور بود. رئیس جمهور کنونی کشور قربان قلی بردی محمداف است.
ساختمان ترکمن باشی در عشق آباد
حکومت ترکمنستان جمهوری ریاستی و تکحزبی است و رئیس جمهور اختیارات گستردهای دارد. رئیس جمهور ترکمنستان و شخص اول این کشور از هنگام استقلال تا سال ۲۰۰۶ صفرمراد نیازف بود. رئیس جمهور کنونی کشور قربان قلی بردی محمداف است. سیاست ترکمنستان بیطرفی در مسائل جهانی و منطقهای است. رژیم حاکم بر ترکمنستان یکی از بستهترین نظامهای سیاسی در دنیا میباشد و بسیاری آن را با کشور کره شمالی مقایسه میکنند. بر پایه گزارشهای سازمان گزارشگران بدون مرز در سال ۲۰۱۲، ترکمنستان پس از کشورهای اریتره و کره شمالی، کمترین میزان آزادی رسانهها را در جهان داراست.
بر اساس قانون اساسی ترکمنستان، رئیس جمهور مقامات قوه مجریه و قضایی را منصوب میکند و نیز نامزدهای انتخابات مجلس را تصویب مینماید. مدیریت در محلها از سوی استانداران صورت میگیرد. بر اساس قانون اساسی، استانداران در حکم نمایندگان رئیس جمهور هستند و زیر نظر رئیس جمهور فعالیت مینمایند و نیز از سوی خود رئیس جمهور منصوب و یا برکنار میگردند.
قوه مجریه: بر اساس قانون اساسی ترکمنستان، رئیس جمهور که به طور مستقیم توسط مردم انتخاب میشود، رئیس کابینه وزیران ترکمنستان است.
قوه مقننه: بر اساس قانون اساسی کشور، در ترکمنستان دو ارگان قانون گذاری وجود دارد:
خلق مصلحتی (شورای مردم):خلق مصلحتی همایش نمایندگان ملت است. سالی یک بار جلسه دارد. بخشی از اعضای آن انتخابی و بخش دیگر نیز بر اساس سمت خود به عضویت آن در میآیند. رئیس جمهور، هیئت دولت، نمایندگان مجلس، رئیس دیوان عالی، رئیس دادگاه عالی اقتصادی، دادستان کل، استانداران و خلق وکیل لری (نمایندگان هر کدام از مناطق مسکونی) عضو این مجلس هستند. رئیس خلق مصلحتی رئیس جمهور است.
مجلس نمایندگان: پارلمان ترکمنستان ۵۰ نماینده دارد که از پنجاه حوزه انتخاباتی به مدت پنج سال انتخاب میشوند. مجلس ابتکارات رئیس جمهور و تصمیمات خلق مصلحتی را بهعنوان قانون تصویب مینماید و برنامههای کابینه وزیران، بودجه کشور و گزارشهای اجرای بودجه را تأیید مینماید.
جغرافیا
ترکمنستان با مساحت ۴۸۸٬۱۰۰ کیلومتر مربع پنجاه و دومین کشور بزرگ جهان است و کمی از کشور اسپانیا کوچکتر است. این کشور در بین عرضهای جغرافیایی ۳۵ و ۴۳ درجه شمالی و ۵۲ و ۶۷ درجه شرقی قرار دارد. ۸۰ درصد این کشور را صحرای قرهقوم پوشاندهاست و مرکز این کشور میان جلگههای توران و صحرای قرهقوم احاطه گردیدهاست.
کناره دریای خزر در بندر ترکمن باشی
محدوده کوپهداغ از امتداد مرزهای جنوب غربی آغاز که در کوهریزه به ارتفاع ۲۹۱۲ متر میرسد و تا مرزهای جنوب شرقی در استانهای لباب و بالخان و مرزهای ازبکستان ارتفاع رشته کوه کوپهداغ، کوه آرالان به ارتفاع ۱۸۸۰ متر ادامه دارد. از مهمترین رودخانههای ترکمنستان تجن، آمودریا و مرغاب بوده که از ارتفاعت کوپهداغ سرچشمه میگیرند.
ترکمنستان دارای آب و هوای بیابانی نیمه گرمسیری بوده و عمدتاً خشک میباشد. فصل زمستان هوا معتدل و خشک بوده و بیشترین بارندگی در ماههای ژانویه و میاتفاق میافتد که بیشترین بارندگی در امتداد کوههای کوپت داغ صورت میپذیرد. طول خط ساحلی ترکمنستان در دریای خزر ۱۷۶۸ کیلومتر بوده و مهمترین بندر آن شهر کراسنودسک Krasnovodsk است.
اقتصاد
ترکمنستان در فهرست چهار کشور بزرگ تولید کننده گاز طبیعی و چهار کشور تولید کننده نفت در شوروی سابق قرار دارد. ذخائر اثبات شده نفت و گاز این کشور ۲۰۰۰ میلیارد متر مکعب گاز مقام چهاردهم جهان و ۵۴۶ میلیون بشکه نفت است. بیشتر ذخایر نفتی کشور در غرب ترکمنستان از جمله در پهنه دریای خزر متمرکز شدهاست. ذخایر گاز طبیعی تقریباً در سراسر خاک کشور پراکندهاست.
