کلیسای وانک یا آمنا پرکیج نام کلیسایی است در محله جلفای اصفهان. این کلیسا از کلیساهای تاریخی ارمنیان اصفهان می‌باشد و در زمان شاه عباس دوم ساخته شده‌است. وانک در زبان ارمنی به معنی کلیسای جامع است.
ارامنه بعد از کوچ بزرگ یعنی در سال ۱۶۰۵ به دستور شاه عباس دوم به اصفهان آورده شدند. آنها از بدو ورود شروع به ساختن محل زندگی کردند و در وهلهٔ اول کلیساها را بنا کردند.

کلیسای وانک
موقعيت:
چهارراه حكيم نظامي خيابان نظر شرقي
سال تاسيس: ۱۰۶۵ هجري مطابق با ۱۶۵۴ ميلادي
از ويژگيهاي ساختمان:
بزرگترين و زيباترين كليساي جلفاي اصفهان است
از نظر طلاكاري سقف و سطح داخل گنبد و نقاشي هاي تاريخي از زيباترين كليساهاي جلفاي اصفهان است
داخل كليسا و تمام ديوارهاي اطراف و جوانب آن از تزئينات نقاشي رنگ و روغن و آب طلا به سبك ايراني و تصاويري از زندگي حضرت مسيح (ع) متاثر از نقاشي ايتاليايي تزئين شده است
برج ناقوس روبروي در اصلي كليس به سبك ايراني است و در زمان شاه سلطان حسين ساخته شده است

کلیسای وانک
بزرگترين کليسای جلفا :
اين کليس به نامهای سن سور و آمنا پرکيچ نيز ناميده می شود بزرگترين کليسای جلفا است. اين کليسای با شکوه در سال ۱۰۱۵ هجری قمری برابر ۱۶۰۵ ميلادی در اراضی باغ زرشک احداث شد و پس از ۵۰ سال در سال ۱۰۶۵ هجری قمری برابر ۱۶۵۵ ميلادی توسعه يافت و به صورت امروز در آمد.
اين کليسا دارای گنبدی عظيم و ديوارهای رفيع و طاقهای بلند و زيباست که در حال حاضر محل اقامت خليفه ارامنه ايران و هندوستان می باشد.

ساختمان نماز خانه كليسا:
نماز خانه اصلی کليسا که به شکل متوازی الاضلاع است شامل دو قسمت چهارگوش است که قسمت اول شبستان بنا و قسمت دوم که زير گنبد خانه است محل اجرای مراسم و سرودهای مذهبی است. ازاره های ديوارهای نماز خانه را کاشی های خشتی چند رنگ فرا گرفته است. در قسمتهای بالای ازاره تصاويربسيار زيبائی نقاشی شده اند که از کتب مقدس الهام گرفته شده و تمامی سطح فضای گنبد را تزئين کرده است.
دور تا دور گنبد داستان خلقت آدم و حوا است که بوسيله نقاشان ارمنی ترسيم شده اند. بر محراب بسيار زيبای کليسا نيز تصاويری از جمله تصوير حضرت مسيح (ع) نقاشی شده است. نمای خارجی گنبد کليس بدون تزئينات کاشيکاری است و با آجر ساده پوشانده شده است.

کلیسای وانک
ساختمان كليسا:
در گوشه حياط کليسا برج ناقوس زيبا و بزرگی ساخته شده که بر چهار ستون سنگی استوار است. در گوشه ديگری از اين حياط و روبروی برج ناقوس ستون بلندی از سنگ يادبود ۱/۵ ميليون نفر ارمنی ساخته شده که در سال ۱۹۱۵ ميلادی قتل عام شده اند.
در صحن حياط کليسا چند نفر از ارامنه مشهور از جمله چند اسقف اعظم و نمايندگان سياسی کشورهای اروپايی که در اصفهان در گذشته اند به خاک سپرده شده اند.

قسمتهاي مختلف كليسا:
کليسای وانک دارای تأسيسات مختلفی مانند موزه و کتابخانه است. موزه کليسا در سال ۱۳۲۲ هجری قمری برابر با ۱۹۰۵ ميلادی ساخته شد.

اشيائی که در سالن های آن به معرض تماشای بازديد کنندگان گذاشته شده اند شامل تابلوهای نقاشی کار نقاشان اروپائی است که به کليسا اهداء کرده اند. تعدادی کتب خطی نفيس نيز در اين موزه نگهداری می شوند.

کلیسای وانک
از جمله مجموعه های نفيس ين موزه فرامينی است که در طول تاريخ صفويه به بعد سلاطين و حکام ايران درباره ارامنه صادر کرده اند. اين فرامين از نظر بررسی تاريخ ارامنه بسيار مهم و قابل ملاحظه بوده و در عداد منابع قابل اعتماد به شمار می روند
از ديگر تأسيسات کليس چاپخانه است. اين چاپخانه که به سعی و کوشش و ابتکار پيشوای ارامنه آن روزگار به نام خاچاطور کساراتسی GZARATSSY در جلفا تأسيس شده بود در سال ۱۶۳۶ ميلادی به عنوان اولين چاپخانه شروع به کار کرد و نخستين کتابی که به وسيله آن به چاپ رسيد زبور داوود بود که از اين کتاب فقط يک نسخه در دنيا موجود است و آن نيز در شهر آکسفورد انگلستان نگهداری می شود
تصوير اين کتاب در موزه کليسا در معرض بازديد عموم است. کتابخانه کليسای وانک نيز با ۰۰۰/۲۵ جلد کتاب به عنوان يکی از بهترين منابع مورد استفاده محققين و پژوهشگران ارمنی و ساير اديان قرار میگيرد.

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور

کلیسای بیت اللحم در میدان جلفای اصفهان، به فاصله کمی از کلیسای حضرت مریم قرار دارد. ساختمان آن را یکی از ارامنه نیکوکار آن دوره به نام “خواجه پطرس ولی جانیان” احداث کرده است. تصویر او بر دیوار کلیسا جای داده شده است.

داخل این کلیسا تزیینات زیبایی اعم از تابلو نقاشی زندگانی حضرت مسیح و نقاشی های دیگر وجود دارد. سقف آن مذهّب و گنبد جالب آن تماشایی است. سردر کلیسا کتیبه ای دارد که سال ۱۶۲۷ میلادی برابر با ۱۰۳۶ هجری را نشان می دهد. تزیینات طلا کاری کلیسای بیت اللحم بسیار زیبا و جالب توجه است.
پلان کلیسا از نوع تالارهای گنبد دار مستطیل شکل است که در جهت شرقی-غربی قرار گرفته و دارای گنبدی دوجداره با هشت نورگیر در قسمت پایین گنبد است. بنا هیچ گونه تزیین خارجی ندارد و ارتفاع آن از سطح زمین ۲۵ و قطر آن ۱۱ متر است.

گنبد با چهار قوس به چهار ستون بزرگ متصل به دیوارهای شمالی و جنوبی بنا تکیه کرده است. در سمت غربی کلیسا و در قسمت جلوی ورودی اصلی ایوانی دو طبقه قرار دارد و در بالای آن ناقوس خانه­ ی کلیسا، که در سال ۱۸۹۷ میلادی بنا شده، قرار گرفته است.
مصالح به کار رفته در ساختمان عبارت­ اند از خشت و آجر. دیوارهای داخلی با گچ پوشانده شده ­اند و بر روی تمامی آنها نقاشی­ هایی با موضوعاتی برگرفته از کتاب مقدس نقش بسته است. در قسمت پایین دیوارها نیز از کاشی های لعابدار به رنگ­های نیلی و آبی برای تزیین استفاده شده است.
این بنا در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۸۱ با شماره ثبت ۷۶۴۳ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور

آرامگاه ارامنه اصفهان در دامنه کوه صفه و در نزدیکی دروازه جنوبی شهر قرار دارد .
در ورودی در خیابان صفه (ضلع غربی) قرار دارد و سایر اضلاع آن از شرق به دانشگاه اصفهان ، از شمال به مرکز آموزش توپخانه و موشکها و مجموعه ورزشی ۲۲ بهمن و از جنوب به بیمارستان الزهرا (ع) محدود می شود .

