آداب و رسوم و جشن ها :
مردمان استان قم در طول ایام سال و با مناسبت میلادهای ائمه معصوم جشن هایی را برگزار می کنند و در هر کوی و برزن میتوان این جشن ها و مناسک مذهبی را دید در زیر، اصفهان تور شما را با بخشی از این مراسمات آشنا میکند. با ما همراه باشید.
مراسم یادمان ورود حضرت معصومه (س) به قم : روز بیست و سوم ربیع الاول سال ۲۰۱ ه.ق روز ورود حضرت معصومه (س) از مسیر ساوه به قم است . در این روز مردم قم به اتفاق موسی بن خزرج ، که از بزرگان قم و از ارادتمندان به اهل بیت (ع) بود ، تا بیرون شهر به استقبال آن حضرت می روند و موسی بن خزرج که افسار شتر حضرت را به دست داشت ، آن بانوی بزرگوار را به منزل شخصی خود هدایت می کنند . همه ساله ، خادمان حرم آن حضرت در این روز طی یک حرکت نمادین ، به استقبال آن حضرت می روند و این روز را گرامی می دارند
لاله گردانی : مراسم لاله گردانی یا شمعدان گردانی حرم حضرت معصومه (س) از جمله مراسم های زیبا و دیدنی است . این مراسم مخصوص خادمان حرم است که هنگام تغییر کشیک انجام می شود .
سر درختی : این مراسم در اوایل بهار در روستای وشنوه قم برای در امان ماندن باغ ها از گزند سرما اجرا می شود . به این منظور با هزینه اهالی گاوی خریداری می شود . سپس دستمال سبز رنگی به دور گردن گاو بسته می شود و آن را در روستا می گردانند . در مرحله بعد گاو را در امامزاده قربانی می کنند و از گوشت آن حلیم می پزند و در بین اهالی تقسیم می کنند .
استان قم به دلیل قرار داشتن در کانون بسیاری از حوادث فرهنگی و تاریخی کشور، طی قرن های گذشته ساکنانی از اقوام مختلف و با آداب و رسوم های متفاوت را در خود جای داده که این باعث شکل گیری آئین ها، آداب و رسوم مختلف در این استان شده است که رسوم مربوط به شب چهارشنبه سوری و عید نوروز از جمله آنهاست.
مراسم چهارشنبه آخر سال در قم به این شکل برگزار می شود که در غروب سه شنبه آخر سال مردم مقداری هیزم جمع کرده و در محله ها و کوچه ها و یا در باغ ها و پارک ها کپه های آتش روشن می کنند و به شادی مشغول می شوند و از روی آتش می پرند و در این هنگام اشعاری نیز می خوانند: “غم برو شادی بیا/محنت برو شادی بیا” و یا خطاب به آتش می گویند: “زردی من از تو/ سرخی تو از من”.
دستمال اندازون
همچنین در این شب معمولا در روستاهای قم مراسم دستمال اندازون برگزار می‌شود به شکلی که تعدادی به درب منازل می‌روند و دستمالی را به طرف آن خانه پرتاب می‌کنند و یا از دریچه تهویه خانه به پائین می‌اندازند و صاحب خانه نیز هر چه در وسع داشته باشد درون دستمال می‌گذارد که می‌تواند تخم مرغ، آجیل، شیرینی، پول و یا حتی بنشن باشد.
قاشق زنی
البته در برخی مناطق کار گرفتن هدیه به شکل قاشق زنی انجام می شود، به این ترتیب که افراد به خصوص دختران، صورت خود را می پوشانند و به درب منازل می روند و با قاشق به کاسه و ظرفی که در دست دارند می کوبند و طلب هدیه می کنند و صاحب خانه نیز هر چه در توان داشته باشد از آجیل و نبات و … در ظرف آنها می گذارد و گاهی افراد در روز بعد، از بنشن ها و پول جمع شده آشی را برقرار می کنند که به آن آش ابودردا گفته می‌شود و به نیت شکون و شفا به مریض و یا اهل خانه می‌دهند
فالگوش ایستادن
فالگوش ایستادن نیز از دیگر رسوم شب چهارشنبه سوری در قم است که در این شب حاجت مندان به خصوص دختران دم بخت به شکل ناشناس و پوشیده به سر کوچه یا چهارراه ها رفته و به صحبت های عابران گوش می دهند و اولین سخن اولین رهگذر را به نیت خود تعبیر می کنند که اگر خیر باشد به معنی این است که شخص به حاجت خود می رسد.
مهره به آب انداختن
مهره به آب انداختن از دیگر رسوم مردم روستاهای قم در شب چهارشنبه سوری است به این شکل که اهل خانه دور هم جمع می شوند و کوزه ای را آب می کنند و هر کس مهره مشخصی را برای خود به درون کوزه می اندازد و آن وقت بزرگتر خانواده کتاب حافظ را باز می کند و فردی که معمولا از میان بچه ها است یک مهره در می آورد، مهره متعلق به هر کس بود شعر مربوط به آن صفحه جواب فال اوست.
کوزه شکستن
این مراسم در روستاهای قم به این شکل است که غروب چهارشنبه سوری چند سکه را در کوزه آب ندیده می گذارند و کوزه را از پشت بام به کوچه پرتاب می کنند و این شعر را می خوانند که “درد و بلام بره تو کوزه، بره تو کوچه” و بر این باور هستند که با این کار بلا از اهالی خانه دور می شود.
از دیگر مراسم قبل از تحویل سال نو در قم رفتن به سر مزار رفتگان در روز پنج شنبه آخر سال، آشتی کنان بین افرادی که از هم کدورت دارند، خانه تکانی، طبخ سبزی پلو و ماهی برای شب عید و پخت نان کسمه و رشته پلو و رنگ کردن تخم مرغ برای روز عید است.
حضور در حرم حضرت معصومه(س) و مسجد جمکران در لحظه تحویل سال
اما موقع تحویل سال نو بسیاری از مردم قم و حتی دیگر استان‌های کشور به حرم مطهر حضرت معصومه (س) می‌روند و سال را در کنار این بانوی بزرگوار تحویل می‌کنند تا به برکت وجود ایشان سال خوبی را داشته باشند و عده ای نیز خود را به مسجد مقدس جمکران می‌رسانند و در آنجا نماز می‌خوانند و دعای فرج را در هنگام تحویل سال زمزمه و برای ظهور امام زمان (عج) دعا می‌کنند.
سنت عید دیدنی
بعد از تحویل سال نو رسم عید دیدنی نیز از رسوم بسیار نیکوی مردم قم است، به این شکل که ابتدا کوچکترها به دیدن بزرگترها می‌روند و از آنها عیدی می‌گیرند که این عیدی می‌تواند پول و یا چیزهای دیگر باشد. برای مثال در برخی مناطق قم بزرگترها کله قند و یا تخم مرغ رنگ شده را به عنوان عیدی به کوچکترها می‌دهند.
تخم مرغ بازی
یکی دیگر از رسوم نوروز در قم به خصوص در میان جوان ترها، تخم مرغ بازی با تخم مرغ هایی است که از بزرگترها هدیه گرفته‌اند.
به این شکل که یک طرف بازی، تخم مرغ خود را در دست می‌گیرد و قسمتی از آن را باز می‌گذارد تا طرف مقابل با تخم مرغ خود روی آن ضربه بزند اگر تخم مرغ بشکند طرف ضربه زننده برنده شده و فرد بازنده باید تخم مرغ شکسته را تحویل فرد برنده دهد و این بار نوبت طرف مقابل است تا با تخم مرغ خود به دیگری ضربه بزند و آن را بشکند این کار تا جایی ادامه پیدا میکند که تخم مرغ‌های یک طرف تمام شود و به این ترتیب برنده و بازنده مشخص می‌شوند.
سبزه آب دادن در روز دوازدهم فروردین
و اما روز دوازدهم فروردین ماه نیز مردم قم به کنار رودخانه‌ها می‌روند و سبزه‌هایی را که برای سفره هفت سین سبز کرده اند را به آب می‌اندازند و بر این باورند که با این کار درد و بلای خود و خانواده‌شان را به آب می‌دهند.
همچنین در برخی از روستاهای قم در این روز و در کنار رودخانه‌ها تازه دامادها به تعداد اعضای فامیل بستنی می‌خرند و بین اقوام به خصوص فامیل عروس پخش می‌کنند.
سبزه گره زدن در روز سیزدهم فروردین ماه
آخرین روز مراسم نوروز نیز روز سیزده بدر است که در این روز اهل قم به همراه تمام اعضای خانواده به دامن طبیعت به خصوص به کنار رودخانه‌ها و آب‌های روان می‌روند و روزی شاد و به یادماندنی را به همراه خانواده می‌گذرانند.
یکی از آداب و رسومی که مردم قم در این روز انجام می‌دهند گره زدن سبزه است. به این شکل که دختر و پسرهای دم بخت دو دسته سبزه را به نیت پیوند بین دو زوج گره می‌زدند تا در سال جدید بختشان باز شود.
.