مسأله ۷۷۷ ـ مستحب است در مسجدالحرام يا در مقام ابراهيم احرام ببندد.
مسأله ۷۷۸ ـ اگر احرام را فراموش كرد و به عرفات يا مشعر رفت و بعد يادش آمد، واجب است به مكه برگردد و احرام ببندد. و اگر امكان نداشت يا وقت تنگ بود همانجا محرم شود.
مسأله ۷۷۹ ـ در فرض سابق اگر بعد از وقوف مشعر متوجه شد، بايد فوراً همانجا محرم شود و حج را تمام كند، و بنابر احتياط مستحب سال آينده حج را اعاده كند، و اگر بعد از اتمام اعمال حج متوجه شد حج او صحيح است.
مسأله ۷۸۰ ـ اگر بعد از خروج از مكه يادش آمد كه تلبيه نگفته حكم دو مسأله سابق را دارد.
مسأله ۷۸۱ ـ جاهل به مسأله در حكم كسى است كه آن را فراموش كرده، و بايد طبق احكام آن عمل كند.
مسأله ۷۸۲ ـ اگر از روى علم و عمد احرام را تا زمان فوت وقوف در عرفات ترك كند حج او باطل است.
مسأله ۷۸۳ ـ اگر بعد از احرام ديوانه شود، احرام و حج او باطل است، و احتياط مستحب آن است كه در صورت بهبودى عمره مفرده اى انجام دهد، گرچه با استنابه باشد.

 

 

 

مستحبات احرام حج

مسأله ۷۸۴ ـ امورى كه در احرام عمره مستحب بود در احرام حج نيز مستحب است و پس از اينكه شخص، احرام بسته و از مكه بيرون آمد همين كه بر ابطح مشرف شود، به آواز بلند تلبيه بگويد، و چون متوجه منى شود بگويد:

«اَللَّهُمَّ إيّاكَ أرْجُو، وَ إيّاكَ أدْعُو، فَبَلِّغْنِي أَمَلِي، وَ أصْلِحْ لِي عَمَلِي».

و با دلى آرام با تسبيح و ذكر حق تعالى برود، و چون به منى رسيد بگويد:

«اَلْحَمْدُللهِِ الَّذِي أقْدَمَنِيها صالِحاً فِي عافِيَة وَ بَلَّغَنِي هذَا الْمَكانِ».

و چون داخل منى شد بگويد:

«اَللَّهُمَّ هذِهِ مِنى، وَ هِيَ مِمّا مَنَنْتَ بِهِ عَلَيْنا مِنَ الْمَناسِكِ، فَاَسْأَلُكَ أنْ تَمُنَّ عَلَيَّ بِما مَنَنْتَ عَلى أنْبِيائِكَ، فَاِنَّما أنَا عَبْدُكَ وَ فِي قَبْضَتِكَ».

و مستحب است شب عرفه را در منى بوده و به اطاعت الهى مشغول باشد، و بهتر آن است كه عبادات و خصوصاً نمازها را در مسجد خيف بجا آورد، و چون نماز صبح را خواند تا طلوع آفتاب تعقيب گفته پس به عرفات روانه شود، و اگر خواسته باشد بعد از طلوع صبح روانه شود مانعى ندارد، ولى سنت آن است كه تا آفتاب طلوع نكرده از وادى مُحَسّر رد نشود، و روانه شدن پيش از صبح مكروه است، و چون به عرفات متوجه شود اين دعا را بخواند:

«اَلّلهُمَّ إلَيْكَ صَمَدْتُ، وَ إيّاكَ اعْتَمَدْتُ، وَ وَجْهَكَ أرَدْتُ، أسْأَلُكَ أنْ تُبارِكَ لِي فِي رِحْلَتِي، وَأنْ تَقْضِيَ لِي حاجَتِي، وَ أن تَجْعَلَنِي مِمَّنْ تُباهِي بِهِ اليَوْمَ مَنْ هُوَ أفْضَلُ مِنِّي».

