به دلیل وسعت استان خراسان و تنوع تاریخی و فرهنگی شهرستان مشهد،تعدا بناهای تاریخی و فرهنگی مشهد هم زیاد هستند،در این مطلب نگاهی داریم بر برخی از این مراکز فرهنگی و تاریخی،پس با ما همراه شوید:

 

«مجموعه معماری مشهد – آرامگاهی حرم حضرت امام رضا (ع)»

اهمیت و ارزش فراوان شهر مشهد ارتباط مستقیمی با بارگاه مطهر رضوی دارد. با توجه به ارزش معنوی و والای این بنا، بهترین و باشکوه ترین هنر های اسلامی را در این مجموعه زیارتی می توان دید.

حرم با شکوه امام رضا(ع) و مجموعه تاریخی و هنرمندانه آن شامل صحن ها، ایوان ها، رواق ها، موزه غنی و کتابخانه مرکزی آستان قدس برای مسلمانان اهمیت بسیاری دارد و برای آن ها مهم ترین مکان دیدنی و زیارتی بشمار میرود. این مجموعه مشتمل بر چهار ایوان مرتفع به نام های عباسی، طلا، شرقی (نقارخانه) و ایوان غربی و پنج صحن انقلاب، آزادی، امام خمینی، جمهوری اسلامی و قدس است…

 

“مسجد گوهرشاد مشهد”

مسجد گوهرشاد مشهد، عظیم ترین مسجد چهار ایوانی ایران میباشد، که در سال ۸۲۱ هجری قمری به دستور گوهرشاد آغا همسر شاهرخ تیموری و با معماری قوام الدین شیرازی در مجموعه حرم امام رضا (ع) بنا گشته است. (از دیگر جلوه های مسجد جامع گوهرشاد مشهد، منبر صاحب الزمان میباشد.

 

موزه مرکزی آستان قدس رضوی مشهد 

موزه مرکزی آستان قدس رضوی مشهد، در سال ۱۳۲۴ هجری قمری افتتاح شده و از غنی ترین موزه های ایران بشمار میرود. موزه مرکزی در ضلع شمال شرقی صحن امام خمینی (ره) واقع است و مجموعه ای از سکه های بی نظیر از دوره های مختلف تاریخی، اشیای عتیقه مسی، سنگی، طلایی، مفرغی و… در آن نگهداری میگردد.

 

مدرسه پریزاد مشهد

مدرسه پریزاد، که به پریزاد خانم، ندیمه گوهرشاد نسبت داده شده است، در سال ۸۲۳ هجری قمری در نزدیکی مسجد گوهرشاد بنا شده است. پریزاد مدرسه ای کوچک و ۴ ایوانی مشتمل بر غرفه ها و حجره هایی است و تزئینات آن عبارتند از: آجرکاری سردر ایوان ها و کاشیکاری با نقوش اسلیمی بر سردر غرفه های همکف “مدرسه پریزاد مشهد”…

 

مدرسه دودر مشهد
مدرسه دودر مشهد، در کنار حرم مطهر و مقابل مدرسه پریزاد قرار دارد و بر اساس کتیبه سر در آن در سال ۸۴۳ هجری قمری در دوران حکومت شاهرخ تیموری به دست غیاث الدین خواجه بهار بنا شده است.

 

تابران توس مشهد
ولایت توس در قرنهای گذشته، به منطقه ای در میان دو رشته کوه بینالود در جنوب و هزار مسجد در شمال گفته میشده است.

ولایت تابران توس، مشتمل بر چهار شهر تابران، رادکان، نوغان و تروغبذ بوده و تابران که اکنون به توس معروف میباشد، در قرن ۴ هجری قمری بزرگترین شهر منطقه بشمار میرفته است. آنچه از تابران توس قدیم بر جای مانده عبارتند از: باروی شهر، ارگ توس، گنبد هارونیه، بقایای مسجد جامع تابران باغ و بنای نوساز آرامگاه فردوسی!

 

حصارکهن دژ تابران توس مشهد

حصار کهن دژ تابران توس یا بارو، دیوار عظیمی از خشت و گل است که حدود ۶ کیلومتر بر گرد شهر تابران کشیده شده و امروزه در ۲۴ کیلومتری شمال شهر مشهد قرار گرفته است.

 

بنای هارونیه مشهد

بنای هارونیه مشهد، مکان تاریخی در حدود ۶۰۰ متری از آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی واقع شده است. در کنار بنای هارونیه، سنگ سیاهی به عنوان یادبود امام محمد غزالی از عرفای سده پنجم و ششم هجری مشاهده میگردد.

 

آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی مشهد
بر طبق روایات منصوربن حسن ملقب به ابوالقاسم فردوسی در سال ۳۲۹ هجری قمری در پاژ دیده به جهان گشود. او از نجیب زادگان توس و از طبقه دهقانان بود. فردوسی چهل ساله بود که کار هزار بیت سروده دقیقی توسی را آغاز کرد. در ۶۵ سالگی زمینه ارتباطش با سلطان محمود بوجود آمد، اما این رابطه حسنه چند سال بیشتر دوام نداشت. سرانجام فردوسی سال های پایانی عمر خود را در بینوایی و فقر گذراند، تا اینکه به سال ۴۱۱ و بنا به قولی ۴۱۶ قمری در توس رحلت نمود…

 

مقبره الشعرا مشهد
آرامگاه سرایندگان خراسانی در ضلع شرقی بلوار پردیس توس مشرف به میدان ورودی آرامگاه فردوسی قرار گرفته است.

 

بقایای مسجد جامع تابران مشهد
در طی جستجو ها و کاوشهای باستان شناسی در ۱۵۰ متری جنوب غربی هارونیه قدیمی ترین مسجد موجود در خراسان و یکی از منحصر به فرد ترین مساجد اولیه ایران کشف شد. بقایای این  مسجد با طول ۹۴ متر و عرض ۵۳ متر به سبک شبستانی ستوندار اولیه (خراسانی) بنا شده و احتمالا متعلق به اواسط سده پنجم هجری است. (امروزه این مکان به صورت یک سایت باستان شناسی مورد بازدید گردشگران واقع میشود.)

 

مقبره امیر غیاث الدین ملکشاه (مسجد ۷۲ تن) مشهد
مقبره امیر غیاث الدین ملکشاه مشهد، تاریخی که در بازار بزرگ واقع شده، بنای کنونی ابتدا مقبره ای بوده که امیر غیاث الدین بین سال های ۸۰۷ تا ۸۱۷ برای خود ساخته و در دوره های بعد به مسجد مبدل شده است. در حال حاضر این اثر تاریخی به مسجد ۷۲ تن مشهور میباشد.

 

مصلای پایین خیابان مشهد

مصلای پایین خیابان، در قسمت شرقی شهر مشهد، در حاشیه بلوار مصلی قرار گرفته است.

 

باغ خونی مشهد
در اوایل قاجاریه، در بخش جنوبی خارج از حصار های شهر مشهد، نمادی از باغ ایرانی با وسعت ۵/۶ هکتار بنا شد که به باغ خونی و یا به واسطه وجود چشمه ای در آن به باغ چشمه مشهور شده است…

 

پاژ مشهد
روستای پاژ نام زادگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی و روستایی میباشد در تقاطع جاده کارده به کلات نادری و ۱۵ کیلومتری شمال شهر مشهد، در میانه روستای پاژ و در ۷۰۰ متری شمال غرب آن دو تپه باستانی مشاهده میشود، که به آثار و بقایای پاژ قدیم ارتباط دارد.

 

چهار طاقی بازه هور مشهد
بنای چهار طاقی بازه هور مشهد، سنگی متعلق به دوره ساسانی و در فاصله تقریبی ۸۰ کیلومتری جنوب شهر مشهد در در کنار روستای رباط سفید در کنار جاده قدیم مشهد – تربت جام قرار گرفته است.

 

مدرسه نواب (صالحیه نواب) مشهد
مدرسه نواب مشهد، بدست ابوصالح رضوی در دوره سلطنت شاه سلیمان صفوی به سال ۱۰۸۶ قمری ساخته شده است. مدرسه نواب در خیابان شیرازی مشهد قرار گرفته که پس از تغییرات معماری، تجدید بنا گردیده است.

 

مدرسه میرزا جعفر مشهد

مدرسه میرزا جعفر مشهد، در ضلع شمالی صحن انقلاب قرار گرفته و از بناهای با ارزش دوره صفویه محسوب میشود؛ که در سال ۱۰۵۹ قمری با تلاش شخصی به نام میرزا جعفر سروقدی بنا شده و سال ۱۲۸۵ قمری با کاشی های معرق و سبک معماری بسیار ممتازی مزین شده است…

 

مصلی طرق مشهد
مصلی طرق، در جنوب شرقی مشهد، در روستای طرق قرار گرفته است. این مصلی تاریخی در سال ۸۳۷ قمری ساخته شده است.

 

رباط طرق مشهد
رباط طرق، رباط دو ایوانی در ابتدای جاده مشهد – نیشابور واقع است و شامل دو کاروانسرا متعلق به عهد صفویه و قاجار است، اهمیت این رباط به آن دلیل است که به عنوان آخرین منزل شهر مشهد، محل وداع یا استقبال بشمار میرفته است.

 

حمام مهدی قلی بیک (حمام شاه) مشهد
در راسته بازار بزرگ و نزدیک به مسجد ۷۲ تن امروزی، فضای حمام قدیمی مهدی قلی بیک بنای یکی از امرای تیموری معروف به مسجد واقع است، که در سال ۱۰۲۷ قمری و به همت مهدی قلی بیک امیر آخور باشی شاه عباس صفوی بنا شده است.

 

میل اخنگان (برج اخنگان) مشهد
بنای میل اخنگان، در ۳۲ کیلومتری شمال مشهد و در روستایی به همین نام واقع است. معماری ساختمان میل اخنگان برج، مقبره ای است هشت ضلعی که به دوره تیموری و قرن نهم هجری متعلق است. (گنبد مخروطی شکل و آجر کاری های آن شاهکار هنری میباشد.)

 

سنگ نگاره (شتر سنگ)

این سنگ نگاره بر کناره راه مشهد – شاندیز، نزدیک به روستای درخت بید قرار گرفته است بر سنگ های بزرگی معروف به شترسنگ نقش بسته است.

بر این سنگ نگاره نقوشی از قبیل شیر، بزکوهی، گاو میش و انسان های شکارچی حکاکی شده، که می توان قدمت آنها را به دوران نو سنگی منسوب کرد…

 

کتیبه خان تاشی مشهد
در ۲۵ کیلومتری جاده مشهد به سوی کلات بر سطح صخره ای در مجاورت راه و در دره کارده، سنگ نگاشته ای موسوم به خان تاشی وجود دارد؛ که نام آن واژه ای ترکی و دارای ده سطر به طول یک متر میباشد.

 

چهار طاقی چلاقد مشهد
بنای چهار طاقی چلاقد مشهد، در حدود یک کیلومتری روستای چلاقد در فاصله ۳۰ کیلومتری جنوب شرقی مشهد قرار دارد.

 

راه کهنه فاضل مشهد
در قدیم که تمامی راه های جنوب، جنوب شرقی و شرق در مسیر راه زیارتی – مذهبی به مشهد خاتمه مییافت؛ در محلی به نام طرق به هم میرسیدند. راه کهنه فاضل در کنار روستای ده غیبی واقع است و مربوط به قرون اولیه اسلامی میباشد.

 

موزه مردم شناسی رباط ویرانی مشهد

موزه مردم شناسی رباط ویرانی در ۱۰ کیلومتری جاده مشهد – شاندیز در روستای ویرانی، ویرانی ۱۹ قرار دارد.

 

هزاردستان مشهد
حوضخانه هزار دستان مشهد، که طراحی و معماری آن برداشت آزادی است از معماری حوضخانه های قدیم که بطور هنرمندانه بنا شده و در واقع موزه ای میباشد زنده، که علاوه بر نمایش آثار هنری با غذا و نوشابه های سنتی از میهمانان پذیرایی میکند، این حوضخانه در راستای بازار جنت قرار گرفته است.

 

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور