استان یزد یکی از استان های کشور است که از دیرباز یکی از مامن های اصلی زرتشتیان ایران به حساب می آمد. به همین دلیل با توجه به ساختار تاریخی و مذهبی این شهر تفاوت های دینی، فرهنگی قابل توجهی در این استان دیده می شود. با هم در این مطلب مذاهب موجود در این استان را بررسی نموده ایم. با اصفهان تور  همراه باشید.

استان یزد از سرزمینهای قدیمی و تاریخی است و در میان ایالت های قدیمی و بزرگ پارس، اصفهان، کرمان و خراسان قرار داشته است. این سرزمین از معابر و گذرگاههای مهم در ادوار تاریخی محسوب می شده است.

این استان از درگیریها و جنگهای سیاسی تاریخ کشور ایران تا حدودی ایمنی داشته است. از طرفی صعب العبور بودن راهها به همراه محدودیت منابع آبی و غیره مانع عمده تسخیر این منطقه توسط بعضی از حکومتهای بزرگ و کوچک حاشیه و پیرامون این منطقه در طول تاریخ بوده است. با توجه و گواهی گرفتن از منابع تاریخی، آبادی نشینی در این منطقه از قدمت طولانی برخوردار است.

از مظاهر فرهنگ مادی و معنوی که مردم این خطه از خود به جای گذاشته اند و میراث تاریخی آنها در دوره های قدیمی به حساب آمده و نشانه هایی از مهر و آناهیتا، ایساتیس وهخامنشی و زندان اسکندر و برج و بارو و کهن دژهای بزرگ و عظیم و پناهگاههای متعدد و موبدان و سران ساسانی و ابنیه و یادگارهایی بعد از اسلام نظیر مساجد و امامزاده ها و مزارها و… نشانگر فرهنگ و تمدن مردم چه قبل و چه بعد از دوره اسلامی بوده است.

بیشتر مردم یزد مسلمان و شیعه دوازده امامی هستند. همچنین گروه بزرگی از زرتشتیان ایران در یزد ساکن هستند. اقلیت کوچکی از یهودیان نیز ساکن این شهر می‌باشند.

 

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور

لباس محلی یکی از ویژگی هایی است که در کشور ما استان ها را از یکدیگر متمایز می کند. استان یزد نیز دارای لباس محلی خاصی است که در این مطلب در اصفهان تور  به بررسی و معرفی این لباس ها خواهیم پرداخت.

قبل از ظهور اسلام، همه یزدی‌ها زرتشتی بوده‌اند و بعد از ورود اسلام به ایران، عده زیادی از یزدی‌ها مسلمان و اتفاقا مسلمانان مقید و باتقوایی شدند و لباس و پوشش آنها از همان زمان‌ به تدریج تغییر کرد و این لباس سنتی، تنها بر تن زرتشتیان ماند.

زرتشتیانی که بر دین خود باقی ماندند، امروز لباس سنتی یزد در سال‌های دور را به تن دارند و گرچه این لباس به مرور زمان تغییراتی داشته اما می‌توان گفت تنها لباس قدیمی یزدی‌ها، ‌ همین لباسی است که این روزها بر تن هم استانی‌های زرتشتی است.

زنان زرتشتی لباسی شش تکه بر تن دارند که شامل کلاهک یا همان لچک، پیراهن زیر یا سدره، پیراهن رو، روسری یا مقنی، شلوار و کفش است.

البته این لباس این روزها تغییراتی داشته و اغلب به جای شلوارهای بلند، جوراب‌هایی به رنگ روشن می‌پوشند، پیراهن آنها یک تکه شده و لچک نیز کمتر در لباس زنان زرتشتی دیده می‌شود و در عوض روسری‌هایی که به سر می‌کنند، بسیار بلند است و گاه تا پشت ران را می‌پوشاند.

اما مردان نیز لباس‌های سنتی ویژه‌ای دارند که لباس پنج تکه و شامل سربند، پیراهن زیر، پیراهن رویی، شلوار و کفش است که این لباس‌ها چندان سنتی به نظر نمی‌رسد و اصل لباس سنتی آنها، لباسی است که در مراسم‌های مذهبی خود بر تن می‌کنند و شامل یک پیراهن بلند، کلاه و شلوار است که برای هر سه آنها از رنگ سفید استفاده می‌شود.

ویژگی لباس‌های سنتی زرتشتیان، پوشیدگی این لباس است که از قرن‌ها پیش و حتی قبل از اسلام به همین شکل بوده و این امر نشان می‌دهد که در ایران، حتی ایران قبل از اسلام، ‌ هرگز برهنگی رواج نداشته است.

پيراهن مردان از جنس چلوار يا مكمل بود يک نوع پارچه نازک سفيد با آستين گشاد كه مچ نداشت با يقه زبانه‌دار كه از روی شانه بسته می شد.

تنبون: شلوار مردانه‌ای كه جنس آن از چلوار سفيد، كرباس رنگ سره، متقال بود كه به جای كمربند و زيپ و دكمه داخل بند گاهش بند می‌كشيدند.

شال: مردان به جای كلاه امروزی شال مي‌بستند كه انواع مختلف داشت شال هراتی حاشيه‌دار، شال شير و شكری.

عرق‌چين: عرق‌چين از پارچه چلوار بود كه دور آن را با قلم نقش و نگار می‌كشيدند و دست‌دوزی می‌كردند. بهترين نوع عرق‌چين فلفل نمكی بود

قبا: قبا لباس تابستانی بود كه از پارچه چلوار آبی يا شكری رنگ دوخته می‌شد.

ارخالق: لباسی از جنس نخی يا ابريشمی بود كه معمولاً زير قبا می‌پوشيدند.

ردا يا عبا: معمولاً مردان روی قبا به تن می‌كردند كه هم نازک و هم كلفت بود.

لباده: فراخ و بلند بود و مردان كه در برخی از اوقات به تن می‌كردند.

 

شال كمر: مردان معمولاً روی لباس شال كمر می‌بستند كه از جنس‌های مختلف از جمله شال ترمه، شال چلوار، شال سفيد مكمل، شال سبز جنس رفس، دبيت. كفش‌هايی كه مردان قديم در يزد می‌پوشيدند شامل گيوه ملكی سفيد رنگ، گيوه چينی، نعلين كه از چرم خوب زرد يا سفيد، نخودی رنگ بود.
پوشاک زنان یزدی نیز شامل موارد زیر می شده است. پيراهن بانوان در دوره‌های گذشته كوتاه بود و تا روی زانو می‌آمد. جنس آن بيش تر از چيت و آستين اين پيراهن گشاد بود، دور بقيه آن يا بند می‌كشيدند و يا با قيطون به جای دكمه گره می‌زدند و زير آن شلوا پا می‌كردند كه جنس اين شلوارها شلر مشكی، پارچه می و گاندی يزدی بود.

