تسمیه
در ترکیب واژه تیران دو جزء دیده می شود: نخست «تیر» که نام ستاره ی تیر است که در نزد ایرانیان باستان مقدس بوده و « ان » که همان پسوند کثرت و نسبت است و محلی را می نمایاند که به تیر منسوب باشد. این شهر زادگاه عالمان بزرگ و دانشمندان بسیاری است که نامشان در کتب تاریخی از جمله الانساب یاد شده و مراکز مهم آموزشی از قبیل دانشگاه آزاد، پیام نور و علمی کاربردی در آن دایر است. کرون نیز از دو قسمت « کر» به معنای توانا و « ون » به معنی مانند و شبیه می باشد.
شهرستان تیران و کرون یکی از کهن ترین شهرستانهای استان محسوب می شود و قدمتی حدود ۶ هزار سال دارد که دوره های مختلف باستانی و تاریخی سکونتگاه بشر بوده است.که دلیل این امر وجود سنگ نگاره های ۶۰۰۰ ساله در اطراف شهرستان تیران و کرون می باشد.
نام این شهرستان و نیز نامهای دیگر این منطقه بهترین سند قدمت و دیرینگی زیاد آن می باشد. شهرستان تیران و کرون در گذشته به عنوان یکی از مناطق ییلاقی مورد توجه رجال و دولت مردان در دوره های تاریخی مختلف بوده است. مسعود میرزا ظل السطان پسر ارشد ناصرالدین شاه که بیش از سی سال حاکم بلامنازع اصفهان بوده و ارگ حکومتی او به نام قمیشلو در شمال تیران قرار دارد. وی در کتاب تاریخ مسعودی به تفضیل از شکارگاه های تیران و کرون یاد کرده و آب و هوای آن را توصیف نموده است. او در منطقه ی قمیشلوی واقع در ۶ کیلومتری شمال شهر تیران ارگی و باغی با شکوه به مساحت تقریبی دوازده هزار متر مربع جهت تفریح و شکار احداث کرده است.
جغرافیای طبیعی
موقعیت طبیعی: این شهرستان با پهنه ایی در حدود ۲۳۰۰ کیلومتر مربع و با فاصله ی ۴۵ کیلومتر از اصفهان در مغرب این استان واقع شده و شهرستان های اصفهان ، فریدن ، شاهین شهر و میمه ، نجف آباد ، چادگان و استان چهارمحال و بختیاری در همسایگی آن واقع اند. موقعیت تیران و کرون بر سر راه اصفهان ، گلپایگان ، شهرکرد و همچنین سد زاینده رود و دهکده تفریحی چادگان موجب رونق آن شده است. تنها رودخانه این منطقه رودخانه مرغاب است که از کوه های مرتفع دالانکوه سرچشمه گرفته و پس از طی مسافتی در حدود ۱۰۰ کیلومتر به زاینده رود می ریزد و بر پوشش گیاهی این شهرستان که بیشتر گون ، کنگر ، موسیر ، لاله های واژگون و غیره تأثیرگذارده است.
جغرافیای اقتصادی
بیشتر مردم این شهرستان به فعالیت هایی از جمله کشاورزی دامداری و صنایع دستی مشغول می باشند. مهمترین محصولات کشاورزی این شهرستان شامل گندم ، بادام و انگور می باشد. تا اواخر دوران قاجار زنان این منطقه به بافت نوعی کرباس و چادر شب اشتغال داشتند که امروز به دلیل تولید پارچه های مشابه این صنعت محبوبیت خود را از دست داده و منسوخ شده است.
در حال حاضر مهمترین صنایع دستی این شهرستان قالیبافی می باشد و از دیگر رشته های صنایع دستی در این شهرستان می توان به سفالگری ، معرق ، قلمزنی ، خاتم کاری ، زنگوله سازی ، منبت کاری ، معرق و کار روی شیشه نام برد.
قدمت زنگوله سازی در این شهر به نزدیک سیصد و هشتاد سال می رسد. این زنگ در گویش های مختلف به نام های کورکوری، دالاب، زنگوله و زنگ نام برده شده ، که در سایزهای گوناگون از جمله ریزه، میشی، بزی، دوبری، کوسی و شتری ساخته می شود و مورد استفاده گوناگونی از جمله تزئین و نیز برای حیوانات اهلی کاربرد دارد.
در شهر تیران در حال حاضر حدود سی استاد کار مشغول به تولید زنگوله می باشند.
جاذبه های طبیعی
قرار گرفتن شهرستان تیران و کرون در منطقه کوهستانی باعث گردیده ، جاذبه های طبیعی زیادی در این منطقه بوجود آید از جمله چهار منطقه نمونه گردشگری که عبارتند از:
– حیات وحش و پارک ملی و ارگ قمیشلو
-چشمه مرغاب و دالانکوه
-سد شهید منتظری ( سد خمیران)
– چشمه احمد رضا
– سد چشمه شاهی
-همچنین دشت لاله های واژگون که در دالانکوه شهرستان تیران واقع شده و یکی دیگر از جاذبه های توریستی این منطقه می باشد.
-پیست اسکی دالانکوه که در دامنه های شمالی دالانکوه قرار دارد و در زمستان ها پذیرای علاقه مندان به ورزش های زمستانی می باشد.
-فضای اطراف سد خمیران که با ویلا و پلاژهایی برای استراحت و امکاناتی برای قایق سواری و غیره از مناطق نمونه گردشگری می باشد.
پارک ملی و پناهگاه حیات وحش قمیشلو که در شمال و شمال شرقی این شهرستان واقع شده از زیست گاه های حیات وحش به شمار می رود. مهمترین گونه های جانوری قمیشلو عبارتند از : آهو ، قوچ ، پازن ، میش و گرگوجه
جاذبه های تاریخی
با توجه به آنکه ارزش این شهرستان به جاذبه های طبیعی آن است بیشتر حکام نیز از این موهبت الهی بهره برده اند و آثاری را احداث کرده اند.
از مهمترین جاذبه های گردشگری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
قلعه قمیشلو ، قلعه جاجا ، برج های کبوتر ، درهای سنگی باغها و اماکن مذهبی همچون امامزاده احمد بن حنفیه در تیران مسجد خان و مسجد سید ، امامزاده جواد بن موسی در روستای احمد رضا ( معروف به چشمه احمدرضا) ، امامزاده بابا لنگر در جنوب عسگران ، امامزاده عبداله بن موسی بن جعفر در روستای کوهان ، امامزاده سید سراء الدین فضل از نوادگان امام رضا در نواحی عسگران ، امامزاده بی بی فاطمه از نوادگان موسی بن جعفر در روستای محمدیه کرون
مبانی مردم شناسی
مردمان این شهرستان همچون سایر مناطق استان مهمان نواز و گشاده رو بوده و در صنعت حمل و نقل و کشاورزی امرار معاش می کنند. از دوران صفویه ارامنه در بخش های غربی این شهرستان ساکن شده اند که پیوسته مردم تیران و کرون با حسن سلوک و مسالمت با آنها زندگی کرده اند.
سه منطقه صنعتی در شهر تیران و رضوانشهر وجود دارد که منطقه صنعتی رضوانشهر یکی از بزرگترین قطبهای سنگبری در ایران می باشد . و در منطقه باعث رشد اقتصادی خاصی شده است.
شهر تیران به لحاظ وجود تعداد زیادی در های سنگی منحصر به فرد به نام شهر درهای سنگی معروف شده است.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
.