بنام خداوند جهان آفرین
عنوان مقاله :
بررسی گردشگری شهری در اصفهان با تاکید بر اجرای تورهای اصفهان گردی
پژوهشی از : مهران سلطان الکتاب
چکیده :
گردشگری شهری از بزرگترین و مهمترین اشکال گردشگری است و یکی از پیچیده ترین انواع گردشگری از نظر مدیریتی است.
در این مقاله با تاکید بر اجرای تورهای اصفهان گردی به بررسی پیشینه گردشگری شهری در اصفهان و مشکلات فعلی گردشگری شهری و آنچه در آینده برای گردشگری شهری در اصفهان متصور خواهیم شد پرداخته می شود . و همچنین راهکار هایی پیشنهاد خواهد شد . هدف ،برقراری و اجرای یک سیستم منسجم گردشگری شهری با کیفیت و استاندارد در اصفهان ، برای گردشگر داخلی و خارجی هنگام بازدید و اقامت در شهر اصفهان می باشد . در تور های گردشگری شهری می بایست شادابی مسافر ، تنوع و پرهیز از یکنواختی در نظر گرفته شود . مطالب ارائه شده در این مقاله ،برای مدیران بخش دولتی و خصوصی گردشگری اصفهان و فعالان گردشگری مفید و کاربردی خواهد بود .
کلید واژه
۱- گردشگری شهری ۲- اصفهان گردی ۳- شرکت خدمات مسافرتی و جهانگردی ۴- سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی ۴- شهرداری اصفهان ۵- اتاق بازرگانی ۶- گردشگر خارجی توریست ۷- راهنمای میراث فرهنگی
مقدمه
اصفهان شهر زیبای خدا این لقب ، واقعا برازنده شهر اصفهان چه در گذشته و چه در حال می باشد . هر چه ، تاریخ غنی شهر اصفهان را در دوران های مختلف بیشتر مطالعه می کنیم . و آثار و ابنیه به جای مانده از گذشته اصفهان اعم از کاخ ها ، محله ها ،بازارها ، حمام ها ، مساجد ، پل های تاریخی ، قبرستان های تاریخی ، زندگی مذاهب متفاوت ( مسلمان ، ارمنی ، یهودی ، زرتشتی ) ،در گوشه گوشه شهر اصفهان را مورد بازدید و بررسی قرار دهیم به عظمت و زیبایی شهر اصفهان بیشتر پی خواهیم برد و رغبت بیشتری برای دانستن تاریخ گمشده و کمتر مورد توجه داده شده شهر اصفهان را پیدا خواهیم کرد .
به عنوان یک شهروند اصفهانی از زمانی که در حوزه گردشگری فعالیت خودم را شروع کردم و با شناخت اندکی که از شهر خود داشتم ، این انگیزه در ذهن ایجاد شد که گردشگری می تواند حلقه وصلی بین هنر ، تاریخ ، فرهنگ و آشنایی با آداب و رسوم مردم اصفهان در گذشته و حال باشد .
لذا فعالیت خود را ابتدا در زمینه شناخت تمام ابنیه و مقاصد گردشگری موجود در شهر اصفهان که می تواند در حوزه گردشگری و جذب گردشگر از این مقاصد و ابنیه ها در قالب تور های گردشگری شهری بازدید کرد و مهمتر اینکه از نظر مسافر ارزش حضور در تور را داشته باشد و هم از نظر اقتصادی ، قابل اجرا می باشد و با طراحی تور های اصفهان گردی و قرار دادن ابنیه ها و مقاصد گردشگری کمتر مورد توجه قرار گرفته شده مانند آرامگاه ارامنه اصفهان ، تخت فولاد اصفهان ، آتشکده زرتشتیان ، کنیسه ها ، محله ها و خانه های قدیمی ، زورخانه ها و… گردشگران داخلی و خارجی را بیشتر با تاریخ و تمدن اصفهان آشنا کرد .
بنابراین برگزاری تور های گردشگری شهری برای گردشگران داخلی و خارجی به منظور آشنایی بیشتر با تمام زوایای فرهنگی و تاریخی اصفهان یک ضرورت محسوب می شود .
گردشگری شهری فعلی در اصفهان را می توان در قالب چند اثر تاریخی اعم از میدان نقش جهان و ابنیه های آن ، کاخ چهلستون ، منار جنبان ،پل سی و سه پل ، پل خواجو و کلیسای وانک به عنوان شاخص ترین آثار مورد بازدید گردشگران در اصفهان دانست . و محور پارک ناژوان باغ پرندگان ، آکواریوم و چند جاذبه دیگر به عنوان جاذبه های تفریحی شهر اصفهان مورد توجه گردشگران می باشد.
شهر تاریخی اصفهان پرشده از جاذبه های تاریخی زیادی که از عصر دیلمیان ، سلجوقیان ، صفویان وحتی سلسه های بعد از آن تا به امروز در خود جای داده که بازدید از این مکانها برای گردشگر خالی از لطف نیست و می بایست در قالب تورهای گردشگری شهری ، توسط لیدر تورهای محلی و مجرب به داستان سرایی و عنوان اتفاقات تاریخی مستند برای بازدید کنندگان از شهر اصفهان پرداخته شود . البته به شکلی این تور ها تعریف شود که هم مورد پسند مسافر باشد و از استاندارد و کیفیت مطلوبی برخوردار باشد . و هم برای مجری این تور ها ، اقتصادی باشد .
