مصر؛ مهد تمدن و فرهنگ
بدون شک یکی از مهم ترین مبداهای تاریخ بشریت مصر است که اهرام ثلاثه آن نمودی از تاریخ چندهزار ساله آن می باشد. هنوز که هنوز است محققان تاریخی در سراسر دنیا نحوه ساخت اهرام ثلاثه را با آن ارتفاع کشف نکرده اند و با اختلاف های زیاد تاریخی در این مورد روبرو هستند. قصد داریم در این مطلب به معرفی کشور مصر پرداخته و شما را با این کشور تاریخی و مهم آشنا کنیم.
جمهوری عربی مصر
جمهوري عربي مصر كشوري با آب و هواي مديترانه اي گرم و خشك مي باشد. طول جغرافيايي اين كشور از ۲۴ درجه شرقي تا ۴۷ درجه شرقي امتداد يافته است.
مساحت اين كشور بالغ بر ۱ ميليون كيلومتر مربع ميباشد كه تقريباً ۴ درصد آن را زمينهاي زراعي تشكيل ميدهند.
جمعيت كشور مصر در آخرين سرشماري بالغ بر ۸۵ ميليون نفر برآورد گرديده است.
مصر از لحاظ تراكم جمعيتي يكي از پرتراكم ترين كشورهاي جهان محسوب مي گردد چرا كه تعداد ۱۱۲۰ نفر در هر كيلومتر مربع از خاك آن ساكن مي باشند.
زبان رسمي و نوشتاري اين كشور زبان عربي استاندارد امروزي و زبان گفتاري نيز لهجه خاصّي از عربي مي باشد.
علاوه بر زبان عربي ، زبان انگليسي و به نسبت كمتري زبان فرانسه در زمينه هاي تجاري و آموزشي اين كشور مورد استفاده قرار مي گيرند.
تقريباً ۹۰ درصد از مردم كشور مصر مسلمان مي باشند . اقليت مذهبي اين كشور را مذهب مسيحيت (قبطي) به ميزان ۸ تا ۱۰ درصد تشكيل مي دهد.
نوع حكومت اين كشور جمهوري همراه با قوانين پارلماني مي باشد. در اين كشور پارلمان دو مجلسي يعني مجلس ملي (با ۴۵۸ كرسي) و مجلس شورا (با ۲۵۸ كرسي) فعاليت دارند.
جغرافیای مصر
مصر سرزمینی است در شمال شرقی قاره آفریقا که با مساحت ۴۴۹،۰۰۱،۱ کیلومتر مربع، بیست و هشتمین کشور بزرگ جهان محسوب می‌شود .در شمال مصر دریای مدیترانه و در مشرق آن دریای سرخ قرار دارد . از سمت جنوب با سودان و از غرب با کشور لیبی همسایه است. از ناحیه صحرای سینا با فلسطین نیز ارتباط دارد .
پایتخت مصر شهر قاهره است و از دیگر شهرهای مهم آن می‌توان به اسکندریه، اسوان ، جیزه ، فیوم و پرت سعید اشاره کرد . شهرهایی مانند سلوم ، بردیا ، سیدی برانی، مطروح و العلمین نیز به سبب وقایعی که طی جنگ جهانی دوم در آنها به وقوع پیوست مشهور شده‌اند .
در شرق و شمال شرقی این کشور شبه جزیره سینا قرار دارد که تا قبل از قرن نوزدهم به خاک مصر متصل بود . اما در این قرن کانال سوئز را حفر کردند که آن را از خاک مصر جدا و دریای سرخ را به دریای مدیترانه متصل می‌کرد . این کانال ۱۶۸ کیلومتر طول دارد و چون مسیر ارتباطی میان سه قاره اروپا ، آسیا و آفریقاست ، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
سرزمین مصر به سه قسمت تقسیم می‌شود :
۱- صحرای شرقی یا عربی.
۲- شبه جزیره سینا و اراضی نیل.
۳- صحرای غربی.
مصر آخرین کشوری است که رود نیل از آن می گذرد و سپس به دریای مدیترانه می‌ریزد . در محل پیوستن نیل به دریا ، دلتای نیل به وجود آمده که سرزمین اصلی کشاورزی این کشور است . در اطراف این رود نیز کشاورزی رونق بسیار دارد.
تاریخ و تمدن مصر
مصر یکی از قدیمی‌ترین کشورهای جهان است و تمدن آن – که در حاشیه رود نیل شکل گرفته – در زمره کهن‌ترین تمدن ها محسوب می‌شود ، چرا که از حدود ۴ هزار سال قبل از میلاد به وجود آمده است .
مصر باستان سرزمین فراعنه بود و آثار تاریخی مهمی چون اهرام ثلاثه و معابد بزرگ را از آن دوران به یادگار دارد . بسیاری از پیامبران بزرگ مانند حضرت یوسف (ع) و حضرت موسی (ع) نیز در همان دوران در سرزمین مصر ظهور کردند. دولت قدیم مصر در سال ۵۲۴ ق. م به دست ایرانی ها سقوط کرد.
در سال ۳۳۲ ق.م اسکندر این سرزمین را تصرف کرد و تا سال‌ها بعد سلسله بطاسه که از جانشینان اسکندر بودند بر آن حکمفرما شدند. در سال ۶۴۱ میلادی (۱۹ هجری قمری) در زمان خلیفه دوم مسلمانان این کشور را فتح کردند . از آن زمان مصر همواره از سرزمین‌های مهم برای حکومت اسلامی بوده و تا سال ۱۵۱۷ میلادی که دولت عثمانی بر مصر تسلط یافت در دست خلفای اموی و عباسی و فاطمی بود. در سال ۱۷۹۸ ناپلئون به آنجا لشگر کشید و در سال ۱۸۰۵ میلادی محمد علی پاشا از طرف دولت عثمانی حاکم آنجا شد و سلسله جدید مصر را تشکیل داد.
مصر تا مدت‌ها تحت الحمایه انگلستان بود ولی پس از جنگ جهانی اول بر اثر فشار مردم ، انگلستان استقلال مصر را اعلام کرد.
فرهنگ مصر باستان
اين كشور با تمدن ۳۰۰۰ ساله به جهت توانايي در معماري و استفاده از رودخانة نيل براي اهداف كشاورزي، اجتماعي، فرهنگي و مذهبي در زمينة فرهنگ به اوج خود رسيده بود.
اهميت رودخانه نيل در زندگي مصريان باستان در تاريخ گذشته اين كشور قابل رويت بوده و اثرات آن بر جنبه هاي مختلف هنري ، مذهبي ، فرهنگي ، سياست و زندگي اجتماعي اين كشور منعكس گرديده است.
مصريان باستان جهت جاودانه نمودن فراعنه (فرعونهاي مصر)، با ساختن بناهاي يادبود، گنبدها، معابد و مجسمه هاي بزرگ از تمثال آنان به اين امر تحقق بخشيده و در واقع بخش عمده اي از فرهنگ و هنر اين كشور را طرح ريزي نموده اند.
تصاوير حك شده، خطوط نوشتاري هيروگليف و نقوش ديواري از جملة آثاري مي باشند كه بر ديواره هاي آثار باستاني مصر باستان حكاكي شده و خود به مقدار زيادي نشان دهنده آداب و رسوم و فرهنگ مردم مصر باستان مي باشد.
با نگرشي در آثار خطي به جا مانده از دوره مصر باستان مي توان پي برد كه اولين زبان نوشتاري در مصر باستان به واسطة نياز به ثبت عناصري چون بارش باران و فصل برداشت محصول بوجود آمده است.
ساختار فرهنگی
نماي فرهنگي كشور مصر تحت تأثير عواملي چون اسلام (كه مذهب ۹۰ درصد از مردم كشور را تشكيل مي دهد) ، مسيحيت (كه مذهب ۸ تا ۱۰ درصد از مردم را تشكيل مي دهد)، فرآيند مدرنيزه سازي كشور كه از اوايل قرن ۱۹ ميلادي آغاز گرديده و بالاخره جبهه گيري عليه فرهنگ آمريكايي و تمايل به سمت اسلامي سازي فرهنگ كشور قرار دارد.
اصلي ترين عاملي كه در عصر حاضر بر فرهنگ كشور تأثير داشته وقوع انقلاب سال ۱۹۵۲ و رهايي كشور از تسلط نيمه استعماري مي باشد چرا كه پس از انقلاب مذكور جامعة مصري با شتاب به برنامه ريزي مناسب در زمينه هاي مختلف سياسي، اجتماعي و اقتصادي پرداخته و با كنترل كشور از طريق برپايي حكومت دموكراتيك در واقع در راه تدوين فرهنگ جديد براي كشور قدم برداشت. از جمله فعاليت هاي مهم كه پس از آزادي كشور به عمل آمد مي توان به ارائه منشور ملي توسط جمال عبدالناصر در سال ۱۹۶۲ اشاره نمود.
ميراث فرهنگي
اگرچه وجود تمركز در برنامه ريزي هاي فرهنگي امري ضروري است اما اين بدان معني نيست كه كلية اماكن فرهنگي در شهرهاي بزرگ و پايتخت متمركز شده و تصميمات اساسي در چنين اماكني اتخاذ مي گردد.
در شهرها و روستاهاي دورافتاده و فقير كشور، ناآگاهي مردم باعث زوال اشكال گوناگون فرهنگي به استثناي مراسم مذهبي شده است. از اين رو يكي از اصلي ترين اهداف وزارت فرهنگ مصر تلاش در جهت ساماندهي فرهنگ كشور نه تنها در شهرهاي بزرگ بلكه در نقاط دور افتاده و روستاهاي كشور مي باشد.
در جهت نيل به اين هدف، بخش فرهنگ مردمي تحت نظارت وزارت فرهنگ كشور مصر داير گرديد. هدف از ايجاد چنين بخش فرهنگي، طرح ريزي برنامه هايي جهت تأسيس مراكز فرهنگي در ايالات مختلف كشور مي باشد.
تأسيس كانون ها و مراكز فرهنگي عامل مهمي در جهت انتقال فرهنگ از شهر قاهره به ساير شهرهاي كشور و به ويژه شهرهاي دور افتاده در ضمن ابقاي فرهنگ هاي محلي مي باشد.
كشور مصر كه از آن تحت عنوان مهد تمدن نام برده مي شود نقش مهمي در خلق، انتقال و گسترش حيات فرهنگي جهان داشته و به عنوان موزه اي گسترده از تمدن هاي جهان محسوب مي گردد.
مي بايست گفت كه در اين كره خاكي هيچ يك از كشورهاي جهان به اندازة كشور مصر داراي چنين آثار باستاني نمي باشند ( قدمت برخي از اين آثار به ۴ تا ۵ هزار سال بالغ مي گردد).
به دليل وجود تمدن چندين هزار ساله كشور و ارزش و اهميت آن؛ فعاليت هاي دولتي جهت حفظ ، نگهداري و مراقبت از اين آثار تقريباً از اوايل دهة ۱۹۹۰ تحت نظارت وزارت فرهنگ كشور آغاز گرديده است.
مسؤوليت مراقبت از آثار باستاني كشور از طريق وزارت فرهنگ به عهده دايرة حفظ آثار باستاني اين وزارت نهاده شده است.
دايرة حفظ آثار عتيقه و تاريخي كشور از مركز اسناد مصر باستان ، بنياد مالي پروژه هاي آثار باستاني ، موزه ها (موزه آثار باستاني) و مركز تمثال هاي تاريخي متشكل شده است.
وزارت فرهنگ كشور مصر به منظور حفاظت و نگهداري هر چه بهتر از آثار تاريخي و باستاني كشور به انعقاد قراردادهايي با كشورهاي جهان از جمله كشورهاي فرانسه و لهستان در زمينه بازسازي اماكن و مراكز تاريخي باستاني و مراكز اسلامي قاهره و تبديل برخي از آنها به مراكز فرهنگي مبادرت نموده است.
سوغات کشور مصر
مصر هم مجسمه های سوغاتی مخصوص خود را دارد. این مجسمه های فرعون، نماد مصر میباشند.
پایان بردن تور مصر بدون خرید محسمه ابوالهل یا اهرام مصر یا شتر امکان پذیر نیست حتما اینها را در چمدان خود جای بدهید تا یاد آوری از این کشور اسرار آمیز باشد.