۲ ـ وقوف در عرفات

مسأله ۷۸۵ ـ پس از احرام حج، بر محرم واجب است روز نهم ماه ذى حجه در عرفات كه بيابانى است معروف و در فاصله حدود ۲۰ كيلومترى شرق مكه قرار دارد، وقوف كند.
مسأله ۷۸۶ ـ اگر از روى علم و عمد و بدون عذر وقوف ركنى عرفات را ترك كند حج او باطل است، و وقوف اضطرارى او كفايت نمى كند.
مسأله ۷۸۷ ـ طهارت از حدث در وقوف عرفات شرط نيست. بنابراين حائض يا نفساء يا جنب مى تواند در عرفات وقوف كند.

شرايط صحت وقوف

درصحت وقوف رعايت اين موارد لازم است :

۱ ـ نيت.
۲ ـ محل وقوف.
۳ ـ وقت وقوف.
۴ ـ كيفيت وقوف.

نيت

مسأله ۷۸۸ ـ ماندن در عرفات از عبادات است، و بايد به قصد قربت انجام شود، و ريا موجب بطلان آن مى شود.
مسأله ۷۸۹ ـ اگر مى دانسته كه ماندن در عرفات به عنوان بخشى از مناسك حج است، و بايد با قصد قربت انجام شود، ولى در زمان وقوف از نيت آن غافل بوده، همين كه قصد ارتكازى داشته، وقوف او صحيح است.

محل وقوف

مسأله ۷۹۰ ـ شخص بايد مطمئن باشد محلى را كه وقوف كرده سرزمين عرفات است.
مسأله ۷۹۱ ـ رفتن بالاى «جبل الرحمه»(۱) هنگام وقوف مكروه است، ولى قبل از زمان وقوف مانعى ندارد.
مسأله ۷۹۲ ـ مسجد نمره خارج از عرفات است، لذا حاجى هنگام وقوف نمى تواند به آنجا برود.
مسأله ۷۹۳ ـ حدود عرفات چنانچه مورد اطمينان يا تأييد اهل محل باشد معتبر است.
وقت وقوف
مسأله ۷۹۴ ـ وقت وقوف در عرفات از ظهر روز نهم تا مغرب (وقت نماز مغرب) مى باشد.
مسأله ۷۹۵ ـ تأخير وقوف در عرفات حتى به مقدار نماز ظهر و عصر جايز نيست.

۱ ـ جبل الرحمه نام كوهى است معروف در سرزمين عرفات.

مسأله ۷۹۶ ـ وقوف در عرفات در تمام بعدازظهر (از ظهر تا مغرب) واجب است، اما تمام آن ركن نيست. بنابراين اگر تنها مقدارى از اين مدت را در عرفات بماند حج او صحيح است، هر چند در ترك عمدى بقيه مدت گناه كرده است.
مسأله ۷۹۷ ـ اگر قبل از مغرب عمداً از عرفات بيرون برود بايد يك شتر كفاره بدهد. ولى اگر پشيمان شود و قبل از مغرب به عرفات برگردد كفاره واجب نيست، هر چند مطابق احتياط است. و حتى اگر بدون پشيمان شدن براى انجام كارى برگردد و تا مغرب بماند كفاره واجب نيست.
مسأله ۷۹۸ ـ احتياطاً كفاره مذكور را در روز عيد و در منى قربانى كند، اما در شرايط فعلى كه قربانى در آنجا از بين مى رود در شهر خود قربانى كند و به مصرف فقرا برساند.
مسأله ۷۹۹ ـ اگر نتواند يك شتر قربانى كند بايد هيجده روز روزه بگيرد، و احتياط مستحب اين است كه هيجده روز را پشت سر هم روزه بگيرد.
مسأله ۸۰۰ ـ اگر جهلاً يا سهواً قبل از مغرب از عرفات خارج شد، هر وقت متوجه شد بايد برگردد، و اگر برنگشت گناهكار است ولى كفاره ندارد، هر چند مطابق احتياط است.
مسأله ۸۰۱ ـ بيماران و ضعفا و همراهان آنها اگر كوچ بعد از غروب برايشان حرج و مشقت داشته باشد مى توانند قبل از غروب از عرفات خارج شوند.
مسأله ۸۰۲ ـ وقت اضطرارى وقوف در عرفات شب عيد قربان تا طلوع فجر است.
مسأله ۸۰۳ ـ اگر به جهت عذرى مثل فراموشى، تنگى وقت، ندانستن مسأله، بيمارى، شدت گرما در وقت اختيارى حتى وقوف ركنى عرفات را درك نكرد، بايد در وقت اضطرارى در عرفات بماند، كه در اين صورت حج او صحيح است. و اگر بدون عذر وقوف اضطرارى عرفات را هم درك نكرد، حج او باطل مى شود.

كيفيت وقوف

مسأله ۸۰۴ ـ وقوف ركنى عرفات مسماى وقوف است. به اين معنا كه بگويند مقدارى در عرفات بوده است، حتى يك يا دو دقيقه، بنابراين اگر همين مقدار را بعدازظهر روز نهم در عرفات باشد حج او صحيح است.
مسأله ۸۰۵ ـ مراد از وقوف بودن در آن مكان است. خواه سواره باشد يا پياده، نشسته باشد يا ايستاده يا در حال راه رفتن، خواب باشد يا بيدار. ولى اگر در تمام مدت وقوف خواب يا بيهوش باشد وقوف او باطل است.

مستحبات وقوف در عرفات

مسأله ۸۰۶ ـ در عرفات چند چيز مستحب است:

۱ ـ نيت وقوف را به زبان بگويد، به اين گونه: «از ظهر شرعى امروز تا مغرب براى انجام حج تمتع از حجة الاسلام در عرفات مى مانم قربة إلى الله» و اگر حج استحبابى يا نيابتى است آن را نيز ذكر كند، و در حج نيابتى اسم منوب عنه را نيز به زبان آورد.
۲ ـ با طهارت بودن در حال وقوف.
۳ ـ غسل كردن، و بهتر است كه نزديك ظهر باشد.
۴ ـ آنچه موجب تفرق حواس است از خود دور سازد، تا آنكه قلب او متوجه ذات اقدس الهى گردد.
۵ ـ در زمين هموارى كه طرف چپ «جبل الرحمه» است وقوف كند، بطورى كه اگر رو به قبله قرار گيرد جبل الرحمه سمت راست او قرار گيرد. و بالا رفتن از كوه مكروه است.

۶ـ در اول وقت، نماز ظهر و عصر را به يك اذان و دو اقامه بجا آورد.
۷ ـ قلب خود را به حضرت حق جلّ و علا متوجه ساخته، و حمد الهى و تهليل و تمجيد كرده، و ثناى حضرت حق را بجا آورد، پس از آن صدمرتبه: «اللهُ أكْبَر» و صد مرتبه: سوره «توحيد» را بخواند، و آنچه خواهد دعا كند و از شيطان رجيم به خدا پناه ببرد، و اين دعا را نيز بخواند:

«اَلَّلهُمَّ رَبِّ الْمشَاعِرِ كُلِّها فُكَّ رَقَبَتِي مِنَ النَّارِ وَ أوْسِعْ عَلِيَّ مِنْ رِزْقِكَ الْحَلالِ وَادْرَأْ عَنِّي شَرَّ فَسَقَةِ الْجِنِّ وَ الاِْنْسِ، اَلَّلهُمَّ لاتَمْكُرْ بِي وَلا تَخْدَعْنِي وَلا تَسْتَدْرِجْنِى يا أسْمَعَ السَّامِعينَ وَ يا أبْصَرَ النَّاظِرينَ وَ يا أسْرَعَ الْحاسِبِينَ وَ يا أرْحَمَ الرَّاحِمِينَ أسْأَلُكَ أنْ تُصَلِّيَ عَلى مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد وَ أنْ تَفْعَلَ بي كَذا وَ كَذا».

و به جاى «كذا و كذا» حاجات خود را نام ببرد.

۸ ـ پس دستهاى خود را به طرف آسمان بردارد و بگويد:

«اَلَّلهُمَّ حاجَتِي إلَيْكَ الَّتِي إنْ أعْطَيْتَنِيها لَمْ يَضُرَّنِى ما مَنَعْتَنِى وَ إنْ مَنَعْتَنِيها لَمْ يَنْفَعْنِي ما أعْطَيْتَنِي، أسْأَلُكَ خَلاصَ رَقَبَتِي مِنَ النَّارِ اَلَّلهُمَّ إنِّي عَبْدُكَ وَ مِلْكُ ناصِيتَي بِيَدِكَ وَ أجَلِى بِعِلْمِكَ، أسْألُكَ أنْ تُوَفِّقَنِي لِما يُرْضِيكَ عَنِّي وَ أنْ تُسَلِّمَ مِنِّي مَناسِكِيَ الَّتِي أرَيتَها خَلِيلَكَ إبْراهِيمَ صَلَواتُ اللهِ عَلَيْهِ وَ دَلَلْتَ عَلَيْها نَبِيَّكَ مُحَمَّداً صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ، اَلَّلهُمَّ اجْعَلْنِي مِمَّنْ رَضِيتَ عَمَلَهُ وَ أطَلْتَ عُمْرَهُ وَ أحْيَيْتَهُ بَعْدَ الْمَوْتِ».

۹ ـ اين دعا را بخواند:
«لا إلهَ إلاَ اللهُ وَحْدَهُ لا شَريكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ يُحْيِي و يُمِيتُ وَ هُوَ حَىٌ لايَمُوتُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَ هُوَ عَلى كُلِّ شَيْءقَدِيرٌ، اَلَّلهُمَّ لَكَ الْحَمْدُ كَالَّذِي تَقُولُ وَ خَيْراً مِمّا نَقُولُ وَ فَوْقَ ما يَقُولُ الْقائِلُونَ، اَلَّلهُمَّ لَكَ صَلاتِي وَ نُسُكِي وَ مَحْياي وَ مَماتِي وَ لَكَ تُراثِى (بَراءَتِى خل) وَ بِكَ حَوْلِي وَ مِنْكَ قُوَّتِي، اَلَّلهُمَّ إنِّي أعُوذُبِكَ مِنَ الْفَقْرِ وَ مِنْ وَساوِسِ الْصُّدُورِ وَ مِنْ شَتاتِ الاَْمْرِ و مِنْ عَذابِ الْقَبْرِ، اَلَّلهُمَّ اِنِّي أسْألُكَ خَيْرَ الرِّياح وَ أعُوذُبِكَ مِنْ شَرِّ ما يَجِيءُ بِهِ الْرِّياحُ وَ أَسْأَلُكَ خَيْرَ الْلَّيْلِ وَ خَيْرَ النَّهارِ، اَلَّلهُمَّ اجْعَلْ فِي قَلْبِي نُوراً و في سَمْعِي وَ بَصَرِي نُوراً وَ فِي لَحْمِي وَ دَمِي وَ عِظامِي وَ عُرُوقِي وَ مَقْعَدِي وَ مَقامِي وَ مَدْخَلِي وَ مَخْرَجِي نُوراً وَ أعْظِمْ لِي نُوراً يا رَبِّ يَوْمَ ألْقاكَ إنَّكَ عَلى كُلِّ شَيْء قَديرٌ».

۱۰ ـ در اين روز تا مى تواند از خيرات و صدقات كوتاهى نكند.

۱۱ ـ رو به قبله باشد، و اين اذكار را بگويد:
«سُبْحانَ اللهِ» صد مرتبه «اللهُ أكْبَرُ» صد مرتبه «ماشاءَ اللهُ لا قُوَّةَ إلاّ بِاللهِ» صد مرتبه «أشْهَدُ أنْ لا إلهَ إلاّ اللهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ لَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ يُحْيِى وَ يُمِيتُ وَ يُمِيتُ وَ يُحْيِى وَ هُوَ حَىٌّ لايَمُوتُ بِيَدِهِ الخَيْرُ وَ هُوَ عَلى كُلِّ شَيْء قَدِيرٌ» صد مرتبه.