شهر اصفهان یکی از مهمترین قطب های گردشگری ایران می باشد ، و بازدید از شهر اصفهان هم در بین گردشگران خارجی و هم داخلی از اهمیت بالایی برخوردار می باشد . اصفهان تقریبا در ۹ ماه از سال ، مقصد گردشگری خوبی برای مسافران داخلی و خارجی می باشد ، که می بایست برای پر کردن وقت مسافر و همچنین جاذبه سازی و ترقیب مسافر به اقامت بیشتر در اصفهان برنامه ریزی کرد .
هدف از اجرای تور های اصفهان گردی و گردشگری شهری اصفهان به عنوان یکی از اصلی ترین قطب های گردشگری در ایران و مقصد بازدید بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی وبه علت داشتن جاذبه های تاریخی و طبیعی و حتی صنعتی فراوان ، پتانسیل بالایی در اجرای تور های گردشگری شهری دارا می باشد . در حقیقت ازموقع ای که اصفهان تبدیل به یک کلان شهر شد و جمعیت بالایی را در خود جای داد ، نیاز به اجرای تور های گردشگری شهری ، و افزایش تقاضا برای بازدید از ابنیه تاریخی اصفهان از سوی گردشگران داخلی و خارجی بالا رفت .
اصفهان شهری زیبا با تاریخچه ای کهن از دیر باز تکیه گاه و ستون فعالیت های اقتصادی ، فرهنگی و سیاسی مردمان ایران زمین بوده و آبستن حوادث تلخ و شیرین زیادی بوده است .
انتخاب شهر اصفهان در سه دوره دیلمیان ، سلجوقیان و صفویان به عنوان پایتخت ایران و همچنین حرکت زاینده رود از وسط شهر اصفهان باعث شدکه اصفهان در قدیم تبدیل به یک باغ شهر زیبا با مردمان طناز ، هنرمند و صنعت گر و با تاریخی کهن ، در وسط کویر مرکزی ایران شود . ابنیه تاریخی که از دورانهای مختلف در اصفهان بنا شد و امروز ما شاهد زیبایی خارج از وصف اکثر این بنا های تاریخی هستیم اصفهان را به یک شهر موزه تبدیل کرده است . و به همین دلیل است که اصفهان را نصف جهان می نمامند و ما شاهد مسافرت خیل عظیم گردشگران خارجی و داخلی به شهر زیبای اصفهان هستیم . اصفهان تاریخ و فرهنگ کهن دارد . و همین امر ما را مسر می سازد در پاس داشت این همه تاریخ و فرهنگ ، در انتشار و بازدید از آنها به گردشگران تلاش کنیم .
هدف از اجرای تور های متفاوت اصفهان گردی در داخل شهر اصفهان و در قالب مسیر های جدید به دلایل ذیل حائظ اهمیت می باشند
۱- تلاش برای نشان دادن فرهنگ و تمدن اصفهان به گردشگران داخلی و خارجی
۲- تلاش برای نشان دادن فرهنگ و تمدن اصفهان به شهروندان اصفهانی به خصوص نسل جدید بیش از هر زمان دیگری احساس می شود .
۳- اجرای تور های استاندارد و با کیفیت در شان شهر اصفهان و گردشگران خارجی
۴- اشتغال زایی و بکار گیری نیروی های متخصص گردشگری بومی
۵- تلاش در جهت انحصار شکنی و ورود به بازار توریست توسط شرکت ها و راهنمایان بومی
پرسش های اصلی که انگیزه ، نگارش این مقاله شکل گرفت .
۱- چرا با وجود این همه متقاضی برای بازید از شهر اصفهان و آمار بالای مسافرت ، این شهر دارای یک سیستم منسجم گردشگری شهری نیست .
۲- چرا شرکت های خدمات مسافرتی شهرهای تهران و شیراز و … راسا اقدام به برگزاری تورهای گردشگری شهری در اصفهان می کنند و آژانس ها و لیدر تورهای محلی مجالی برای ورود به این بازار غنی و پررونق را ندارد .
۳- چرا اصفهان در سالهای اخیر برای گردشگران داخلی تبدیل به یک معبر گردشگری شده است تا یک مقصد گردشگری
۴- چرا نرخ اقامت مسافر در اصفهان کمتر از دیگر شهر های گردشگر پذیر ایران می باشد .
۵- چگونه می توان آثار و ابنیه تاریخی و فرهنگی شهر اصفهان را در قالب تور های اصفهان گردی و گردشگری شهری به گردشگران داخلی ارائه داد .
۶- چگونه می توان دیدگاه خدمات رسانی ارزان و بی کیفیت را در بین مدیران گردشگری اصفهان پاک کرد و مسافر را مجاب کرد که بابت دریافت خدمات با کیفیت و ماندگار هزینه پرداخت کند .
۷- چگونه می توان بابت اجرای تور های اصفهانگردی و گردشگری شهری درآمد حاصل کرد .
۸- اگر اجرای تور های گروهی به اصفهان را عاملی بدانیم که مسافر در قالب تور از خدمات حمل و نقل عمومی ، اقامت در هتل ، سرو غذا در رستوران ، حضور در تور های گردشگری شهری و … استفاده خواهد کرد و نهایتا سود آوری بیشتری برای فعالان گردشگری اصفهان دارد چگونه می توان مسافران داخلی را مجاب کنیم با تور به اصفهان سفر کنند .
