تخت فولاد ، قدیمیترین قبرستان
تخت فولاد اصفهان بعد از وادیالسلام مهمترین قبرستان شیعیان است چرا که شمار زیادی از برترین عارفان و علمای شیعه و یکی از پیامبران الهی به نام یوشع نبی را در خود جای داده است. در ادامه همراه اصفهان تور باشید تا به کشف رمز و رموز این جایگاه تاریخی و فرهنگی بپردازیم .
«تخت فولاد» نام قبرستان قدیمی شهر اصفهان است که به نامهای «لسانالارض» و «بابا رکنالدین» نامیده میشده است.
این گورستان تاریخی به دلیل وسعت، کثرت مشاهیر مدفون در آن و وجود ابنیه ارزشمند تاریخی یکی از مهمترین محوطههای تاریخی و فرهنگی ایران محسوب میشود.
زمان پیدایش این قبرستان چندان روشن نیست، لیکن وجود آثاری مانند قبر «یوشع نبی» از پیامبران بنیاسرائیل در تکیه «لسان الارض» که اکنون در گلستان شهدای اصفهان قرار دارد قدمت آن را به دوران قبل از اسلام میرساند.
اما برخی قدمت و تقدس این مکان را مربوط به زمان پیدایش آسمان و زمین میدانند و این مسئله بر ارزش این مکان میافزاید.
بنا بر قولی مشهور حافظ ابونعیم اصفهانی در کتاب خود به نام «ذکر اخبار اصفهان» به قدمت «لسانالارض»که مقبره یوشع نبی در آن قرار دارد اشاره میکند و معتقد است آن گاه که خداوند خطاب به آسمانها و زمین فرمود «به میل یا کراهت بیایید» زمین اصفهان به خداوند جواب گفت و از این روی زبان زمین یا «لسان الارض» نامیده شد، بنابراین قدمت و اهمیت لسان الارض در تخت فولاد با خلقت آسمان و زمین آغاز میشود.
این مطلب نشانگر سابقه تاریخی این زمین مقدس بوده و حکایت از آن دارد که این مکان قبل از اسلام نیز مورد توجه و عنایت مردم شهر اصفهان بوده است.
داستان مدفون شدن «یوشع نبی» در تختفولاد
قرنها قبل از اسلام، زمانی که بختالنصر قوم یهود را از فلسطین کوچانیده و به آزار و اذیت آنها پرداخته بود، کوروش پادشاه هخامنشی ایران یهودیان را از اسارت بابل نجات داد و آنها را به ایران کوچ داد و تعدادی از آنها را در اصفهان ساکن گردانید.
این یهودیان برای خود شهری به نام «یهودیه» احداث کردند که در محل «جوباره» فعلی اصفهان واقع بوده است و هنوز تعدادی از آنها در این منطقه زندگی میکنند.
چنانکه گفته میشود دو تن از پیامبران و پیشوایان مذهبی آنان به نامهای «شعیا» و «یوشع» در اصفهان مرده و به خاک سپرده شدند.
«شعیا» در امامزاده اسماعیل در محله گلبهار و «یوشع» در تخت فولاد در اراضی لسان الارض مدفون گردید.
مردم اصفهان «یوشع» مدفون در لسان الارض را «یوشع نبی» میدانند و او را به عنوان یکی از پیامبران بنی اسرائیل میشناسند.
پدر نینوازی ایران در تختفولاد
در میان هر یک از قطعههای تخته فولاد آرامگاه یکی از مشاهیر علمی، مذهبی، موسیقی، دینی و موارد دیگر قرار دارد و آن قطعه به عنوان تکیه و به نام آن فرد نامیده میشود که چندی پیش استاد کسایی پدر نینوازی ایران نیز در بخش تختفولاد اصفهان آرام گرفت.
این اثر تاریخی به صورت یکجا و جزء به جزء پس از آن اجزای آن یک به یک در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
برخی مکانهای مهم و تاریخی ثبت شده ملی تخت فولاد عبارتند از: آبانبار کازرونی، آرامگاه بیدآباد، تکیه آغا باشی، تکیه آقا حسین خوانساری، تکیه آقا مجلسی (سید ابو جعفر)، تکیه بروجردیها، تکیه خاتونآبادی، تکیه سید العراقین، تکیه لسان الارض، تکیه میر فندرسکی، تکیه چهارسوقی، تکیه کازرونی، تکیه کلباسی (ابوالمعالی)، سنگ قبر بابا فولاد حلوائی، مسجد رکنالملک، شبستان مسجد مصلی.
افراد سرشناس دفن شده در تخت فولاد
بابافولاد حلوایی
از مشاهیر و عرفای شیعه که در میان مردم اصفهان به «بابا فولاد» شهرت یافته بود که در آن زمان لغت «بابا» به معنی عارف حکیم و دانشمند راهنما و مرشد صاحب کرامت به کار میرفت.
سنگ مزار وی امروزه به عنوان سند اصلی تاریخ تخت فولاد از ارزش و اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا علت نامگذاری تخت فولاد به این نام را وجود همین قبر میدانند چرا که سنگ قبر او یکی از قدیمیترین سنگهای قبر تاریخدار بین دیگر قبور تختفولاد است.
حکیم میرزا جهانگیرخان قشقایی
از فقهای برجسته و مجتهدان شیعه دوره قاجار مدفون در تکیه ابوالمعالی کلباسی که در علوم دینی، فلسفه و عرفان صاحب نظر بوده است.
او تا ۴۰ سالگی، مانند دیگر مردم قشقائی، به دامداری و زندگی عشایری مشغول بود اما در ۴۰ سالگی، زمانی که برای خرید و تعمیر تار به بازار اصفهان رفته بود، علاقهمند به آموختن در حوزه علمیه اصفهان شد و پس از مدتی از مدرسان این حوزه شد و تا آخر عمرش در آنجا ماند.
مخالفت با علم فلسفه در زمان حکیم قشقایی به قدری زیاد بود که جلالالدین همایی مینویسد: «مرحوم قشقایی فلسفه را در اصفهان از تهمت خلاف شرع و بدنامی کفر و الحاد نجات داد، سهل است که چندان به این علم رونق بخشید که فقها و متشرعان نیز آشکارا با میل و علاقه روی به درس فلسفه نهادند؛ و آن را مایه فضل و مفاخرت میشمردند.»
بابا رکنالدین
از بزرگان مشایخ عرفان و علمای قرن هشتم هجری است که درزمان سلطنت ابوسعید ایلخان مغول در اصفهان زندگی میکرد.
یکی از مریدان صدیق و پاک نهاد بابا رکنالدین، شیخ بهاءالدین محمد عاملی، معروف به شیخ بهایی دانشمند معاصر صفویه است.
بابا رکنالدین از عرفای بزرگی است که در تمام اوقات، جمعی کثیر از معتقدان در محضر وی تلمذ و از ارشادهای او کسب فیض میکردند.
این عارف نیکو نهاد در عرفان و سیر و سلوک، همانند استاد و مرشدش، کمالالدین عبدالرزاق کاشی با سلسلهٔ معروف سهروردیه پیوند داشت.
آرامگاه او از مقبرههای مهم و قدیمی تخت فولاد است و دارای گنبدی هرمی شکل به رنگ آبی است.
سیده نصرت امین (بانو امین)
از عالمان و عارفان زن شیعه اهل ایران بود که پس از پشت سر نهادن مدارج علمی در حضور استادانی بنام شیعه به درجه اجتهاد نائل شد.
در قسمتی از اجازهنامه مرحوم آیتالله شیرازی در توصیف وی چنین آمده است: «دختر مرحوم حاج سید محمد علی امین التجّار اصفهانی که بانویی بزرگوار، شریف، اصیل، عالم و فرزانه، برگزیده زنان زمان و مایه شگفتی دورانش است، از کسانی است که مدت مدیدی از عمرش و زمان درازی از زندگیش را صرف تحصیل علم نموده است»
حاج آقا رحیم ارباب
یکی از علمای مشهور اصفهان است که در کسوت روحانیت بود ولی به رسم ایشان عمامه نگذاشت و همیشه کلاه پوستی بر سر داشت.
گفتنی است که او فقط هنگام نماز به رسم اجداد خود عمامهای کوچک به سر میگذاشت، همچنین او معتقد به وجوب تعیینی نماز جمعه بود و خود در اصفهان نماز جمعه برپا میکرد.
بیبی مریم بختیاری (سردار مریم بختیاری)
زن تحصیل کرده و مبارز انقلاب مشروطه و دارنده بالاترین مدال شجاعت کشور آلمان بوده است.
سردار اسعد بختیاری
خان معروف و روشن فکر هفت لنگ بختیاری و از شخصیتهای اصلی انقلاب مشروطه که در تکیه بختیاریها به خاک سپرده شده است.
دیگر افراد مشهور مدفون در تختفولاد عبارتند از:
محمد کاظم واله اصفهانی (واله اصفهانی)، خوشنویس و تعلیقنویس اواخر زندیه و اوایل قاجار،
سردار جنگ بختیاری؛ وزیر جنگ دوران قاجار و حاکم اصفهان؛
ابوالقاسم فندرسکی (میرفندرسکی)،
علامه فقیه آقا شیخ مرتضی ریزی از فقهای برجسته دوره قاجار مدفون در تکیه ریزی،
سید ابوالحسن شمسآبادی از علما و فقها برجسته معاصر،
جلالالدین تاج اصفهانی خواننده همراه پدرش تاجالواعظین در تکیه سیدعراقین،
داراب افسر بختیاری؛ شاعر معاصر در تکیه بختیاریها،
نجف قلی خان بختیاری (صمصام السلطنه) از سران ایل بختیاری و دو دوره رئیسالوزرای ایران در تکیه بختیاریها،
عبدالحسین سپنتا؛ کارگردان اولین فیلم ناطق ایرانی،
دیعالزمان تبریزی مشهور به بدیعا از خوشنویان و شاعران سده یازدهم هجری و فرزند علیرضا عباسی، فاضل اصفهانی از عالم دینی، سیدجعفر خاکشیر شاعر طنزپرداز، در تکیه گلزار.
اکنون از عناصر معماری وابسته به تخت فولاد مانند مسجدها، کاروانسراها، آبانبارها جز اندک شمار، چیزی باقی نمانده است.
مهمترین شاخصهای گورستان تخت فولاد
۱) بر اساس روایت شاردون در دوره دیلمیان، یکی از سرداران نظامی به نام «پولاد بازو» در این محل قصر کوچکی داشته است و تخته سنگی سکو مانند را برای نشستن و تماشای رقابت کشتیگیران ساخته بود.
۲) سنگ قبری از عارف قرن پنجم به نام «بابا فولاد حلوایی» در این قبرستان قرار دارد.
۳) بنا بر روایتی امام حسن (ع) در اصفهان برای بی اثر کردن جادوی یهود در این ناحیه تختی از فولاد ساخته و در آن منزل کردند.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
جاذبههای گردشگری قروه کردستان
شهرستان قروه دارای جاذبههای طبیعی و تاریخی بسیاری است که دریاچه سراب کوثر و منطقه حفاظت شده بدر و پریشان از جمله آثار طبیعی بسیار زیبای این منطقه است.
سراب قروه دریاچه زیبای طبیعت
قروه در دشت وسیعی در شمالغربی همدان و در طول جاده سنندج به همدان واقع شده است که علاوه بر موقعیت ویژه اقتصادی از نظر کشاورزی و معدن در منطقه، دارای جاذبههای گردشگری و تاریخی زیادی است که بنا به گفته رییس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قروه تاکنون ۱۶۵ اثر تاریخی در این شهرستان شامل بناها، تپهها و محوطههای تاریخی به ثبت ملی رسیده است.
نزدیکترین و در دسترسترین جاذبه تفریحی سیاحتی در قروه، دریاچه سراب کوثر است که از مناطق جذاب و گردشگرپذیر شهرستان به شمار میرود؛ این دریاچه از چشمههای متعدد جوشان سرچشمه میگیرد و به نام تکآغاج ( واژهای ترکی به معنای تک درخت) نیز معروف است.
این جاذبه چشمنواز در فاصله یک کیلومتری جنوب شهر قروه واقع شده است و آب آن که از گذشتههای دور آب آشامیدنی و کشاورزی قروهایها را تأمین کرده است.
شواهد و قرائن موجود حاکی از آن است که زیربنای شهر قروه در گذشته که در اصل روستائی به همین نام بوده در کنارههای شمالی این چشمه بنیان نهاده شده است و در سالهای اخیر اقدامات اولیه و زیربنائی در راستای افزایش امکانات رفاهی و گردشگری آن اجرا شده است.
گذشتن از پل آهنی دریاچه و رفتن به جزیرهای که در وسط آن سر از آب بیرون آورده است، بیشک شما را به یاد داستانهایی با مضمون ساکنان جزیره خواهد انداخت با این تفاوت که این جزیره با نورپردازی منحصر به فرد و زیبا اصلا شبیه به جزایر پرت و دورافتاده آن داستانها که ساکنانش مدام با دلهره و وحشت دست و پنجه نرم میکنند، نیست و آرامشی که در آن موج میزند به عمق وجود شما منتقل خواهد شد.
به گفته رییس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قروه، در دور دوم سفر هیئت دولت به قروه این منطقه عنوان منطقه نمونه گردشگری به تصویب رسیده است.
خداداد مولودی میگوید: طرح مطالعه این منطقه با هدف طراحی و مکانیابی اماکن توریستی وگردشگری وایجاد سایت قایقرانی به مشاور واگذار شده است.
البته در حال حاضر امکان قایقرانی در این دریاچه فراهم است.
دارا بودن ظرفیت مناسب برای اجرای ورزشهای آبی در این دریاچه آرام و زیبا بسیاری از علاقهمندان به این رشتههای ورزشی را به سمت خود جلب مینماید که اگر شما هم سررشتهای در این زمینه دارید حتما سری به سراب ما بزنید.
منطقه نمونه گردشگری بدر و پریشان
از دیگر مناطق نمونه گردشگری شهرستان قروه که در دور دوم سفرهیئت دولت به تصویب رسیده است منطقه نمونه گردشگری بدر و پریشان است.
کوههای سر به فلککشیده بدر و پریشان با ارتفاع نزدیک به سه هزار و ۲۰۰ متر و طبیعت زیبای این منطقه چشم هر بینندهای را مینوازد.
این ارتفاعات صخرهای از مهمترین مکانهای کوهنوردی در کردستان محسوب میشوند. که پناهگاههایی برای استراحت کوهنوردان در آن تعبیه شده است.
اگر راهی قروه شدید پس از گشت و گذاری آبی در سراب میتوانید سیرو سیاحتی در این منطقه حفاظت شده داشته باشید.
در این مکان طبیعی میتوان پوششهای متفاوت گیاهی و حیوانات نادر کشور را از قبیل قوچ و میش و کل و بز مشاهده کرد.
کوه پنجهعلی قروه از کوههای حاشیه زاگرس است که در ۲۶ کیلومتری جنوب غربی این شهر و جنوب شرقی روستای قرهبلاغ پنجه واقع شده است با ارتفاعی به طول ۲ هزار و ۸۶۰ متر سر به آسمان میساید و ضمیر ناخودآگاه آدمی را به کرنش در برابر عظمت آفریننده خود متوجه میکند.
رودخانههای گردکانه و سنگسیاه از این کوه سرچشمه میگیرند.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
جاذبه های گردشگری سقز
استان کردستان یکی از زیباترین استان های کشورمان است که جزئی از این زیبایی ها را شهرستان سقز در این استان تشکیل می دهد در ادامه قصد داریم بخشی از این زیباییها را به شما همراهان همیشگی اصفهان تور معرفی کنیم.پس با ما همرا شوید.
سقز در شمال غربی و در فاصله ۱۸۷ کیلومتری مرکز استان یعنی سنندج قرار دارد. این شهرستان بر روی دو تپه طویل که رودخانه کوچک سرپوشیده ای به نام چم ولیخان آن ها را از هم جدا کرده بنا شده است. شهر سقز دارای مردمانی فرهنگ دوست است تا جایی که هر ساله چندین جشنواره مانند جشنواره موسیقی کردی و جشنواره کردی به صورت ثابت در این شهرستان برگزار می شود.
در مورد تاریخ ساخت این شهر روایت های گوناگونی وجود دارد تا جایی که تاریخ ساخت آن را به هزاره هفتم قبل از میلاد نسبت می دهند. همچنبن شهر سقز به دلیل موقعیت چهارراهی از مراکز مواصلاتی دنیای قدیم بود. بنابراین شهرستان سقز دارای آثار تاریخی با اهمیتی است که متاسفانه بیشتر آن ها در طول زمان براثر بلایای طبیعی و هجوم اقوام مجاور و ویران کردن آن ها در زیر خاک مدفون مانده اند.
آثار باستانی شهرستان سقز
یکی از این آثار تاریخی این شهر، قلعه (کاخ دژ) باستانی زیویه بر روی یکی از کوه های نسبتاً مرتفع در ۵۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر سقز در روستای زیویه واقع شده و حدود ۷۰۰ سال پیش از میلاد در دوره حکومت اقوام ماد و مانایی ساخته شده است.زیویه هم از نظر معماری و هم از نظر آثار هنری یکی از شاخص ترین و با ارزش ترین مکان های دوره تاریخی محسوب می شود.
اما دیگر اثر تاریخی شهر سقز، مسجد دومناره است. مسجدی که در خیابان امام و در بافت قدیمی سقز واقع شده است اما تاریخ دقیق از ساخت این مسجد وجود ندارد؛ اهالی محل ساخت آن را به شیخ حسن مولان آباد از علمای سابق مذهبی منطقه نسبت می دهند که احتمال دارد در اواخر دوره افشاریه و اوایل زندیه ساخته شده باشد این مسجد دارای شبستانی به چهار ستون قطور چوبی به نشانه چهار خلیفه اهل سنت است که در ضلع جنوب غربی، ایوان ستون دار ساخته شده و در بالای آن نیز دو مناره قرار دارد و به همین دلیل به مسجد دو مناره شهرت پیدا کرده است.
مصالح به کار رفته در بنای اینمسجد شامل خشت و خام، ملات گل، سنگ های لاشه، چوب و … است در تزیینات مناره از کاشی ها و آجرکاری های معقلی استفاده شده است.احتمالاً حوض خانه مسجد که گنبدی بر فراز آن قرار دارد و محل وضوی نمازگزاران است قدیمی تر از مسجد کنونی و متعلق به دوران صفویه است در دیوارهای مسجد از کاشی های صابونکی با طرح سرو کار، استاد علی اصفهانی استفاده شده است.
مناطق دیدنی شهر سقز
دریاچه سد شهید کاظمی یکی دیگر از جاذبه های شهرستان سقز است که در ۶۲ کیلومتری شمال شهر و بین شهرستان های سقز و بوکان قرار گرفته است، طول متوسط آن ۶ کیلومتر و حجم مخزن آن ۴۸ میلیون مترمکعب است.آب دریاچه از رودهای خورخوره، سیمینه رود، زرینه رود و چم سقز تامین می شود.
در آخر می توان به بازار مرزی بسطام اشاره کرد. بازاری که به عنوان یکی از سه مرکز اصلی مبادلات تجاری استان در ۶۳ کیلومتری جنوب شهر سقز در مسیر جاده مریوان قرار گرفته و از اهمیت بازرگانی خاصی در استان برخوردار است.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
جاذبههاي گردشگري بيجار
بیجار یکی از شهرستان های استان کردستان می باشد که بدلیل ارتفاع زیاد این شهر از سطح دریا به بام ایران نیز معروف است، بیجار بدلیل قدمت ۷ هزارساله، بیش از ۵۰۰ اثر تاریخی و باستانی را در دل خود جا داده داست، در ادامه مروری خواهیم داشت بر این آثار باستانی و دیگر جاذبه های این شهر باستانی،با ما همرا شوید.
از نقاط ديدني اين شهر ميتوان به بازار بزرگ قديمي بيجار، آرامگاه شيخ فاضل گروسي، تيمچه امير تومان، تيمچه حاج شهباز، پيست اسکي بينالمللي نسار (تنها پيست اسکي استاندارد غرب کشور داراي امکانات اسکي روي برف و چمن)اشاره نمود.منطقه حفاظت شده محيط زيست بيجارنيز از ديگر جاذبه هاي اين شهرستان ميباشد در اين منطقه انواعي از جانوران وگياهان كه برخي از آنها كمياب هستند زندگي ميكنند.قوچ و ميش ارمني -گراز-گرگ-روباه- شغال و گونه هاي ديگري از پستانداران و همينطور انواع خزندگان ومارهاوپرندگان كميابي همچون عقاب طلايي نمونه هايي از جانداران هستند كه در مراتع و حاشيه رودخانه هاي اين منطقه زيست ميكنند.رودخانه هاي اين منطقه نيز انواعي از ماهي ها و ديگر جانوران آبزي و كنار آبزي را در خود جاي داده اند.از ماهي هاي جالب اين رودخانهها ميتوان اسبله(گربه ماهي)و نوعي ماهي كه در زبان محلي زرده ماهي خوانده ميشود را نام برد.
شهرستان بیجار یکی از شهرهای مهاجرت فرصت استان کردستان است که بیشتر ساکنین آن به دلیل نبود فرصت های شغلی در شهرهای اقماری کرج ، تهران و دیگر شهرهای کشور ساکن هستند و در ایام تعصیلات به ویژه تعطیلات نوروزی زادگاه خود را برای گذراندن تعطیلات انتخاب می نمایند.
دیار گروس با قدمتی نزدیک به هفت هزار سال بیش از ۵۰۰ اثر تاریخی و باستانی را در دل خود جای داده و تا کنون ۱۹۱ مورد آن به ثبت ملی رسیده است.
در این گزارش تعدادی از آثار باستانی و جاذبه های گردشگری بام ایران را برای آشنایی هر چه بیشتر مخاطبان معرفی می نمائیم.
پل تاریخی صلوات آثار باقی مانده از دوره صفویان
پل زیبا و تاریخی صلوات آباد در ۱۵ کیلومتری بیجار بر روی رودخانه قزل اوزن و نزدیکی روستا و قلعه تاریخی صلوات آباد بنا شده که به منظور عبور کاروانهای زائر منطقه آذربایجان به عتبات عالیات در عراق و عربستان ساخته شده است. پل تاریخی صلوات آباد یکی دیگر از نماد و نشانههای قدمت بیجار گروس است که در سال ۱۳۳۷ در ردیف ۴۲۰ آثار ملی ثبت شده و هر ساله پذیرای گردشگران زیادی است.
مسجد خسروآباد نگینی در دل گروس
از جمله آثار موجود در گروس که متعلق به دوران زندیه است مسجد تاریخی روستای خسرو آباد در ۴۵ کیلومتری شهر بیجار است. این مسجد با سقفهایی کوتاه وگنبدهایی کوچک و بدون مناره به دستور محمد امین خان گروس ساخته شده که شامل مصلای تابستانی در ضلع شمالی، ایوان جنوبی و حجره هایی بررای استراحت طلاب و خادمین است. این اثر باستانی زیبا با شمارهٔ ثبت ۲۶۰۷ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
سد گلبلاغ جاذبه شگفت انگیر بام ایران
این سد زیبا و پر جاذبه دیار گروس در ۱۵ کیلومتری محور بیجار قروه بر روی رودخانه اوزن دره احداث شده است که با حجم مخزن هشت میلیون متر مکعبی ظرفیت آبیاری حداقل ۸۰۰ هکتار از اراضی پایاب سد را دارد.
سد گلبلاغ بیجار یکی از مکانهای بسیار دیدنی و تفریحی شهرستان بیجار است که در هر فصل زیبائی های خاص خود را دارد و مردم از هر نقطه ای برای گذراندن اوقات خود به این منطقه سفر می کنند تا برای لحظاتی و به دور از دغدغه های روزمره زیبایی های آن را نظاره گر باشند.
پل گل قشلاق بر روی رودخانه قزل اوزن
این پل به صورت ویرانهای بر روی رودخانه قزل اوزن نزدیک روستای گل قشلاق در مرز شهرستان بیجار و استان زنجان واقع شده است که برای عبور کاروانها بر روی رودخانه پر آب قزل اوزن ساخته شده و به نظر میرسد که پل متعلق به اواخر دوران ایلخانی مغول تا اوایل دوران صفویه است.
تیمچه حاج شهباز زیبای خفته در دل بیجار
در ضلع شرقی راسته بازار بیجار تیمچهای به نام تیمچه حاج شهباز، تاجر بزرگ بیجاری قرار گرفته است. اصل این تیمچه متعلق به دوران صفویه است و در دوران قاجار باز سازی شده است. این تیمچه در دوران قاجار متعلق به حاج شهباز، تاجر بزرگ گروس و امیر نظام گروسی و کافی الدوله امیرانی بوده است.
این تیمچه متشکل از ۴ گنبد است که درون گنبدها با کاربری و آجر کاری زیبایی تزیین شده و در بدنه آن، روزنههایی برای تامین روشنایی تیمچه تعبیه شده است و از شاهکارهای نور پردازی محسوب میشوند.
سرای امیر تومان نیز در ضلع غربی بازار بیجار قرار دارد که در بین مردم بیجار به تیمچه امیر تومان معروف است. این سرا دارای یک حیاط مرکزی است که حجرههایی در پیرامون شکل گرفته است. پلان آن به شکل هشت و نیم هشت است و در یک طبقه با مصالح خشت و آجر و سنگ ساخته شده و محل تجارت مهمی در گذشته بوده است.
این محل در هنگام حضور متفقین در ایران مکان استقرار نیروهای نظامی اشغالگر بوده و پس از آن نیز پادگان نظامی و ژاندارمری بوده است. با وجود وارد آمدن آسیب های فراوان به این بنا، کارهای حفاظتی، استحکام بخشی و مرمت آن در حال پیگیری است.
بازار بیجار از قدیمی ترین بازارهای ایران
این بازار متشکل از مجموعه است که شامل یک راسته طولانی شمالی – جنوبی و تیمچه حاج شهباز و سرایی به نام سرای امیر تومان میشود.
تعدادی حجره از بافت معماری قدیم بازار در دو طرف راسته اصلی باقیمانده و مابقی حجرهها و راستهها دستخوش تغییرات عمدهای شده است. در پوشش حجرهها از طاق و تویزه استفاده شده است.
تاریخ احداث بنای بازار به دوران صفویه بر میگردد اما در دوران زندیه به علت حمله کریم خان زند به بیجار و کردستان بخشهای زیادی از آن آسیب میبیند و در دوران قاجار پس از بازسازی در طی جنگ جهانی اول به کلی آسیب میبیند و توسط روسها به آتش کشیده میشود بازار بیجار در سال ۱۳۷۸ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۲۵۹۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
جاذبه های کشور مصر
بدون شک یکی از مهم ترین کشورهای تاریخی جهان کشور مصر می باشد. این کشور با وجود هزاران بنای تاریخی طوری است که گردشگران حداقل باید دو هفته از وقت خود را فقط برای دیدن ابنیه تاریخی آن صرف کنند. در این مطلب در اصفهان تور به معرفی برخی از جاذبه های تاریخی کشور مصر خواهیم پرداخت:
اسکندریه
اسکندریه در ساحل دریای مدیترانه واقع شده و مرکز تجاری و حمل و نقل مصر به شمار میرود.این مکان در سال ۳۳۱ قبل از میلاد توسط اسکندر کبیر بنا شده و به عنوان تقاطع جهان در نظر گرفته شده بود. بسیاری از مکانهای تاریخی معروف اسکندریه همچون کتابخانه که بیش از ۵۰۰۰۰۰ کتاب دارد، توسط زمین لرزهی ویرانگر در قرن چهاردهم تخریب شد. امروزه شکوه تاریخی این شهر کمی کم رنگ شده اما هنوز هم به خاطر وجود جاذبه های فرهنگی و تاریخ غنیاش ، ارزش بازدید را دارد.
اسوان
اسوان جنوبی ترین شهر مصر بوده و در شمال دریاچهی ناصر واقع شده است. اگر چه آثار تاریخی در این منطقه در مقایسه با اقصر جزئی هستند اما اسوان پایهای برای گشت و گذار در معابد فیله، Kabasha و معبد خورشید رامسس دوم در ابو سمبل، به سمت جنوب است.همچنین این ناحیه بهترین نقطهی شروع برای گشت وگذار و بازدید از معبد کوم امبو و ادفو ، میان اسوان و اقصر است.
بارو بابیلون Babylon Fortress
بارو بابیلون (به انگلیسی: Babylon Fortress)، این بارو هماکنون در قاهره پایتخت مصر نزدیک به ایستگاه مترو جرجیس واقع شده است که امپراتور تراژان در قرن دوم میلادی دستور به ساختش داد. در قرن چهارم میلادی که رومیان مصر را اشغال کرده بودند، امپراتور روم آرکادیوس فرمان به بازسازی آن داد.
در جمادل الاولی سال ۱۹ هـ برابر با می ۶۴۰م مسلمانان با رهبر عمروعاص این قلعه را محاصره کردند و پس از شش یا هفت ماه در تاریخ ژوئیه ۶۴۰م آن را تصرف کردند.
پانوراما از قاهره
بدون شک دیدن همه جای شهری همچون قاهره که پر از آثار تاریخی باستانی و اسلامی است روزها و شاید هفتهها وقت میبرد و تجربهی چنین چیزی برای اغلب مردم ممکن نیست. اما شاید بشود همهی این شهر راه هرچند از دور یکجا به تماشا نشست. برج القاهره که با ۱۸۷ متر ارتفاع بلندترین بنا در کشور مصر به شمار می رود، در جزیرهی گیزا واقع شده است. گفته میشود این برج با الهام از یک گیاه لوتوس طراحی و ساخته شده است. تماشای بهترین مناظر از بالای نیل و شهر قاهره تجربهای است که تا مدتها از خاطرتان نخواهد رفت.
در بالای برج یک رستوران وجود دارد که فرصت میل کردن یک وعده غذا به همراه تماشای مناظر مرتفع از شهر را برای گردشگران فراهم می کند. این برج همه روزه از ساعت ۸ صبح تا ۱۲ نیمه شب باز است.
دشهور
دشهور گورستانی است که درصحرایی در کرانهی باختری رود نیل و در حدود ۴۰ کیلومتری جنوب قاهره واقع شده است. در مقایسه با جیزه و سقاره ، این یک مکان آرام و بی سرو صداست که می توان اهرام بزرگی در آن دید. تعداد بازدیدکندگان در این منطقه بسیار اندک است.اهرامی که در دشهور قرار گرفته شامل اهرام خمیده و اهرام سرخ است که در طول پادشاهی فرعون سنفرو (۲۶۱۳-۲۵۸۹ پیش از میلاد) ساخته شدهاند.
کاخ زعفران Zaafarana palace
کاخ زعفران (انگلیسی: Zaafarana palace) در قاهره، مصر واقع شدهاست که به عنوان دانشگاه عین الشمس مورد استفاده است.کاخ زعفران، که در زمان خدیو اسماعیل ساخته شده، در منطقه باسیه قرار گرفته است و علت نامگذاری آن به زعفران به سبب وجود زمینهای کشت زعفران در این مکان است. کاخ مذکور که در دو هکتار در باغی به مساحت چهل هکتار واقع شده است، در سال ۱۹۲۵ به عنوان مقر مدیریت دانشگاه مصر (قاهره کنونی) اختصاص یافت تا اینکه به مکان کنونیش واقع در الجیزه نقل مکان کرد و دانشگاه عین الشمس (ابراهیم پاشای سابق) در سال تحصیلی ۵۲ ـ ۱۹۵۳ به این قصر منتقل گردید. دیری نپایید که روشن شد این قصر جای مناسبی برای تحصیل دانشجویان، که عمدتاً از قشرهای مختلف و پایین جامعهاند، نیست؛ لذا مقرر شد این کاخ به دفتر ریاست و مدیریت دانشگاه اختصاص یابد و کلاسهای درس به مکان دیگری منتقل گردد.
خان الخلیلی
خان الخلیلی محلهای جالب در قاهره است که اتمسفری منحصر به فرد دارد. همچنین می توان آن را بهشت کسانی نامید که دنبال خرید سوغاتی هستند. اینجا صدها مغازه در کنار هم ردیف شدهاند که اجناسی شبیه هم را به فروش میرسانند و همین موضوع فرصتی عالی را به وجود آورده است تا با کمی گشت و گذار بیشتر، بهترین معامله را انجام دهیم. شاید نقاط دیگری هم در این شهر برای خرید وجود داشته باشد، اما علاوه بر مقرون به صرفه بودن این منطقه، احساس خرید همچون یک بومی چیزی است که احتمالا جای دیگری نتوان به آن دست پیدا کرد.
نکته:
امان از دست جنسهای چینی! مراقب باشید که اجناس تقلبی را به شما قالب نکنند. برای چانه زدن اصلا کم نگذارید. اگر کمی هوشیار باشید می توانید تا ۵۰ درصد هم تخفیف بگیرید. برای این کار سعی کنید همانند مردم محلی رفتار کنید
کرنک
اگرچه این بنا به شدت آسیب دیده ولی یکی از جذابترین مکانها در مصر است. این بنا بزرگترین مکان مذهبی است که ساخته شده و نشاندهندهی دستاورد ترکیبی سازندگان مصری در طول سالهاست. معبد کرنک در حقیقت شامل سه معبد اصلی ،معابد محصور در خشکی، و چند معبد بیرونی واقع در ۲.۵ کیلومتری شمال اقصر است. یکی از مشهورترین ساختمانهای کرنک تالار ستونداری است که دارای ۱۳۴ ستون بزرگ در ۱۶ ردیف میباشد.
کاخ عابدین
کاخ عابدین دفتر کار اصلی رئیسجمهوری مصر و یکی از محلهای اصلی زندگی رئیسجمهور و خانوادهاش است. تا پیش از کودتای ۲۳ ژوئیه ۱۹۵۲ میلادی، کاخ عابدین، محل زندگی خانواده سلطنتی مصر بود.
کاخ عابدین، از ساختمانهای تاریخی شهر قاهره است. این کاخ در خیابان قصر نیل در مرکز شهر قاهره واقع شدهاست.
محمدرضا شاه پهلوی، آخرین پادشاه ایران در تاریخ ۱۵ مارس ۱۹۳۹ میلادی، در کاخ عابدین با فوزیه فؤاد ازدواج کرد و در تاریخ ۲۹ ژوئیه ۱۹۸۰ میلادی، ۷ مرداد ۱۳۵۹ خورشیدی، مراسم تدفیناش در همان کاخ برگزار شد.
موزه محمد محمود خلیل
موزه محمد محمود خلیل موزهای در شهر جیزه در منطقه شهری قاهره بزرگ در مصر است که در سال ۱۹۶۲ گشایش یافته است.
گنجینه موزه شامل نقاشیهایی از هنرمندان اروپایی سده ۱۹ و ۲۰ میلادی شامل پل گوگن، کلود مونه، پیر آگوست رنوآر، ونسان ونگوک و … است که بیشتر آنها توسط محمد محمود خلیل، سیاستمدار هنردوست مصری خریداری و به موزه اهدا شده است.
نقاشی گلهای خشخاش کار ونسان ونگوک از آثار شناختهشده موزه محمود خلیل است که در سال ۲۰۱۰ از آن ربوده شد. این تابلو بیش از ۵۵ میلیون دلار ارزشگذاری شده است.
كليساي معلق
اين كلیسا در زبان عربي به “ال مولاكاه ” ( به معني معلق ) معروف است .كليساي معلق يكي مشهورترين كليسا هاي عهد قبطي در قاهره مي باشد. از انجايي كه اين كليسا به مريم پاكدامان اختصاص داده شده است آن را كلسياي مريم نيز مي نامند. چون اين كليسا در بالاي زندان سنگر نظامي رومي در قاهره قرار گرفته است ,براي همين نام ان را كليساي معلق گذاشته اند. سالن كليسا بر روي راهرو زندان قرار دارد. مسافران اوليه به قاهره اين كليسا را “كليساي پلكاني ” ناميده اند.
كليساي معلق احتمالا در قرن ۷ام به جاي كليساي قرن ۳ ام يا ۴ ام كه جهت سنگر استفاده مي شد,ساخته شده است.اين كلسيا بارها مود باز سازي قرار گرفته است كه مهمترين ان تحت حمايت Patriarch Abraham در قرن ۱۰ام انجام شد.
وروردي كليساي معلق از يك دروازه ي دكوره شده ي زيبا است كه در خيابان shar’a Mari Girgis قرار دارد. بعد از ورودي يك حياط است كه مزاييك كاري شده و از اين حياط تا كليسا ۲۹ قدم است.در بالاي پله ها ۳ در از جنس چوبي كه با طرحهاي هندسي تزيين شده با چهار چوب هاي هكاكي شده وجود دارد. بخش دروني,فقط بخش راست حرم,بالاي سنگر شمالي اصيل به شمار مي ايد.با اين حال كليساي معلق به خاطر كرسي مرمري , نماي و ديوار هاي مينا كاري شده يكي از كليساهاي پر ابهت و بر جسته در قاهره به حساب مي ايد. سقف چوبي كليسا, كشتي نوح را ياداوري مي كند.
موزه ملی مصر
موزه ی اشیای عتیقه ی مصری که معمولا به عنوان موزه ی مصری در قاهره مصر شناخته می شود . جایگاه مجموعه ی وسیعی از اشیای عتیقه ی مصر باستان میباشد . این موزه دارای ۱۲۰۰۰۰ شی میباشد. اتاق مومیایی سلطنتی موزه شامل ۲۷ مومیایی از دوران فرعونی با دستورات رییس جمهور انور سادات در سال ۱۹۸۱ تعطیل شد . این موزه با نمایش اندک مختصری از سلطنت جدید پادشاهان و ملکه ها در سال ۱۹۸۵ دوباره بازگشایی شد . امروز در حدود نه مومیایی نمایش داده شده وجود دارد . یکی از انها مومیایی تازه کشف شده ی ملکه هاتشپسوت می باشد .
موزه ی اشیای عتیقه ی مصر شامل بسیاری از قطعات مهم تاریخ مصر باستان می باشد . این موزه بزرگترین مجموعه از اشیای عتیقه ی فرعونیان و بسیاری از گنجینه های پادشاه توتانخامن را در خود جا می دهد . این موزه در سال ۱۸۳۵ در نزدیکی بوستان ایزبکیا ساخته شد که بزودی در سال ۱۸۵۸ به بولاک تغییر مکان داد زیرا ساختمان اصلی برای نگهداری تمام اشیای هنری خیلی کوچک بود . در سال ۱۸۵۵ مدت کوتاهی بعد از اینکه اشیای هنری نقل مکان داده شد تمام اشیای هنری به دوک ماکسی میلیان از اتریش بخشیده شد . وی یک معمار فرانسوی استخدام کرد تا یک موزه ی تازه برای اشیای عتیقه طراحی و بنا نماید .قرار بود عمارت جدید در کنار ساحل رود نیل در بولاک ساخته شود.در سال ۱۸۷۸ بعد از اینکه موزه برای مدتی تکمیل شد دچار برخی از خسارات تغییرناپذیر شد . طغیان رود نیل باعث شد تا اشیای عتیقه به موزه ی دیگری در گیزا منتقل شود .
دو طبقه ی عمده در موزه وجود دارد که در طبقه ی همکف مجموعه ی وسیعی از پاپیروس و سکه ها وجود دارد که در دوره ی باستان استفاده میشدند . تکه پاره های بیشمار پاپیروس بدلیل پوسیدگی در طول دو هزار سال قبل به قطعات کوچکی تبدیل شدند که همچنین روی این تکه های پاپیروس به چندین زبان شامل زبان یونانی، لاتین، عربی، و زبان نوشتاری هیروگلیف نوشته شده است . سکه های ای این موزه نه تنها مصری بلکه یونانی، رومی و اسلامی نیز میباشند که این امر به تاریخ نویسان کمک کرده است تا تاریخچه ی تجارتگری مصر باستان را مورد پژوهش قرار دهند . همچنین بر روی طبقه ی همکف اثار هنری از سلطنت جدید در دوره زمانی بین ۱۵۵۰ قبل میلاد قرار دارند . این اثار هنری معمولا بزرگتر از اشیایی هستند که در قرون پیشین ساخته شدند. ان اشیا شامل تندیسها و میزها میباشند.
در طبقه ی اول آثار هنری از دو سلسله ی اخر مصر باستان شامل اشیایی از مقبره ی فرعون دوتموسیس سوم، دوتموسیس چهارم، آمنوفیس دوم ، هتشپسوت و ماهرپن وجود دارد و نیز بسیاری از اثار هنری که از دره ی پادشاهان گرفته شده است
چند نکته:
عکاسی از اکثر آثار باستانی، هنری و جواهرات با ارزش این موزه ممنوع است. این موزه به قدری بزرگ است که ممکن است شما را سردرگم کند. پس بهتر است در یکی از تورهای راهنما شرکت کنید. موزه همه روزه از ساعت ۷ صبح تا ۹ شب باز است. این برنامه در طول ماه رمضان تغییر می کند. هزینهی ورود به موزه برای بزرگسالان ۷۵ پوند و برای کودکان ۳۵ پوند میشود که متاسفانه شامل بازدید از نمایشگاه مومیاییها نخواهد بود. برای بازدید از نمایشگاه مومیایی باید به صورت جداگانه ۱۰۰ پوند مصری بپردازید.برای بازدید از همهی بخش های موزه، حداقل ۲ روز کامل زمان نیاز دارید.
میدان تحریر
میدان تحریر به معنای آزادسازی یا نجات، بزرگترین میدان قاهره می باشد که در مرکز این شهر و در شرق رود نیل واقع شده است. نام قبلی آن میدان الإسماعیلیة بود که به نام پادشاه قرن ١٩ خدیو اسماعیل نامگذاری شده بود پس از انقلاب ۱۹۵۲ نام این میدان به التحریر (به معنی آزادسازی یا نجات) تغییر نمود .
خیابان التحریر از شرق و غرب، خیابان میرت باشا از شمال و خیابان القصر العینی از جنوب به این میدان متصل می شوند. این میدان همواره محل برگزاری تظاهرات سیاسی بوده است.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
قلعه صلاح الدین مصر
در ادامه بررسی مکان های دیدنی تاریخی کشور مصر، در این مطلب به قلعه صلاح الدین در مصر خواهیم پرداخت. شما می توانید با جستجویی در وبسایت اصفهان تور دیگر مطالب مربوط به کشور مصر را نیز مشاهده کنید.
یکی از شگفت انگیز ترین قلعه های مصر است .قلعه دربخشی از تپه ی مقثم در نزدیکی مرکز قاهره قرار گرفته است. زمانی به داشتن چشم اندازی عالی از شهر و وزش باد تند معروف بود و بین سالهای ۱۱۷۶ و ۱۱۸۳ پس از میلاد توسط حاکم ایوبی، صلاح الدین، دژسازی شد تا از آن در برابر مجاهدین محافظت شود.چند سال پس از مغلوب ساختن خلافت فاطمی، صلاح الدین اقدام به ساخت دیواری نمود که قاهره و فسطاط را احاطه کند.
قلعه، بخش عمده ی دیوار بود. قلعه روی کوه پوزی پایین تپه ی مقثم ساخته شده بود و بدین ترتیب موقعیتی داشت که حمله به آن را دشوار می ساخت. هم چنین این واقعیت که قلعه تا قرن نوزدهم قلب حکومت مصر باقی ماند نشان دهنده ی تأثیر و مساعد بودن مکان قلعه است. زمانی که حاکم مصری، خدیو اسماعیل، در دهه ی ۱۸۶۰ به قصر تازه ساز خود، کاخ آبدین، در منطقه ی اسماعلیه رفت، تخت حکومت، قلعه را ترک کرد.
داستانی بر این اساس وجود دارد که صلاح الدین برای انتخاب مکان ساخت قلعه، تکه هایی از گوشت گرداگرد قاهره آویزان کرد، اما همه جا گوشت یک روزه فاسد شد، به استثنای یک جا که همان محل کنونی قلعه است و گوشت در آن چندین روز تازه ماند. بی شک این مکان برای حکمرانی قاهره و دفاع از آن در برابر مهاجمان خارجی دارای مزیت استراتژیکی است.
در حالی که ساخت قلعه در سال ۱۱۸۴-۱۱۸۳ به اتمام رسید، دیواری که صلاح الدین در نظر داشت تا سال ۱۲۳۸، مدت ها پس از مرگ او هنوز در دست ساخت بود. برای آبرسانی به قلعه، صلاح الدین چاه یوسف را احداث کرد. این چاه را با نام چاه حلزونی نیز می شناسند، زیرا ورودی آن ۳۰۰ پله دارد که گرداگرد فضای درونی چاه تعبیه شده است. وقتی که آب از چاه به سطح می آمد، از یک سری آب گذرها عبور کرده و به قلعه می رسید.
در زمان حکمرانی النصیر محمد، چاه یوسف دیگر قادر به تأمین آب کافی برای حیوانات و افراد بی شماری که در آن زمان در قلعه زندگی می کردند نبود. برای بیشتر کردن میزان آب، نصیر سیستم چاهی راه اندازی کرد که شامل تعدادی چرخ آبی روی رود نیل بود، آب از طریق این چرخ های آبی به دیوار انتقال یافته و سپس از طریق آب گذرهایی که صلاح الدین ساخته بود به قلعه وارد می شد.
این تنها خدمت نصیر به قلعه نبود، چشمگیرترین خدمت او مسجد نصیر است. در سال ۱۳۱۸، نصیر، عمارت ایوبیان را بازسازی کرده و آن را به مسجدی به نام خود تبدیل کرد. دیگر اقدامات نصیر در مورد قلعه شامل دیوار و باروی جنوبی عمارت و منطقه ی مسکونی است که فضای حرمسرا و حیاط یا درون سرا را شامل می شود. پیش از نصیر، بیبرس ها تالار عدالت و “سرای طلا” را ساختند
الکمیل، برادر زاده ی صلاح الدین قلعه را با توسعه ی چند برج آن تقویت کرد. او برج آهنگر و برج شنی را که مسیر باریک بین قلعه و تپه های مقثم را کنترل می کردند، سه برابر بزرگتر ساخت. او هم چنین تعدادی برج پیرامون محدوده ی دفاعی دیوارها ساخت.
این قلعه را گاه قلعه ی محمد علی نیز می نامند، زیرا دربرگیرنده ی مسجد محمد علی (یا محمد علی پاشا) می باشد که بین سال های ۱۸۲۸ و ۱۸۴۸ ساخته شده است و روی قله ی قلعه قرار گرفته است. مسجد عثمانی را به یاد بود تاسان پاشا، بزرگترین پسر محمد علی، که در سال ۱۸۱۶ وفات یافت، ساخته اند. گرچه این مسجد یکی از اقدامات محمد علی است برای از بین بردن آثار خاندان مملوک که پیش از او حکمرانی می کردند. زمانی که حاکم عثمانی محمد علی پاشا کنترل حکمرانان مملوک را در سال ۱۸۰۵ گرفت، بسیاری از تغییرات قلعه را که توسط رهبران قبلی قاهره اعمال شده بود، عوض کرد.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
ممفیس؛ پایتخت مصر
در این مطلب در اصفهان تور قصد داریم به بررسی پایتخت پادشاهی مصر باستان بپردازیم که تعداد زیادی از دیدنی های تاریخی و عجایب مصر در این مکان رخ داده است. حتما با ما در این گزارش جذاب همراه باشید.
مجموعه ممفیس بناهای تاریخی بینظیر زیادی را در برگرفته است که مربوط به دوره باستانی هستند. هرم پلکانی اولین فرعون ممفیس، قدیمیترین سازه معماری یافت شده از این نوع است که در ساخت آن، تماما از سنگهای آهکی منظم و صیقل خورده استفاده شده است. کرجی خورشیدی، یکی از قدیمی ترین قایقهای ساخته شده است که به شکلی سالم در جیزه و در محوطه هرم خئوپس کشف شد. قدمت گورستان باستانی سقاره به دوره شکل گیری تمدن فراعنه باز میگردد. ارزش تاریخی، هنری، و جامعه شناختی این بناها، گواهی بر یکی از درخشانترین تمدنهای جهان است.
ممفیس، پایتخت پادشاهی مصر باستان بود که آرامگاه های متنوع و شگفت انگیزی همچون سنگ قبرها، مصطبه های مزین، معابد، و اهرام را در خود جای داده است. در روزگاران قدیم، اهرام مصر از عجایب هفتگانه جهان به شمار می رفتند.
تأسیس ممفیس
منس یا نامر، که اولین فرمانروای پادشاهی متحد مصر بود، دستور داد پایتخت جدید را در محوطه دلتای رود نیل بنا کنند. این شهر به نام های منس، مِن نهفِر و همچنین هوتا-کا-پتا و یا خانه “کا”ی (روح) پتا (مقدس ترین صحن که به خدای نیروی آفرینش تخصیص داده شده بود که یک صنعتگر با سر قوچی شکل بود و به طور مشتاقانه پیکره انسانیت را در چرخ کوزه گری خود شکل می داد) شناخته شده است. از عظمت ممفیس که زمانی زبانزد یونانیان بود، تنها گورستان های تاریخی و ویرانه های هرم پتا به جای مانده و تندیس های بسیاری در این ویرانه ها کشف شده که فراعنه و بزرگان شهر و گورستان شگفت انگیز آن را به تصویر کشیده اند.
گورستان سقاره
گورستان سقاره نزدیک ترین گورستان به پایتخت و بزرگترین آن هاست که اولین هرم عظیم سنگی در آن واقع شده است. جوزر، مؤسس دودمان سوم این هرم را با ایجاد تغییراتی در شکل مقبره های پیشین که مصبطه (سازه چهار ضلعی آجری بزرگ که دیوار هایش به سمت داخل شیب دارند و سقف آن ها صاف و هموار است) نام دارند، برای خود ساخت و برای اولین بار سنگ جایگزین آجر شد. این هرم در داخل مجموعه ای آرامگاهی ساخته شده و با دیواری نازک به ارتفاع ۱۰ متر، از جنس سنگریزه های آهکی احاطه شده است. چهارده درب سنگی کاذب بر دیوار حائل نقش بسته شده اند. ورودی بزرگی نیز تعبیه شده که توسط یک راهرو به سالنی ستوندار راه یافته و به محوطه ای معروف به حیاط جشن منتهی می شود. سکویی پلکانی در یک طرف این میدان واقع شده که محل جلوس و تخت فراعنه بوده است. معابد مقدس در شرق و غرب این سکو قرار گرفته اند.
سنفرو، بنیانگذار دودمان چهارم، شکل آرامگاه را به هرم های کنونی با سطح مقطع مربعی تغییر داد و از آن پس تمامی هرم ها به این فرم ساخته شدند. هرم سرخ که به خاطر رنگ قرمز آجر های استفاده شده در آن (بعد از سرقت سنگ آهک های تزئینی) به این اسم نامگذاری شده، در گورستان دهشور واقع شده است. هرم خمیده در جنوب این گورستان قرار گرفته که شیب هر چهار سطح آن تقریبا در نیمه هرم عوض شده و کمتر از شیب اولیه است.
ساخت اهرام بزرگ جیزه
خوفو (یا خئوپس) که پسر سنفرو بود و همچنین جانشینانش خفرع (خفرن) و منکورع (منکوره)، با ساخت اهرام بزرگ جیزه به مقام و اعتبار زیادی دست یافتند. هرم، نمادی از خورشید (خدای بزرگ رع) است که از دوره دودمان چهارم به بعد، پرستش آن ترویج یافت. کتیبه های یافت شده در تالار های تدفین هرم که قدمت آنها به اواخر پادشاهی باستان بر می گردد، از تبدیل شدن پادشاه مرده به خورشید صحبت می کنند.
گورستان جیزه یا گیزا (Giza Necropolis )، در غرب قاهره امروزی در کشور مصر قرار دارد و ۳ هرم از فراعنه سلسله چهارم در آن بنا شده است.این اهرام به نامهای خوفو یا خئوپوس، به معنی کسی که به افق تعلق دارد، خفرع یا خفرن یعنی بزرگ و منکورع یا موکرینوس به معنی ملکوتی شهرت دارند.
اهرام مصر، عظیمترین و باشکوهترین بناهای دوره پادشاهی کهن هستند که جزو عجایب ۷ گانه جهان باستان نیز محسوب میشوند. این اهرام در حدود سال ۲۵۵۰ پیش از میلاد ساخته شدهاند و نقطه اوجی در تکامل شیوه معماری مقابر مصر در دوره پادشاهی کهن به حساب میآیند. برای ساخت اهرام مصر، تعدادی شیب راهه آجر فرش احداث شد و تخته سنگهای آهکی را که از معادن آن سوی نیل با قایق به آنجا منتقل میکردند، روی شیب راههها به سمت بالا قرار میدادند.
در جلوی هر هرم، معبد کوچکی قرار داشت که با گذرگاهی سنگفرش به معبدی دیگر که در دره نیل، در حاشیه مزارع واقع بود، میپیوست. در دو سوی اهرام، هرمهای کوچکی با طرحی منظم و دقیق وجود دارد که مخصوص اعضای خاندان سلطنتی بوده و جهت هرمهای ۳ گانه، شمالی جنوبی است. هرم های خوفو و خفرع نیز روی محوری مایل در امتداد یکدیگر ساخته شدهاند.
مصریها زندگی کوتاه این جهان را فانی و مرگ را آغاز یک حیات نوین و جاویدان در دنیای دیگر میدانستند. به همین دلیل منازل خود را با مصالحی مانند خشت و گل و مقابر را از مصالح با دوامی مانند سنگ میساختند. بر اساس اعتقاد و تفکر آنان هر انسان علاوه بر جسم دارای یک روح به نام بع، ویک پیکر شبه گونه بنام کا است. «بع» پس از مرگ در زمین مانده و هر شب به جسد باز می گردد ولی «کا» میتواند مابین این دوجهان در حرکت باشد.
به اعتقاد مصریها، شرط جاودانه بودن زندگانی آن بوده که بع و کا هر دو بتوانند جسد خود را شناخته و به آن بازگردند. به همین علت برای از بین نرفتن اجساد مردگان آنان را مومیایی کرده و کلیه اشیا و متعلقات آنان را در کنار شان قرار میدادند. همچنین برای محافظت از جسد، مقابر را محکم و غیر قابل نفود می ساختند تا کا بتواند در آنجا سکونت کند و از بلاهای طبیعی و سرقت اموال در امان باشد.
این اهرام شاهکار تکنیک مهندسی، طراحی و معماری هستند. برش و اندازهگیری سنگها در حد اعجاب انگیزی دقیق بوده، به طوری که کوچکترین خطایی باعث بر هم خوردگی اشکال هندسی و حتی فرو ریختن بنا میشد. این بناها بزرگترین بناهای ساخت بشر تا کنون هستند. اهرام مصر تقریبا در یک دوره ۱۰۰۰ ساله و در زمان شکوفایی و عظمت فراعنه مصر بین سالهای ۲۷۰۰ تا ۱۷۰۰ قبل از میلاد بنا شدهاند.
هرم غول پیکر مصر از قدیمی ترین عجایب هفتگانه است و تنها بنایی است که در میان عجایب هفتگانه تا به امروز باقی مانده است.زمانی که این هرم ساخته شد بلندترین ساختمان جهان در آن زمان محسوب می شد و این رتبه را تا ٤٠٠٠ سال حفظ کرد. در حدود ٢٥٨٠سال قبل از میلاد مسیح این هرمها را برای دفن فراعنه ساختهاند.
مجموعه اهرام جیزه شامل قسمتهای زیر است:
هرم خوفو، هرم خفره، هرم منکور، معبد تدفینی خفره، معبد تدفینی، هرم فرعی، معبد درهای خفره، معبد درهای منکور، مقبرههای ملکه هتفرس اول، مقبرههای ملکه خنت کاوس اول، اهرام ملکهها، مصطبهها، تندیس ابوالهول، معبد ابوالهول، مقبره همیوفر، دفتر تحقیقات اهرام جیزه، گودال قایقها، مقبرههای کنده شده در صخره، گذرگاه سنگفرش تدفینی، معبد سنگ منکور، گورستان جدید، گورستان غرب، گورستان شرق، مقبره کندهشده در صخره مصطبه، مقبره کنده شده در صخره در منطقه مرکزی مصطبه.
افق خئوپس
قدیمی ترین و بزرگترین مقبره ساخته شده برای فرعون ” افق خئوپس” نام دارد. ورودی این مقبره در میانه سطح شمالی آن قرار دارد. پس از ورود به داخل هرم، راهروی باریک آن به دو بخش منشعب می شود که بخش اول آن به اتاقی حفر شده در زیر بنا منتهی شده و بخش دوم آن به اتاق کوچکی به نام تالار ملکه، و از آنجا به سرسرای بزرگ و پس از آن به تالار بزرگ شاه ختم می شود.
اهرام دیگر
دو هرم دیگر در دوران باستان، با نام های “خفرع بزرگ است” و ” منکورع روحانی است” شناخته می شدند و بخشی از مجموعه آرامگاهی باستانی بودند که در ابتدا به دستور سنفرو ساخته شد.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
مساجد تاریخی مصر
مساجد معروف و تاریخی مصر علاوه بر استفاده مذهبی در تاریخ استفاده های گوناگون دیگری نیز داشته اند! از فیلمبرداری فیلم های جیمز باند گرفته تا آرام گرفتن شاهان پهلوی در آن ها. بد نیست نگاهی به زیباترین و تاریخی ترین مساجد کشور مصر بیندازیم:
مسجد احمدبن طولون
این مسجد بین سالهای ۸۷۶ و ۸۷۹ بعد از میلاد ساخته شده و یکی از قدیمیترین مساجد در قاهره می باشد. این بنا توسط احمد بن طولون ، فرماندار عباسی مصر راه اندازی شد. این مسجد در اطراف حیاط ساخته شده و در هر چهارطرف دارای تالار سر پوشیده است. منارهی این مسجد طبق منارهی بزرگ سامرا به شکل حلزونی و قرنها بعد ساخته شده است. بخشهایی از فیلم جیمز باند به نام “جاسوسی که مرا دوست داشت”در مسجد ابن طولون فیلم برداری شد.
مسجد رفاعی
مسجد رفاعی که «مسجد سلطنتی» نیز نامیده میشود در مرکز شهر قاهره پایتخت مصر واقع شدهاست.. این مسجد در بین سالهای ۱۸۶۹ تا ۱۹۱۲ بنا شده است و یکی از زیباترین مسجدهای جهان اسلام محسوب میشود.مسجد الرفاعی آرامگاه شخصیتهایی همچون رضاشاه، محمدرضا شاه پهلوی و ملک فاروق، آخرین پادشاه مصر است.
مسجد محمد علی پاشا مصر
مسجدمحمد علي مصرمسجد محمد علی پاشا واقع در قلعه صلاح الدین قاهره در مصر است که از سوی محمد علی پاشا بین سالهای ۱۸۳۰ تا ۱۸۴۸ به سبک معماری عثمانی و الگوبرداری از مسجدی در استانبول ساخته شد و اکنون به بارزترین مسجد قاهره و بزرگترین مسجد نیمه اول قرن نوزدهم شهرت یافته است.
گزارش رحماء این مسجد که در بلندترین نقطه قلعه صلاح الدین قاهره قرار دارد بزرگترین مسجدی است که در نیمه نخست قرن نوزدهم ساخته شده است و یکی از بارزترین مساجد شهر قاهره است. این مسجد به یادبود توسون پاشا پسر بزرگ محمد علی ساخته شده که در سال ۱۸۱۶ درگذشت.
محمدعلی پاشا از سال ۱۸۰۵ تا هنگام مرگ در سال ۱۸۴۹، والی عثمانی مصر بود. او را بنیانگذار مصر نوین میدانند، وی از خانوادهای آلبانیایی بود و در شهر کاوالا (در یونان کنونی)، از توابع امپراتوری عثمانی زاده شد.
این مسجد درکنار قلعه صلاح الدین از شاخصهای شهر و جاذبه های گردشگری آن به شمار میرود و یکی از نخستین مناظری است که هنگام نزدیک شدن به شهر از هر طرف به چشم میرسد.
اگرچه گفته میشود که این مسجد بین سالهای ۱۸۳۰ تا ۱۸۴۸ ساخته شد اما تا زمان به قدرت رسیدن سعید پاشا در سال ۱۸۵۷ تکمیل نشد. معمار این مسجد یوسف بوشناک از استانبول بود و آن را از از مسجد ینی در استانبول الگو برداری کرده بود.
پیش از اتمام این مسجد، صفحات مرمرین از دیوارهای بالایی مسجد از جای در آمد و در قصرهای عباس اول والی مصر و سودان و نوه محمد علی پاشا مورد استفاده قرار گرفت. دیوارهای برهنه شده با چوب نقاشی شده پوشانده شدند تا ظاهر آن به مرمر شبیه باشد.
در سال ۱۸۹۹ نخستین نشانههای ترک در این مسجد ظاهر شد و برخی تعمیرات ناقصی روی آن صورت گرفت، اما شرایط مسجد بهقدری وخیم بود که ملک فواد در سال ۱۹۳۱ دستور ترمیم آن را صادر کرد و در نهایت مرمت آن در سال ۱۹۳۹ در زمان ملک فاروق تکمیل شد.
محمد علی پاشا سبک مسجد خود را کاملا براساس معماری عثمانی انتخاب کرد. این مسجد با یک گنبد مرکزی ساخته شد که اطراف آن را چهار گنبد کوچک و چهار نیم گنبد فرا گرفته است. شکل کلی ساختمان این مسجد مربع ۴۱ متر در ۴۱ متر ساخته شده است.
قطر گنبد مرکزی ۲۱ متر است و ارتفاع ساختمان به ۵۲ متر می رسد. این مسجد همچنین برخوردار از دو مناره استوانه ای شکل به سبک ترکی با دو ایوان و پوشش مخروطی است که در طرف غربی مسجد واقع شده و ارتفاع آن به ۸۲ متر می رسد.
استفاده از این سبک به همراه دو مناره و چندین نیم گنبد اطراف گنبد اصلی ویژگی اصلی مساجدی است که با مجوز سلاطین عثمانی ساخته شده است.
سنگ آهک از مهمترین موادی است که در ساخت این مسجد به کار رفته است اما طبقه زیرین آن و محوطه جلویی مسجد تا ۳/۱۱ متر با مرمر فرش شده است.
محراب مسجد در بخش دیوار جنوب شرقی واقع شده ، ارتفاع آن به سه طبقه می رسد و یک نیم گنبد روی آن قرار گرفته است. در طبقه دوم مسجد دو دالان وجود دارد که روی آن نیز گنبد قرار گرفته است.
این مسجد دارای چندین ورودی به محوطه اصلی است اما معمولا در شمال شرقی مورد استفاده قرار میگیرد.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
دیدنی های طبیعی مصر
کشور مصر علاوه بر جاذبه های تاریخی خود که همگان کم و بیش از آن ها خبر دارند، دارای جاذبه های طبیعی بسیاری است که می تواند در کنار جاذبه های تاریخی نظیر اهرام مصر مورد توجه گردشگران خارجی قرار گیرد. در این مطلب به بررسی جاذبه های طبیعی کشور مصر خواهیم پرداخت:
پارک الاَزهر
بعد از داشتن یک روز طولانی و گشت و گذار در تعدادی از جاذبههای قاهره، بهترین کاری که می توان انجام داد، نشستن یا دراز کشیدن در جایی خوش آب و هوا و تماشای کودکان، بزرگسالان وخانواده ها در حال خنده و تفریح است. پیشنهاد ما برای چنین کاری پارک زیبا و بزرگ الازهر خواهد بود. این پارک با ۳۰ هکتار مساحت، و محوطهای پر از درخت، گل، چمن، یک دریاچه کوچک، زمین بازی کودکان و کانالهای آبی نزدیک مرکز شهر در خیابان “صلاح سالم” قرار دارد. نکتهی جالب در مورد این پارک این است که تا چندین سال قبل محل جمع آوری آشغالها شهری بود ولی به کمک بنیادی به نام آقا خان تبدیل به چنین محیط زیبایی شد. محیط پارک سر سبز و انبوه است و همین موضوع موقعیتی عالی را برای فرار از شلوغی شهر به وجود آورده است. مسلم است که در شهری همچون قاهره، وجود چنین فضای زیبایی نعمت بزرگی محسوب میشود.
شرم الشیخ
شرم الشیخ، یک اقامت گاه ساحلی مشهور در قسمت جنوبی شبه جزیره سیناست. این ناحیه به خاطر داشتن فعالیتهای مختلف تعطیلاتی بسیار مشهور و محبوب است. این منطقه برای غواصی بهترین نقطهی جهان به شمار میرود. هتلها و آژانسهای مسافرتی میتوانند تورهای مختلف را بر اساس سفر با شتر ، جیپ و یا دوچرخه برنامه ریزی کنند. برخی از محبوبترین کارها در شرم الشیخ شامل غواصی، سفر به کوه سینا و بازدید از صومعهی سنت کاترین است.
دره پادشاهان در مصر
توتان خاموندر پشت تپه های تبان در ساحل غربی رود نیل، دره پادشاهان یا دروازه پادشاهان، در زبان عربی وادی الملوک پنهان شده. این دره جایی است که در یک دوره تقریباً ۵۰۰ ساله در آن برای پادشاهان و نجبای قدرتمند عصر پادشاهی جدید مصر (سلسله هجدهم تا بیستم مصر باستان) آرامگاه هایی ساخته شده است. جنس سنگ های این دره بیشتر از سنگ آهک است و شکل طبیعی و جنس سنگ های آن به ساختن مقبره های موجود در آن کمک کرده است. این دره به دو بخش شرقی و غربی تقسیم شده. بیشتر آرامگاه های سلطنتی در دره شرقی واقع شده اند.
در دره پادشاهان ۶۳ مقبره سلطنتی از گودال ساده گرفته تا یک مقبره با بیش از ۱۲۰ اتاق وجود دارد. چند تا از مقبره ها مانند مقبره توتان خامون و یووا حاوی هزاران شیء گرانبها هستند. بضی از مقبره ها از دوران باستان گشوده شده اند و حتی برخی از آنها در طول دوره های رومیان و بیزانسی ها به عنوان مسکن یا کلیسا مورد استفاده قرار گرفته اند. اما تعدادی از آنها در همین ۲۰۰ سال اخیر کشف شده اند.
دره پادشاهان به عنوان مدفن از سال ۱۵۳۹ پیش از میلاد مورد استفاده قرار گرفته و کاربرد آن به این عنوان از توتموس اول شروع شده و با رامسس دهم یا یازدهم پایان یافته. در زمان رامسس اول (۱۳۰۰ پیش از میلاد) کار ساختن دره ملکه ها نیز شروع شد. اما با این وجود بعضی از زنان با شوهرانشان در دره پادشاهان دفن شده اند. در میان دفن شدگان در این دره بچه های نجبا و فراعنه هم دیده می شوند. شماری از مقبره ها هم خالی هستند. صاحبان تعدادی از آنها شناخته نشده اند.
به نظر می رسد که همه مقبره های دره پادشاهان در همان دوران باستان به خاطر اشیای گرانبهایشان مورد دستبرد و غارت واقع شده اند. برای همین حاکمان تلاش کرده اند تا حد ممکن از بقایای صاحبان مقبره ها حفاظت کنند. در نتیجه مومیایی ها از مقبره ها به جاهای دیگر برده شده اند تا از آنها بهتر حفاظت شود. حتی حاکمان، بیشتر گنجینه های مقبره ها را هم به منظور حفاظت اجساد در مقابل دزدان از مقبره ها خارج کردند.
در سال ۱۰۹۰ پیش از میلاد وضع بد اقتصادی پای دزدان مسلح را به دره باز کرد. به این خاطر این آخرین سالی بود که دره به عنوان مدفن مورد استفاده قرار گرفت. به نظر می رسد یک غارت عمده هم طی جنگ داخلی زمان رامسس هفتم به وقوع پیوسته باشد.
این منطقه از آخر قرن هجدهم مرکز توجه باستان شناسان و مصرشناسان جهان بوده است و مقبره ها و افراد دفن شده در آن انگیزه پژوهش های زیادی بوده اند. کشف مقبره توتان خامون (با شایعات حول و حوش آن) نیز موجب شده که این مکان به یکی از مشهورترین مکان های باستانی جهان تبدیل شود.
غردقه مصر
غردقه یک دهکدهی کوچک ماهیگیری است که کنار دریای سرخ واقع شده و دارای سواحل شنی است. امروزه این اقامتگاه ساحلی را نمیتوان از روی زندگی گذشتهاش شناخت زیرا به یک مکان بزرگ توریستی تبدیل شده است که سالیانه گردشگران زیادی را به خود جلب می کند. این شهر بیش از ۱۰۰ هتل دارد که بیشتر آنها در کنار خط ساحلی قرار دارند. غردقه به خصوص برای غواصی بسیار محبوب و مشهور است.
واحه سیوا
واحه سیوا یک واحه در بیابان لیبی-مصر می باشد که منطقهای دورافتاده با جمعیتی حدود ۲۳۰۰۰ نفر است. بیشتر این افراد نیز از قوم بربریها هستند. سیوا در مسیر تجاری قدیمی واقع شده و به همین خاطر نیز از لحاظ تجاری بسیار حیاتی بوده است. وجود چشمههای طبیعی و سایهی درختان نخل به مسافران این مسیر کمک بسیاری میکرد. با فروپاشی امپراتوری روم، انحطاط سیوا نیز آغاز شد. در دهههای اخیر صنعت گردشگری تنها منبع درآمد آنها بوده است. بیشتر تمرکزها بر روی ایجاد هتلهایی که بتواند از موادی محلی استفاده کند و توریستهای بیشتری را به این منطقه جذب نماید
دریای سرخ مصر
دریای سرخ در سواحل مصر ، یکی از زیباترین مکانها در دنیاست. آبهای دریای سرخ دارای دید و منظرهی زیبایی هستند و به همین خاطر نیز در بین افراد مشهور است. با گستره وسیعی از شکل گیری مرجانی در صخرههای آن ،این دریا میزبان هزاران موجود دریایی متفاوت است. سواحل دریای سرخ در هر دو طرف دریا واقع شده است. در ساحل غربی دریای سرخ ، غردقهی توریستی و نسبتا قدیمی و همچنین شهرهای جدید قرار دارد.
دهب
دهب در ۸۵ کیلومتری شمال شرم الشیخ در خلیج عقبه و نزدیکی جنوب صحرای سینا واقع شده است. این مکان در آغاز به عنوان یک ناحیهی منزوی در نظر گرفته میشد اما در سال ۱۹۸۰ تبدیل به یک اقامتگاه ارزان برای توریستها و گردشگران شد. ترکیب دریای سرخ و صحرای سینا ، دهب را به یک مکان عالی و ایدهال برای موج سواری، غواصی ،صخره نوردی و کوه نوردی تبدیل کرده است.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
رود نیل تمدن بشری
طولانی ترین رود جهان و مبدا یکی از تمدن های مهم بشری در کشور مصر قرار دارد. از نیل در کتب تاریخی و مذهبی از جمله قرآن زیاد خوانده ایم ولی امروز می خواهیم با جزئیات بیشتری از آن در اصفهان تور آشنا شویم. برای شناخت بیشتر این رودخانه زیبا و بلند با ما همراه باشید.
رودی که به امر موسی شکافت!
رود نیل (The Nile River) رودی که بستر کهن ترین تمدن بشری روی زمین بوده و هنوز هم رازهای بیشماری در دل خود نهفته دارد.
در فارسی باستان به این رود پیراو میگفتند و در مصر باستان نیز این رود را خِپی میگفته اند. این رود یکی از طولانی ترین رود های جهان است که در شمال قاره آفریقا قرار گرفته است .
طول رود نیل ۶۶۷۱ کیلومتر می باشد که از رشته کوه هایی در آفریقا سرچشمه می گیرد و از کشور های از کشور های اوگاندا ,سودان و مصر و از شهر های خارطوم پایتخت سودان و قاهره پایتخت مصر می گذرد و به دریای مدیترانه می ریزد.
سرچشمه هاى نيل تا قرن نوزدهم ناشناخته و اسرارآميز بود، اما سرانجام به كوشش گروهى از انسانهاى جسور و استثنايى سرچشمه هاى پنهانى نيل شناسايى شد نخستين اروپايى كه در عهد باستان براى كشف سرچشمه هاى پنهان نيل دست به يك سفر اكتشافى زد «هرودوتوس» يونانى بود كه، به او «هرودوت» مى گوييم.
رود نیل در واقع از بهم پیوستن دو رود نیل سفید و نیل آبی در خارطوم به وجود میآید. سرچشمه نیل سفید دریاچه ویکتوریا و سرچشمه نیل آبی دریاچه تانا واقع در اتیوپی است.
بنابر قول مشهور، این رود همان رودی است که برای عبور بنی اسرائیل به رهبری موسی به امر خدا شکافته شد و پس از ورود فرعون و سپاهیانش، به هم آمد و آنها غرق شدند.
راز رود نیل
این روزها نیل روزگار خوشی را سپری نمی کند ، رودی خسته از دوران ، همچنان به حیات خود ادامه می دهد . قرنها این رود مایه حیات و سرزندگی مردمانی بود که در حواشی این رود زندگی می کردند و از این طریق معاش خود را تامین می کردند . تماشای این رود علاوه بر زیبایی که در وجود انسان نقش می کند ، انسان را به دوران بسیار دوری سوق می دهد ، در واقع انسان با خیره شدن به این رود به هزاران سال پیش سفر می کند .
راز رود نیل سالها بود که سر به مهر بود ، بسیاری از مردم اعصار گذشته همواره در تلاش بودند که راز این رود را کشف کنند ، دلیل پر آبی ، طغیان و سرچشمه این بلند ترین رود جهان ، همیشه مورد پرسش مردم در زمانهای قدیم بوده است . امروز در این مورد بیشتر صحبت میکنیم .
هیچ تمدنی در مصر بدون رود نیل نمی توانست دوام آورد . اقلیم مصر بیابانی است ، و رود نیل منبع اصلی آب است . رود نیل همواره نقشی حیاتی در تاریخ مصر ایفا کرده است . مصریان باستان و سیاحان خارجی به طور یکسان می کوشیدند تا عملکرد مرموز رود نیل را درک کنند . در قرن پنجم قبل از میلاد مورخی یونانی به نام هرودوت به سراسر مصر سفر کرد و آنچه را دید و شنید ثبت کرد . کتاب او ، تواریخ ، یکی از کهن ترین گزارش های مکتوب درباره تمدن مصر باستان بر اساس مشاهدات فردی خارجی است . اسرار رود نیل به خصوص کنجکاوی هرودوت را بر انگیخت . او کوشید علل طغیان های سالانه رود نیل را کشف کند . او سعی کرد مصریان خردمندی را بیابد که می توانستند به پرسش های او پاسخ دهند ، و طی پژوهش خود سه نظریه مختلف را شنید . در یک نظریه عقیده بر آن بود که بادها مانع جریان یافتن رود نیل به طرف دریا می شوند ، که این امر باعث می شد که آن رود طغیان کند . در یک نظریه دوم عقیده بر آن بود که رود نیل به همان طریقه اقیانوس حرکت می کرد . ولی نظریه سوم علاقه او را به بیش ترین حد جلب کرد . هرودوت این نظریه را در کتاب تواریخ شرح داده است .
نظریه سوم ، با وجود این که به نظر موجه ترین نظریه می رسد ، همچنین دورترین نظریه از واقعیت است . در این نظریه ادعا شده است که رود نیل از ذوب شدن برف پدید آمده است . رود نیل از لیبی و از طریق میانه اتیوپی جریان می یابد تا این که در مصر به انتها می رسد . بنابراین هنگامی که جریان این رود آن را از داغ ترین مکان ها به سمت مکانهایی می برد که به طور کلی سردترند ، چگونه ممکن است که در نواحی برفی سرچشمه بگیرد ؟„
هرودوت نظریه سوم را فورا کنار گذاشت ، و قویا اظهار داشت که این نظریه نا محتمل تر از آن است که در نظر گرفته شود . هر چند او اطلاع نداشت ، نظریه سوم نزدیک ترین نظریه به واقعیت است ، اما حدود دوهزار سال گذشت تا این واقعیت کشف شد . در ۱۸۵۸ میلادی کاشفی بریتانیایی به نام جان هنینگ اسپک سرچشمه رود نیل را کشف کرد : دریاچه ویکتوریا در آفریقا . دریاچه ویکتوریا در ناحیه ای کوهستانی قرار دارد ، و باران های موسمی در این ناحیه در حقیقت باعث طغیان سالانه در فاصله ای دور در مصر می گردد .
قدیمی ترین مصریان به وضوح درک می کردند که رود نیل ، بی اغراق ، منبع زندگی یا مرگ برای آنان است . مورخ آدلف ارمن مبالغه نکرده است هنگامی که گفته است :
اکنون می فهمیم که تاثیر < رود نیل > بر تاریخ و دوره پیش از تاریخ مصر نه فروتنانه و نه کاملا سودمند بوده است . برای مثال ، طغیان های سالانه ای که ستون فقرات حاصلخیزی شگفت انگیز مصر بودند ، نگرانی عمومی بسیاری … ایجاد می کردند . اگر طغیان ها خیلی مرتفع بودند ، ممکن بود کل شهرها نابود شوند و هزاران تن در سیل های ناگهانی یا بعداً از قحطی از میان بروند .
رود نیل هر شکلی را که فرهنگ مصری قرار بود بپذیرد ایجاد می کرد ، از جمله مراسم مذهبی ، اقتصاد ، و ساختار زندگی روزمره در آن فرهنگ . این رود برای مصریان چنان حیاتی بود که دعاها و سرود هایی برای آن ساختند . برای مثال ، این دعای مصری مورخان را از نحوه نگرش مصریان دوره پیش از سلسله ها به قدرت زندگی بخش این رود مطلع می سازد . این دعا چنین قرائت می شود : „ ستایش بر تو ، ای نیل ، که از زمین خارج می شوی ، و می آیی تا مصر را سیراب سازی … . نیل مرغزارهایی را که [ خدای رع ] [ یا رع ] برای تغذیه همه چارپایان آفرید آبیاری می کند . نیل به مکانهای بیابانی ، که دور از اب هستند ، آب می دهد ، این شبنم رع است که از آسمان فرو می بارد .
وقتی نیل مصر را ساخت
رود نیل مصر را از جهات مختلف شکل داد ، و دو گروه مجزای دوره پیش از سلسله ها را ایجاد کرد . این رود در نواحی سمت جنوب دره ای با شکوه ایجاد کرد . این دره مصر علیا پر از باتلاق ها ، زمین های مردابی ، و انبوهی از جانوران آبزی و ماهی ها بود . مردمی که در این ناحیه پدیدار شدند بر شکار و گردآوری خوراک متکی بودند ، و فرهنگ بدوی بدون اسکانی را ایجاد کردند که بر تملک و تسخیر زمین متمرکز بود .
همچنان که رود نیل به سمت شمال جریان می یافت ، ناحیه مثلثی حاصلخیزی را در کنار دریای مدیترانه ایجاد می کرد . این ناحیه ، که معروف به مصر سفلی بود ، برای کشت محصولاتی شامل جو و گندم عالی بود . مردمی که در این ناحیه ساکن بودند روستاهایی ساختند و به کشت محصولات زراعی پرداختند ، و جوامع ثابتی ایجاد که بر تجارت ، حکومت ، و اعتقادات مذهبی متکی بودند . این ” دو سرزمین ” چنان متمایز بودند که خود مصریان دو نام جداگانه به آنها دادند . دره مصر علیا تا – شِما نامیده می شد که به معنی ” سرزمین نی شِما ” است . تا – مهو ” سرزمین گیاه پاپیروس ” نام مربوط به دلتای مصر سفلی بود . این که این دو فرهنگ چگونه و چه وقت پدیدار شدند هنوز کاملا معلوم نیست ف اما پژوهشگران به قدر کافی اطلاعات دارند تا تصویری صحیح از شکل احتمالی هر ناحیه در دوره پیش از سلسله ها به دست آورند .