| اتوبوس ۴۰ نفره | اتوبوس ۳۰ نفره | ایویکو ۱۸ نفره | ایویکو ۱۴ نفره | ون ۱۰ نفره | ون ۷ نفره | سواری ۴ نفره | سواری ۳ نفره | سواری ۲ نفره | سواری ۱ نفره | |
| تور پل های تاریخی (مسافر داخلی) |
۲۵۰۰۰ | ۳۰۰۰۰ | ۳۵۰۰۰ | ۴۵۰۰۰ | ۳۰۰۰۰ | ۸۰۰۰۰ | ۳۰۰۰۰ | ۷۰۰۰۰ | ۹۰۰۰۰ | ۱۷۰۰۰۰ |
| تور پل های تاریخی (توریست) |
۳۰۰۰۰ | ۳۵۰۰۰ | ۴۰۰۰۰ | ۴۵۰۰۰ | ۵۰۰۰۰ | ۶۵۰۰۰ | ۵۰۰۰۰ | ۶۰۰۰۰ | ۸۰۰۰۰ | ۱۳۵۰۰۰ |
- توجه : تمامی قیمت ها به تومان است.
- خدمات تور : وسیله نقلیه در اختیار، راهنمای میراث فرهنگی، پذیرایی، ورودی ابنیه، بیمه حوادث
تلفن رزرو :۰۳۱۳۲۳۵۲۶۷۳ همراه :۰۹۱۳۱۲۵۰۲۲۱
—————————————————
بازدید اول :
پل شهرستان یا پل جی یا پل جسر حسین قدیمی‌ترین پل اصفهان روی رودخانهٔ زاینده رود است. این پل در زمان ساسانیان ایجاد گردید و در زمان دیلمیان و سلجوقیان تعمیر و مرمت شده‌است. پل شهرستان در جی قدیم در شرق اصفهان واقع شده‌است. پایه‌های آن بر روی سنگهای طبیعی کف رودخانه استوار گردیده‌است. طول پل از ستون مدور آجری تا انتهای سنگفرش قدیمی، در حدود ۱۰۵ متر و عرض آن از ۴/۲۵ تا ۵ متر متغیر است. جهت پل، شمالی – جنوبی با کمی انحراف است. پل شهرستان دارای یازده چشمه و دوازده پایه سنگی بزرگ است. اما قسمت فوقانی پل که جهت عبور و مرور بوده خراب شده‌است و فقط پیاده می‌توان از روی آن عبور کرد.
پل شهرستان در تاریخ ۱ دی ۱۳۴۸ با شمارهٔ ثبت ۸۸۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
موقعیت
این پل در واقع یک پل جنگی و نظامی بوده‌است. از نظر معماری و قدمت زمان ساختمان در مجموعه پلهای قدیمی ایران فقط پل دزفول و پل شوشتر با این پل برابری می‌کنند. آثار بر جای مانده مسجد جامع جی از دوران سلاجقه و مقبره الراشد بالله خلیفه عباسی و قلعه قدیمی اصفهان به نام سارویه (کهندژ) و حصار جی را در مجاورت این پل تاریخی می‌توان مشاهده کرد. در مجاورت این پل از دیر باز مردمانی سخت کوش و نجیب زیسته‌اند که هنوز هم با پسوند فامیل شهرستانی می‌توان آنان را یافت.
مصالح به کار رفته در پل
سنگ، آجر، خشت، ملات
بازدید دوم : پل خواجو
پل خواجو یادگاری از آبادانی‌های شاه‌عباس دوم، با عملکردهایی چون سد و تنظیم جریان آب، در عصر خود از شاهکارهای پل‌سازی جهان بوده است. این پل که در طی اعصار مختلف نام‌های بسیاری به خود گرفته، از حیث تقارن، استحکام و سبک معماری، زیبایی‌های چشم‌نوازی را در خود جای‌داده است.
پل بابا رکن‌الدین یا پل خواجو که در شهر اصفهان و روی رودخانه زاینده‌رود واقع‌شده، در شرق سی‌وسه‌پل قرار دارد. این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شماره ثبت ۱۱۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این پل را پل شاهی، بابا رکن‌الدین، شیراز و حسن‌آباد هم نامیده‌اند.
تاریخچه پل
پل خواجو از اواخر تیموری شالوده‌هایی داشته و به امر شاه‌عباس دوم در سال ۱۰۶۰ به صورت امروزی آن ساخته شده است. وسط این پل برای اقامت موقتی شاه صفوی و خانواده او ساختمان مخصوصی (که به نام بیگربیکی شهرت دارد) بنا شد که هم‌اکنون نیز وجود دارد و طاق‌های آن دارای تزئینات نقاشی است. نام پل خواجو، تحریف کلمه «خواجه» است که به مناسبت لقب بزرگان و خواجه‌های عصر صفوی نام‌گذاری شده است.
“تاورنیه” سیاح اروپایی نوشته است که در دو طرف خیابان این پل دو خانه وجود دارد که متعلق به شاه است و رودخانه در هیچ کجا بستری به این زیبایی ندارد و چون این محل از همه جا گودتر است، همین امر تا اندازه‌ای شاه‌عباس را وادار به ساختن این پل نمود و چون محل گبرها آن طرف رودخانه بوده برای این که آنان از خیابان چهارباغ نگذرند، برای کوتاه‌تر نمودن راه این پل ساخته شد و تاریخ آن ۱۰۵۷ تا ۱۰۷۷ هجری است. همچنین وقتی که پل به اتمام رسید به همان نام حسن بیک نامیده شد. این پل که طولش ۱۵۰ متر و عرضش ۱۴ و معبر آن ۵/۷ متر است، از سنگ و آجر ساخته شده و ۲۱ جوی و ۲۶ چشمه دارد.
این پل به منزله سد و از حیث معماری و استحکام بی‌اندازه زیبا و بی‌نظیر آن، شامل چهار طبقه و در دو طرف داخلی معبر فوقانی هر طرف ۵۱ غرفه بزرگ و کوچک دارد. طول سنگهای این پل متجاوز از دو متر و امتداد ستون‌های فاصله هر چشمه به سقف ۲۰ متر است. جلوی هر سقف و دیوار، پیش‌آمدگی و فرورفتگی وجود دارد اگر تخته‌ای به اندازه دهانه‌ی پل‌ها بگذارند، آب رودخانه بالا آمده و مدتی ذخیره می‌شود.
قسمت شرقی پل دو صفه مسطح سنگی وجود دارد و وسط آن دو تقریباً در کف رودخانه سنگفرش مفصلی دیده می‌شود و چنانچه نوشته‌اند دریاچه‌ای وجود داشته که از فواره‌های آن جستن می‌نموده است، تا کف رودخانه یازده پله سنگی می‌خورد، دو طرف شرقی قسمت پایین پل دو شیر سنگی بزرگ از قدیم موجود است که در بی‌مبالاتی و جهالت افراد خرابی‌هایی به آن وارد شده است. غرفه‌ها و اطاق‌های وسط پل به همان طرز نقاشی و طلاکاری دوره صفویه باقی است و طبقه بالای اتاق‌ها را در چندین سال قبل خراب نموده‌اند. بخش پشتی و کناره‌ی این پل با خشت هفت‌رنگ تزیین‌شده که متأسفانه در اثر عدم مراقبت و یا تأثیر باد و باران همه ساله تعداد زیادی از آنها خراب و از بین رفته بود. از وسط پل در طرفین تالار دو راه پله موجود است که به وسیله آن به دو طبقه زیرین می‌توان رفت‌وآمد کرد. تاریخ تعمیر این پل مطابق کتیبه کوفی که در طرف راست جنوبی پل رو به کارخانه نور است، در سال ۱۲۹۰ هجری به سعی نصرالله خان در زمان ناصرالدین‌شاه قاجار است.
در کتاب عباسنامه تألیف محمد طاهر وحید قزوینی به سال (۱۱۱۰ تا ۱۰۱۵ ه) شرح مفصلی راجع به ساختمان پل حسن‌آباد “خواجو” نوشته به خلاصه این که پس از اتمام، شاه‌عباس دوم دستور آیین بستن و گلریزان نمودن پل را به عهده و اهتمام مقصود بیک سفره‌چی‌باشی واگذار نمود و تزیین هر یک از طاق‌های آن پل به عهده یکی از امرای محل گردید و چشمه‌های وسط که به‌منزله دل در بدن و معنی در سخن است از طرف شاه آیین بسته شد و می‌نویسد:
آب رودخانه را به بالای پل سد نموده به‌طوری‌که فواره حوض آن تقریباً سه گز می‌جست، سایبان‌های زرنگار از مبدأ تا منتهای پل بر سر پا بود و رشته‌های مفتول جهت آویختن فانوس و قنادیل به طرح‌های مختلف کشیده بودند و در هر مجلسی فرش‌های قالی کرمانی و قائنی افتاده بود و در هر حجره‌ای شاهد سنبل مو بر پای ایستاده و جوانان خطه ارم عباس‌آباد و سیمبران خوش آب و رنگ هندو و ارامنه شمشاد قامت گل‌رخسار مجلس را به‌صورت نگار گردانیده بودند و اعلی‌حضرت ضل‌اللهی کامران و کامیاب تا حین طلوع صبح عالمتاب در عبارت شرقی پل مزبور استراحت و امرا و مقربان و ملازمان هر یک در حجرات مختلف خود غنودند.
در وصف ساختن دریاچه و سد روی پل مزبور بابا محمدعلی اصفهانی حدود (۱۰۸۱ ه.ق) از شعرای مصاحب حکیم شفایی چنین سروده است:
ندانم چون کنم تعریف آن پل کزو ایجاد شد راه توکل
شکوه بحر اگر آنجا کشد سر جهد مانند میمونی ز چنبر
و نیز شیخ رمزی کاشی در تاریخ بستن سد روی زاینده‌رود چنین نوشته:
سدی که از خارا به پیش زنده رود از عطای شاه دین عباس ثانی بسته‌اند، در تاریخش گذشت از آب رمزی و نوشت:
(سد اسکندر به آب زندگانی بسته‌اند) (۱۰۷۶)
از مزایای اختصاصی این پل سدی بوده که برای آن در موقع ساختن در نظر گرفته‌اند که هر زمان اقتضاء داشته با بستن چشمه‌های پایین ، آب بالا می‌آمده و حکم دریاچه و سدی پیدا می‌کرده و ازاین‌رو گفته‌اند:
دارای جهان پناه عباس دریاچه و سد و پل بنا کرد.
و بنای این سد و دریاچه برای این بوده که منظره عمارات و باغهای واقع در آن محل باشد و در هنگام جلوس در آن عمارات و باغات از منظره دریاچه‌ای که با بستن سد ایجاد می‌گردید، لذت برند.
منظور از عباس که در شعر بالا گفته شد عباس ثانی است که امر به بنای سد نمود، زیرا بانی آن همان شاه‌عباس دوم است و تاریخ بنای پل (۱۰۶۰ ه.ق) و بنای سد (۱۰۶۸ ه.ق) بوده است.
این پل علاوه بر اینکه برای عبور و مرور قوافل و عابران ساخته شده بود، برای تفرج و گردش مردم و پادشاه نیز مستعد بوده است. چنانچه از قصص‌الخاقانی نقل شده در سال (۱۰۶۰ ه.ق) که پل ساخته شد و به پل شاهی شهرت یافت. بعد از تعطیلات نوروز آن سال برحسب فرمان شاه‌عباس ثانی پل را آیین‌بندی و چراغانی کردند و هر یک از غره‌های آن را یکی از امراء و بزرگان تزیین نمود و برای جشن مهیا گردید و شعرای مشهدی قصیده‌ای در ۴۵ بیت و نیز صائب تبریزی قصیده‌ای در وصف آن چراغانی و جشن سروده‌اند.
مؤلف تاریخ اصفهان وری چنین گفته:
و اما مبانی شگرف اصفهان یکی پل‌هایی است که روی زاینده‌رود بناشده مانند پل بابا رکن‌الدین که به پل خواجو معروف است. ریشه و اساسش قبل از عجم بوده و زمان ترکمان‌های آق‌قوینلو تعمیری از آن شده و به عهده صفویه مرتبه بالا را طرح انداخته و در بیگلربیگی صدر اصفهانی روی مرتبه فوقانی بالاخانه ساخته بود به نام خود که در ۱۳۱۰ اجزای ظل‌السلطان خراب کردند و راه چهارباغ نو است برای تخت پولاد.
اینکه مؤلف تاریخ اصفهان گفته اساسش قبل از عجم بوده معلوم نشد چه زمانی را در نظر داشته است ولی آنچه مسلم می‌نماید این است که پیش از دولت اسلام اساس آن پل وجود داشته و در زمان ترکمان‌ها تعمیری از آن شده و در دوران صفویه طبقه بالای آن ساخته شده و در زمان بیگلربیگی صدر اصفهانی روی مرتبه فوقانی بالاخانه‌ای به نام خودساخته که در سال (۱۳۱۰ ه.ق) از طرف ظل‌السلطان خراب گردیده است.
این پل را با اسامی: بابا رکن‌الدین، خواجو، گبرها، شیراز، حسن‌آباد، پل شاهی تیموری خوانده‌اند. اما این که آن را پل بابا رکن‌الدین گفته‌اند ازاین جهت است که در تخت فولاد که نزدیکی جاده قدیم شیراز واقع‌شده قبر و بقعه بابا رکن‌الدین که از عرفای معروف زمان خود در ۲۶ ربیع‌الاول سال (۷۶۹ ه.ق) وفات کرده در آنجا واقع و موردتوجه و مزار عمومی است ازاین‌رو پل به نام او معروف گردیده است.
اما نامیدن آن به پل خواجو به مناسبت این است که در مجاورت محله خواجو ساخته شده و پل شیراز از این نظر که نزدیک جاده اصفهان به شیراز واقع گردیده و پل گبرها ازنظر اینکه گبرها از این پل به محله خود می‌رفته‌اند و پل حسن‌آباد از جهت اینکه محل خواجو را در قدیم حسن‌آباد می‌نامیده‌اند و اما پل شاهی ازاین‌جهت بود که چون شاه‌عباس دوم در سال یک هزار و شصت پل را کامل کرد و از هرجهت آراسته و به پل شاهی معروف گردید و تیموری از آن نظر گفته‌اند که تیمور به داماد خود حسن پاشا دستور داده بود که آن پل را بنا کند و بنا کرد.
مؤلف نصف جهان درباره آب پل خواجو چنین نوشته است:
پل هشتم – پلی است که در حال حاضر به پل خواجو شهرت دارد زیرا در آخر چهارباغ مشهور به خواجو واقع است و قبل از چهارباغ در آخر و کنار آن محله واقع بوده و پل طرف یمین است و در اول قبل از خرابی‌ها بر سر محله حسن‌آباد بوده و بانی آن را به اسم پل حسن‌آباد موسوم نموده بوده و چون محله حسن‌آباد در فترت افغان و فتنه‌های بعد از آن خراب و به کلی از آبادی افتاده و محله خواجو نزدیک آن بوده به اسم آن معروف شده است و این پل خوش‌نماتر و زیباتر از سی‌وسه‌پل است اما با آن عرض و طول نیست لکن به همان استحکام ساخته‌شده و دقیقه‌ای از استحکام و خوش‌نمایی را فروگذار ننموده‌اند. آن را شاه‌عباس ثانی بنا نموده و میرزا طاهر وحید که در آن زمان وقایع‌نگار و مورخ زمان آن پادشاه بود آن را ضبط و در تاریخی که به نام او نوشته ثبت نموده است و آورده که در محل این پل یک پل کهنه مدروس و ویران بود و شاید آن پلی بوده است که در کتاب ماروخی با اسم جس حسین نوشته شده و باالجمله به حکم پادشاه آن را خراب نموده و برداشتند و این پل را به این وضع خوب و هیئت مرغوب مشتمل بر بیست‌وچهار چشمه در زمان اندک ساختند و چون پیش محله حسن‌آباد و جنوب آن بود آن پل را حسن‌آباد نام نهادند و تصریح نموده که یک‌طرف آن باغ سعادت‌آباد است که مشتبه به پل دیگر به‌هیچ‌وجه نیست و مرحوم امیر الشعراء رضا قلی خان هدایت تخلص نیز در کتاب روضةالصفای ناصری در آخر احوال شاه‌عباس ثانی اشاره‌ای از بنای این پل از پادشاه مذکور نموده است. بر بالای این پل به دستور او خیابان و دو طرف غرفه‌ها بسته‌اند و سرطاق‌های غرفه‌ها را کاشی‌کاری نموده و در میان آن عمارت و نمایی ساخته‌اند که در غرفه‌ها و آن عمارت همه نشیمن مردمان عام و خاص است که به تفریج و تماشا آیند و شاه‌عباس بعد از اتمام آن در آنجا چند شبی جشن و چراغان خود را که موسوم به فتح‌آباد است، متصل به این پل بناکرده است. زیر این پل را به طرز دیگر ساخته‌اند که زیاد از حد مزید حسن آن گشته است. دو طرف شرقی و غربی پل را که جهت دخول و خروج آب است مهتابی طرح انداخته و میان پل‌ها را طاق نمایی ساخته‌اند و در میان هر طاق نمایی بزرگ سنگی بناکرده‌اند که آب قسمت آن چشمه از میان نهر می‌رود و دو طرف آن شهر راهرویی است که مردمان بر سر آن می‌روند و می‌نشینند و گاهی که در فصل بهار آب زیاده طغیان می‌کند تا بالای جوی‌های میان آمده راه عبور و مرور را می‌بندد و برای مهتابی روی به مشرق در میان معمرهای آب و محل ریزش آن زینه‌ها، قالب آب ساخته‌اند که مردمان بر آن نشسته از صفا و تماشای آب استفاده برند و نمایی دیگر به طرف طول در میان پل ساخته‌اند.
معماری پل خواجو
پل خواجو به خاطر معماری و تزئینات کاشی‌کاری آن از دیگر پلهای زاینده‌رود مشهورتر است.
این پل که در دوران صفوی یکی از زیباترین پلهای جهان به شمار می‌رفت، بیشتر به منزله سد و بند بوده است. در میان هریک از دو ضلع شرقی و غربی پل ساختمانی بناشده که شامل چند اتاق مزین به نقاشی است. این ساختمان که (شاه‌نشین) نامیده می‌شود در آن دوره جایگاه بزرگان و امیرانی بوده که برای تماشای مسابقات شنا و قایقرانی بر روی دریاچه مصنوعی به این مکان فراخوانده می‌شدند.
در گوشه‌های ضلع شرقی پل خواجو دو شیر سنگی وجودداردکه ظاهراً”نماد سپاهیان بختیاری و محافظ اصفهان در عصر صفویه هستند. این پل دارای ۲۴ دهانه است که از مکعب‌های به‌دقت تراش‌خورده ساخته‌شده و در بخش میانی، با سدهای چوبی برای گرفتن جلو رودخانه مسدود گردیده است.
ویژگی‌های طرح ساختمانی و معماری پل خواجو
پل خواجو که از نوع پل سدی است و به عقیده برخی نقطه‌ای اوج صنعت پل‌سازی در ایران به شمار می‌رود. عملکرد سد پل این است که می‌تواند آب را تا ارتفاع ۶ متر بالا ببرد. این پل دارای ۱۶ درچه تخلیه آب است و در بدنه پل خواجو شیارهایی قرار دارد که کشوهایی دران قرارگرفته و می‌توانستند این کشوها را بالا و پایین ببرند. با بالا و پایین کردن کشوها اندازه آبی را که جاری می‌شده تنظیم می‌نموده‌اند با همین کشوها عمل تنظیم آب جمع شده در پشت این پل سدی را انجام می‌داده‌اند. در پایین‌دست پل یک میله چوبی درجه‌بندی‌شده برای آب‌سنجی و اندازه‌گیری آب نصب‌شده است.
اصل قرینه‌سازی در معماری پل خواجو
گرایش به تقارن و پدیده‌های هم آهنگ و منظم یکی از باستانی‌ترین و مداوم‌ترین جنبه‌های تاریخی تمدن انسانی ست. اعتقاد بشر به تقارن و هم آهنگی بین پدیده‌ها و تلاش برای رسیدن به وجودهای متقارن و هم آهنگ در تمام رشته‌های معرفت, صنعت و هنر پدیدار است. شاید کمتر ملت باستانی را بتوان یافت که بیش از ایرانیان در طول تاریخ خویش به تقارن و هماهنگی توجه و گرایش داشته باشد, تقارن جوی در تمام شئونات فرهنگی ایران و در تمام دوره‌های تاریخی این سرزمین به نحوی جلوه گری کرده است. آثار هنری,علمی, مذهبی و فلسفی و مهندسی در تاریخ ایران سرشار از اعتقادات ایرانیان به پدیده‌ها و پندارهای متقارن,هم اهنگ و منظم است. مسلم آن است که قرینه‌سازی و ایجاد فرم‌های متقارن دست هنرمندان و سازندگان باستانی همواره از روی قصد و با هوشیاری صورت می‌گرفته. این قرینه‌سازی به صورت‌های گوناگون در آثار تاریخی ایران‌زمین شکل‌گرفته است.قرینه‌سازی و تقارن انواع مختلفی دارد هم چون تقارن انتقالی/انعکاسی/ دورانی/مرکب و …
ازآنجایی‌که تقارن مورداستفاده در طراحی پل از نوع تقارن انعکاسی است به توضیح آن می‌پردازیم.
اگر شخصی در زیر پل بایستد در طول ضلع شرقی پل فرورفتگی‌هایی در قسمت فوقانی و میانی پایه‌های پل مشاهده می‌کند و در تمامی تالارها چهار فرورفتگی دیده می‌شود و این فرورفتگی‌ها که با یک ریتم و آهنگ منظم در طول ضلع شرقی تکرار شده است از نوع تقارن انعکاسی است.به‌جرئت می‌توان گفت که این قرینه‌سازی در پل در عین سادگی یکی از شگفت‌ترین قرینه‌سازی در ایران و جهان است.
اصل تناسبات و نسب‌ها در معماری پل خواجو
سیستم‌های تعین تناسب در طراحی‌های معماری از اهمیت خاصی برخوردار است. منظور تمامی تئوری‌های تناسبات, ایجاد احساس نظم بین اجزای یک ترکیب بصری است. این تناسبات و نسبت‌ها در هر یک از دسته‌بندی‌ها با توجه به نوع سازمان‌دهی فضائی متفاوت است. پل خواجو از یک سازمان‌دهی فضایی خطی برخورداراست که از تکرار یک سری فضاهایی که تقریباً در یک اندازه,فرم و عملکرد یکسان هستند, تشکیل‌شده است. در زیر پل ۲۱ تالار وجود دارد که بافاصله از هم جدا هستند و توسط یک فضای میانی به یکدیگر متصل شده‌اند. فضاهای میانی ازلحاظ طول و عرض دارای تناسب هستند و نقش اساسی دارند مثلاً به وجود آوردن فضایی لازم برای تأمین نور و رؤیت دو سوی پل است.
بازدید سوم :
پل جویی تنها پل تاريخي اختصاصي اصفهان
معروف به: سعادت آباد، پل هفت دست و پل درياچه
موقعيت: خيابان كمال اسماعيل
سال تاسيس: ۱۰۶۵ هجري(دوره شاه عباس دوم)
عرض آن: ۶ متر و طول آن ۱۴۷ متر
ارتباط باغ هاي سلطنتي دو ساحل شمالي و جنوبي رودخانه با باغ هاي وسيع سعادت آباد، و بناهاي با شكوه هفت دست، آئينه خانه، كشكول و نمكدان برقرار مي ساخت و محل عبور خانواده شاه صفوي، امرا، اشراف، مهمان ها و سفيراني بود كه اجازه ملاقات با شاه عباس دوم را مي يافتند
وجه تسميه آن به جويي به مناسبت جوي كوچك ظريفي از سنگ پارسي بود كه بر پل تعبيه شده بود
چند صد قدم بالاتر از پل الله ورديخان پل جوئي نمايان مي گردد. اين پل در محاورات مردم اصفهان (چوبي) گفته مي شود. عرض پل ۴ ذرع و طول آن بيش از ۱۰۰ ذرع است.
وجه تسميه آن به پل جوئي اين است كه چون در دو طرف پل عمارات سلطنتي واقع شده بود، در آن عصر اين پل را براي ارتباط اين دو قسمت ساخته يودند و آب را نيز بوسيله جوي سنگي كه در روي پل كنده بودند به اين عمارت مي رساندند.
در وسط پل برج ۶ گوشه اي وجود داشت كه از هرگوشه آن سه چشمه جاري مي شد. يكي از خارجياني كه پل را بازديد كرده و درباره آن مي نويسد “…پل با چهارده طاق يك ريخت و معبري براي بردن آب به قصر هفت دست واقع در ساحل زاينده رود ساخته شده بود…”
عمارات زيبا و باشكوه سعادت آباد، هفت دست، آينه خانه، كلاه فرنگي، نمكدان در اطراف اين پل بوده است كه بوسيله مسعود ميرزاي ظل السلطان حاكم اصفهان در زمان ناصرالدين شاه قاجار خراب و با خاك يكسان گرديد.
نمای شرقی پل جویی
تصویری رسم شده در دوران صفویه در کتاب ژان شاردن. در این تصویر پل جوبی، سمت راست آن کاخ سعادت‌آباد، بالای کاخ عمارت آیینه‌خانه، سمت راست آیینه‌خانه عمارت نمکدان، تصویر شده است.
معماری
این پل که با پهنا کم و درازای نزدیک ۱۴۷ متر بر بستر زاینده رود، میان دو پل الله‌وردی خان و پل خواجو ساخته شده‌است از سازه‌های دوره شاه عباس دوم در سال ۱۰۶۵ هجری است∗.
برج شش گوشه وسط پل با چشمه‌های آب جاری فرح بخش حال امیران، اشراف، مهمانان و سفیرانی بود که به حضور شاه شرفیاب می‌شدند.
در قسمت غربی این پل آب رودخانه به صورت دریاچه‌ای درمی‌آمد به همین لحاظ به آن «پل دریاچه» نیز می‌گفتند. نام دیگر آن پل سعادت‌آباد است. این پل هم‌اکنون در خیابان کمال اسماعیل قرار دارد.∗
این پل مسیر اختصاصی کاخ هفت‌دست و کوشک آیینه‌خانه بوده است.
کاربرد
این برای آمدوشد عامهٔ مردم نبوده‌است بلکه تنها وسیلهٔ ارتباط باغهای سلطنتی دو کناره شمالی و جنوبی رودخانه یعنی باغ معروف به «باغ دریاچه» با باغهای گستردهٔ سعادت آباد میان پل الله‌وردی خان و پل خواجو و بناهای با شکوه کاخ هفت‌دست و کوشک آیینه‌خانه و کشکول و نمکدان بوده‌است و در اصل محل عبور خانواده شاه صفوی و امرا و بزرگان و مهمانها و سفرایی بوده‌است که اجازه دیدار با شاه عباس دوم را داشته‌اند.
نام
وجه تسمیه این پل «جوبی» را به فراخور جوی کوچک ظریفی از سنگ پارسی بوده که آب را از سوی دیگر به طرف دیگر پل جاری می‌کرده‌است و آن در عهد صفویه بر روی پل تعبیه کرده بودند، می‌دانند. با این حال شاردن در کتابش به صراحت این پل را از جنس چوب بر پایه‌های سنگی ذکر کرده است و نمی‌توان قاطعانه گفت که عنوان «پل چوبی»، نادرست است.
نام اصلی آن پل «سعادت‌آباد» بوده و به فراخور مجاورت با هفت کاخ از کاخهای سلطنتی عصر شاه عباس دوم «پل هفت دست» نیز نام داشته‌است.
در بخش شرقی و غربی این پل، آب رودخانه بر روی هم انباشته می‌شده و به گونهٔ دریاچه‌ای درمی‌آمده به آن «پل دریاچه» نیز می‌گفته‌اند. در کتاب فواید الصفویه که از مآخذ تاریخ عهد صفویان است به روشنی نام این پل «پل سعادت‌آباد» یاد شده و نویسنده آن کتاب در روزگار صفوی بنای «شهر تازه‌ای» را به محاذات باغ سعادت آباد در سال ۱۰۶۹ هجری و هم‌زمان با هفدهمین سال سلطنت شاه عباس دوم متذکر می‌گردد.
بازدید چهارم : سی و سه پل
سی و سه پل اصفهان این پل که در نوع خود شاهکارى بىنظیر از آثار دوره سلطنت شاه عباس اول است، به هزینه و نظارت سردار معروف او الله وردىخان بنا شده. این پل در حدود ۳۰۰ متر طول و ۱۴ متر عرض دارد و طویل ترین پل زاینده رود است که در سال ۱۰۰۵ هجرى ساخته شده است. در دوره صفویه،مراسم جشن آبریزان یا آبپاشان ارامنه در کنار این پل صورت می‌گرفت. ارامنه جلفا، مراسم «خاج شویان» را نیزدر محدوده همین پل برگزار می‌کرده‌اند. پل مزبور یکی از شاهکارهای معماری و پل سازی ایران و جهان محسوب می‌شود.
و به روایتی دیگر:
این پل در سال (۱۰۱۱ ه.ق) باهتمام اللهوردیخان سپهسالار شاه عباس و بنا به فرموده شاه مزبور شروع به ساختمان گردید و به طورى که در عالم آراى عباسى نوشته شده داراى چهل چشمه (دهانه) بوده که از هر چشمه آب خارج مىگردیده، پلى بسیار عریض و طویل و مرتفع، شالوده آن با سنگ و آهک ریخته شده و با آجر و گچ بالا رفته و دو طرف پل غرفات و غلام گردشهاى بلند فوقانى ساخته و چشمه هاى زیرینش زیاد با عرض و مرتفع و طول آن ۳۵۰ قدم و عرضش بیست قدم و شش معبر باین شرح داشته است:
۱- راه وسط که مخصوص عبور سواره و گردونهها بوده است. ۲ و ۳ دو طرف پل که از میان گالالریها ى زیبا مىگذشت و به پیادهرو تخصیص داشت. ۴ و ۵ پشت بامهاى گالارى از دو طر ف که دور آن نرده داشته و موقع طغیان رود تفرجگاه باشکوهى بوده است، سرانجام گالاریهاى پل به وسیله پلههاى ظریف بزیر پل متصل مىشد و از زیر پل هم موقع کم آبى عبور مىکردند. ۶ از زیر پل بود.
مساحت این پل را سیاحان انگلیسى چهارصد و نود یارد تعیین کردهاند. هفت دهانه این پل گرفته شده و اکنون ۳۳ دهانه دارد و از این رو به پل ۳۳ چشمه شهرت دارد.
این پل را بنامهاى: پل شاه عباسى – پل اللهوردیخان – پل جلفا – پل چهل چشمه – پل سى و سه چشمه خوانده‌اند و وجه تسمیه هر یک چنین است: ۱- پل شاه عباسى از آن جهت گویند که شاه عباس اول دستور بناى آن را داده است و چون بمباشرت و اهتمام اللهوردیخان ساخته شده به پل اللهوردیخان معروف گردیده و از لحاظ اینکه معبر مردم به جلفا بوده آن را پل جلف هم گفته‌اند و چون در ابتداء چهل چشمه داشته پل چهل چشمه و اینک سى و سه چشمه دارد به پل سى و سه چشمه اشتهار دارد.
این پل براى اتصال خیابان چهار باغ کهنه عباسى به خیابان چهارباغ بالا و باغ هزار جریب و عباس آباد ساخته شده است. این پل در جشن آبریزگان و آب پاشان محل اجتماع شاه و بزرگان و شعراء و رجال و سایر مردم بوده است.
شرحى را که سرپرسى سایکس انگلیسى راجع به این پل نوشته از نظر اینکه بسیار دقیق و وضع پل را در آخر قرن سیزدهم و اوائل قرن چهاردهم هجرى مجسم مىنماید عیناً در اینجا نقل مىگردد:
خیابان با شکوه چهارباغ از یک طرف به پل اللهوردیخان کشیده مىشود، که با این که حالیه روى بویرانى نهاده معذا از پل هاى درجه اول عالم به شمار مىآید، اینجا از یک شاهراه سنگ فرش شده وارد مدخل عمومى پل مىشوند شکل فوق العاده و شگفت آور این پل که ۳۸۸ یارد طول آنست مقابل یک جاده سنگ فرش شدهاى به عرض ۳۰ پا بدین قرار ایت که در آن سه معبر در سه سطح مختلف تعبیه شده که یکى از آنها راه معمولى روى پل است که در دو طرف آن طاق نماهاى سرپوشیده ساخته‌اند. طاقنماها از طرفى برودخانه و از طرفى به همین جاده مشرف مىباشند، در بالا و پائین این طاقنماها که با تابلوى نقاشى شده تزیین یافته بود هر کدام یک پیاده روهائى است که با پله کانها باین راه اصلى وصل مىشود و در کنار سطح رودخانه معبر دیگرى است که به طول رودخانه امتداد مىیابد. تنها انتقاد مخالفى که براى ساختمان این پل مىشود کرد و آن از تصویر هم نمایان است آنکه، پل مزبور در مقابل جریان ضعیف و باریک زنده رود در بیشتر فصول سال بیش از، انداغزه جنبه ظرافت دارد.
در تاریخچه ابنیه تاریخى اصفهان درباره این پل تاریخى چنین نوشته است:
در انتهاى جنوبى خیابان چهارباغ پل اللهوردیخان است که به نام بانى و سازنده آن خوانده مىشود و در همان موقعى که شاه عباس دستور کاشتن درختان چهارباغ را مىداده رفیق و سپهسالار شاه نیز در ساختمان این پل به وسیله آجر و سنگ تراش فعالیتى به خرج مىداد، وضعیت این پل با قدیمش تفاوت زیادى نکرده است. ایوانچهها و غرفههاى زیبا و متناسب طرفین پل که جاى نشستن اهالى و عبور و مرور است به همان حالت اولیه باقى مانده است. طول این پل ۲۹۵ متر و عرضش ۱۳/۷۵ متر مىباشد. نوشته‌اند که در ابتدا چهل چشمه داشته و به تدریج سى و سه چشمه شده در سنوات اخیر قسمت زیادى از بستر رودخانه را تصرف کرده و اشجارى غرس نموده بودند به طورى که چند چشمه پل از عبور آب محروم گشته ممکن بود بکلى متروک شود وى در سال ۱۳۳۰ که آقاى مصطفى خان مستوفى ریاست شهردارى اصفهان را داشت شهامت و شجاعت به خرج داد و اراضى مزبور را از تصرف غاصبین خارج و مجراى عبور آب چشمهها را باز کرد و اقدام به ساختمان دیوارهاى سنگى در طرف شما رودخانه نموده که هنوز آثارش پابرجا و عملیاتش زبانزد مردم این شهر است. در دوره صفویه ارامنه حق داشتند تا میدانى که اول پل احداث شده بود جمع شوند و مالالتجاره و صنایع خویش را با صنعتگران اصفهانى تبدیل نمایند و حق نداشتند از این پل عبور کرده داخل شهر شوند در جل این پل مجسمه رضا شاه کبیر بر روى ستونى بارتفاع ۵ متر دیده مىشود که اسبى سوار و به طرف شما متوجه است اطراف این مجمسه فعلاً میدان ۲۴ اسفند و با میدان مجسمه نامیده مىشود.
در شمال شرقى پل یعنى اول خیابنى که به طرف شرق امتداد دارد ساختمان آجرى است که بیاد مقبره کمال الدین اسماعیل )قبرش در جهانباره است( ساخته شده و خیابان مزبور به نام آن بزرگوار نامیده مىشود که به طرف پل جوئى و خواجو امتداد دارد.
به طورى که ملاحظه شد گفتار تاریخچه ابنیه تارخى اصفهان وضع پل زاینده رود را در گذشته و حال تشریح کرده و اقتضاء داشت که براى استحضار سرگذشت پل ایام گوناگون درج گردد.
تاورنیه سیاح فرانسوى راجع باین پل در سفرنامه خود که نظم الدوله ابوتراب نورى آن را ترجمه کرده چنین نوشته است:
پلى که در وسط خیابان تقاطع مىکند موسوم به پل اللهوردیخان که بانى آن بوده است مىباشند و آن را پل جلفا هم مىگویند. این پل تمام از آجر و سنگ بنا شده و سطح آن بیک میزان است. دو طرف آن از وسطش پستتر نیست، ۳۵۰ قدم طول و بیست قدم عرض دارد و زیر آن چندین چشمه و طاق از سنگ ساخته شده که خلى پست و کم ارتفاع است، در دو کناره پل راهروى به عرض هشت نه پا و به طول تمام امتداد پل که چندین طاق با پایههاى مرتفع به ارتفاع ۲۵ یا ۳۰ پا سقف آن را نگاهداشتهاند دیده مىشود، اشخاصى که مىخواهند هوا خورى کنند وقتى که خیلى گرم نباشد از بالاى سقف راهروها عبور مىنمایند، اما معبر معمولى از زیر آن راهروها است که به منزله نرده و نگهبان است و روزه نهائى به طرف رودخانه دراد که هواى لطیف و خنک از آنه داخل راهرو مىشود. زمین راهرو از سطح پل خیلى بلندتر است و به توسط پله به راحتى بالاى آنها مىروند. فضاى وسط پل مخصوص عبور گارى و دواب است و تقریباً ۳۵ پا عرض دارد. یک معبر دیگر هم دارد که در تابستان و وقع کمى آب به واسطه خنکى خیلى مطبوع است و آن از میان خود رودخانه است در خط مخصوصى که تخته سنگها نزدیک هرم اتفاق افتاده مىتوان از روى آنها رد شد بدون اینکه پاتر بشود. از تمام دهنههاى زیر پل به واسطه درهائى که به هر چشمه گذرادهاند مىتوان عبور نمود از پلکانى که در قطر پایه پل ساخته شده از روى پل به زیر چشمهها و طاقها پائین مىروند و همینطور پله هائى در دو طرف دارد که به بالاى مهتابى روى راهروها صعود مىنمایند و عرض راه پلهها بیش از ۲ تواز (۴ ذرع تقریباً( است، و در دو طرف نرده و محافظى کشیدهاند که از پرت شده جلوگیرى مىنمایند.
بنابراین این شش معبر در روى این پل وجود دارد: یکى در وسط و چهار تا در دو طرف که عبارت است ازى زیر و بالاى هراهرورهاى پلکان تنگى که به زیر پل مىرود حقیقتاً این پل از روى صنعت و استادى بنا شده و مىتوان گفت قشنگترین صنعت و شاهکار ابنیه ایران است، اما بسى دور است از اینکه به استحکام پل نف پاریس ساخته شده باشد.
سرپرسى سایکس انگلیسى در شرحى که راجع به پل زاینده رود نوشته بود گفته بود که این پل با اینکه روى به ویرانى نهاده از پل هاى درجه اول عالم است و اما تاورنیه تعصب ملى نگذارده که در قضاوت خود انحراف نورزد، گرچه تاورنیه در کلیه موراد نظرش ساده نبود و اغلب خواسته است بناها و یدگر آثار ایران را کوچک و پست جلوه دهد و از دیگران هم استفاده کرده که در تجلیل اصفهان غلو کردهاند.
اینکه آراى مختلفى راجع به این پل نگاشته شد براى امکان استخراج نظر صحیح و صائب درباره آن بود و اینکه درستى و نادرستى نظرهائى چون نظر تاورنیه معلوم گردد. در هر حال اکنون این پل در اصفهان ممتاز و در درجه اول قرار دارد و چون از آثار باستانى به شمار مىرود زیر شماره ۱۱۰، به ثبت تاریخى رسیده است.
شاه عباس اول به طورى که مورخان و سیاحان خارجى نوشته‌اند در هر حال در جشن آبریزان شرکت مىکرد و اگر در اصفهان بود در کنار زاینده بود برابر پل سى و سه پل و اگر در مازندران بود در کنار دریاى خزر، و گاهى روى پل سى و سه چشمه برگزر مىکرد.
در کتاب زندگانى شاه عباس اول راجع به جشن نوروز که شاه در سال ۱۰۱۸ هجرى در روى پل سى و سه پل برگزار کرده چنین نوشته است.
جشن نوروز غالباً از سه تا هفت شبانه روز دوام مىیافت. گذشته از باغ نقش جهان پل اللهوردى خان را نیز آئین مىبستند و چراغان مىکردند. و گاه به فرمان شاه عباس بر سر پل مراسم گلریزان صورت مىگرفت، و گلهاى فراوان در راه شاه و همراهان او ریخته مىشد. از آن جمله در سال ۱۰۱۸ با آنکه جشن فروردین مصادف با ماه محرم بود، به فرمان شاه هفت شبانه روز جشن نوروزى گرفتند و بر سر پل گلریزان کردند و چون مردم اصفهان در چراغان و آئین بندى هنر نمائى بسیار کرده بودند، شاه مبلغ پانصد تومان از مالیات آن سال را به ایشان بخشید.
در تاریخ این جشن و گلریزان میر حیدر معمائى کاشى چنین سروده است:
گل گشت روى پل چو کند خسرو عجم گل گشت روى پل پى تاریخ کن رقم
موضوعى که باقى ماند تاریخ بناى پل است که بامر شاه عباس کبیر انجام شده است. آنچه مسلم است در سال ۱۰۱۸ که جشن گلریزان در حضور شاه عباس انجام گردید پل مزبور ساخته بوده است ولى مورخان سال اتمام را متفاوت نشوتهاند:
اسکندربیک در عالم آراء در وقایع سال (۱۰۱۱) چنین نوشته:
در انتهاى خیابان باغى بزرگ و وسیع، پست و بلند، نه طبقه جهت خاص پادشاهى طرح انداخته بباغ عباس آباد موسوم گردانیدند و پل عالى مشتمل بر چهل چشمه به طرز خاص، میان گشاده که در هنگام طغیان آب در کل، یک چشمه به نظر در مىآید، قرار دادند که بر زاینده رود بسته شده هر دو خیابان بیکدیگر اتصال یابد.
حاج میرزا حسن خان جابرى انصارى در تاریخ اصفهان و رى در وقایع اسل ۱۰۰۵ ه.ق( چنین نوشته:
شاه عباس اصفهان را پاى تخت دائمى خود نموده طرح عمارات عالیه انداغخ، سر درب درب قیصریه جنگ او است با ازبکان.
و در وقایع سال (۱۰۰۸ ه.ق) چنین نوشته:
شاه از هرات به اصفهان آمده و تکمیل طرح عمارات و باغات که هر یک از امراء باغى به نما خود ساخته در حواشى چهار باغ کهنه در چهار باغ بالا.