مقصر کیست ؟کم کاری از جانب بخش دولتی در گردشگری هست یا بخش خصوصی ؟ در ادامه تلاش می شود به این سوالات پاسخ داده شود .
پیشینه اجرای تور های اصفهان گردی و گردشگری شهری
در خصوص پیشینه تور های گردشگری شهری ، برخی شرکت های خدمات مسافرتی و راهنمایان تور بومی و غیر بومی به صورت فصلی و برحسب تقاضا تور های گشت شهری اصفهان را انجام می داده اند .
همچنین شهرداری اصفهان نیز در ایام پیک مسافرت اقدام به برگزاری تور های نیم روزی در مسیر مقاصد گردشگری زیر مجموعه خود شامل محله ها حمام ها و سایت های تفریحی می کند ، که در آخرین مورد ایجاد خط اتوبوس گردشگری از مبدا هتل کوثر تا باغ موزه چهلستون نمود که بخاطر تصمیم یک جانبه و بدون هماهنگی با دیگر متولیان گردشگری شهر اصفهان با شکست مواجه شد . البته برخی دوستداران اصفهان گردی در انجمن های موازی نیز اقدام به برگزاری تور های اصفهان گردی می کنند . ولی متاسفانه در مجموع هیچ کدام از متولیان گردشگری اصفهان عزم راسخی در اجرای مستمر و منظم تور های اصفهان گردی ندارند .
در شهر های بزرگ جهان مثل شانگ های ، بارسلون ، پاریس و لندن گردشگری شهری از اهمیت ویژه ای برخور دار می باشد .چراکه گردشگری عامل اصلی ساماندهی ، توزیع ترافیک و همچنین ارائه صحیح فرهنگ و تاریخ در این کلان شهر ها محسوب می شود . سیستم های اتوبوسی سی تی تور ، اتوبوس های گردشگری مدرن و مجهز برای نقل و انتقال توریست در بین مقاصد گردشگری شهری و انتقال مفاهیم و توضیحات حرفه ای به زبان های زنده دنیا توسط سیستم های صوتی هوشمند برای گردشگران خارجی و داخلی ، کیفیت اجرای تور های گردشگری شهری را در این کلان شهر ها به حد استاندارد می رساند .
طرح سوال در خصوص نقد و بررسی کیفیت و کمیت تور های گردشگری شهری
قبل از بیان پرسش ها و بیان چرایی نارسایی های فراوان در زمینه گردشگری شهری در اصفهان ، لازم است به اهمیت و جایگاه شهر اصفهان به عنوان یک شهر تاریخی و با شکوه و یکی از قطب های گردشگری میان گردشگران داخلی و خارجی اشاره کرد . جاذبه های طبیعی و تاریخی اصفهان ، به عنوان یکی از اضلاع مثلث طلایی (اصفهان ،یزد ،شیراز) ، بازدید گردشگر خارجی از ایران ، نقش به سزایی در جذب سرمایه و ایجاد اشتغال زایی گردشگری در پکیج های تور ورودی ایران ایفا می کند .
حال سئوال اول را اینگونه می توان مطرح کرد که تور های اصفهان گردی چقدر در معرفی جاذبه های تاریخی اصفهان موفق بوده است . وآیا بخش دولتی و خصوصی در گردشگری توانسته اند تمام میراث ملموس و ناملموس گردشگری اصفهان را در معرض بازدید همگان قرار دهند .
آیا تور های گردشگری شهری ما از استاندار و کیفیت مطلوب برخور دار ند؟
در مواردی دیده شده که گردشگر به خاطر اینکه فرصت میزبانی در اصفهان فراهم نبوده ، از سفر خود به ایران منصرف شده است .
آیا متولیان گردشگری در بخش خصوصی و دولتی اصفهان ، دانش و سطح ارائه خدمات خود را با میزان معلومات و توقع گردشگر خارجی و داخلی مطابقت داده اند ؟
آیا کیفیت و کمیت تور های اصفهان گردی دست کم از ۵ سال پیش تا به حال تفاوتی داشته است ؟
ما در زمینه اجرای تور های اصفهان گردی برای توریست عملا مشاهده می کنیم که شرکت های وارد کننده توریسم نظیر AITO و دیگران هم در پایتخت و هم در شهر هایی نظیر شیراز به صورت مافیایی بازار اصفهان گردی را به اصطلاح غبظه کرده اند و عملا آژانس ها و راهنمایان محلی اصفهان نظاره گر این بازار عظیم و غنی می باشند . چگونه می شود و می توان این بازار پررونق را از انحصار کارگزاران تهرانی و شیرازی خارج کرد .
سازمان میراث فرهنگی به عنوان تنها متولی قانونی گردشگری در اصفهان جهت حمایت از بخش خصوصی اصفهان چه اقدامات و تمهیدات را به صورت مستقل اندیشدیده است ؟
و آیا شرکت ها اصفهانی چقدر می توانند به حمایت این سازمان امیدوار باشند ؟!
در زمینه گردشگر داخلی ما شاهد نا هماهنگی و اختلاف عمل زیادی بین دو سازمان میراث فرهنگی و شهر داری اصفهان هستیم . اجرای بی کیفیت تور های اصفهان گردی توسط شهر داری اصفهان در ایام پیک و شلوغی که اصلا در شان شهر تاریخی اصفهان نیست ، به نظر می رسد در این زمینه سازمان میراث فرهنگی تنها نظاره گر بوده و هیچ نقش اجرایی نداشته است .