کوههای کپه داغ در آخال
معادن نمک کلسیم در منطقه قویرداق وجود دارد. ذخایر نمکهای طبیعی دریایی در خلیج قرهبوغاز متمرکز است. در این منطقه موادی همچون میرابیلیت و دیگر مواد پر ارزش وجود دارد. بیشتر زمینهای کشاورزی ترکمنستان را دشت قره قوم تشکیل میدهد که اغلب برای چراندن گوسفند قرهگل مورد استفاده قرار میگیرد. در زمینهای کشاورزی کشور محصولاتی همچون پنبه، میوه و تره بار و انگور پرورش میشود. امور پرورش کرم ابریشم نیز توسعه یافتهاست. در طی سالهای اخیر، تولید گندم نیز افزایش خوبی داشتهاست.
ترکمنستان اقتصادی رو به رشد دارد و با توجه به منابع سرشار نفت و گاز و پنبه از طریق سرمایه گذاری مشترک صنایع پایین دست را گسترش دادهاست و جزو معدود کشورهایی است که فراوردههای نفتی صادر میکند. و با فراوری محصول پنبه و با اتکا به نیروی کار خود صنایع فعال نساجی پیشرفتهای دارد که از بازار فروش بالایی در سطح جهان برخوردار میباشد و با فروش سالانه مقدار زیادی گاز به کشورهایی چون اوکراین و روسیه و چند کشور دیگر از جمله ایران، اقدام به کسب درآمدهای سرشار میکند.
از آنجا که ترکمنستان یک کشور محاط در خشکی است، برای ترانزیت کالا از خاک کشورهای همسایه استفاده میکند. خط آهن ترکمنستان به شهر سرخس (در شمال خاوری ایران) متصل است و از آنجا تا بندرعباس امتداد دارد.
مردم
بیشتر مردم ترکمنستان، ترکمن هستند و اقلیت قابل توجهی روس و ازبک نیز در این کشور حضور داند. سایر اقوام قزاقها، تاتارها، اوکراینیها، ارمنیها، آذربایجانیها و بلوچها هستند.
دختر ترکمن با لباس سنتی
براساس آمار سازمان سیا در سال ۲۰۰۳ ترکیب جمعیتی ترکمنستان ۸۵٪ ترکمن، ۵٪ ازبک و ۴٪ روس و ۶٪ از اقوام دیگر است. براساس آمار دولت ترکمنستان در سال ۲۰۰۱ ترکمنها ۹۱٪، ازبکها ۳٪ و روسها ۲٪ جمعیت را شکل دادهاند. جمعیت ترکمنها در ترکمنستان از ۱۹۸۹ تا ۲۰۰۱ حدود دو برابر (از ۲٫۵ میلیون به ۴٫۹ میلیون نفر) شد. اما شمار روسها به کمتر از یکسوم (از ۳۳۴ هزار به ۱۰۰ هزار نفر) کاهش یافتهاست.
مذهب
اسلام مذهب اکثر مردم کشور است. ۸۹٪ ترکمنها مسلمان (اکثرا پیرو مکتب حنفی از مذهب اهل سنت) و ۹٪ پیرو کلیسای ارتدوکس روسیه هستند.
تقسیمات کشوری
ترکمنستان دارای ۵ استان است:
استان آخال
آخال یکی از استانهای ترکمنستان است.
مرکز این استان شهر عشقآباد است.
شهر تاریخی آب نو نیز در این استان قرار دارد.
استان بلخان
بَلْخان (به ترکمنی: Balkan welaýaty / Балкан велаяты) یکی از استانهای ترکمنستان است.
مرکز این استان شهر بلخانآباد (نبیتداغ پیشین) است. ۹۴ درصد از منابع گاز طبیعی ترکمنستان در این استان قرار دارد.
در تاریخ بیهقی آمدهاست: سلطان ماضی ایشان را به بلخانکوه انداخته بود. بازنگردند از دم خصمان تا آنگاه که در کوه بلخان گریزند. به خوارزم و بلخانکوه نزدیک باشیم.
در سدهٔ دهم هجری (شانزدهم میلادی) سالورهای خراسانی ساکن بلخان بودند.
استان داشاغوز
داشاُغوز (نام پیشین: داشحوض) یکی از استانهای ترکمنستان است.
مرکز این استان، شهر داشاغوز است.
این استان، هشت شهرستان و یک شهر دارد.
نام مرکز استان برخی شهرستانها از سال ۱۹۹۵ تغییر کردهاست.
استان لباب
استان لِباب یکی از استانهای ترکمنستان است.
جغرافیا
مرکز این استان شهر ترکمنآباد (چهارجوی) است.
این استان ۱۵ شهرستان و ۳ شهر دارد:
شهرها
برخی نامها از سال ۱۹۹۵ تغییر کردهاند. نامهای پیشین در کمانه آمده است:
شهر معدنلی (گووردک)
شهر سِیدی (نفتزاوودسک)
شهر ترکمنآباد (چهارجوی / آمل)
استان مرو
استان مَرو (به ترکمنی: Mary welaýaty / Мары велаяты) یکی از استانهای ترکمنستان است.
جغرافیا
مرکز این استان شهر ماری است. بازماندههای شهر ایرانی کهن، شهر مرو نیز در این استان است.
استان مرو به یازده شهرستان (به ترکمنی: etrap، اطراف) و یک شهر تقسیم شدهاست.