کل مساحت آن ۳۰ هکتار می باشد که نیمی از آن در انحصار قبور قرار دارد و مابقی بصورت فضای سبز ، زمین بازی فوتبال و اراضی دست نخورده است .
آرامگاه ارامنه اصفهان جزو قبرستان های مهم جهان است . این آرامگاه چهره هایی شاخص از روحانیون مسیحی و شخصیتهای نامدار ایران و جهان را در خود جای داده است . و ارزش آن از نظر دینی تا جایی است که بسیاری از افراد از مناطق دیگر ایران و جهان وصیت میکردند که پس از مرگ جسدشان در این قبرستان دفن شود .
تعداد زیادی از آوارگان لهستانی جنگ جهانی دوم که در طی سالهای ۱۹۴۲ تا ۱۹۴۵ در اصفهان درگذشتند در این قبرستان مدفون می باشند .

تاریخ اولین سنگ در این قبرستان ، سال ۱۵۵۱ میلادی را نشان میدهد و نویسنده کتاب « تاریخ جلفای اصفهان » در قرن ۱۹ میلادی چنین اشاره کرده که به تعداد سنگهای موجود ، همین مقدار هم از بین رفته است .
آرامگاه ارامنه اصفهان در سال ۱۳۲۳ شمسی در اداره کل ثبت اسناد و املاک استان اصفهان به ثبت رسید و در سال ۱۳۸۰ در سازمان میراث فرهنگی ثبت شد .

برخی از افراد مدفون در این قبرستان تاریخی :

– خلیفه « کارابِد » مشهور به گوساله زنده کن
– ویلیام بل ، عامل شرکت هند شرقی در اصفهان ( صاحب قدیمی ترین سنگ قبر شناخته شده اتباع انگلیس در ایران )
– رودلف اشتدلر ، ساعت ساز شاه صفی صفوی ( اهل سوئیس )
– هوی برت بیوکنز ، جواهر ساز هلندی متخصص الماس که به دستور شاه عباس اول به ایران آمد
– الکساندر دورود ، تغییر دهنده مذهب مردم ویتنام از بوده به مسیحیت و تغییر دهنده خط و زبان آن کشور
– ولتسن دانگرز ، به مدت ۳۳ سال کشیش فرقه کاپوسن در ایران
– ایزاک بوته دولتون ، بازرگان نامدار عهد صفوی (اهل لیون فرانسه )
– می ان برنارد ، خدمتگذار ویژه شاه عباس اول
– تئادر میرانویچ ، سفیر لهستان در دربار صفوی
– فرانکوس کاستلوجن ، مدیر شرکت هند شرقی هلند
– ساراژاکوبا چاندلیر ، همسر فرانکوس کاستلوجن
– کشیش دکتر ادوارد پاگیت ( صاحب دومین سنگ شناخته شده اتباع انگلیس در ایران )
– تابراها موزویسنیک ، پسر نخستین سفیر کشور هلند
– خلیفه هوانس مرکوز مشهور به دیه زر آلویس ، دانشمند نامدار جلفایی معروف به « نور جهان »