علت این ناهماهنگی بین ممتولیان گردشگری اصفهان از جمله سازمان میراث فرهنگی ، کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی و شهر داری اصفهان و چندین نهاد دیگری که به صورت موازی در حوزه گردشگری بدون هیچ نظارتی ورود پیدا کرده اند و باعث عقب مانده گی گردشگری شهری اصفهان شده است را در چه می بینید .
راه حل و نظریه نگارنده در خصوص حل بحران در تور های اصفهان گردی
ایجاد یک مرکز رزرواسیون تور های اصفهان گردی که نماینده انحصاری و مجری تور های اصفهان گردی و گردشگری شهری باشد و در عین حال مورد تایید سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان ، شهر داری اصفهان و اتاق بازرگانی باشد. و همه فعالان گردشگری اعم از وارد کنندگان تور ، شرکت های خدمات مسافرتی دیگر شهر ها تهران ، شیراز، مشهد ،تبریز و…. موظف باشند تور های اصفهان گردی خود را چه خارجی یا داخلی باشد را از این کانال انجام دهند و در این چهار چوب از تمام ظرفیت گردشگری بومی اصفهان استفاده شود .
آیا چنین ساختاری اجرایی و عملیاتی خواهد بود ؟
امید است مدیران ارشد گردشگری استان اصفهان با خواندن این مقاله گام اول را در خصوص ایجاد یک مرکز رزرواسیون گردشگری شهری در اصفهان بر دارند .
در ادامه متن مصاحبه با یکی از اساتید و فعالان حوزه گردشگری را در خصوص گردشگری شهری در اصفهان خواهیم خواند .
۱- سوال : نظرشما درارتباط با تور های اصفهان گردی و استفاده بهینه از منابع و جاذبه های تاریخی و تفریحی اصفهان جهت ارائه به گردشگر داخلی و خارجی چیست :
جواب : همانطور که می دانید اصفهان یکی از کهن ترین وتاریخی ترین شهرهای ایران است وبخاطر موقعیت جغرافیائی که درمرکز ایران قرار گرفته است محل ارتباط شهر های شمال، جنوب وشرق وغرب ایران میباشد والبته به خاطر عبور کردن رودخانه زاینده رود ازوسط این شهر باعث شده که ازرونق ، تمدن وتاریخی دیرینه ای برخوردار باشد. والبته به خاطر آثار وابنیه به جای مانده از دوران صفوی دراین شهر وتعدادی آثار باقی مانده ازدوران قبل ازصفوی باعث جذب گردشگر داخلی وخارجی می باشد.
درمورد استفاده بهینه از این آثار تاریخی و تفریحی البته درحال حاضر درحد مطلوب از ظرفیت گردشگری اصفهان استفاده نمیشود و به نظر بنده تنها علت این مشکل ناهماهنگی بین دستگاههای متولی گردشگری درشهر اصفهان مثل سازمان میراث، شهرداری و حتی معاونت های زیرمجموعه سازمان میراث ،پلیس، نیروی انتظامی و دستگاههای امنیتی ونظارتی میباشد .البته دراین خصوص جلسات متعددی بین مدیران دستگاههای نامبرده برگذار شده وخواهد شد ولی درعمل شاهد تصمیمات انفرادی هر سازمان میباشیم .
۲- سوال : خدمات اصفهان گردی که در حال حاضر به گردشگران داخلی و خارجی ارائه می شود را چگونه ارزیابی می کنید .
جواب : سوال شما دوبخش دارد خدمات گردشگری که به مسافران خارجی ارائه می گردد وخدمات گردشگری واصفهان گردی به مسافران داخلی ارائه می گردد .
درقسمت اول : توریستی که وارد شهر ما می شود یا در قالب تور های گروهی به اصفهان مسافرت می کند که از همان ابتدا به صورت گروهی و با برنامه ای مشخص که آژانس مقصد تدوین کرده ، همرا با لیدر مشخص به اصفهان ورود می کند و خروج می کند و اما بخشی از گردشگر خارجی به صورت انفرادی به اصفهان مسافرت می کنند به نظر می رسد ما برای هیچ کدام از این دو دسته گردشگر خارجی برنامه خاصی جهت ارائه خدمات گردشگری شهری در اصفهان نداریم . سهم گردشگری استان از توریست خارجی فقط نباید به دریافت ورودی ابنیه معطوف شود ، می بایست برای گردش آنها در شهر برنامه گردشگری داشته باشیم . از طرف دیگر ، اطلاعات مسافر خارجی از جاذبه های گردشگری ما نسبت به قبل بالا رفته ومسافر خارجی با تحقیق و اطلاعات کامل وارد شهر اصفهان میشود اما در بدنه گردشگری شهر اصفهان ( مدیر، کارمند ،راهنما ، راننده تاکس، رستوران دار و … ) هیچ تغییری در سطح ارائه خدمات میهمان نوازی ، نحوه ارائه خدمات ، کیفیت هتل وکیفیت ارتباط با مسافر نسبت به حتی ۵ سال گذشته ایجاد نشده واین برای شهری مثل اصفهان مایه تاسف میباشد. در حالی که سطح خدمات گردشگری در دنیا دائما در حال بروز رسانی و تغییر می باشد . واما درارتباط با مسافرداخلی مشکل اصلی ناهماهنگی در تصمیم گیری و انجام سر خود و ناهماهنگ امور گردشگری بین مدیران ومسئولان و متولیان گردشگری اصفهان ،اعم از سازمان میراث میراث فرهنگی ، مدیران گردشگری شهرداری اصفهان ، نیروی انتظامی و حتی نیرو های امینیتی میباشد رخ نمایی میکند. اجرای تورهای گردشگری شهری درسطح خیلی پایین و غیر استاندارد توسط شهرداری، ناهماهنگی با شرکت های خدمات مسافرتی ولیدر تورها ،قیمت ها و تعرفه های بالا وغیر واقعی باعث میشود تا گردشگری شهری دراصفهان همانند شهرهائی مثل کیش ومشهد وشیراز منظم ویکنواخت نباشد.
۳- سوال: نقش تور لیدر و شرکت های خدمات مسافرتی بومی و محلی اصفهان را در جذب و اجرای مستقیم تور های اصفهان گردی جهت گردشگر خارجی را چگونه توصیف می کنیم
جواب : البته نقش انحصاری شرکت های وارد کننده توریسم به ایران و اصفهان که به صورت مافیائی عمل میکنند باعث شده که عملا” شرکت های خدمات مسافرتی اصفهانی ولیدر تور محلی درشرکت وسهم داشتن دراجرای این تورها خیلی کم رنگ باشد و شرکت های تهرانی عملا” با پیش خرید هتل های اصفهان درفصل های پیک در ورود مسافر خارجی به اصفهان ، انحصاری عمل کنند. لذا به نظر بنده در زمینه جذب توریست و اجرای تور اصفهان گردی تعامل بیشتر بین بخش خصوصی اصفهان کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی و شرکت های خدمات مسافرتی که پتانسیل اجرای این تور ها را دارند و همچنین بخش دولتی از جمله ، سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی ، اتاق تعاون استان اصفهان می بایست انجام شود تا با هماهنگی بیشتر بتوان تور های ورودی به اصفهان را از انحصار مافیایی شرکت های تهران و شیراز خارج کرد و این مهم بیشتر نیازمند همت و اراده بخش دولتی بخصوص سازمان میراث فرهنگی استان اصفهان را می طلبد . که نهایتا منجر به فعال شدن شرکتهای خدمات مسافرتی و راهنمایان محلی در زمینه گردشگری شهری در اصفهان می شود .
نهایتا باید به این نکته مهم اشاره کرد که (( مردم اصفهان در طول تاریخ با مشکلات زیادی روبرو بوده اند سیل ، قحطی ، حمله مغول ، حمله افقان ها ، نامهربانی پادشاهان دورهای مختلف ، سه دوره مردم پایتخت نشین ایران بوده اند ، دارای فرهنگ و تاریخ غنی بوده و هستند )) ولی جای بسیار شگفت و تعجب است که حتی یک موزه مردم شناسی از این همه دستاورد ، صنایع دستی ، سبک زندگی ، فرهنگ عامه و… مردم اصفهان وجود ندارد . گاهی پیش خود تصور می کنم خدا بیامرزد شاهان صفوی را که این همه ابنیه و آثار تاریخی در شهر اصفهان ایجاد کردند و باز هم خدا بیامورزد ظله سلطان حاکم اصفهان دردوره قاجار را که همین تعداد محدود ابنیه تاریخی را برای ما باقی گذاشت و الا مسولان گردشگری شهر ما چه برنامه ای داشتند تا گردشگری در اصفهان را به جریان بیندازند و این واقعا مایه تاسف می باشد
در سالهای اخیر جذب و حفظ گردشگر داخلی و خارجی بین شهرهای مقصد گردشگری ایران در حال تبدیل به یک رقابت سخت و مداوم شده است و نمونه این رقابت سنگین ، در نمایشگاه سالانه گردشگری تهران به وضوح به چشم می خورد . در حالی که مسولان گردشگری اصفهان همچنان در خیال اینکه اصفهان با تبلیغ و بدون تبلیغ قطب گردشگری ایران باقی خواهد ماند ، دست روی دست گذاشته اند . در حال حاضر و با سیاست های نا صحیح کلان گردشگری در استان ، به نظر می رسد اصفهان از یک مقصد گردشگری به یک معبر گردشگری در حال تبدیل می باشد و اگر دیر دست به کار شویم استانهای دیگر گوی رقابت را در جذب و حفظ گردشگر داخلی از اصفهان خواهند روبود .
پیشنهادات و نتیجه گیری از مقاله
شهر زیبای اصفهان با دارا بودن مقاصد تاریخی و فرهنگی متعدد ظرفیت فوق العاده ای در ایجاد تور های گردشگری شهری دارد . درصورت همدلی و همفکری مسئولان ذی ربط و متولان گردشگری در اصفهان این مهم به صورت یکنواخت و منظم قابل اجرا می باشد .
