استان یزد را می توان یکی از استان هایی نامید که در هر گوشه و کنار آن آثار تاریخی زیبا دیده می شود. در این مطلب به صورت تیتروار به طور کامل به معرفی جاذبه های تاریخی استان یزد در تمامی اشکال خود خواهیم پرداخت. با اصفهان تور همراه باشید.

 

محله های قدیمی

محله سرجمع- محله یعقوبی (یاقوبی)- محله سر دو راه- محله باجوردی- محله میر قطب- محله مصلی- محله امامزاده– محله میدان شاه (بعثت)- محله چهار منار- محله دو منار- محله شش بادگیری- محله خواجه خضر- محله دارالشفاء- محله لب خندق- محله پنبه کاران (معروف به پنبه گـَلُون)- محله امیر چخماق (میر چخماق)- محله قلعه کهنه- محله فهادان

 

بازار

بازار یزد- بازارچه کوشک نو- بازارچه شاه ابوالقاسم (شهاب الدین طراز)- بازارچه غلامعلی خراسانی- بازارچه هاشم خان- بازارچه¬ پشت باغ- بازارچه محله تل- بازارچه پنجه علی- بازار خان- بازار زرگری- بازار قیصریه- بازار علاقبندی- بازار کاشی گری- بازار چیت سازی- بازار مسجد ملااسماعیل- بازار افشار- بازار حاجی قنبر- بازار محمدعلی خان- بازار جعفرخان- بازار صدری (شاهزاده فاضل)- بازار دروازه مهریز- بازار مسگری- بازار نخودبریزی

 

حمام

حمام خان یا گرمخانه نور

 

خانه های قدیمی

خانه محمودی- خانه تقدیری- خانه آقازاده ابرکوه- خانه مرتاض- خانه لاریها- خانه حاج کاظم رسولیان- خانه عرب زاده- خانه توانا- خانه ملک التجار- خانه حاج علی اکبر قناد- خانه شیخ هراتی- خانه مشیر- خانه حسینیان- خانه میرزا محمدحسن قزوینی زاده- خانه پوست فروش ها- خانه کلاهدوزها- خانه حاج آقا حسین باغی- خانه بی بی فاطمه تاجر- خانه نواب وکیل

روستاهای تاریخی

روستای هرفته- بندرآباد- توران پشت (متعلق به توران دخت ساسانی)- هفتادر (قدمت به قباد ساسانی)- بیداخوید و ندوشن (دارای قدمتی بیش از ۸۰۰ سال)- روستای خرانق اردکان (شامل منارجنبان، قلعه، کاروانسرا، مشهدک، باباخادم، پل آبراه، شترگلو، آسیاب، قریه شمس آباد، حمام، مسجد بیت المقدس، مسجد جامع، حسینیه و…)

 

میدان و لرد (میدان محلی

یا میدان وقت و ساعت (دارای قدیمی ترین ساعت شهری ایران ساخت سال ۷۲۵ هجری قمری)- میدان امیرچخماق(میر چخماق) – میدان بعثت- میدان قیام (شاه سابق)- میدان خان-میدان قلعه- لرد آسیاب- لرد باجوردی- لرد خواجه خضر- لرد فهادان- لرد کیوان- لرد گودال مصلی- لرد کوچه میرقطب- لرد مشیر

 

برج، بارو و قلعه

نارین قلعه میبد (نارنج قلعه یا کهندژ)- کافر قلعه- قلعه شواز- قلعه خورمیز مهریز- قلعه سریزد- قلعه بارجین- قلعه رکن آباد- قلعه ابراهیم آباد- قلعه باقرآباد و صادق آباد بافق- قلعه غرآباد- قلعه زارچ- قلعه خویدک- قلعه فهرج- قلعه ندوشن- قلعه خرانق اردکان- قلعه اسدان

ارگ حکومتی- ارگ عبدالرضا خان بافقی

برج و باروی یزد- برج کبوتر خانه میبد (دارای سه طبقه و مجهز به هزاران لانه برای جلب و نگهداری پرندگان مهاجر)

کاروانسرا و چاپارخانه

چاپارخانه میبد (دوره هخامنشی)

کاروانسراهای تاجرنشین (این کاروانسراها جزیی از بافت بازار است و یک فضای تجاری به شمار می آید):

کاروانسرای علی آقای شیرازی- کاروانسرای سادات در بازارچه پنجه علی

 

کاروانسراهای درون شهری (این کاروانسراها در اطراف بازار قرار دارند و بیشتر مورد استفاده¬ ساکنان آبادی های اطراف بوده است):