و نیز در وقایع سال (۱۰۰۸ ه.ق) مى نویسد:
شاه عباس به اصفهان برگشت، اللهوردیخان را فرمود پل زاینده رود را با عمارات دیوانى بساخت.
در وقایع سال (۱۰۱۲) نوشته است:
بناى سر درب عالى عیصریه و کاشى کارى ممتاز آن …
میرزا علینقى کمرهاى متخلص به نقى که از شعراى زمان بوده ماده تاریخى سروده که ابیات آن چنین است:
فلک قدر الله و یردى که قدر ز عباس شاه اندر ایام یافت
بامداد بیگ ویردى دادگر پلى کدر آغاز و انجام یافت
بسعى ملک سیرت آقا حسین بخیر العمل حسن اتمام یافت
به دست زبر دست صعب امیر چو بند امیر این بنا نام یافت
پى سال تاریخ این پل نیافت کسى خوبتر از »پل اتمام یافت«
ظاهراً گفته عالم آرا اینستکه پل در سال (۱۰۱۱ ه.ق) ساخته شد و گفتههاى جابر انصارى قسمتى حاکى است که در سال مزبور ساخته شده و قسمتى مىرساند که دستور داده شده که بسازند و در قسمت نوشته که ساختن آن با سر در قیصریه مقارن بوده و حال آنکه ساختمان سر در قیصریه را از وقایع سال ۱۰۱۲ نوشته است. و هیچ اشاره بسند این گفتهها هم نشده است.
ماده تاریخ منسوب به نقى کمرهاى هم حاکى است که ساختمان پل امیر در سال (۱۰۰۵ ه.ق) انجام یافته است ولى تاریخ شروع آن معلوم نیست و باید اذعان کرد که اگر منظور همان پل چهل چشمه و یا اللهوردیخان باشد محال است که در ظرف یکسال چینن پلى ساخته شده باشد و حدال باید در سال (۱۰۰۳ ه.ق) شروع شده باشد تا در (۱۰۰۵ ه.ق) به اتمام برسد.
آنچه به نظر مىرسد این است که براى ساختمان عباس آباد مسلم است که باید ابتداء پل واسطه ساخته شود و سپس شروع به ساختمان آن طرف پل شود. تاریخ ساختمان چهارباغ یعنى اتمام آن مطابق ماده تاریخى که سروده‌اند و عالم آراء نوشته است. هزار و پنج هجزرى است و ماده تاریخ چنین است:
عجب چارباغى است بهجت فزا گرش ثانى خلد گویند شاید
چو تاریخ آن دل طلب کرد گفتم: نهالش به کام دل شه بر آید
که با حساب حروف جمل با هزار و پنج مطابقت دارد و نیز تاریخ تکگائى که در خیابان چهارباغ طبق دسترو شاه عباس ساخته شده سال هزار و یازده است که در تذکره نصرآبادى به نقل از تاریخ جلال منجم به شاه عباس اول منسوب شده و آن ماده تاریخ چنین است:
کلبهاى را که من شدم بانى مطلبم تکیه سگان على است
زین سبب فیض یافتم ز اله که مرا مهر با على ازلى است
خانه دلگشا شدش تاریخ چونکه از کلب آستان على است
و از طرفى اللهوردیخانه در سال (۱۰۰۴ ه.ق) از طرف شاه عباس اول به ایالت فارس منسوب گردید و در آنجا به اداره امور و تمشیت مىپرداخت تا اینکه حکومت کهکیلویه هم بر حزوه حکومتش افزوده گردید و از مجموع این تواریخ استنباط مىشود که شاه عباس پس از استقرار به سلطنت و پیش از اینکه مقر خود را صافهان قرار دهد در صدد بوده که اصفهان را به پایتختى انتخاب کند و از این رو دستور داده بود که طرحهائى براى آبادى اصفهان مهیا کردن آن براى پایتختى ریخته شود و شاید اعزام اللهوردیخان به فراس هم از این نظر بوده که اقدامات عمرانى اصفهان هم زیر نظر او قرار گیرد و عمدتاً باید عمران اصفان از بعد از تاریخ اعزام اللهوردیخان یعین بعد از سال (۱۰۰۴ هجرى) انجام یافته باشد و تقریباً هم همین طور است چه مطابق ماده تاریخى نقى کمرهاى هم ساختمان پل اللهوردیخانه در سال (۱۰۰۵ ه.ق( اتمام یافته و عمران خیابان چهار باغ در (۱۰۰۵ ه.ق) و تکایا چهارباغ در (۱۰۱۱ ه.ق) و در سال (۱۰۲۵ ه.ق) تمام ساختمانهائى که از زمان شاه عباس شروع شده بوده سرانجام یافته بوده است.
و اما اینکه گفته شده در سال (۱۰۱۱ ه.ق)مأمور ساختمان پل شده با تاریخ اتمام پل که (۱۰۰۵ ه.ق) باشد مغایر است، مى توان گفت اللهوردیخان ابتداء طبقه زیرین پل را براى امکان عبور و مرور ساخته بوده که در (۱۰۰۵ ه.ق) به اتمام رسیده بوده و بعد در (۱۰۱۱ ه.ق) مأمور شده که پل را به اتمام برساند یعنى طبقه بالا را نیز بسازد که در موقع طغیان رودخانه هم عبور و مرور از طبقه دوم مقدور باشد و شاید طغیان رودخانه زاینده رود موجب تکمیل پل بوده است و با این فرض دیگر مغایرتى در بین نخواهد بود.
نظر دیگرى هم امکان دارد و آن این است که بگوئیم پل موضوع ماده تاریخ نقى کمرهاى در فارس بوده نه در اصفهان ولى چون در تاریخ چنین اشارهاى نشد ناچار باید پل موضوع ماده تاریخ نقى را همان پل سى و سه پل دانست.
بازدید پنجم : پل مارنان
پُل مارنان نام پلی در شهر اصفهان واقع در خیابان مطهری وبین پل فلزی و پل وحید واقع شده است.این پل در اصل ماربین نام داشته‌است که خود ماربین دیگرگون شده «مهربین» از فرهنگ اوستایی است و چون قرنها قبل از ظهور زرتشت معبد مهرپرستان بر فراز کوهچه آتشگاه از تمام روستاهای اطراف آن مشاهده می‌شده است، نام این بلوک هم مهربین بوده که با تصحیف این نام در زبان پهلوی ساسانی به «ماربین» در دوره ساسانیان و به دنبال آن در طول مدت ۱۵ قرن تاریخ اسلامی ایران پیوسته با همین نام شناخته شده‌است و قدمت ساختمان این پل که از زمانهای بسیار دور همچنان که پل جی یا پل شهرستان واسطه اتصال شمالی‌ترین ساحل شهری زاینده‌رود به جنوبی‌ترین ساحل مقابل بوده است، پل مارنان نیز وجود داشته و واسطه اتصال دو ساحل شمالی و جنوبی رودخانه در غربی‌ترین قسمت شهر اصفهان بوده است و روستاهای ماربین از طریق پل مارنان (پل ماربانان و پل ماربین) به روستاهای مقابل آن در ساحل جنوبی رود خانه متصل می‌شده است شکل امروزی پل مارنان با نمای ساختمانی آن در عصر صفویه تغییری نکرده ولی تعمیرات مکرر داشته است.
چهار فرسنگ مانده به شهراصفهان رودخانه زاینده رود به شکل مارپیچی راست خم گردیده و وارد اصفهان می گرددبه همین دلیل گفته اند قریه مارنان راماریانان گفته اند و در همین محل پل مارنان راساخته اند وجلفا را به قریه مارنان متصل می کند. پل مذبور اکنون دارای هفده دهانه است ولی در پیش بیش از این دهانه داشته است که اکنون بسته شده است مدتی هم نام این پل سرفراز نام داشت،دلیل این نام گذاری راچنین بیان می کنندکه در زمان شاه سلیمان صفوی یکی از ثروتمندان ارامنه این پل را ساخت وبه لقب سرفراز نائل گردیدومدتی هم به نام سرفراز مشهور بود.
بعد کجا برویم؟
می‌توانید به ساحل زاینده‌رود رفته و از پل‌ها و باغهای اطراف آن لذت ببرید. همچنین می‌توانید به باغ پرندگان، باغ خزندگان، باغ پروانه‌ها و آکواریوم و دلفیناریوم ناژوان بروید. جهت حمل و نقل هم می‌توانید از تله‌سیژ ناژوان استفاده کنید.
تاریخچه
این پل، پل ارتباطی بین شهر اصفهان با جلفا و فرح آباد بوده و غربی ترین پلی است که اصفهان شمالی و جنوبی را به هم متصل می نماید، چون این پل نزدیک اراضی و مزرعه ای موسوم به ماربانان که از دیه های دهستان برزرود جی قرار دارد بدین نام معروف گردیده است. پل مارنان پنجمین پلی است که در قدیم بر روی زاینده رود بسته شده است. نام اصلی پل، سرفراز است که در عهد شاه سلیمان صفوی بوسیله یکی از متمولین ارمنی برای تسهیل رفت و آمد ساکنین جلفا بنا گردید که چون این عمل مورد پسند شاه قرار گرفت به وی لقب سرفراز داد و پل را هم به نام پل سرفراز نامیدند. پی مارنان را می توان «پل – بند» دانست یعنی هم «پل» است برای تردد وهم «بند». که کف رودخانه را کمی بالا آورده و شالوده ریخته ساروج کاری نموده اند واین پل بند نیز هست که بوسیله آن مادی نیاسرم در شمال رودخانه از اینجا جدا می شود. طول پل مارنان ۱۶۰ متر و اگر نهرهای انشعابی زاینده رود یعنی مادی نیاصرم را به آن اضافه کنیم، طول آ ن به ۱۸۰ متر می رسد عرض پل از ابتدا تا انتها متفاوت است چنانچه در ابتدا ۶ متر در وسط ۷/۴ متر و درجنوب ۶/۶ متر می شود ابعاد دهانه نیز متفاوت است. این پل درشمال خیابان وحید وجنوب خیابان خیام واقع شده و از آن برای تردد بصورت پیاده استفاده می گردد. این پل در شمال مارنان است این ناحیه رابه محله لنبان و عباس آباد که در کران شمالی زاینده رود واقع است وازاین رو برخی منابع مانند سفرنامه کر وسینسکی آنرا پل عباس آباد هم نامیده اند. این پل از آثار عهد شاه طهماسب است. وی می گوید :«این پل با۱۷ دهنه بزرگ روی رودخانه را فراگرفته معهذا ۱۲ دهنه کوچکتر نیز در بین آنها تعبیه شده که دهنه های کوچکتر برای تزیین تعبیه شده اند.
چرا برویم
به قطع زیباترین آب‌ریز را بین پلهای اصفهان باید از آن پل مارنان دانست. ریزش آب از این پل عظمت خاصی دارد که همگان را لحظاتی خیره‌ی خود خواهد ساخت.
کی برویم ؟
برای بازدید از این پل حداقل ۱۵ دقیقه و حداکثر سال‌ها وقت لازم است.
کجاست ؟
غربی‌ترین پل تاریخی اصفهان پل مارنان است. به ترتیب از شرق اصفهان نخست پل شهرستان، سپس پل خواجو، پل جویی، سی و سه پل و در پایان پل مارنان قرار دارد. این پل میان پل وحید و پل فلزی است.
پُل مارنان نام پلی در شهر اصفهان واقع در خیابان مطهری وبین پل فلزی و پل وحید واقع شده است. این پل در اصل ماربین نام داشته‌است که خود ماربین دیگرگون شده «مهربین» از فرهنگ اوستایی است و چون قرنها قبل از ظهور زرتشت معبد مهرپرستان بر فراز کوهچه آتشگاه از تمام روستاهای اطراف آن مشاهده می‌شده است[]، نام این بلوک هم مهربین بوده که با تصحیف این نام در زبان پهلوی ساسانی به «ماربین» در دوره ساسانیان و به دنبال آن در طول مدت ۱۵ قرن تاریخ اسلامی ایران پیوسته با همین نام شناخته شده‌است و قدمت ساختمان این پل که از زمانهای بسیار دور همچنان که پل جی یا پل شهرستان واسطه اتصال شمالی‌ترین ساحل شهری زاینده‌رود به جنوبی‌ترین ساحل مقابل بوده است، پل مارنان نیز وجود داشته و واسطه اتصال دو ساحل شمالی و جنوبی رودخانه در غربی‌ترین قسمت شهر اصفهان بوده است و روستاهای ماربین از طریق پل مارنان (پل ماربانان و پل ماربین) به روستاهای مقابل آن در ساحل جنوبی رود خانه متصل می‌شده است شکل امروزی پل مارنان با نمای ساختمانی آن در عصر صفویه تغییری نکرده ولی تعمیرات مکرر داشته است. چهار فرسنگ مانده به شهراصفهان رودخانه زاینده رود به شکل مارپیچی راست خم گردیده و وارد اصفهان می گرددبه همین دلیل گفته‌اند قریه مارنان راماریانان گفته‌اند و در همین محل پل مارنان راساخته‌اند وجلفا را به قریه مارنان متصل می‌کند. پل مزبور اکنون دارای هفده دهانه است ولی در پیش بیش از این دهانه داشته است که اکنون بسته شده است مدتی هم نام این پل سرفراز نام داشت، دلیل این نام گذاری راچنین بیان می کنندکه در زمان شاه سلیمان صفوی یکی از ثروتمندان ارامنه این پل را ساخت وبه لقب سرفراز نائل گردیدومدتی هم به نام سرفراز مشهور بود. لازم است ذکر شود ثبت تاریخی این پل در مرحله گردش اداری است.
تور پلهای تاریخی اصفهان مروری بر معماری و تاریخ غنی اصفهان دارد و بدون شک مجموع اطلاعاتی که در مورد این پنج پل به جای مانده از قرن های گذشته به گرداشگران خارجی و داخلی داده می شود نگاه آنان را به اصفهان تغییر خواهد داد .
تور پلهای تاریخی را می تواند در شرکت طلوع سفریاد خریداری کرد .
تلفن رزرو :۰۳۱۳۲۳۵۲۶۷۳ همراه :۰۹۱۳۱۲۵۰۲۲۱