در صورتی که عزم راسخی برای رونق بخشیدن به گردشگری شهری در اصفهان که نتیجه آن رونق کسب و کار شرکت های خدمات مسافرتی ، راهنمایان محلی ، فروشندگان صنایع دستی و روستوران ها و … باشد
پیشنهاد می شود
۱- تشکیل کارگروه پژوهشی و اصفهان شناسی متشکل از فعالان . پژوهشگران حوزه اصفهان جهت تحقیق و پژوهش در زمینه نحوه اجرا گردشگری شهری ،بررسی اماکن دیدنی و تاریخی اصفهان، جاذبه سازی ومطالعه بازار به صورت کار گروهی و منسجم فعالیت کند . اعضای این کمیته می توانند
(اداره گردشگری شهرداری اصفهان ، مرکز اصفهان شناسی شهرداری اصفهان ، اساتید برجسته تاریخ و فرهنگ اصفهان و … ) باشند .
۲- تشکیل کارگروه اجرایی گردشگری شهری ذیل معاونت گردشگری میراث فرهنگی که در آن از تمام ظرفیتهای اجرایی ، راهنمایان تور ، شرکت های خدمات مسافرتی بومی و جامعه هتل دارن اصفهان استفاده شود . البته با همکاری نهاد های دیگری همچون شهرداری اصفهان ، اتاق بازرگانی و دستگاههای انتظامی و امنیتی ، حمل و نقل اصفهان می توان بازار تور های ورودی گردشگران داخلی و خارجی به شهر اصفهان را کنترل کرد و از منافع غنی این بازار در جهت رونق بخشیدن به کسب و کار نیروی متخصص بومی استفاده کرد .
۳- آموزش و تربیت راهنمایان محلی و مجرب و مسلط به اصفهان شناسی ، تاریخ اصفهان ، فرهنگ و اداب و رسوم مردم اصفهان جهت داستان سرایی و بازگویی برای گردشگران داخلی و خارجی
۴- نکته بسیار مهم در گردشگری تغییر ذاعقه مسافر به مرور زمان می باشد . برای مثال : هدف اصلی یک اصفهانی جهت مسافرت به مشهد مقدس در سالهای گذشته عموما فقط زیارت امام رضا (ع) بوده است ،ولی این روزها ،اهداف فرعی مثل کیفیت هتل ، منوی رستوران ، جاذبه های اطراف مشهد نیز جز انتظارات مسافر هنگام خرید تور مشهد قرار گرفته است . لذا برای متقاعد کردن مردم به مسافرت به اصفهان جاذبه سازی یک اصل بسیار مهم و حیاطی می باشد . در جزیره کیش یکی از مهمترین محل های درآمد برای فعالان گردشگری فروش تفریحات آبی ، کنسرت و جنگ های شبانه هست بطوری که رقابت ، گردش مالی و سود بالایی در گردشگری شهری در جزیره کیش وجود دارد . چنانچه برای مثال، شماره تلفن های مسافرانی که به جزیره کیش مسافرت می کنند از آژانس های مبدا ، برای فروش تورهای شهری خریداری می شود .
شهرهای دیگر مثل شیراز ، مشهد ، تبریز نیز دراین زمینه بیکار ننشسته اند و بشدت روی گردشگری شهری ، جاذبه سازی و متقاعد کردن مسافر به اقامت بیشتر در حال رقابت هستند .
اصفهان نیز جاذبه های بلاقوه بسیاری دارد که پتانسیل آن را دارند که با کمترین سرمایه گذاری به بالفعل تبدیل شوند . لذا موارد ذیل می تواند نقطه شروع خوبی جهت جاذبه سازی در اصفهان باشد .
۵- مجموعه فرهنگی تاریخی تخت فولاد فقط متعلق به گذشتگان ما نیست و می شود با تدفین مشاهیر و نام آوران معاصر شهر اصفهان و با شعار اینکه ((تخت فولاد را برای آیندگان زنده نگه داریم )) هم صنعت گردشگری در تخت فولاد را رونق داده و هم با ایجاد تکیه مشاهیر و نام آوران در وسط شهر اصفهان باعث شده تا گردشگران با تاریخ معاصر اصفهان نیز آشنا شوند . افرادی مثل استاد تاج ، استاد کسایی و اگر میشد تدفین استاد ارحام صدر در کنار این بزرگان اشتیاق بیشتری را جهت بازدید از این مجموعه ایجاد کرد .
۶- یکی از شاعران بزرگ اصفهان در قرن ۸ هجری کمال الدین اسماعیل می باشد که قرار بود مقبره وی به محل میدان انقلاب فعلی و ابتدای خیابان کمال اسماعیل منقل شود اما این اتفاق انجام نشد. پیشنهاد می شود در جهت رونق گردشگری شهری اصفهان ،در محل آرماگاه فعلی این شاعر در ابتدای محله جویباره و در کنار پارک کمال ، مقبره ای با شکوه همانند مقبره صائب ، با استفاده از فضای پارک ، ایجادشود و محلی زیبا و در خور شان این شاعر برای اصفهان دوستان و گردشگران محله جویباره ایجاد گردد . که احداث چنین آرامگاهی می تواند به عنوان یکی از دستاوردهای معماری و هنری در دوران معاصر به حساب آید .
۷- همان طور که می دانید متاسفانه حرکت آب در زاینده رود به خاطر سیاست های اشتباه مدیریتی به صورت فصلی و چند ماه یکبار تبدیل شده حرکت آب در رودخانه زاینده رود و البته نقش مهمی در آرامش روح و روان مردم اصفهان دارد ، این یک حقیقت مهم و اثبات نشده می باشد . شاید علت شوخ طبعی و طنازی مردمان اصفهان و یا علت اینکه ، مردم اصفهان در بسیاری از هنرهای دستی ،موسیقی و نمایش و … سرآمد مردم ایران هستند . بخاطر روح جاری این رودخانه در قلب شهر اصفهان می باشد . البته انگیز بسیاری از گردشگران جهت مسافرت به اصفهان تماشای زاینده رود بر فراز پل خواجو یا سی و سه پل می باشد .
پیشنهاد می شود در بعضی از نقاط زاینده رود برای مثال از پل جویی تا پل خواجو با احداث کانال آب به شکلی که از حدر رفتن آب جلوی گیری شود و با ایجاد آبنماهای طولی در طی مسیر، روح زاینده رود را دوباره در تن بی جان ان دمید . و باعث نشاط و شادابی مسافران شد .
۸- همانطور که می دانید آوازه خوانی در زیر دهنه های پل خواجو یکی از تفریح ها و سرگرمی های اصفهانیها بوده و هست . از حدود ۴۰۰ سال پیش حرکت آب ، از بین دهنه های پل خواجو مردمان خوش صدای اصفهان را به وجد می آورد و کسانی که ته صدایی خوش داشتند در زیر پهنه پل خواجو وبا استفاده از ارتعاش صدا ، آوازه خوانی می کردند . و باعث شادی و نشاط بین ره گزاران خواجو بوده و هستند .
پیشنهاد می شود با اجرای مسابقه های آواز خوانی بین علاقه مندان آواز و با داوری اساتید آواز اصفهان مثل استاد علی اصغر شاه زیدی ، استاد افتخاری استاد اصفهانی و …. دقیقا در محل پل خواجو و در بین دهنه های پل هم این سنت قدیمی را که بسیاری از هنرمندان آواز اصفهان از همین جا رشد کرده اند را زنده نگه داشت و با ایجاد یک جاذبه و رویداد گردشگری باعث جذب گردشگر داخلی و خارجی شد .
۹- ایجاد مسیر های متنوع گردشگری شهری به شرح ذیل
· تور خاطره ها
بازدید اول : محله جویباره بازدید دوم : کنیسه ملا یعقوب بازدید سوم : مقبره کمال اسماعیل
بازدید چهارم : منار ساربان بازدید پنجم : منار چهل دختر بازدید ششم :دو منار دردشت و خانه جواهری
بازدید هفتم : زورخانه رحیم خان بازدید هشتم : امام زاده درب امام
· تور کلاسیک
بازدید اول : باغ موزه چهلستون بازدید دوم :میدان نقش جهان بازدید سوم : کاخ عالی قاپو
بازدید چهارم :مسجد جامع عباسی (امام ) اصفهان بازدید پنجم :مسجد شیخ لطف ا…
بازدید ششم :بازار قیصریه اصفهان بازدید هفتم : عصارخانه شاهی
· تور میدان عتیق
بازدید اول : بازدید از مقبره امامزاده اسماعیل و مسجد شعیا بازدید دوم : میدان عتیق
بازدید سوم:مسجد جامع اصفهان بازدید چهارم: امام زاده هارونیه
بازدید پنجم: منار و مسجد علی بازدید ششم : امام زاده هارونیه
· تور جلفا گردی
بازدید اول :آرامگاه ارامنه بازدید دوم : خانه زرتشتیان اصفهان بازدید سوم :کلیسای بیت الحم
بازدید چهارم :میدان ارامنه اصفهان بازدید پنجم: حمام رومانوس بازدید ششم : کلیسای وانک
بازدید هفتم :خانه های تاریخی ارامنه بازدید هشتم : موزه موسیقی
· تور دفاع مقدس
بازدید اول : گلستان شهدای اصفهان بازدید دوم : تکیه لسان الرض و مقبره یوشع نبی بازدید سوم : مسجد رکن الملک و تکیه میر بازدید چهارم :آرامگاه بابا رکن الدی
· تور پل های تاریخی
بازدید اول : پل شهرستان بازدید دوم : پل خواجو بازدید سوم : پل جویی بازدید چهارم : سی و سه پل
بازدید پنجم : پل مارنان بازدید ششم : آراماگاه صائب تبریزی
· تور گنبد های فیروزه ای
بازدید اول : مسجد آقا نور و بازار دردشت بازدید دوم : مسجد حکیم بازدید سوم: مسجد سید
بازدید چهارم : مسجد رحیم خان بازدید پنجم : مسجد لنبان
· تور حمام گردی
بازدید اول : حمام جارچی باشی (رستوران جارچی باشی) بازدی دوم : حمام شازده
بازدید دوم : حمام علی قلی آقا (محله موزه علی قلی آقا) بازدید سوم : حمام رهنان
· تور مشاهیر
بازدید اول : مقبره استاد تاج و حسن کسایی تکیه سید العراقین
بازدید دوم : بازدید از مقبره صمصام در تکیه مادر شاه تخت پولاد
بازدید سوم: بازدید از مقبره صائب تبریزی
· تور شاهی
بازدید اول : کاخ هشت بهشت و باغ بلبل بازدید دوم : بازارچه بلند (بازار هنر )
بازدید سوم : مدرسه چهارباغ بازدید چهارم : پیاده راه چهار باغ عباسی
· تور پیاده روی ((walkingtour
الف : بازار گردی
بازدید اول : سردر قیصریه
بازدید دوم : آشنایی با عناصرمعماری بازار (راسته ، سرا، تیمچه ….)
بازدید سوم: سر در جورجی در مسجد حکیم
بازدید چهارم :حمام سرا و مسجد جارچی باشی
بازدید پنجم : بازدید از مدرسه علمیه نیماور
بازدید ششم : امام زاده هارونیه
بازدید هفتم : مسجد و منار علی
بازدید هشتم : میدان عتیق
بازدید نهم : مسجد جامع
ب- جلفا گردی
بازدید اول :آتشکده زرتشتیان
بازدید دوم: کلیسای بیت اللهم
بازدید سوم :حمام تاریخی ارامنه
بازدید چهارم :خانه سیمون
بازدید پنجم: کلیسای وانک
بازدید ششم :خانه تاریخی زاووالیان
بازدید هفتم :موزه موسیقی
ج- تخت فولاد گردی
بازدید اول :آشنایی با بهلول اصفهان
بازدید دوم :آشنایی با بابا رکن الدین و دستخط شیخ بهایی در چله خانه
بازدید سوم :آشنایی با میرزا حسین کیشیکچی از یاران امام زمان (عج)
بازدید چهارم :آشنایی با محمد صادق تخت فولادی (استاد حسنعلی نخودکی )
بازدید پنجم:آشنایی با آقاجمال و آقا حسین خوانساری
بازدید ششم :آشنایی با استاد تاج و استادحسن کسایی اساتید مسلم موسیقی
بازدید هفتم : بازدید از موزه سنگ نوشته های تخت فولاد
بازدید هشتم :بازدید از فاخرترین قبور حجاری شده در تکیه میر
بازدید نهم :آشنایی با خانواده نرگس کلباسی در مسجد رکن الملک
بازدید دهم : آشنایی با کرامات شهید تورجی زاده
د- محله گردی
بازدید اول : انگورستان ملک بازدید دوم : امام زاده احمد بازدید سوم : خانه مشروطیت
چند نکته را می بایست در اجرای تور های اصفان گردی تاکید کرد
اول : تمام تورها با تاکید بر آشنایی بر فرهنگ و آداب روسوم مردم اصفهان توسط راهنمایان تاریخی مجرب و ارائه مطالب و محتوای کامل به مسافر برگزار میشود
دوم :نحوه اجرا وتاکید برایجاد فضای جذاب و شادو جلوگیری از خستگی و کسلی برای مسافر از ویژگی های این تور ها می باشد
سوم : اجرای استاندارد تور ها و ارائه خدمات مطلوب مانند وسیله نقیله راحت ، پذیرایی حین بازدید ، بیمه
چهارم : اگر قرار باشد با نگاه کارشناسی به تمام نقاط تاریخی اصفهان توجه کرد قطعا مسیر های گردشگری دیگری نیز می توان تعریف نمود . اما همان طور که قبلا پیشنهاد شد در صورت ایجاد یک رزرواسیون تور های اصفهان گردی و حمایت بخش دولتی از آن و الزام همه دست اندرکاران گردشگری اصفهان بخصوص جامعه هتل دارن و مراکز اقامتی ، آژانس های مسافرتی ، انجمن راهنمایان تور و … از این مجموعه می توان امید داشت که گردشگری شهری در اصفهان به یک ثبات و رونق اقتصادی نایل آید .
در پایان می بایست به این نکته مهم اشاره شود که گردشگری عاملی می باشد برای جریان نقدینگی دربین جوامع . به این معنا که در هنگام مسافرت به مقاصد گردشگری در صورتی که گردشگر وادار به پرداخت هزینه برای هتل ، ترانسفر ، خرید سوغات و… شود این نوع گردشگر برای جوامع میزبان و ایجاد گردش مالی بین فعالین مرتبط به این حوزه مفید می باشد . در غیر این صورت حضور گردشگرانی که تمایلی به هزینه و دریافت خدمات ندارند ،برای جوامع مقصد گردشگر مضر می باشند .
اتفاقی که در سالهای اخیر در اصفهان ،تبدیل به یک بدعت شده ، اجرای تور های اصفهان گردی خیلی ارزان با هدف کمک اقتصادی به گردشگر بوده در حالی که کیفیت و کمیت تور های گردشگری شهری را زیر سوال برده است .
پیشنهاد برای پژوهشگرانی آتی :
اصفهان از روزگاران قدیم یکی از شهر های اثر گذار و مهم برای مردمان و دولت ها در طول تاریخ بوده است از زمان دیلمیان ، سلجوقیان تا صفوی و اکنون . اثار زیادی در شهر اصفهان از جمله کاخ ها ، مساجد ، پل ها و غیره از دوران های مختلف در اصفهان که بیشتر مربوط می شودبه پادشاهان ، بزرگان دینی و … بجای مانده که محل توجه گردشگران داخلی و خارجی می باشد . اما تنها موردی که در این بین بسیار مظلوم واقع شده فرهنگ عامه ، آداب ورسوم ، کیفیت زندگی مردم اصفهان می باشد . اگر توجه کرده باشید حتی یک موزه مردم شناسی غنی در اصفهان که بیان گر کیفیت زندگی اصفهانیها باشد ، وجود ندارد در صورتی که به کوچک ترین شهر ها هم که مسافرت کنید موزه مردم شناسی اولین تابلویی است که از آن شهر به چشم شما خواهد خورد .
مهران سلطان الکتاب
۰۹۱۳۱۲۵۰۲۲۱
.