( مترجم انجیل های ” متی ، مرقس ، لوقا و یوحنا ” به فارسی )
– یرافی یاکوله ویچ لواشف ، پسر ژنرال واسیلی لواشف فرمانده کل قوای روسیه در قفقاز و ایران ( صاحب اولین سنگ قبر شناخته شده از اتباع روسیه در ایران )
– ماتیوس فن لایپزیگ ، مدیر شرکت هند شرقی هلند ( او با ترفندی در جهت فریب اشرف افغان ، زندگی تمامی اتباع بیگانه مقیم ایران را که در شرف قتل عام بودند از مرگ حتمی نجات داد )
– ژاکوب روسو ، ساعت ساز شاه سلطان حسین صفوی ( پسر عموی ژان ژاک روسو نویسنده و فیلسوف نامی فرانسه )
– هاروتون در هوهانیان ، متولد اصفان نویسنده کتاب « تاریخ جلفای اصفهان »
– ی هـ پ گلوور ، بنیانگذار اداره تلگراف در اصفهان
– ارنست هولتسر ، گرد آورنده مطالب کتاب ایران در ۱۲۰ سال پیش
– ماردیروس دروُسکانیان ، نخستین ارمنی فراماسون
– کشیش جیمز ل گارلند ، مسیونر نامدار که مدت ۳۵ سال در میان کلیمیان اصفهان به سر برد
– تونی هوانسیان ، عکاس ظل السلطان و بنیانگذار اولین مغازه عکاسی در اصفهان ، اولین وارد کننده دوچرخه و موسس اولین هتل به سبک اروپایی در اصفهان
– فریدل ورم باخ (شفر) ، عضو گارد امنیت حزب نازی آلمان
– جورج همر ، مهندس کارخانه و عضو گارد امنیت حزب نازی آلمان
– دکتر لسلی گریفیتس ، رئیس بیمارستان ارامنه اصفهان (عیسی ابن مریم فعلی )
– آر سی اسکیپورث هریس ، کنسول یار انگلستان در اصفهان (زمان پهلوی)
– هیلدا نایتینگل ، سرپرست بخش پرستاری بیمارستان ارامنه اصفهان
– جان هال پاکستن ، کنسول آمریکا
– ارنست ج کریستوفل ، بنیانگذار سازمان بهزیستی ایران و پایه گذار آموزش موسیقی به نابینایان
– طادئوس طادئوسیان ، از اعضاء حزب داشناک و استاد دانشگاه
– دکتر کارو میناسیان ، پزشک متخصص – باستانشناس و نویسنده
– یغیا ولیجانیان ، بنیانگذار نظام پیشاهنگی در اصفهان و ایران
– آرامایس الله وردیان ، اولین استاد دانشکده ارمنی لوژی دانشگاه اصفهان
– یسائی شاهجانیان ، هنرمند و کارشناس میراث فرهنگی اصفهان
– هوانس اوهانیان ، رئیس شورای هیئت نمایندگان ارامنه گریگوری جلفای اصفهان و جنوب
– ماتوس آقاخانیان ، عکاس – رئیس اولین اداره پست جلفا و فرمانده شهربانی اصفهان

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور

در سال ۱۳۵۲ برادران خیراندیش فریدون و مهربان زرتشتی در خیابان نظر غربی كوچه سیچان منزلی قدیمی را خریداری و به انجمن زرتشتیان اصفهان واگزار كردند، پس از سال ها استفاده و فرسایش، به پیشنهاد انجمن زرتشتیان اصفهان و موافقت موبد مهربان زرتشتی و هزینه ایشان در سال ۱۳۸۳ ساختمان قبلی تخریب و به یك بنای ۳ طبقه تبدیل و در ۱۸ آبان این خانه برای استفاده زرتشتیان اصفهان بازگشایی شد.

در ابتدای مراسم بازگشایی مراسم جشن خوانی توسط موبد بهزاد نیك دین انجام شد، پس از گات ها خوانی نوجوانان ، مهندس كورش آبادانی رییس انجمن شرح خانه زرتشتیان را از آغاز تا كنون گزارش دادند و اردشیر خورشیدیان نیز به خاطرات قبلی خود با حضور در اصفهان و خانه زرتشتیان پرداختند، آنگاه دكتر نیكنام در سخنان خود ضمن سپاسگزاری از انجمن، دهشمندان و خدمتگزاران كه خانه زرتشتیان را تجدید بنا و مجهز كردند به سه نوع دهشمندی در بینش و سنت زرتشتیان ، نیاز ، اشوداد(وقف) و گهنبار خوانی اشاره كردند و این كار نیك زنده یاد فریدون زرتشتی و موبد مهربان زرتشتی را اشودادی ارزشمند برای جامعه زرتشتی قلمداد كردند.

دكتر كامران نماینده مردم اصفهان نیز به دعوت نماینده زرتشتیان در مراسم بازگشایی حضور یافتند و با سخنان خود كار نیك زرتشتیان را گرامی داشتند.
این بنا هم اكنون در سه طبقه شامل سالن اجتماعات ، دبیرخانة انجمن، كتابخانه بزرگ، خانه سرایداری، دو واحد مسكونی و اتاق هایی جهت اسكان مسافران در اصفهان مجهز و آماده بهره برداری است.

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور