طولانی ترین رود جهان و مبدا یکی از تمدن های مهم بشری در کشور مصر قرار دارد. از نیل در کتب تاریخی و مذهبی از جمله قرآن زیاد خوانده ایم ولی امروز می خواهیم با جزئیات بیشتری از آن در اصفهان تور آشنا شویم. برای شناخت بیشتر این رودخانه زیبا و بلند با ما همراه باشید.
رودی که به امر موسی شکافت!
رود نیل (The Nile River) رودی که بستر کهن ترین تمدن بشری روی زمین بوده و هنوز هم رازهای بیشماری در دل خود نهفته دارد.
در فارسی باستان به این رود پیراو میگفتند و در مصر باستان نیز این رود را خِپی میگفته اند. این رود یکی از طولانی ترین رود های جهان است که در شمال قاره آفریقا قرار گرفته است .
طول رود نیل ۶۶۷۱ کیلومتر می باشد که از رشته کوه هایی در آفریقا سرچشمه می گیرد و از کشور های از کشور های اوگاندا ,سودان و مصر و از شهر های خارطوم پایتخت سودان و قاهره پایتخت مصر می گذرد و به دریای مدیترانه می ریزد.
سرچشمه هاى نيل تا قرن نوزدهم ناشناخته و اسرارآميز بود، اما سرانجام به كوشش گروهى از انسانهاى جسور و استثنايى سرچشمه هاى پنهانى نيل شناسايى شد نخستين اروپايى كه در عهد باستان براى كشف سرچشمه هاى پنهان نيل دست به يك سفر اكتشافى زد «هرودوتوس» يونانى بود كه، به او «هرودوت» مى گوييم.
رود نیل در واقع از بهم پیوستن دو رود نیل سفید و نیل آبی در خارطوم به وجود می‌آید. سرچشمه نیل سفید دریاچه ویکتوریا و سرچشمه نیل آبی دریاچه تانا واقع در اتیوپی است.
بنابر قول مشهور، این رود همان رودی است که برای عبور بنی اسرائیل به رهبری موسی به امر خدا شکافته شد و پس از ورود فرعون و سپاهیانش، به هم آمد و آنها غرق شدند.
راز رود نیل
این روزها نیل روزگار خوشی را سپری نمی کند ، رودی خسته از دوران ، همچنان به حیات خود ادامه می دهد . قرنها این رود مایه حیات و سرزندگی مردمانی بود که در حواشی این رود زندگی می کردند و از این طریق معاش خود را تامین می کردند . تماشای این رود علاوه بر زیبایی که در وجود انسان نقش می کند ، انسان را به دوران بسیار دوری سوق می دهد ، در واقع انسان با خیره شدن به این رود به هزاران سال پیش سفر می کند .
راز رود نیل سالها بود که سر به مهر بود ، بسیاری از مردم اعصار گذشته همواره در تلاش بودند که راز این رود را کشف کنند ، دلیل پر آبی ، طغیان و سرچشمه این بلند ترین رود جهان ، همیشه مورد پرسش مردم در زمانهای قدیم بوده است . امروز در این مورد بیشتر صحبت میکنیم .
هیچ تمدنی در مصر بدون رود نیل نمی توانست دوام آورد . اقلیم مصر بیابانی است ، و رود نیل منبع اصلی آب است . رود نیل همواره نقشی حیاتی در تاریخ مصر ایفا کرده است . مصریان باستان و سیاحان خارجی به طور یکسان می کوشیدند تا عملکرد مرموز رود نیل را درک کنند . در قرن پنجم قبل از میلاد مورخی یونانی به نام هرودوت به سراسر مصر سفر کرد و آنچه را دید و شنید ثبت کرد . کتاب او ، تواریخ ، یکی از کهن ترین گزارش های مکتوب درباره تمدن مصر باستان بر اساس مشاهدات فردی خارجی است . اسرار رود نیل به خصوص کنجکاوی هرودوت را بر انگیخت . او کوشید علل طغیان های سالانه رود نیل را کشف کند . او سعی کرد مصریان خردمندی را بیابد که می توانستند به پرسش های او پاسخ دهند ، و طی پژوهش خود سه نظریه مختلف را شنید . در یک نظریه عقیده بر آن بود که بادها مانع جریان یافتن رود نیل به طرف دریا می شوند ، که این امر باعث می شد که آن رود طغیان کند . در یک نظریه دوم عقیده بر آن بود که رود نیل به همان طریقه اقیانوس حرکت می کرد . ولی نظریه سوم علاقه او را به بیش ترین حد جلب کرد . هرودوت این نظریه را در کتاب تواریخ شرح داده است .
نظریه سوم ، با وجود این که به نظر موجه ترین نظریه می رسد ، همچنین دورترین نظریه از واقعیت است . در این نظریه ادعا شده است که رود نیل از ذوب شدن برف پدید آمده است . رود نیل از لیبی و از طریق میانه اتیوپی جریان می یابد تا این که در مصر به انتها می رسد . بنابراین هنگامی که جریان این رود آن را از داغ ترین مکان ها به سمت مکانهایی می برد که به طور کلی سردترند ، چگونه ممکن است که در نواحی برفی سرچشمه بگیرد ؟„
هرودوت نظریه سوم را فورا کنار گذاشت ، و قویا اظهار داشت که این نظریه نا محتمل تر از آن است که در نظر گرفته شود . هر چند او اطلاع نداشت ، نظریه سوم نزدیک ترین نظریه به واقعیت است ، اما حدود دوهزار سال گذشت تا این واقعیت کشف شد . در ۱۸۵۸ میلادی کاشفی بریتانیایی به نام جان هنینگ اسپک سرچشمه رود نیل را کشف کرد : دریاچه ویکتوریا در آفریقا . دریاچه ویکتوریا در ناحیه ای کوهستانی قرار دارد ، و باران های موسمی در این ناحیه در حقیقت باعث طغیان سالانه در فاصله ای دور در مصر می گردد .
قدیمی ترین مصریان به وضوح درک می کردند که رود نیل ، بی اغراق ، منبع زندگی یا مرگ برای آنان است . مورخ آدلف ارمن مبالغه نکرده است هنگامی که گفته است :
اکنون می فهمیم که تاثیر < رود نیل > بر تاریخ و دوره پیش از تاریخ مصر نه فروتنانه و نه کاملا سودمند بوده است . برای مثال ، طغیان های سالانه ای که ستون فقرات حاصلخیزی شگفت انگیز مصر بودند ، نگرانی عمومی بسیاری … ایجاد می کردند . اگر طغیان ها خیلی مرتفع بودند ، ممکن بود کل شهرها نابود شوند و هزاران تن در سیل های ناگهانی یا بعداً از قحطی از میان بروند .
رود نیل هر شکلی را که فرهنگ مصری قرار بود بپذیرد ایجاد می کرد ، از جمله مراسم مذهبی ، اقتصاد ، و ساختار زندگی روزمره در آن فرهنگ . این رود برای مصریان چنان حیاتی بود که دعاها و سرود هایی برای آن ساختند . برای مثال ، این دعای مصری مورخان را از نحوه نگرش مصریان دوره پیش از سلسله ها به قدرت زندگی بخش این رود مطلع می سازد . این دعا چنین قرائت می شود : „ ستایش بر تو ، ای نیل ، که از زمین خارج می شوی ، و می آیی تا مصر را سیراب سازی … . نیل مرغزارهایی را که [ خدای رع ] [ یا رع ] برای تغذیه همه چارپایان آفرید آبیاری می کند . نیل به مکانهای بیابانی ، که دور از اب هستند ، آب می دهد ، این شبنم رع است که از آسمان فرو می بارد .
وقتی نیل مصر را ساخت
رود نیل مصر را از جهات مختلف شکل داد ، و دو گروه مجزای دوره پیش از سلسله ها را ایجاد کرد . این رود در نواحی سمت جنوب دره ای با شکوه ایجاد کرد . این دره مصر علیا پر از باتلاق ها ، زمین های مردابی ، و انبوهی از جانوران آبزی و ماهی ها بود . مردمی که در این ناحیه پدیدار شدند بر شکار و گردآوری خوراک متکی بودند ، و فرهنگ بدوی بدون اسکانی را ایجاد کردند که بر تملک و تسخیر زمین متمرکز بود .
همچنان که رود نیل به سمت شمال جریان می یافت ، ناحیه مثلثی حاصلخیزی را در کنار دریای مدیترانه ایجاد می کرد . این ناحیه ، که معروف به مصر سفلی بود ، برای کشت محصولاتی شامل جو و گندم عالی بود . مردمی که در این ناحیه ساکن بودند روستاهایی ساختند و به کشت محصولات زراعی پرداختند ، و جوامع ثابتی ایجاد که بر تجارت ، حکومت ، و اعتقادات مذهبی متکی بودند . این ” دو سرزمین ” چنان متمایز بودند که خود مصریان دو نام جداگانه به آنها دادند . دره مصر علیا تا – شِما نامیده می شد که به معنی ” سرزمین نی شِما ” است . تا – مهو ” سرزمین گیاه پاپیروس ” نام مربوط به دلتای مصر سفلی بود . این که این دو فرهنگ چگونه و چه وقت پدیدار شدند هنوز کاملا معلوم نیست ف اما پژوهشگران به قدر کافی اطلاعات دارند تا تصویری صحیح از شکل احتمالی هر ناحیه در دوره پیش از سلسله ها به دست آورند .
.