کاروانسرای بافقی ها- کاروانسرای ده بالایی ها- کاروانسرای بندرآبادی ها (بُندَرآبادی¬ها)- کاروانسرای مشیر- کاروانسرای امیرچخماق- کاروانسرای ابوالمعلی- کاروانسرای افشار- کاروانسرای بیابانکی ها- کاروانسرای پنجه علی- کاروانسرای سیدحیدری- کاروانسرای شیرازی ها- کاروانسرای علی آقا- کاروانسرای فهادان- کاروانسرای لرد تازیان- کاروانسرای والی- کاروانسرای وکیل- کاروانسرای مرزاکور- کاروانسرای پسته- کاروانسرای پشت سید- کاروانسرای تخت استاد- کاروانسرای خواجه- کاروانسرای درسید- کاروانسرای دو در- کاروانسرای سادات (کاروانسرای کلاه دوزها) – کاروانسرای شاهزاده- کاروانسرای عرب ها- کاروانسرای کرمانی ها- کاروانسرای کوچه¬ میرقطب- کاروانسرای گلشن- کاروانسرای گودال مصلی- کاروانسرای گودالک- کاروانسرای لب خندق- کاروانسرای محله  تل

 

کاروانسراهای میان شهری:

کاروانسرای خرگوشی (جاده قدیم یزد-اصفهان)- کاروانسرای خرانق (جاده¬ یزد-خراسان)- کاروانسرای دهشیر (جاده¬ یزد-شیراز)- کاروانسرای علی آباد- کاروانسرای حوض جعفر- کاروانسرای اله آباد- رباط میبد (جاده قدیم یزد-تهران)- رباط ابوالقاسم رشتی- رباط ساغند- رباط اول- رباط دوم (رباط شاه نشین)- رباط شاهزاده- رباط و برج ارجنان- رباط نارستان- رباط زین الدین مهریز (جاده¬ یزد-کرمان، تنها کاروانسرای دایره شکل ایران

 

آسیاب های قدیمی

آسیاب سنگ سیاه- آسیاب کچلگ- آسیاب ده آباد- آسیاب بیده- آسیاب باغستان- آسیاب امیری و بفروئیه- آسیاب مذوار- آسیاب مهریز- آسیاب تفت- آسیاب اسلامیه- آسیاب فراشاه- آسیاب اشکدز

 

قنات (کاریز)

قنات زاچ: سرچشمه کوه های مهریز، طولانی ترین قنات ایران با طول یکصد کیلومتر و طول کوره قنات بیش از ۷۱ کیلومتر دارای ۲۱۱۵ حلقه چاه

قنات اهرستان (نهر شاه جوی): در ۳۰ كیلومتری جنوب غربی شهر یزد در دره‌ای به عرض تقریبی ۱/۵ كیلومتر دارای ۶ رشته قنات به نام‌های وقف‌آباد، گرئیس الدینی، میرزایی، روشن‌آباد، نهرخیلی و خواجه غیاث

قنات دولت‌آباد: سرچشمه این قنات‌ در جوار چشمه غربال بیز شهرستان مهریز، دارای ۹ رشته قنات به نام‌های باقرخان، تقی‌آباد، بغدادآباد، مهدی‌آباد و دولت‌آباد

قنات غیاث آباد پشتكوه

 

آب انبارها

آب انبارها که معمولاً در مرکز محله های شهر واقع شده اند از چهار عنصر اصلی خزینه، گنبد، پاشیر و بادگیر تشکیل می شوند.

یزد: آب انبار سید و صحرا – آب انبار شش بادگیری (تنها آب انبار شش بادگیر جهان)- آب انبار مسعودی- آب انبار حاج علی اکبری- آب انبار خواجه- آب انبار گلشن- آب انبار رستم- آب انبار رستم گیو- آب انبار کلاهدوزها- آب انبار ملک التجار- آب انبار میرزا شفیع

میبد: آب انبار حسن آباد

تفت: آب انبار جاده ده بالا- آب انبار برالنسویه- آب انبار شاه ولی

رستاق: آب انبار کشتخوان

صدوق: آب انبار هفت بادگیری (تنها آب انبار هفت بادگیری جهان با دو مخزن در روستای عصرآباد)

 

بادگیرها

شهر یزد همواره در بین ایرانیان به “شهر بادگیرها” معروف بوده است که در واقع سیستم تنفسی شهر محسوب می شود که بیشتر در فضاهای مسکونی و قدیمی قرار دارند و از چهار بخش عمده بدنه، قفسه، تیغه ها و سقف ساخته شده اند که بدنه آنها به صورت مکعب مستطیل یا منشور و قاعده آنها اغلب به شکل مربع، مستطیل، شش یا هشت وجهی است.

 

یخچال های خشتی

یخچال های خشتی زیبایی نیز در این استان دیده می شود که مردم در گذشته یخ را در آنجا قرار می دادند و در فصل تابستان از آن استفاده می کردند. انباشتن یخ در مخزن و پوشاندن سطح یخ از پوشال و کاه در فصل زمستان و استفاده از آن در فصل تابستان از کاربری های این یخچال های خشتی بوده است. دیواره های سایه دار، حوض یخبند، مخزن یخچال و گنبد، چهار قسمت اصلی یخچال ها را تشکیل می دهد.

از نمونه این یخچال ها می توان به یخچال خشتی میبد و ابرکوه (دوران قاجار) اشاره کرد.

 

موزه ها

موزه آب یزد (خانه کلاهدوزها)- موزه آیینه و روشنایی- موزه سکه و مردم شناسی حیدرزاده- موزه مردم شناسی ابرکوه- موزه مردم شناسی مهریز- موزه مردم شناسی اردکان- موزه وزیری- موزه رجال- موزه علوم طبیعی یزد- موزه پست میبد- موزه فهادان- موزه زیلو و پلاس میبد

 

مراکز آموزشی قدیمی 

مدرسه مارکار- مدرسه ضیائیه (زندان اسکندر)- مدرسه شهاب الدین قاسم طراز- مدرسه خان یزد- مدرسه مصلی صفدرخان- مدرسه امام خمینی- مدرسه ابوالمعالی- مدرسه حسینیه- مدرسه دومنار- مدرسه میدان قیام- مدرسه عبدالرحیم خان (مدرسه نو)- مدرسه کمالیه- مدرسه ملااسماعیل- مدرسه ایرانشهر

 

 

اماکن مقدس

مساجد

مسجد امام حسن- مسجد امام حسین محله محمودآباد- مسجد ملا اسماعیل- مسجد ملا احمد مجومرد اشکذر- مسجد جامع کبیر یزد- مسجد جامع ندوشن (ميبد)- مسجد جامع بهاباد- مسجد جامع عقدا- مسجد جامع اردکان- مسجد جامع فیروزآباد- مسجد جامع ابرقو- مسجد جامع طزرجان- مسجد جامع فهرج- مسجد جامع خرانق– مسجد جامع بافق- مسجد امیرچخماق (مسجد جامع نو)- مسجد اهرستان- مسجد بُندَرآباد- مسجد آمنه گل- مسجد بزرگ پشت باغ- مسجد حاجی کامل- مسجد خونزا- مسجد زاویه- مسجد ساباط- مسجد محله گل کاران- مسجد فرط- مسجد حظیره- مسجد بیاق خان- مسجد چهل محراب- مسجد یعقوبی- مسجد ریگ مجومرد اشکذر (متعلق به قرن هشتم که تا سال ۱۳۶۹ شمسی در زیر شن مدفون بود)- مسجد شاه طهماسب- مسجد شاه ولی- مسجد شاه یحیی (قلعه کهنه)

 

خانقاه ها

خانقاه شیخ تقی الدین- خانقاه شیخ علی بنیمان (بنتیمین)- خانقاه سرریک- خانقاه کوشک نو- خانقاه قطریان- خانقاه شیخ محمد- خانقاه مجومرد- خانقاه میبد- خانقاه تفت- خانقاه قهستان- خانقاه ابرقو- خانقاه عقدا- خانقاه شمسیه- خانقاه بندرآباد- خانقاه بیداخوید

 

آرامگاه و امامزاده ها

امامزاده ابوجعفر (محمدبن علی بن عبیدا… بن احمد بن العریضی بن جعفر صادق)-  امامزاده سیدمحمد- امامزاده زید بن موسی الکاظم- امامزاده سیدمیرحسن- امامزاده شاهزاده فاضل یزد (از فرزندان امام موسی کاظم)- امامزاده شاهزاده علی- امامزاده عبدالله بافق- امامزاده کشته خانه- امامزاده عبدالله بن موسی بن جعفر- امامزاده سیدهاشم شریف آباد اردکان- امامزاده خدیجه خاتون میبد (خجه خاتون )

 

بقعه (مقبره )

بقعه سید خلیل- بقعه دوازده امام یزد- بقعه شاه سیدرضا- بقعه شیخ احمد فهادان- بقعه شیخ داد- بقعه شیخ داوود- بقعه سید پنهون- بقعه شاه خلیل تفت- بقعه زرندیان- بقعه قاضی میرجعفر بافق- بقعه سیدرکن الدین- بقعه سید شمس الدین- بقعه شیخ زین العابدین علی خاموش- بقعه سادات قل هوالله- بقعه ستی فاطمه یزد- بقعه پیر چراغ میبد- بقعه شهدای فهرج

 

گنبد

گنبد مصلای عتیق، گنبد عالی ابرکوه

 

زیارتگاه های زرتشتیان

معبد پیرسبز (چک چک، پیرمراد، پیرسوز)- معبد بونوپرس- معبد پیرهریشت اردکان- درب مهرنوش- درب مهر دستوران- پیرانگاه سروچم- پیرشاه- پیر مهرایزد- پیر نارستانه- پیر بانو- پیر نارکی– آتشکده ورهرام یزد- گاهنبارخانه¬ موبدان- پارس بانو (ویژه بانوان

دخمه محلی است که زرتشتیان، مردگان را طبق آداب دینی خود در آن می نهادند اما از وقتی که به دفن کردن در گورستان پرداختند، استفاده از دخمه متروک شد. دخمه زرتشتیان در ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی یزد بر بلندای کوهی که به “کوه دخمه” معروف است واقع شده و بر بلندی این کوه، دو عمارت سنگی “مدور برج” ساخته شده است. از نمونه این دخمه ها می توان به دخمه مانکجی لیمجی هاتریا، دخمه چم تفت، دخمه شریف آباد و ترک آباد اردکان اشاره کرد.

 

نخل

مردم یزد بنا بر رسوم خاصی در ایام سوگواری محرم مراسم نخل گردانی اجرا می کنند. این نخل ها به طور تقریبی توسط ۱۵۰ نفر در میان مردم گردانده می شود تا نمادی باشد برای آزادگی و مظلومیت امام حسین

قدیمی ترین نخل ایران نخل چوبی میدان امیرچخماق است که با ۴۵۰ سال عمر متعلق به عصر صفوی و به “نخل حیدری ها” معروف است. بلندی این نخل ۸٫۵ متر و اضلاع آن ۸٫۵ در ۸٫۵ متر است.

بزرگترین نخل ایران نیز با همین ویژگی ها با ارتفاع ۱۱متر در حسینیه امام تفت قرار گرفته است.

 

آبشار 

آبشار دره گاهان (دره گاوان) تفت: دره گاهان، دره ای است که در زمان های دور مردم به آنجا رفته و جشن ها و مراسم خود را در آن بر پا می داشتند. این دره در فاصله ۵ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان تفت و در ۲۲ کیلومتری از شهر یزد واقع شده است. دره گاهان آبشاری فصلی با ارتفاع بیش از ۲۰ متر است که در فصل بهار و اوایل تابستان از سرچشمه شیرکوه سیراب می شود و دارای ۷ دره به نام های دره اصلی، دره خشک، دره آلبالو، دره آب پلنگ، دره لا انار، دره آبشار و دره باد گز است.

 

چشمه های آب گرم

چشمه غربال بیز (در دامنه کوه مذوار یزد)- چشمه آب گرم مرتضی علی (روستای خرو شهرستان طبس)- چشمه تامهر (۶ کیلومتری یزد)- چشمه پیروزه یا فیروزه (در حاشیه کوه های بافق)- چشمه آب گرم توران پشت (روستای توران پشت شهرستان تفت)- چشمه هوهو (کوه های کلات منشاد)- چشمه آب معدنی و آب گرم گله (منطقه حفاظت شده كالمند در ۱۵ كيلومتری رباط زين‌الدين)

 

رودخانه ها

آب سیّده- پایین‌در- چاه‌مَتَک- خَرانَق- رحمت‌آباد سفیدان- شور- شوراب شور بافق- شورسیریز- کال هزارچیل

 

باغ های تاریخی

باغ خان- باغ مشیر- باغ کلاه فرنگی- باغ مرشد- باغ دکتر اولیاء- باغ محمودیه- باغ سرآسیاب- باغ گلکار- باغ اکرمی- باغ علی نقی خان- باغ پهلوان پور مهریز- باغ تیتو بافق- باغ حافظی طزرجان- باغ گلشن طبس (متعلق به دوره افشاریه- زندیه)- باغ دولت آباد (دارای بلندترین بادگیر ایران به ارتفاع ۳۳ متر و ۸۰ سانتی متر متعلق به دوره زندیه)

جنگل ها

جنگل‌ باغ شادی هرات- جنگل ارس باجگان (در ارتفاعات و دامنه جنوبی کوه باجگان شهرستان بافق)- جنگل سنو (در ۲۴ کیلومتری شهرستان طبس

 

سرو و چنارهای کهنسال

درختان سرو از جمله درختان دیر زیست استان یزد بوده که در طول زمان های گذشته در قبال حوادث و بلایای طبیعی مقاومت کرده که از جمله آن ها می¬توان به سرو ۵۰۰۰ ساله ابرکوه یا نگین سبز (مسن ترین موجود زنده جهان) و سرو ۱۵۰۰ ساله منگاباد مهریز، چنار ۱۲۰۰ساله کرخنگان خاتم و چنار ۹۰۰ ساله طزرجان اشاره کرد.

 

ییلاق ها

 

ییلاق های میان کوه:

در شهرستان تفت شامل ده بالا،  طزر جان، دره های سرسبز، بنادک سادات، باقی آبادریا، فخر آباد ثانی آباد

ییلاق های پشت کوه:

منطقه پشت کوه بین نیر و گاریزات در جنوب سلسله جبال شیرکوه شامل جلگه بنادک دیزه، سخوید، شواز، بیداخوید

ییلاق های پیش کوه:

منطقه ای از آبادی های رشته جبال یزد میان ندوشن، دهشیر و تفت شامل ییلاق های نصر آباد، مزرعه آخوند، علی آباد، شاهد آباد، شریف آباد، صادق آباد و سانیچ

 

غارها

غار اشکفت هفتاد، غار پهلوان، غار سیخوران خورمیز، غار مخوف، غار هشتاد و غار هوهوه (مهریز)- غار اعلا و غار چک‌چک (ابرکوه)- غار علی چنگری، غار گل عقدا و غار اشگفت یزدان یا شگفت یزدان (عقدا)- غار هامانه، غار بجنه یا بوژنه و غار چهار تاقی یا چهار طاقی (خرانق)، غار اتاق سفید و غار دیو (کاریز)- غار نباتی و غار خدایی (ندوشن)- غار زمرد یا چرخ الماس (تفت)- غار فراشاه و غار باد معصوم (اسلامیه)- غار حلوان و غار جهنم یا کوه سفید (طبس)- غار خاکستر و غار یخ (شیرکوه)- غار کفتر یا ده کفتر (طرزجان)- غار چاه برق (دهشیر)- غار ایوب (دهج)- غار بیدستان (بیدستان)- غار خانه خدا (بوروئیه هرات)- غار دره زنجیر، غار دُوربید و غار مسجد (یزد)- غار جن (دامنه کوه سیاه ده بالا)- غار چله خانه (بنادک سادات)- غار دره اردشک، غار زارو (کوه‌های زارو)- غار غوری (توران پشت)- غار کفتار (کوه بهروک)- غار کوروش، غار مغستان (دامنه کوه سیاه در مغستان کوچک ساغند)- غار هنزا (روستای فخرآباد

 

کوه ها

خرانق (دارای قله های قله‌های اشتری، خونزا، بندر، بزکوه، چک‌چک و هامانه)- کوهستان بن لخت (شامل کوه های کوشک، زارکوه، خودیان، دوهله، سیاه‌کوه، بنستان، بنیز، اورس، قلعه، ریز جزوئیه، ده‌بدن، کمرآسیا، کمرگیتری و باب‌خام)- کوه عقاب (تفت)- شيركوه، هدش، معراجي، ساغند، هرات، مروست، ندوشن و بوستان

کویرها

کویر اردکان (سیاه کوه)- کویر ابرکوه (ابرقو)- کویر دره انجیر- کویر هرات و مروست- کویر بهشت آباد- کویر بهادران- کویر ساغند- کویر حاجی آباد- کویر زرین آباد- کویر تاغستان (طاقستان)-  اله آباد- کویر توت- کویر شهیدیه

کفه‌های نمک (به انباشته ای از نمک گفته می‌شود که شرایط باتلاقی نداشته باشد) مانند کفه نمک دره انجیر، کفه نمک عقدا، کفه نمک ساغند، کفه نمک طاقستان و کفه نمک ابرقو

تپه‌های شنی (دون‌ها) در نواحی پیرامون یزد، اشکذر، بافق، ساغند و شرق اردکان، تپه‌های شن و ریگ ایجاد می‌شوند.

 

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور