صنایع دستی استان گیلان
حتما شما هم در مغازه های شهرهای شمالی کشور صنایع دستی زیادی از این خطه دیده اید. قصد داریم در این مطلب در اصفهان تور به معرفی صنایع دستی استان گیلان بپردازیم تا با شناخت بیشتری بار بعدی که به شمال کشور سفر کردید برای عزیزان خود از صنایع دستی این شهر سوغات تهیه کنید.
انواع صنایع دستی گیلان که حاصل ذوق اهالی هنر استان است جایگاه ویژه‌ای در بین گردشگران داشته و آوازه این هنر‌ها تا خارج از مرزهای کشور نیز رفته است.
چادرشب بافی، لباس‌های محلی قاسم آباد، رشتی دوزی، خراطی، ابریشم کشی، حصیربافی، قفل سازی، چلنگری و چموش دوزی تنها چند نمونه از فهرست ۹۰ رشته صنایع دستی گیلان است که اگرچه تنها ۵۰ رشته از آن توانسته به حیات خود ادامه دهد اما جان صنایع دستی در گیلان زنده بوده و زنان و مردان هنرمند، نقش دل بر زمینه صنایع دستی می‌زنند.
رشتی دوزی
این هنر یکی از هنرهای بومی و خاص گیلان است که از طریق دوختن نخ‌های ابریشمی رنگین بر روی سطح پارچه توسط قلاب و ایجاد طرح و نقش‌های رنگارنگ و زیبا صورت می‌گیرد. مرکز عمده هنرمندان رشتی دوز از گذشته در رشت بوده و به همین دلیل این نام بر روی آن نهاده شده است. سجاده، کیف، کلاه، لباس، رومیزی و روتختی رشتی دوزی شده از جمله صنایع دستی مرکز استان گیلان است.
چموش
چموش از پاپوش‌های سنتی گیلان است که از چرم طبیعی برای تهیه آن استفاده می‌شود. مرکز تولید چموش که از مهر اصالت سازمان یونسکو نیز برخوردار است شهرک تاریخی ماسوله است که در ساخت آن از میخ و چسب استفاده نشده و تمام اتصالات آن صرفا با دوخت و بدون پاشنه است.
کدوی منقوش
از جمله صنایع دستی گیلان کدوی منقوش است که از ایجاد نقش و نگارهای زیبا بر روی نوعی کدو به نام کدو قلیانی شکل می‌گیرد. در گذشته از کدوهای منقوش به عنوان قلیان استفاده می‌شد. مرکز عمده تولید این صنایع دستی، آستانه اشرفیه و لاهیجان است.
مرواربافی
مروار نام شاخه‌های نوعی درخت بید است که با پیچاندن آن‌ها و ترکیب ترکه‌های مروار، محصول دستان هنرمندان منطقه آستانه اشرفیه در سبد‌ها، میز و صندلی و کمد و قفسه متبلور می‌شود. انواع محصولات مروار در منطقه آستانه اشرفیه و صومعه سرا تولید و به فروش می‌رسد.
گلیم
گلیم از جمله دست بافته‌های اهالی گیلان است که به صورت دو رو یا ساده بافته می‌شود و در جای جای گیلان به عنوان یکی از هنر‌ها و صنایع دستی مشهور، کم و بیش همچنان بافته و به گردشگران عرضه می‌شود.
جاجیم
این دستبافته نیز که بیشتر در شهرستان ماسال تولید می‌شود به منظور سجاده، پادری، روتختی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
چادرشب و نمد
اهالی قاسم آباد شهرستان رودسر از هنری برخوردارند که شهرهای ملی و حتی بین المللی دارد. زنان و دختران روستای قاسم آباد، با گره زدن تار و پود، چادرشب‌هایی می‌بافند که از معروف‌ترین سوغات گیلان برای گردشگران است. چادرشب‌های رنگارنگ که برای روتختی یا پوشش کوسن و مبل نیز به کار برده می‌شود یکی از اقلام جهیزیه دختران گیلان در قدیم بوده است. اگرچه امروز بیشتر چادرشب‌ها با کاموا بافته می‌شود اما در گذشته بافتن چادرشب‌های ابریشمی مرسوم بوده است. نمد نیز از دیگر تولیدات صنایع دستی قاسم آباد است که علاوه بر این روستا، در ماسال و عمارلو رودبار نیز تولید می‌شود.
شال بافی
شال‌های ضخیم و کرک دار که به حالت نمدی هستند از دیگر صنایع دستی گیلان است که در شهرستان‌های تالش، ماسال و روستای ویسرود شهرستان شفت تولید و بافته می‌شود. از پارچه شال در گذشته برای دوخت لباس‌های مردانه، کلاه و لباس ویژه شبانان استفاده می‌شد.
بافتنی‌های سنتی
در مناطق کوهستانی گیلان انواع بافتنی‌های سنتی همچون جوراب و دستکش تولید می‌شود که معمولا با پشم و ابریشم بافته می‌شوند. این دست بافته‌های سنتی در کنار عروسک‌های بافته شده از جمله سوغات صنایع دستی ماسوله و همینطور شفت محسوب می‌شوند.
لباس محلی
لباس محلی که به دلیل تنوع قومی در گیلان در مناطق مختلف به شکل‌های متنوع دوخته می‌شود یکی دیگر از صنایع دستی استان گیلان به شمار می‌آید. مراکز مهم تولید لباس محلی، قاسم آباد، تالش، رودبار، رشت و سیاهکل بوده و این لباس در فهرست میراث معنوی ملی به ثبت رسیده است.
محصولات چوبی
در جای جای استان سرسبز گیلان انواع صنایع دستی با چوب تولید می‌شود. سوخت روی چوب، خراطی، نازک کاری، معرق و منبت چوب نیز از دیگر صنایع دستی گیلان است که به شکل‌های مختلف موجود بوده و به عنوان یکی از جذاب‌ترین سوغات گیلان برای گردشگران محسوب می‌شود.
حصیربافی
حصیربافی یکی از قدیمی‌ترین صنایع دستی و شاید کهن‌ترین آن‌ها در گیلان است که در فهرست میراث معنوی ملی نیز به ثبت رسیده است. در گیلان بافت انواع زیرانداز، سبد و کلاه از حصیر متداول است. امروزه بافت حصیر در بندرانزلی و خمام رایج است و به عنوان صنایع دستی این مناطق به فروش می‌رسد.
سفالگری
سفالگری نیز یکی از صنایع دستی بومی و قدمت دار گیلان است که این هنر در انواع ظروف سفالی لعاب دار و بدون لعاب سنتی نظیر گمج، خمره، کوزه و تنور در گیلان متبلور می‌شود. سفالگری هم اکنون در روستاهای جیرده شفت، لارسر صومعه سرا و همینطور سیاهکل رواج دارد.
بامبو بافی
بامبو نوعی خیزران است که در زمین‌های مردابی و پر آب به عمل می‌آید. صنعت بامبوبافی همزمان با رواج کشت چای به جهت پیوستگی غیر مستقیم که با آن داشته، در گیلان متداول شده است.
خاصیت ارتجاعی و شکل پذیری نی بامبو این امکان را فراهمی می‌آورد تا با استفاده از آن محصولات متنوع و در عین حال با ظرافت و زیبای فراوان ساخته یا بافته شود. مرکز اصلی تولید و بافت محصولات بامبویی اطراف شهرستان لاهیجان خصوصا روستای لیالستان است.