۱۲ ـ پس از اول سوره بقره ده آيه بخواند، و سه مرتبه سوره توحيد، و آية الكرسى را بخواند تا آخر، پس اين آيات را بخواند:

«إنَّ رَبَّكُمُ اللهُ الَّذِيْ خَلَقَ السَّماواتِ وَالاَْرْضَ فِي سِتَّةِ أيّام ثُمَّ اسْتَوى عَلَى الْعَرْشِ يُغْشِي الْلَّيْلَ النَّهارَ يَطْلُبُهُ حَثِيثاً وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ وَالنُجُوْمَ مُسَخَّرات بِأمْرِهِ اَلا لَهُ الْخَلْقُ والاَْمْرُ تَبارَكَ اللهُ رَبُّ الْعالَمِينَ * اُدْعُوْا رَبَّكُمُ تَضَرُّعاً وَ خُفْيَةً إنَّهُ لا يُحِبُّ المُعْتَدِينَ * وَلا تُفْسِدُوا فى الاَْرْضِ بَعْدَإصْلاحِها وَادْعُوهُ خَوْفاً وَ طَمَعاً إنَّ رَحْمَتَ اللهِ قَرِيبٌ مِنَ الْمُحْسِنِينَ».

 

 

 

۱۳ ـ پس سوره «قُلْ أعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَق» و سوره «قُل أَعُوذُ بِرَبِّ النّاسِ» را بخواند.
۱۴ ـ نعمتهاى الهى را ياد كند و خدا را حمد و سپاس گويد. و همچنين بر أهل و مال و ساير چيزهايى كه حضرت حق به او تفضل نموده حمد كند و بگويد:
«أللَّهُمَّ لَكَ الْحَمْدُ عَلى نَعْمائِكَ الَّتي لاتُحْصى بِعَدَد وَلا تُكافَأُ بِعَمَل».
و به آياتى از قرآن كه در آنها ذكر حمد شده است خدا را حمد كند، و به آياتى كه در آنها ذكر تسبيح شده است خدا را تسبيح كند، و به آياتى كه در آنها تكبير شده است خدا را تكبير گويد. و به آياتى كه در آنها ذكر تهليل شده است خدا را تهليل كند، و بر محمد و آل محمد عليهم الصلاة والسلام زياد صلوات بفرستد. و به هر اسمى از اسماء الله كه در قرآن موجود است خدا را بخواند، و به آنچه از اسماء الهى كه در ياد دارد خدا را ذكر كند، و به اسماء الهى كه در آخر سوره حشر موجوداست خدا را بخواند، و آنها عبارتند از:

«اللهُ عالِمُ الْغَيْبِ وَالشّهادَةِ الرَّحْمنُ الرَّحِيمُ الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ السَّلامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَيْمِنُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ اَلمُتَكَبِّرُ الخالِقُ الْبارِىءُ المُصَوِّرُ».

و اين دعا را بخواند:

«أَسْأَلُكَ يا اللهُ يا رَحْمنُ، بِكُلِّ اسْم هُوَ لَكَ، وَ أسْألُكَ بِقُوِّتِكَ وَ قُدْرَتِكَ وَ عِزَّتِكَ، وَ بِجَمِيع ما أحاطَ بِهِ عِلْمُكَ، وَبِجَمْعِكَ وَ بِأرْكانِكَ كُلِّها، وَ بِحَقِّ رَسُولِكَ صَلواتُ اللهِ عَلَيْهِ وَآلِهِ، وَبِاسْمِكَ الاَْكْبَرِ الأكْبَرِ، وَبِاسْمِكَ الْعَظِيمِ الَّذِي مَنْ دَعاكَ بِهِ كانَ حَقّاً عَلَيْكَ أنْ لا تُخَيِّبَهُ، وَ بِاسْمِكَ الاْعْظَمِ الاْعْظَمِ الَّذْي مَنْ دَعاكَ بِهِ كانَ حَقّاً عَلَيْكَ أنْ لاتَرُدَّهُ، وَ أنْ تُعْطِيَهُ ماسَأَلَ، أنْ تَغْفِرَ لِي جَمِيعَ ذُنُوبِي فِي جَمِيعِ عِلْمِكَ فِيَّ».

۱۵ ـ هر حاجتى كه دارد بخواهد و از خداوند سبحانه و تعالى طلب كند كه توفيق حج را در سال آينده و هر سال پيدا كند.

۱۶ ـ هفتاد مرتبه بگويد: «أسْألُكَ الْجَنَّة» و هفتاد مرتبه «أسْتَغْفِرُاللهَ رَبِّي وَ أتُوبُ إلَيْهِ».

۱۷ ـ پس اين دعا را بخواند:

«أللَّهُمَّ فُكَّنِي مِنَ النَّارِ، وَأوْسِعْ عَلَىَّ مِنْ رِزْقِكَ الْحَلالِ الطَيَّبِ، وَادْرَأْ عَنِّي شَرَّ فَسَقَةِ الْجِنِّ وَالاِْنْسِ، وَ شَرَّ فَسَقَةِ الْعَرَبِ وَالْعَجَمِ».

۱۸ ـ نزديك غروب آفتاب بگويد:

«اَللَّهُمَّ إنِّي أعُوذُبِكَ مِنَ الفَقْرِ، وَ مِنْ تَشَتُّتِ الاُْمُوُرِ، وَ مِنْ شَرِّ ما يَحْدُثُ بِالْلَّيْلِ وَالنَّهارِ، أمْسى ظُلْمِي مُسْتَجِيراً بِعَفْوِكَ، وَ أمْسى خَوْفِي مُسْتَجِيراً بِأمانِكَ، وَأمْسى ذُنُوْبِي مُسْتَجِيرَةً بِمَغْفِرَتِكَ، وَأمْسى ذُلِّي مُسْتَجِيراً بِعِزِّكَ، وَ أمْسى وَجْهِيَ الْفانِيَ الْبالِي مُسْتَجِيْراً بِوَجْهِكَ الباقِي، ياخَيْرَ مَنْ سُئِلَ، وَيا أجْوَدَ مَنْ أعْطى، جَلِّلْنِي بِرَحْمَتِكَ، وألْبِسْنِي عافِيَتَكَ، وَاصْرِفْ عَنِّي شَرَّ جَمِيعِ خَلْقِكَ».

و بدان كه ادعيه وارده در اين روز شريف بسيار است، و هر قدر كه ميسور باشد خواندن دعا مناسب است.

۱۹ ـ بسيار خوب است كه در اين روز دعاى حضرت سيدالشهداء(عليه السلام) و دعاى حضرت زين العابدين سلام الله عليه را كه در صحيفه كامله است خوانده شود.
۲۰ ـ بعد از غروب آفتاب بگويد:

«اَللَّهُمَّ لاتَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ هذَا الْمَوْقِفِ، وَارْزُقْنِيهِ مِنْ قابِل أبَداً ما أبْقَيْتَنِي، وَاقْلِبْنِيَ الْيِوْمَ مُفْلِحاً مُنْجِحاً مُسْتَجاباً لِي، مَرْحُوماً مَغْفُوراً لِي، بأفْضَلِ ما يَنْقَلِبُ بِهِ الْيَوْمَ أحَدٌ مِنْ وَفْدِكَ، وَ حُجّاجِ بَيْتِكَ الْحَرامِ، وَاجْعَلْنِيَ الْيِوْمَ مِنْ أكْرَمِ وَفْدِكَ عَلَيْكَ، وَأعْطِني أفْضَلَ ما أعْطَيْتَ أحَداً مِنْهُمْ مِنَ الْخَيْرِ وَالْبَرَكَةِوَالرَّحْمَةِ وَالرِّضْوانِ وَالْمَغْفِرَةِ، وَ بارِكْ لِي فِى ما أرْجِعُ إلَيْهِ مِنْ أهْل أوْ مال أوْ قَلِيل أو كَثِير، وَ بارِكْ لَهُمْ فِيَّ».

و بسيار بگويد:

«ألَّلهُمَّ أعْتِقْنِي مِنَ النّارِ».

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور