ایران یکی از کشورهای اصلی خاورمیانه و جهان از حیث داشتن کویرهای زیبا و بکر می باشد. در این مطلب در اصفهان تور به بررسی و معرفی مناطق کویری ناب ایران پرداخته ایم. با ما همراه باشید.
کلوت های شهداد
کلوت ها معروف ترین نماد کویر لوت هستند. عموما بزرگترین کلوتهای ایران و در واقع معروف‌ترین آنها در دشت شهداد-منطقه لوت براساس ابعاد و عامل فرسایش به دو رخساره تقسیم می‌گردند. این عارضه های طبیعی شگفت انگیز و کم رقیب، کلوخ هایی سخت و توپُر و مرتفع هستند که طی سال های طولانی و بر اثر مقاومت در برابر فرسایش باد، شکل گرفته اند. کلوتهای شهداد کرمان از زیباترین مناظر طبیعی دنیا هستند که همه ساله گردشگران خارجی فراوانی را به سوی خود می کشانند. بویِه که در سالهای اخیر امکانات رفاهی و دسترسی این منطقه بهبود پیدا کرده است. این منطقه که به شهر خیالی لوت هم شهرت دارد از سوی مجله نشنال ِژئوگرافیک چند سال پیش به عنوان چهارمین جاذبه طبیعی دنیا انتخاب شده است. وسعت این منطقه به حدی است که لقب «ابرشهر کلوخی» به آن اطلاق می شود.
مرنجاب
کویر مرنجاب یکی از زیباترین نقاط کویری ایران محسوب میشود. تپه‌های شنی بلند و جنگلهای تاق جلوه زیبایی به این منطقه بخشیده‌است .کویر مرنجاب آران و بیدگل در شمال شهرستان آران و بیدگل در استان اصفهان قرار دارد. این کویر از شمال به دریاچه نمک آران و بیدگل، از غرب به کویر مسیله و دریاچه‌های نمک حوض سلطان و حوض مره، از شرق به کویر بند ریگ و پارک ملی کویر و از جنوب به شهرستان آران و بیدگل محدود میشود.در کنار تپه‌های شنی که اصلی‌ترین جاذبه کویرند، وجود قلعه کرشاهی و جزیره سرگردان در کویر مرنجاب، درباره دلیل ساخت این قلعه و کاروانسرا در کنار دریاچه نمک، نقل است که شاه عباس با وجود ایجاد کاروانسرا و قلعه‌های متعدد در سراسر کشور، در این منطقه تأسیسات دفاعی تعبیه نکرده بود، چون تا آن زمان دشمنان به خاطر دریاچه نمک و گستره کویر، از این سوی به پایتخت هجوم نبرده بودند. حمله ازبکها و افغانها از طریق دریاچه نمک به کاشان که تا اصفهان پیش رفتند،
شاه عباس را به صرافت انداخت تا در سال ۱۰۱۲ قمری سریعاً یک پایگاه نظامی در این منطقه ایجاد کند و جلوی تهدید را بگیرد. بالای کاروانسرا به شکل سنگرهای دیدبانی است و ذکر شده‌است که همیشه ۵۰۰ پاسدار مسلح در قلعه حضور داشتند و امنیت عبور کالا از چین به اروپا و بالعکس را در این منطقه تأمین می‌کردند.قنات کنار کاروانسرا که برکه بزرگی به وجود آورده‌است، آب شیرین دارد و این در کویر نمک و شوره زار یک پدیده بسیار منحصر به فرد است. ارتفاع متوسط کویر مرنجاب از سطح آبهای آزاد در حدود ۸۵۰ متر می‌باشد و بلندترین نقطه این جزیره در حدود ۸۸۰ متر بالاتر از سطح دریای آزاد می‌باشد و لازم است ذکر شود امنیت، اعتدال نسبی، تنوع جاذبه‌های گردشگری، تنوع گونه‌های جانوری و پوشش گیاهی مناطق کویری فضای مناسبی را جهت گردشگری و سرمایه‌گذاری در این منطقه فراهم نموده است و گردشگران بسیاری را به این منطقه می‌کشاند.
قسمت عمده این کویر پوشیده از تپه‌های شنی و ریگزار است. کویر مرنجاب از نظر پوشش گیاهی بسیار غنی است. عمده پوشش گیاهی منطقه شامل گیاهان شور پسند از جمله درختهای گز و تاق و بوته‌های قیچ است.لازم است ذکر شود جزیره سرگردانی در دریای بیکران کویر، به جز یک یا دو ماه از سال که به دلیل بارندگی در منطقه، قابل مشاهده میشود، در سایر ایام سال به نمکزار تبدیل میگردد. چاه تاریخی دستکن در قسمت شرق کویر، محل آبشخور شترهای کاروانها بوده‌است. قلعه مرنجاب، کاروانسرایی است در کویر که در مسیر راه ابریشم قرار دارد و کاروانها برای سفر به خراسان، اصفهان، ری و بالعکس از این مسیر می‌گذشتند. همچنین منطقه بیابانی ریگ شق (در گویش محلی رق شق) منطقه‌ای بیابانی شمال شهرستان بادرود اصفهان، ادامه ریگزار بزرگ بند ریگ است، ارتفاع بلندترین تپه‌های ماسه‌ای ریگ شرق حدوداً ۷۰ مترمی باشد.این کویر که در نزدیکی کاشان و در حاشیه دریاچه نمک واقع شد،اکثر نمادهای کویری یعنی رمل و درختچه های بیابانی و چاه های دست کن و آب انبار و دریاچه نمک و کاروانسرا را دارد و به جز جاده اش که خاکی است،از لحاظ نزدیکی به پایتخت و امکانات بین راهی، گزینه ای مطلوب به شمار می رود.
عجیب ترین کویر دنیا در مصر
مصر این روزها اگرچه به دلیل تب و تاب های سیاسی از فهرست تورهای گردشگری دنیا خارج شده است، اما هنوز هم یکی از دیدنی ترین نقاط دنیاست که جاذبه های تاریخی و طبیعی اش به یک اندازه برای گردشگران خارجی جذابیت دارد. کشوری که شاید تمام دنیا از عظمت اهرام ثلاثه اش با خبر باشند، اما قطعا از عظمت کویر ناشناخته آن خبر ندارند! کویر سفید رنگ بی نظیری که تنها در مصر وجود دارد و البته همان هم هنوز به طور کامل کشف نشده است.صحرای بیضاء یا کویر سفید (Sahara el Beyda) منطقه وسیعی از مصر است که در نزدیکی روستای الفرافره قرار دارد. صحرایی که خاک آن نشانی از زردی و سرخی کویر ندارد و خاک سفید آن در سال های اخیر گردشگران زیادی را برای تماشای آن به مصر کشانده است.به خصوص که این صحرا در نزدیکی صحرای سیاه و کوه های کریستالی مصر قرار گرفته و همین جذابیت این منطقه را چند برابر می کند.اگر در شب گذارتان به صحرای بیضاء بیفتد، به احتمال زیاد خاک این صحرا را با برف های پودری زمستانی اشتباه خواهید گرفت! اما این صحرا نه تنها رنگ برف را تا به حال به خود ندیده، بلکه آنقدر داغ و درخشان است که تورهای گردشگری، ترجیح می دهند شب ها مسافران خود را به این کویر ببرند.
در صحرای بیضاء می توان عجیب ترین نمونه از سنگ های گچی را دید که با ملایم ترین بادها دچار فرسایش شده اند و به شکل های عجیبی درآمده اند. یکی از معروف ترین این نوع صخره ها که در صحرای بیضاء به وفور پیدا می شود، سنگ های قارچی شکلی است که به شکل غیرقابل باوری شبیه قارچ های غول پیکر خوراکی به نظر می رسند.البته در سال های اخیر صخره های سست و گچی این صحرا با بی توجهی گردشگرانی که از سست بودن خاک منطقه خبر ندارند، آسیب های زیادی دیده اند.صحرای بیضاء محل امنی است که گردشگران می توانند چند شب را در آن سر کنند بدون آنکه خطر حمله جانوران آنها را تهدید کند. در این صحرا خبری از خزندگان و حشرات خطرناک نیست و تنها حیوانی که اگر توریست ها خوش شانس باشند می توانند ببینند، روباه است که سرو کله آن در نیمه های شب برای خوردن باقیمانده غذای توریست ها پیدا می شود.
کویر خارا
(خارا) به معنی بیابان است و البته نام یکی از کویرهای استان اصفهان هم هست. استان اصفهان که دربرگیرنده اقلیم های کوهستانی و کویری متضاد است، یکی از معروف ترین رودخانه های ایران یعنی زاینده رود را در خود جای داده و این رود بعداز عبور از مناطق مرتفع غرب استان، به کویر خارا و تالاب گاوخونی در شرق استان می رسد. کویر خارا در نزدیکی «ورزنه» است که این شهر هم خودش مناطق کویری و تپه های ماسه ای بلند و معروفی در اطرافش دارد.کویر خارا (کویر ورزنه) در موقعیت جغرافیایی N3223 تا N3200 و E5240 تا E5247 در استان اصفهان واقع است. کویر خارا (واژه صحیح بیابان خارا است) در ۱۰۰ کلیومتری شرق اصفهان و ۱۵۰ کیلومتری غرب یزد در استان اصفهان قرار دارد.این کویر از شرق به تالاب گاوخونی، از شمال به شهرستان ورزنه و زاینده رود، از جنوب به حسن آباد و از غرب به محور ارتباطی حسن آباد به ورزنه محدود میگردد. این منطقه پوشیده از ریگزار (تپه های ماسه ای یا رمل) است که گستره ای شمالی جنوبی دارد. طول آن از حاشیه زاینده رود و نقطه آغاز ریگزار تا انتهای آن واقع در جنوب غربی تالاب گاوخونی در حدود ۴۵ کیلومتر و عرض آن در نواحی شمالی در حدود ۳۵ کیلومتر است که این عرض در جهت جنوبی کاهش می یابد. در نواحی جنوبی این عرض به ۵۰۰ متر میرسد.
در قسمت شمالی بیابان شکلی شبیه به بیضی دارد که محیط این بیضی توسط تپه های ماسه ای بلند احاطه شده و در داخل بیضی ارتفاع تپه ها بشدت کاهش می یابد. بلندترین ارتفاع تپه های ماسه ای در حدود ۱۰۰ متر است که در قسمت شمال شرقی این بیضی قرار دارد. ارتفاع متوسط ریگزار از سطح آبهای آزاد در حدود ۱۴۵۰ متر است. کویر در قسمت جنوبی به ۲ دیواره ماسه ای جنوبی شمالی تبدیل میشود و مابین این ۲ دیواره خاک های آهکی قلیایی قرار دارند. این دو دیواره در نزدیکی جنوب غربی تالاب گاوخونی به هم میپیوندند و تشکیل دیواره واحدی با جهتی شمالی جنوبی را میدهند. این تک دیواره ماشه ای در حدود ۹ کیلومتر تا نزدیکی جنوب تالاب گاوخونی ادامه پیدا میکند پایان می یابد.در این منطقه با توجه به وزش بادهای متفاوت، اشکال مختلف تپه های ماسه ای از جمله تپه های ماسه ای طولی، تپه های ماسه ای هلالی و هرم های ماسه ای قابل مشاهده هستند که در نوع خود در کشور کم نظیر است.
وسعت ریگزار در حدود ۱۷۰۰۰ هکتار است.در قسمت ریگزار پوشش گیاهی عمدتا درختچه های تاغ و اسکمبیل است. همچنین بوته های نسی، تق تقو و سایر گیاهان ماسه پسند در نواحی ریگزار به وفور قابل مشاهده است. در نواحی کویری بوته های شور بیابانی و بندرت اشنان قابل مشاهده است. پوشش گیاهی منطقه بدلیل رطوبت یالای تالاب گاوخونی بسیار غنی است. در دیواره ماسه ای محیطی این ریگزار، پوشش گیاهی خاصی قابل مشاهده نیست.پوشش جانوری این منطقه در سالهای گذشته بسیار غنی و قابل توجه بوده است. ولی در سالهای اخیر بدلیل خشک شدن تالاب گاوخونی، شکار بی رویه و تخریب زیستگاه غنای خود را از دست داده است. در حال حاضر جانورانی همچون شغال، روباه شنی، جرد، پا مسواکی، شاهین، سارگپه بیابانی، گربه شنی، افعی شاخدار، مار جعفری، مار شتری، تیر مار، انواع عقرب، خرگوش و خار پشت بیابانی در منطقه قابل مشاهده است.
تپه های شنی ریگان
مهمترین جاذبه گردشگری ریگان تپه های شنی این شهرستان است که به عنوان بزرگترین تپه های شنی جهان شهرت دارند و مکان مناسبی برای توریست درمانی است.رواج شن درمانی در ریگان- تپه های ریگان ۷۵ متر ارتفاع دارند.یکی از مناظر بدیع و چشم اندازهای طبیعی شهرستان ریگان تپه های شنی در مجاورت است که در روستای علی آباد پشت ریگ با ارتفاع ۷۵ متر وعرض پنج کیلومتر بازدیدکنندگان زیادی را به خود جذب می کند.نکته قابل توجه در خصوص این تپه ها خاصیت درمانی تپه های شنی ریگان است بطوریکه بسیاری از گردشگران از استانهای مجاور کرمان برای درمان بیماریهای خود به این تپه ها پناه می آورند و گرمای این تپه های را نسبت به آب گرمهای مختلف ارجح می دانند.گردشگران با حضور در این تپه ها و با کندن چاله و خوابیدن در میان شنها به تدریج گرمای شنهای کویر را جذب بدن خود می کنند
.