شليته: يک نوع دامن پرچين كه معمولاً از پارچه چيت گلدار بود.
چارقد: زنان یزدی از روسری استفاده نمی‌كردند بلكه به جای آن چارقد می‌بستند كه معمولاً مثلثی بود و انواع متعددی داشت از جمله تور مرواريد، تور اشرفی، تور خيابانی يا عاليم پسند و چارقد چيتدار گلدار.

چاقچور: چاقچور شبيه دامن شلواری است كه دو تا پاچه دارد كه دور مچ پاچين می‌خورد كه با كفی و روپايی بسته می‌شد كه معمولاً از پارچه مشكی يا آبی بود.
چادر: در گذشته چادر زنان از پارچه پشمی بود كه در زمستان و از پارچه‌های فاق يا مسی، تافته مشكی يزدی در ايام ديگر استفاده می‌كردند. كفش هايی كه زنان قديم می‌پوشيدند می‌توان، ‌نعلين، ساغری، پاشنه‌دار، ارسی، پاشنه صناری، ترا،گالش، گالش نو سرج، راسی و گيوه را نام برد.
روبند: روبند معمولاً پارچه چلوار سفيد دراز و باريک بود كه تا حدود كمر می‌رسيد كه از روی چادر با قلاب به روسری بسته می‌شد.
پيچه: پيچه از موی اسب مشكی بافته می‌شد كه كوتاه به اندازه صورت بود.

پوشاک مردان زرتشتی شامل پنج تكه است و عبارت اند از: سربند، پيراهن زير، پيراهن رو، شلوار و كفش.

سربند: به طور كلی سربند مردان زرتشتی به چادر شب معروف است و طبق رنگ و نوع بافت،‌ هر كدام اسم خاصی را به خود گرفته است. مانند: چادرشب خرده نباتی، چادر شب وزيری كه معمولاً با نخ‌های پنبه‌ای بافته مي‌شود و زمينه آن چهارخانه و تركيبی از رنگ‌های حنايي، سفيد، قرمز، عنابی و مشكی است.

پيراهن زير: اين پيراهن از پارچه سفيد كتانی با آستين كوتاه و قد كوتاه تهيه می‌شود و يقه آن در جلو نيم‌دايره و چاكی دارد. لباس زير به سده هم معروف است.
پيراهن رو: پيراهنی يک دست سفيد از پارچه كتانی است. يقه پيراهن گرد و چاكی در وسط،‌جلو يا در كنار گردن دارد كه با دكمه بسته می‌شود. قد پيراهن تا بالای زانو بوده و در دو طرف جيب دارد و شالی دور كمر روی آن بسته می‌شود.

شلوار: شلوار مردان زرتشتی به غير از رنگ كه سفيد بود،‌تفاوت ديگری با شلوار مسلمانان نداشت.
كفش: كفش مردان زرتشتی شكل خاصی نداشت و معمولاً از نوع كفش‌های موجود در بازار بود.
پوشاكی كه زنان زرتشتی از آن استفاده می‌كنند؛ عبارت اند از: كلاهک، سدره (پيراهن زير)، پيراهن مولی، روسری، شلوار و كفش.
كلاهک: كلاهک زنان زرتشتی از پارچه‌های الوان و زری تهيه می‌شود و از لحاظ تركيب و تزيينات شبيه كلاه‌های زنان بندری است.

سدره: پيراهنی است گشاد با آستين كوتاه و بدون يقه كه از پارچه سفيد دوخته شده و زرتشتيان آن را زير لباس‌های ديگر می‌پوشند. جلو سدره از گريبان تا سينه چاك دارد و در زير چاک كيسه كوچكی به نام «كيسه كرفه». به معنی ثواب و كار نيک قرار دارد. واژه‌هايی كه در اوستا برای سدره آمده، «هومنو» و «ستره» است. به معنی لباس نيک‌انديشی. سدره جامه ستايش و بندگی اهورامزدا و به منزله زره و جوشنی است كه پوشنده را از شر تمايلات نفسانی و صفات نادرست حفظ می‌كند.

پيراهن مولی: پيراهنی يقه گرد با آستين‌های راسته و سرآستين‌ حاشيه‌دار است كه معمولاً‌ در پشت و جلو چاكی كوتاه دارد. دامن اين پيراهن فراخ است و معمولاً پايين و دور تا دور آن را حاشيه می‌دهند. اين پيراهن از زير سينه تا پايين با تكه‌های مختلف تركيب می‌شود.
روسری: پارچه‌ای رنگين با نقش و نگار و به طول سه متر و نيم و عرض يک متر است. آن را روی كلاهک می‌گذارند و برای ثابت ماندن بر سر، روی آن را با دستمال كلاغی می‌بندند.

شلوار: پاچه‌های شلوار را از تكه‌های باريک پارچه‌های الوان و نقش و نگاردار می‌دوزند و بدين ترتيب جلوه خاصی به شلوار می‌دهند. دم پای شلوار را نيز به وسيله بند و به دور ساق و مچ‌پا جمع می‌كنند و كمر آن ليفی است.

 

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور

استان یزد از لحاظ لهجه و گویش در ایران معروف است و لهجه یزدی شیرینی خاص خودش را دارد. در این مطلب در اصفهان تور به بررسی گویش و زبان یزد خواهیم پرداخت.

مردم استان یزد از نژاد آریایی و ایرانی هستند و به علت موقعیت جغرافیایی ویژه این استان، از آمیختن با نژادهای غیر ایرانی تا اندازه ای مصون مانده اند.

مردم یزد به زبان فارسی رایج با گویش یزدی سخن می‌گویند و بسیاری از واژه‌ها و ترکیب های زیبای فارسی را در گویش خود حفظ کرده‌اند. گویش یزدی بخشی از فارسی دری (فارسی خالص و اولیه ایرانیان) است.

معتقدان به آیین زرتشتی در میان خود به زبان بهدینی (گَورونی یا دری زرتشتی) سخن می‌گویند و به ویژه مراسم مذهبی خود را با این زبان انجام می‌دهند

مردم یزد به زبان فارسی رایج با پاره ای ویژگیهای گویشی سخن می گویند و بسیاری از واژه ها و ترکیبات زیبای فارسی را در گویش خود حفظ کرده اند. در استان یزد برخی ویژگیهای گویشی میان شهرستانهای مختلف محسوس است. معتقدین به آیین زرتشتی در میان خود هنوز به زبان نیاکان شان سخن می گویند و به ویژه مراسم مذهبی خود را با این زبان انجام می دهند

 

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور

استان یزد از استان هایی است که دارای غذاهای محلی بسیاری می باشد. در این مطلب در اصفهان تور به معرفی و بررسی غذاهای محلی این استان کویری کشور خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

 

آش شولی

آش شولی یکی از آش‌های یزدی است که در حین سادگی، خوشمزه نیز هست. در اصل چاشنی این آش، سرکه است ولی می‌توانید آن را با رب انار هم میل کنید.

 

آش گندم

این آش گندم دو نوع طرز پخت دارد که هر دو نوع رو براتون گذاشتم.

 

آش آبغوره

آش آبغوره که علاوه یزد، در شهر تبریز نیز طبخ می شود، خواص بی شماری دارد و برای سلامتی بسیار مفید است. غوره و آب آن، از جمله موادی هستند که علاوه بر مصرف آنها به عنوان چاشنی غذا در آش‌ ها، خورش‌ ها و خوراک‌ ها، خواص بسیاری مانند عطش‌ زدایی، صفرابری و کاهش قند و کلسترول خون دارند.

 

آش ماش

آش ماش از غذاهای محلی استان یزد به ویژه شهرستان مهریز به شمار می رود. البته این آش در استان گلستان هم طبخ می شود. مواد آن سبزی و ماش و گاهی سیب‌ زمینی ریز است. در منشاد این آش را در زمستان برای صبحانه می‌ پزند و در زمان مراسم عزاداری و روز دفن میت یکی از نزدیکان صاحب عزا می‌ پزد و به خانه عزادار می‌ برد.ایرانیان قدیم ماش را « مِچ » می گفتند و زمانی که به زبان عربی وارد شد ماش نام گرفت.

 

قلیه کدو

قلیه کدو یزدی که با کدو حلوایی یا همان کدوی تنبل تهیه می شود یکی از خورش های سنتی استان یزد به شمار می رود. این غذا به دلیل داشتن کدو حلوایی سرشار از آنتی اکسیدان و به خودی خود نوعی ضد سرطان طبیعی است.

 

خورش قیمه یزدی

خورش قیمه خورشی بسیار خوشمزه و معروف است اما در یزد به شیوه ای متفاوت طبخ میشود و البته مزه آن به خوشمزگی قیمه اصیل و حتی به قول یزدی ها بهتر هم هست!

 

خورش به آلو یزدی

خورش به آلو یکی از غذاهای سنتی یزد است که در فصل پاییز محبوبیت زیادی پیدا می کند. با توجه به این که در پخت خورش بِه، آلو و شکر مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از کمی آب لیمو ترش نیز طعم این خورش را ملس و دلچسب می‌کند. این خورش در زمره خورش‌ های ملس به حساب می‌آید و در نتیجه طرفداران خاص خود را دارد.

کوفته برنجی

یکی دیگر از کوفته‌های خوشمزه یزدی کوفته برنجی است که از برنج، گوشت چرخ‌کرده گاو یا گوسفند، آرد نخودچی، تخم‌مرغ، جعفری، پیازچه، شوید، رازیانه، نعنا، ترخون، لپه، رب گوجه فرنگی، گردو و زرشک تهیه می‌شود.

تاس کباب یزدی

اگر اهل تاس کباب و غذاهایی از این دست هستید حتما تاس کباب یزدی را امتحان کنید. این غذا که  در میان یزدی‌ها بسیار پرطرفدار است از گوشت چرخ‌کرده، سیب‌زمینی، پیاز، روغن، رب، و دارچین می‌شود. برخی در طبخ آن از هویج نیز استفاده می‌کنند.

 

آبگوشت گوجه بادمجان یا تماته بادمجان

این غذای خوشمزه از ماهیچه گوسفندی، بادمجان، لپه، غوره، رب گوجه فرنگی، سیب‌زمینی، و ادویه (زردچوبه و فلفل) تهیه می‌شود. در آخر نی نعنا خشک به اضافه می‌کنند.

 

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور

معمولا استان های تاریخی در ایران از صنایع دستی منحصر به فردی نیز برخوردار هستند. از جمله این استان ها می توان به استان یزد اشاره کرد که صنایع دستی مخصوص به خود دارد. در این مطلب به بررسی صنایع دستی استان یزد خواهیم پرداخت. با اصفهان تور همراه باشید.

مهم ترین صنایع دستی در استان یزد عبارتند از: قالی، قالیچه، گلیم، مخمل، زری، چادر شب، دستمال، مرس ریزه جیم، قناویز، اجرامی، شمد، ترمه، پرده، زیلو، روفرشی، کرباس، بقچه، لنگ، کیسه حمام، خورجین، پتو، سفال، سرامیک، حصیر، کاشی و گیوه.

در میان صنایع دستی قالی بافی، ترمه بافی، زیلو بافی، ساخت سفال، سرامیک و کاشی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. شیرینی پزی در یزد سابقه طولانی دارد. در یزد شیرینی های سنتی مانند باقلوا، قطاب، لوز نارگیل، پشمک، نان برنجی و حاجی بادام و… تهیه می شود.

 

استان یزد یکی از مهم ترین استان های کویری ایران است که صنایع دستی آن را سرامیک و سفال، کاشی سازی، زرگری، زیلوبافی، شعربافی، ترمه بافی، فرش بافی، شمد، دستمال، مخمل، دارایی، چادرشب بافی، قناویز، دندانی، گیوه بافی، حصیر بافی، خورجین بافی، روفرشی، سفره، احرامی، قلم‌زنی، شيشه‌گری، چرم‌سازی، موتابی و نمدمالی تشکیل می دهند.

سراميک و سفال

هنر سفال‌گری در استان يزد به ويژه در شهر ميبد دارای طرح‌های ويژه‌ای است و از حال و هوای كوير نشأت گرفته است. در اصطلاح محلی به توليدات سفال ”كواره“ می‌گويند. سفال و سراميک ميبد با نقش‌های اصيل «خورشيد خاتم» و «مرغ و ماهی» شهرت فراوان دارد. «خورشيد» سمبل آفتاب درخشان كوير، «مرغ» نماد گونه‌ای از گنجشكان نواحی كويری و «ماهی» كنايه از كم آبی اين سرزمين است. طرح سراميک ميبد با نقش خورشيد، مر و ماهی در نمايشگاه بين‌المللی مونيخ در سال ۱۹۷۱ ميلادی (۱۳۵۰ هـ..ش) برنده مدال طلا شد و در ساير نمايشگاه‌ها با استقبال بازديدكنندگان و تاييد صاحب‌نظران روبه رو شد. كوزه‌ها و كاسه‌های ساخت استان يزد، به ويژه ساخته‌های شهر ميبد از ظرافت و زيبايی خاصی برخوردارند و نمونه‌های آن در سفال‌های ساير نقاط ايران به چشم نمی‌خورد. كواره‌های ساخت ميبد عبارتند از:سفال ساده بی لعاب، سفال لعاب دار، اشيای كاشی و سراميک.

 

زرگری

زرگری يكی از هنرهای دستی استان يزد است. زرگرها با طرح‌های بسيار زيبا از نقوش ساده هندسی و نمادين با تلفيق سنگ‌ها و گوهرهای قيمتی زيورهای بسيار متنوع برای زينت زنان و دختران می‌آفرينند.اين زيورآلات شامل گوشواره، گردن بند و سينه‌ريز، دست بند، انگشتر، ‌حلقه و النگو است. در استان يزد سال‌ها است كه راسته‌ای تحت عنوان راسته زرگرها در بازار خان ساخته شده است. از جمله ابزار زرگری كه تا پنجاه سال پيش مورد استفاده بود و در حال حاضر منسوخ شده، می‌توان به ترازوهای مثقالی، بوته، كوره‌های گلی، انبر سركج،‌ رجه با شيارهای كوچک و بزرگ، حديده با سوراخ‌های متعدد در انواع ياقوتی و الماس اشاره كرد. در حال حاضر از وسايل بسيار مدرن استفاده می‌شود كه در يک ساعت چند كيلوگرم طلا و نقره را به مفتول و تسمه تبديل می کند.

 

كاشی‌سازی

كاشی‌سازی عبارت از به كارگيری كاشی‌های زيبا و گوناگون سنتی در معماری بناها است. اين هنر در استان يزد قدمتی هفت صد ساله دارد. هنرمندان ابتدا اشكال دل خواه كاشی را تهيه و سپس روی آن‌ها را نقاشی می‌كنند و بعد آن‌ها را لعاب داده و پخت می‌كنند.انواع كاشی اين استان عبارت اند از: كاشی يزدی، كاشی كمک، كاشی شبكه، كاشی شش گوش، كاشی حاشيه، كاشی اكمند، كاشی هفت‌رنگ و كاشی جوک.

 

زيلوبافی (پلاس‌بافی)

ين دست‌بافته زيبا، خاص مناطق حاشيه كويری است. اين فرش با نوع زندگی مردم منطقه تطابق دارد و بخشی از اعتقادات مذهبی، تاريخ، معماری، طبيعت و گويش مردم اين نواحی نيز، بر تار و پود آن نقش بسته است. زيلوبافی در شهر ميبد سابقه‌ای ديرينه دارد. برخی سابقه زيلوبافی در شهر ميبد را به قرن هشتم هـ.ق و دوره ی مظفريان نسبت می‌دهند. قديمی‌ترين و در عين حال نفيس‌ترين زيلوهای ميبد، به قرن دوازدهم هـ.ق تعلق دارد و بر روی آن بيست‌وچهار سجاده طراحی شده است. در مجموع رنگ‌های آن با اندكی اختلاف،‌ يكسان و چشم‌نواز است. در حاشيه اين زيلو، نام واقف و تاريخ ۱۱۸۸ هـ.ق نقش شده است. سه تخته زيلو در مسجد جامع «هفتادر» در عقدا وجود دارد كه در نوع خود بی نظير است. دوتخته آن بافته «حاجی باقر ميبدی» در سال‌های ۱۰۷۰ و ۱۰۸۳ هـ. ق است و زيلوی فرسود ديگر، مربوط به سال ۱۰۲۳ هـ.ق است. از ديگر زيلوهای تاريخی ميبد می توان به زيلوی آويخته مسجد اميرچقماق (مربوط به سال ۱۲۷۹ هـ.ق) و زيلوهای كهنه مسجد ركن‌آباد ميبد اشاره كرد.

نقش‌های زيلو در ميبد به سه نوع تقسيم می‌شوند: پنج‌تايی (مجي)، هفت‌تايی و سيده‌تايی.

پنج‌تايی شامل: چشم بلبلی، پرگ و مهرگ.

هفت‌تايی شامل:بافتوگ، پرت‌توره (ردشغال)، زلف، مفرش حلقه، زنجير وگ، تالوگ، ركن‌الدينی، چاركلگ،

سروگ خزن قللی، چشم بلبلی.

سيزده‌تايی شامل: گره، بندرومی، كلی، گچ كند، تالوگ، سرو، سينه‌ريز، كمری و پرت گرگ (ردگرگ).

 

فرش‌بافی

عمده‌ترين صنعت دستی استان يزد، صنعت فرش‌بافی است. اين صنعت تقريباً در تمام شهرها و روستاهای آن رواج دارد. قالی‌های دست‌بافت يزدی در اندازه‌های ۴×۳، ۵/۳×۵/۲،۲×۳، ۵/۲×۵/۲، و۱×۱ توليد می‌شود. نقشه‌های اصيل فرش يزد به نام‌های «هراتی»، «گل و ماهی»، «سردار جنگل» و «كرمانی» است. ۷۵% از فرش‌های اين استان با خامه پشم و ۲۵% از خامه كرک بافته می‌شود. صنايع توليد رنگ، خامه و رنگ رزی از جمله صنايع جنبی است كه مكمل صنعت فرش‌بافی اين استان است.

ترمه

ترمه‌بافی در استان يزد سابقه‌ای بيش از دويست‌و‌پنجاه سال دارد و همواره جزو سوغات مهم اين شهر و يكی از اقلام صادراتی آن بوده است. ترمه پارچه‌ای است در نهايت زيبايی كه تار آن از ابريشم طبيعی و پودش از ابريشم نخ، پشم و كرک الوان است. در گذشته ترمه را با دست می‌بافتند، از اين رو به آن «انگشت‌باف» نيز می‌گفتند. اما در حال حاضر توليد آن نيمه دستی است. انواع ترمه عبارتند از: شال چارقدی، شال بندی، شال راه‌راه، شال محرمات، شال اتابكی، شال كشميری، شال رضايی، شال اميری و شال يزدی. معروف‌ترين نقش‌های ترمه عبارتند از: طرح جام، بته كشميری، بته اژدری، رضا تركی، گلزار، قاب قرآن، خجسته،‌تاجی و نقوش جديد.

 

زری‌بافی

زری‌بافی از بافته‌های قديمی است كه قدمت آن به دوره ساسانيان می‌رسد. در گذشته مراكز عمده توليد آن شهرهای اصفهان، ابيانه، يزد و كاشان بود.

 

مخمل

توليد اين پارچه به طور دست‌بافت در يزد انجام می‌شود. در بافت مخمل يزدی از ابريشم استفاده می‌كنند.

دارايی

دارايی از بافته‌های زيبا و ويژه يزد است. برای تهيه دارايی، نخ‌های تار را قبل از بافت به روش‌های خاصی رنگ می‌كنند، به طوری كه پس از بافت، نقش‌های متنوعی در آن پياده می‌شود. ماده خام دارايی قبلاً ابريشم خالص بود و اكنون ابريشم مصنوعی است.

 

چادرشب

در يزد و اردكان دو نوع چادر‌شب بافته می‌شود. گونه نخست،‌ نازک و نقش‌دار است و به چادر شب رختخواب پيچ معروف است. گونه دوم، ضخيم‌تر بوده و برای حمل علوفه و فرآورده‌های كشاورزی به كار می رود و به آن چادرشب بيابانی می‌گويند.

 

 

گيوه‌بافی

بافتنی و سرگرمی زنان روستايی هنگام فراغت از كار است. زنان با استفاده از نخ پنبه‌ای و سوزن گيوه می‌بافند. در مناطقی مانند تفت، مهريز، خوانزا، نير، بهاباد هنوز گيوه‌بافی ادامه دارد. پس از آن كه بافت رويه گيوه توسط زنان به اتمام رسيد، مردان كار دوخت آن را انجام می‌دهند. به اين عمل تخت‌كشی می‌گويند. در گذشته تخت گيوه را از چرم و لته (پارچه‌های سر قيچي) درست می‌كردند؛ اما در سال‌های اخير از تخت لاستيكی استفاده می‌كنند.

 

حصيربافی

حصيربافی يا بافت بوريا كه با استفاده از الياف درخت خرما است، در مناطق مختلف استان يزد چون بافق، طبس، بهاباد، مباركه و ورستانی «زردين» اردكان رواج دارد. مهم‌ترين مراكز توليد اين صنعت در مناطق طبس و بافق متمركز است. انواع توليدات حصيری عبارت اند از: انواع كلاه، بادبزن، جارو، سبد و پادری.

خورجين‌بافی

لبافی يا خورجين‌بافی از ديرباز در شهرهای اشكذر و اردكان رواج دارد. خورجين بيش تر مورد استفاده روستاييان است. ماده اوليه خورجين، نخ پنبه است كه آن را مانند زيلو بردارهای عمودی مي‌بافند و نسبت به زيلو نقش كم تری دارد.

 

از ديگر صنايع دستی استان می‌توان به قلم‌زنی، شيشه‌گری، چرم‌سازی، موتابی و نمدمالی اشاره كرد.

 

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور

استان یزد را می توان یکی از استان هایی نامید که در هر گوشه و کنار آن آثار تاریخی زیبا دیده می شود. در این مطلب به صورت تیتروار به طور کامل به معرفی جاذبه های تاریخی استان یزد در تمامی اشکال خود خواهیم پرداخت. با اصفهان تور همراه باشید.

 

محله های قدیمی

محله سرجمع- محله یعقوبی (یاقوبی)- محله سر دو راه- محله باجوردی- محله میر قطب- محله مصلی- محله امامزاده– محله میدان شاه (بعثت)- محله چهار منار- محله دو منار- محله شش بادگیری- محله خواجه خضر- محله دارالشفاء- محله لب خندق- محله پنبه کاران (معروف به پنبه گـَلُون)- محله امیر چخماق (میر چخماق)- محله قلعه کهنه- محله فهادان

 

بازار

بازار یزد- بازارچه کوشک نو- بازارچه شاه ابوالقاسم (شهاب الدین طراز)- بازارچه غلامعلی خراسانی- بازارچه هاشم خان- بازارچه¬ پشت باغ- بازارچه محله تل- بازارچه پنجه علی- بازار خان- بازار زرگری- بازار قیصریه- بازار علاقبندی- بازار کاشی گری- بازار چیت سازی- بازار مسجد ملااسماعیل- بازار افشار- بازار حاجی قنبر- بازار محمدعلی خان- بازار جعفرخان- بازار صدری (شاهزاده فاضل)- بازار دروازه مهریز- بازار مسگری- بازار نخودبریزی

 

حمام

حمام خان یا گرمخانه نور

 

خانه های قدیمی

خانه محمودی- خانه تقدیری- خانه آقازاده ابرکوه- خانه مرتاض- خانه لاریها- خانه حاج کاظم رسولیان- خانه عرب زاده- خانه توانا- خانه ملک التجار- خانه حاج علی اکبر قناد- خانه شیخ هراتی- خانه مشیر- خانه حسینیان- خانه میرزا محمدحسن قزوینی زاده- خانه پوست فروش ها- خانه کلاهدوزها- خانه حاج آقا حسین باغی- خانه بی بی فاطمه تاجر- خانه نواب وکیل

روستاهای تاریخی

روستای هرفته- بندرآباد- توران پشت (متعلق به توران دخت ساسانی)- هفتادر (قدمت به قباد ساسانی)- بیداخوید و ندوشن (دارای قدمتی بیش از ۸۰۰ سال)- روستای خرانق اردکان (شامل منارجنبان، قلعه، کاروانسرا، مشهدک، باباخادم، پل آبراه، شترگلو، آسیاب، قریه شمس آباد، حمام، مسجد بیت المقدس، مسجد جامع، حسینیه و…)

 

میدان و لرد (میدان محلی

یا میدان وقت و ساعت (دارای قدیمی ترین ساعت شهری ایران ساخت سال ۷۲۵ هجری قمری)- میدان امیرچخماق(میر چخماق) – میدان بعثت- میدان قیام (شاه سابق)- میدان خان-میدان قلعه- لرد آسیاب- لرد باجوردی- لرد خواجه خضر- لرد فهادان- لرد کیوان- لرد گودال مصلی- لرد کوچه میرقطب- لرد مشیر

 

برج، بارو و قلعه

نارین قلعه میبد (نارنج قلعه یا کهندژ)- کافر قلعه- قلعه شواز- قلعه خورمیز مهریز- قلعه سریزد- قلعه بارجین- قلعه رکن آباد- قلعه ابراهیم آباد- قلعه باقرآباد و صادق آباد بافق- قلعه غرآباد- قلعه زارچ- قلعه خویدک- قلعه فهرج- قلعه ندوشن- قلعه خرانق اردکان- قلعه اسدان

ارگ حکومتی- ارگ عبدالرضا خان بافقی

برج و باروی یزد- برج کبوتر خانه میبد (دارای سه طبقه و مجهز به هزاران لانه برای جلب و نگهداری پرندگان مهاجر)

کاروانسرا و چاپارخانه

چاپارخانه میبد (دوره هخامنشی)

کاروانسراهای تاجرنشین (این کاروانسراها جزیی از بافت بازار است و یک فضای تجاری به شمار می آید):

کاروانسرای علی آقای شیرازی- کاروانسرای سادات در بازارچه پنجه علی

 

کاروانسراهای درون شهری (این کاروانسراها در اطراف بازار قرار دارند و بیشتر مورد استفاده¬ ساکنان آبادی های اطراف بوده است):

کاروانسرای بافقی ها- کاروانسرای ده بالایی ها- کاروانسرای بندرآبادی ها (بُندَرآبادی¬ها)- کاروانسرای مشیر- کاروانسرای امیرچخماق- کاروانسرای ابوالمعلی- کاروانسرای افشار- کاروانسرای بیابانکی ها- کاروانسرای پنجه علی- کاروانسرای سیدحیدری- کاروانسرای شیرازی ها- کاروانسرای علی آقا- کاروانسرای فهادان- کاروانسرای لرد تازیان- کاروانسرای والی- کاروانسرای وکیل- کاروانسرای مرزاکور- کاروانسرای پسته- کاروانسرای پشت سید- کاروانسرای تخت استاد- کاروانسرای خواجه- کاروانسرای درسید- کاروانسرای دو در- کاروانسرای سادات (کاروانسرای کلاه دوزها) – کاروانسرای شاهزاده- کاروانسرای عرب ها- کاروانسرای کرمانی ها- کاروانسرای کوچه¬ میرقطب- کاروانسرای گلشن- کاروانسرای گودال مصلی- کاروانسرای گودالک- کاروانسرای لب خندق- کاروانسرای محله  تل

 

کاروانسراهای میان شهری:

کاروانسرای خرگوشی (جاده قدیم یزد-اصفهان)- کاروانسرای خرانق (جاده¬ یزد-خراسان)- کاروانسرای دهشیر (جاده¬ یزد-شیراز)- کاروانسرای علی آباد- کاروانسرای حوض جعفر- کاروانسرای اله آباد- رباط میبد (جاده قدیم یزد-تهران)- رباط ابوالقاسم رشتی- رباط ساغند- رباط اول- رباط دوم (رباط شاه نشین)- رباط شاهزاده- رباط و برج ارجنان- رباط نارستان- رباط زین الدین مهریز (جاده¬ یزد-کرمان، تنها کاروانسرای دایره شکل ایران

 

آسیاب های قدیمی

آسیاب سنگ سیاه- آسیاب کچلگ- آسیاب ده آباد- آسیاب بیده- آسیاب باغستان- آسیاب امیری و بفروئیه- آسیاب مذوار- آسیاب مهریز- آسیاب تفت- آسیاب اسلامیه- آسیاب فراشاه- آسیاب اشکدز

 

قنات (کاریز)

قنات زاچ: سرچشمه کوه های مهریز، طولانی ترین قنات ایران با طول یکصد کیلومتر و طول کوره قنات بیش از ۷۱ کیلومتر دارای ۲۱۱۵ حلقه چاه

قنات اهرستان (نهر شاه جوی): در ۳۰ كیلومتری جنوب غربی شهر یزد در دره‌ای به عرض تقریبی ۱/۵ كیلومتر دارای ۶ رشته قنات به نام‌های وقف‌آباد، گرئیس الدینی، میرزایی، روشن‌آباد، نهرخیلی و خواجه غیاث

قنات دولت‌آباد: سرچشمه این قنات‌ در جوار چشمه غربال بیز شهرستان مهریز، دارای ۹ رشته قنات به نام‌های باقرخان، تقی‌آباد، بغدادآباد، مهدی‌آباد و دولت‌آباد

قنات غیاث آباد پشتكوه

 

آب انبارها

آب انبارها که معمولاً در مرکز محله های شهر واقع شده اند از چهار عنصر اصلی خزینه، گنبد، پاشیر و بادگیر تشکیل می شوند.

یزد: آب انبار سید و صحرا – آب انبار شش بادگیری (تنها آب انبار شش بادگیر جهان)- آب انبار مسعودی- آب انبار حاج علی اکبری- آب انبار خواجه- آب انبار گلشن- آب انبار رستم- آب انبار رستم گیو- آب انبار کلاهدوزها- آب انبار ملک التجار- آب انبار میرزا شفیع

میبد: آب انبار حسن آباد

تفت: آب انبار جاده ده بالا- آب انبار برالنسویه- آب انبار شاه ولی

رستاق: آب انبار کشتخوان

صدوق: آب انبار هفت بادگیری (تنها آب انبار هفت بادگیری جهان با دو مخزن در روستای عصرآباد)

 

بادگیرها

شهر یزد همواره در بین ایرانیان به “شهر بادگیرها” معروف بوده است که در واقع سیستم تنفسی شهر محسوب می شود که بیشتر در فضاهای مسکونی و قدیمی قرار دارند و از چهار بخش عمده بدنه، قفسه، تیغه ها و سقف ساخته شده اند که بدنه آنها به صورت مکعب مستطیل یا منشور و قاعده آنها اغلب به شکل مربع، مستطیل، شش یا هشت وجهی است.

 

یخچال های خشتی

یخچال های خشتی زیبایی نیز در این استان دیده می شود که مردم در گذشته یخ را در آنجا قرار می دادند و در فصل تابستان از آن استفاده می کردند. انباشتن یخ در مخزن و پوشاندن سطح یخ از پوشال و کاه در فصل زمستان و استفاده از آن در فصل تابستان از کاربری های این یخچال های خشتی بوده است. دیواره های سایه دار، حوض یخبند، مخزن یخچال و گنبد، چهار قسمت اصلی یخچال ها را تشکیل می دهد.

از نمونه این یخچال ها می توان به یخچال خشتی میبد و ابرکوه (دوران قاجار) اشاره کرد.

 

موزه ها

موزه آب یزد (خانه کلاهدوزها)- موزه آیینه و روشنایی- موزه سکه و مردم شناسی حیدرزاده- موزه مردم شناسی ابرکوه- موزه مردم شناسی مهریز- موزه مردم شناسی اردکان- موزه وزیری- موزه رجال- موزه علوم طبیعی یزد- موزه پست میبد- موزه فهادان- موزه زیلو و پلاس میبد

 

مراکز آموزشی قدیمی 

مدرسه مارکار- مدرسه ضیائیه (زندان اسکندر)- مدرسه شهاب الدین قاسم طراز- مدرسه خان یزد- مدرسه مصلی صفدرخان- مدرسه امام خمینی- مدرسه ابوالمعالی- مدرسه حسینیه- مدرسه دومنار- مدرسه میدان قیام- مدرسه عبدالرحیم خان (مدرسه نو)- مدرسه کمالیه- مدرسه ملااسماعیل- مدرسه ایرانشهر

 

 

اماکن مقدس

مساجد

مسجد امام حسن- مسجد امام حسین محله محمودآباد- مسجد ملا اسماعیل- مسجد ملا احمد مجومرد اشکذر- مسجد جامع کبیر یزد- مسجد جامع ندوشن (ميبد)- مسجد جامع بهاباد- مسجد جامع عقدا- مسجد جامع اردکان- مسجد جامع فیروزآباد- مسجد جامع ابرقو- مسجد جامع طزرجان- مسجد جامع فهرج- مسجد جامع خرانق– مسجد جامع بافق- مسجد امیرچخماق (مسجد جامع نو)- مسجد اهرستان- مسجد بُندَرآباد- مسجد آمنه گل- مسجد بزرگ پشت باغ- مسجد حاجی کامل- مسجد خونزا- مسجد زاویه- مسجد ساباط- مسجد محله گل کاران- مسجد فرط- مسجد حظیره- مسجد بیاق خان- مسجد چهل محراب- مسجد یعقوبی- مسجد ریگ مجومرد اشکذر (متعلق به قرن هشتم که تا سال ۱۳۶۹ شمسی در زیر شن مدفون بود)- مسجد شاه طهماسب- مسجد شاه ولی- مسجد شاه یحیی (قلعه کهنه)

 

خانقاه ها

خانقاه شیخ تقی الدین- خانقاه شیخ علی بنیمان (بنتیمین)- خانقاه سرریک- خانقاه کوشک نو- خانقاه قطریان- خانقاه شیخ محمد- خانقاه مجومرد- خانقاه میبد- خانقاه تفت- خانقاه قهستان- خانقاه ابرقو- خانقاه عقدا- خانقاه شمسیه- خانقاه بندرآباد- خانقاه بیداخوید

 

آرامگاه و امامزاده ها

امامزاده ابوجعفر (محمدبن علی بن عبیدا… بن احمد بن العریضی بن جعفر صادق)-  امامزاده سیدمحمد- امامزاده زید بن موسی الکاظم- امامزاده سیدمیرحسن- امامزاده شاهزاده فاضل یزد (از فرزندان امام موسی کاظم)- امامزاده شاهزاده علی- امامزاده عبدالله بافق- امامزاده کشته خانه- امامزاده عبدالله بن موسی بن جعفر- امامزاده سیدهاشم شریف آباد اردکان- امامزاده خدیجه خاتون میبد (خجه خاتون )

 

بقعه (مقبره )

بقعه سید خلیل- بقعه دوازده امام یزد- بقعه شاه سیدرضا- بقعه شیخ احمد فهادان- بقعه شیخ داد- بقعه شیخ داوود- بقعه سید پنهون- بقعه شاه خلیل تفت- بقعه زرندیان- بقعه قاضی میرجعفر بافق- بقعه سیدرکن الدین- بقعه سید شمس الدین- بقعه شیخ زین العابدین علی خاموش- بقعه سادات قل هوالله- بقعه ستی فاطمه یزد- بقعه پیر چراغ میبد- بقعه شهدای فهرج

 

گنبد

گنبد مصلای عتیق، گنبد عالی ابرکوه

 

زیارتگاه های زرتشتیان

معبد پیرسبز (چک چک، پیرمراد، پیرسوز)- معبد بونوپرس- معبد پیرهریشت اردکان- درب مهرنوش- درب مهر دستوران- پیرانگاه سروچم- پیرشاه- پیر مهرایزد- پیر نارستانه- پیر بانو- پیر نارکی– آتشکده ورهرام یزد- گاهنبارخانه¬ موبدان- پارس بانو (ویژه بانوان

دخمه محلی است که زرتشتیان، مردگان را طبق آداب دینی خود در آن می نهادند اما از وقتی که به دفن کردن در گورستان پرداختند، استفاده از دخمه متروک شد. دخمه زرتشتیان در ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی یزد بر بلندای کوهی که به “کوه دخمه” معروف است واقع شده و بر بلندی این کوه، دو عمارت سنگی “مدور برج” ساخته شده است. از نمونه این دخمه ها می توان به دخمه مانکجی لیمجی هاتریا، دخمه چم تفت، دخمه شریف آباد و ترک آباد اردکان اشاره کرد.

 

نخل

مردم یزد بنا بر رسوم خاصی در ایام سوگواری محرم مراسم نخل گردانی اجرا می کنند. این نخل ها به طور تقریبی توسط ۱۵۰ نفر در میان مردم گردانده می شود تا نمادی باشد برای آزادگی و مظلومیت امام حسین

قدیمی ترین نخل ایران نخل چوبی میدان امیرچخماق است که با ۴۵۰ سال عمر متعلق به عصر صفوی و به “نخل حیدری ها” معروف است. بلندی این نخل ۸٫۵ متر و اضلاع آن ۸٫۵ در ۸٫۵ متر است.

بزرگترین نخل ایران نیز با همین ویژگی ها با ارتفاع ۱۱متر در حسینیه امام تفت قرار گرفته است.

 

آبشار 

آبشار دره گاهان (دره گاوان) تفت: دره گاهان، دره ای است که در زمان های دور مردم به آنجا رفته و جشن ها و مراسم خود را در آن بر پا می داشتند. این دره در فاصله ۵ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان تفت و در ۲۲ کیلومتری از شهر یزد واقع شده است. دره گاهان آبشاری فصلی با ارتفاع بیش از ۲۰ متر است که در فصل بهار و اوایل تابستان از سرچشمه شیرکوه سیراب می شود و دارای ۷ دره به نام های دره اصلی، دره خشک، دره آلبالو، دره آب پلنگ، دره لا انار، دره آبشار و دره باد گز است.

 

چشمه های آب گرم

چشمه غربال بیز (در دامنه کوه مذوار یزد)- چشمه آب گرم مرتضی علی (روستای خرو شهرستان طبس)- چشمه تامهر (۶ کیلومتری یزد)- چشمه پیروزه یا فیروزه (در حاشیه کوه های بافق)- چشمه آب گرم توران پشت (روستای توران پشت شهرستان تفت)- چشمه هوهو (کوه های کلات منشاد)- چشمه آب معدنی و آب گرم گله (منطقه حفاظت شده كالمند در ۱۵ كيلومتری رباط زين‌الدين)

 

رودخانه ها

آب سیّده- پایین‌در- چاه‌مَتَک- خَرانَق- رحمت‌آباد سفیدان- شور- شوراب شور بافق- شورسیریز- کال هزارچیل

 

باغ های تاریخی

باغ خان- باغ مشیر- باغ کلاه فرنگی- باغ مرشد- باغ دکتر اولیاء- باغ محمودیه- باغ سرآسیاب- باغ گلکار- باغ اکرمی- باغ علی نقی خان- باغ پهلوان پور مهریز- باغ تیتو بافق- باغ حافظی طزرجان- باغ گلشن طبس (متعلق به دوره افشاریه- زندیه)- باغ دولت آباد (دارای بلندترین بادگیر ایران به ارتفاع ۳۳ متر و ۸۰ سانتی متر متعلق به دوره زندیه)

جنگل ها

جنگل‌ باغ شادی هرات- جنگل ارس باجگان (در ارتفاعات و دامنه جنوبی کوه باجگان شهرستان بافق)- جنگل سنو (در ۲۴ کیلومتری شهرستان طبس

 

سرو و چنارهای کهنسال

درختان سرو از جمله درختان دیر زیست استان یزد بوده که در طول زمان های گذشته در قبال حوادث و بلایای طبیعی مقاومت کرده که از جمله آن ها می¬توان به سرو ۵۰۰۰ ساله ابرکوه یا نگین سبز (مسن ترین موجود زنده جهان) و سرو ۱۵۰۰ ساله منگاباد مهریز، چنار ۱۲۰۰ساله کرخنگان خاتم و چنار ۹۰۰ ساله طزرجان اشاره کرد.

 

ییلاق ها

 

ییلاق های میان کوه:

در شهرستان تفت شامل ده بالا،  طزر جان، دره های سرسبز، بنادک سادات، باقی آبادریا، فخر آباد ثانی آباد

ییلاق های پشت کوه:

منطقه پشت کوه بین نیر و گاریزات در جنوب سلسله جبال شیرکوه شامل جلگه بنادک دیزه، سخوید، شواز، بیداخوید

ییلاق های پیش کوه:

منطقه ای از آبادی های رشته جبال یزد میان ندوشن، دهشیر و تفت شامل ییلاق های نصر آباد، مزرعه آخوند، علی آباد، شاهد آباد، شریف آباد، صادق آباد و سانیچ

 

غارها

غار اشکفت هفتاد، غار پهلوان، غار سیخوران خورمیز، غار مخوف، غار هشتاد و غار هوهوه (مهریز)- غار اعلا و غار چک‌چک (ابرکوه)- غار علی چنگری، غار گل عقدا و غار اشگفت یزدان یا شگفت یزدان (عقدا)- غار هامانه، غار بجنه یا بوژنه و غار چهار تاقی یا چهار طاقی (خرانق)، غار اتاق سفید و غار دیو (کاریز)- غار نباتی و غار خدایی (ندوشن)- غار زمرد یا چرخ الماس (تفت)- غار فراشاه و غار باد معصوم (اسلامیه)- غار حلوان و غار جهنم یا کوه سفید (طبس)- غار خاکستر و غار یخ (شیرکوه)- غار کفتر یا ده کفتر (طرزجان)- غار چاه برق (دهشیر)- غار ایوب (دهج)- غار بیدستان (بیدستان)- غار خانه خدا (بوروئیه هرات)- غار دره زنجیر، غار دُوربید و غار مسجد (یزد)- غار جن (دامنه کوه سیاه ده بالا)- غار چله خانه (بنادک سادات)- غار دره اردشک، غار زارو (کوه‌های زارو)- غار غوری (توران پشت)- غار کفتار (کوه بهروک)- غار کوروش، غار مغستان (دامنه کوه سیاه در مغستان کوچک ساغند)- غار هنزا (روستای فخرآباد

 

کوه ها

خرانق (دارای قله های قله‌های اشتری، خونزا، بندر، بزکوه، چک‌چک و هامانه)- کوهستان بن لخت (شامل کوه های کوشک، زارکوه، خودیان، دوهله، سیاه‌کوه، بنستان، بنیز، اورس، قلعه، ریز جزوئیه، ده‌بدن، کمرآسیا، کمرگیتری و باب‌خام)- کوه عقاب (تفت)- شيركوه، هدش، معراجي، ساغند، هرات، مروست، ندوشن و بوستان

کویرها

کویر اردکان (سیاه کوه)- کویر ابرکوه (ابرقو)- کویر دره انجیر- کویر هرات و مروست- کویر بهشت آباد- کویر بهادران- کویر ساغند- کویر حاجی آباد- کویر زرین آباد- کویر تاغستان (طاقستان)-  اله آباد- کویر توت- کویر شهیدیه

کفه‌های نمک (به انباشته ای از نمک گفته می‌شود که شرایط باتلاقی نداشته باشد) مانند کفه نمک دره انجیر، کفه نمک عقدا، کفه نمک ساغند، کفه نمک طاقستان و کفه نمک ابرقو

تپه‌های شنی (دون‌ها) در نواحی پیرامون یزد، اشکذر، بافق، ساغند و شرق اردکان، تپه‌های شن و ریگ ایجاد می‌شوند.

 

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور

 

یزد یکی از شهرهای تاریخی ایران است که از دیرباز یکی از مقاصد اصلی گردشگران داخلی و خارجی به شمار می رفته است. این شهر با توجه به منطق جغرافیایی خود دارای آب و هوایی کوهستانی و خشک می باشد. در این مطلب در اصفهان تور به بررسی آب و هوای این استان خواهیم پرداخت.

منطقه يزد، قلمرو وسیعی از استان یزد از نظر تقسیمات اقلیمی، زیر پوشش اقلیم‌های خشک و فرا خشک قرار گرفته است. دور بودن منطقه از سفره های آب وسیع، کمی مقدار بارندگی و بالا بودن میزان تبخیر، عامل اصلی این خشکی به شمار می‌آید. فقط گستره‌های نیمه مرتفع و مرتفع کوهستانی استان که به علت پدیده های اوروگرافیک، باران بیشتری دریافت می‌كنند، در گروه اقلیم‌های نیمه خشک و نیمه مرطوب قرار می‌گیرند.

نظام بارندگی استان یزد از نوع مدیترانه ای با حداکثر زمستانه تبعیت می‌کند. در قلمرو این استان، از سمت شرق و شمال به سمت غرب و جنوب، بر میزان بارندگی و بارش افزوده می‌شود، به طوری که در مناطق کویری استان، نظیر کویر سیاهکوه، ریگ زرین و دره انجیر، میزان بارندگی سالانه با نوساتی در سالهای خشک و تر، نزدیک ۵۰ میلی متر است. ولی در ارتفاعات استان نظیر شیرکوه، باجگان، بن لخت و ندوشن، میزان بارندگی از حدود ۳۰۰ تا ۴۵۰ میلی متر متغیر است.

توزیع فصلی بارندگی‌ها گویای آن است که بخش اعظم بارندگی‌های استان در فصل زمستان رخ می‌دهد (حدود ۴۰ تا ۶۰ درصد)، سپس بارندگی های بهاره با حدود ۲۰ تا ۴۰ درصد و بارندگی های پاییزه با ۱۰ تا ۳۰ درصد قرار دارند.

بررسی های انجام شده در مورد دمای هوا در قلمرو استان یزد گویای آن است که در این محدوده مطالعاتی، میانگین سالانه دما از حدود ۱۰ درجه سانتی‌گراد در قلمرو جنوبی استان، تا حدود ۲۳ درجه سانتی‌گراد در نواحی بیابانی و کویری متغیر است. همچنین در قلمرو این استان، اختلاف دما بین ارتفاعات و عرصه‌های کویری استان زیاد و دامنه ای حدود ۲۵ درجه سانتی‌گراد را در بر می‌گیرد.

استان یزد یکی از خشک ترین مناطق حوضه داخلی کشور محسوب می‌شود که حدود ۵/۱۲ میلیون هکتار عرصه های منابع طبیعی را در حاشیه کویر مرکزی ایران در برگرفته است. سیمای منابع طبیعی استان شامل ۹/۵ میلیون هکتار مرتع و تقریبا” ۲۰۰ هزار جنگل طبیعی و دست کاشت است

 

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور