عجيب ترين گورستان تاريخي اردبيل
اردبيل براي خيلي از گردشگران ايراني با طبيعت منحصر به فرد و آب و هواي لطيفش شناخته مي شود اما شايد کمتر کسي بداند که يکي از جالب ترين نقاط تاريخي کشور در منطقه براي اين استان قرار گرفته و در واقع وسيع ترين منطقه تاريخي استان اردبيل و با اهميت ترين سايت تاريخي مربوط به پيش از تاريخ در شمال غرب ايران به شمار مي رود.
منطقه باستاني معروف به شهر يري در شمال غربي روستاي پيرازميان در ۳۱ کيلومتري شرق مشگين شهر قرار دارد. جايي در کنار رود قره سو که وسعت آن به ۴۰۰ هکتار مي رسد و از سه قسمت دژ نظامي، معبد و قوشا تپه تشکيل مي شود. قدمت قلعه و معبد به ۱۴۵۰ پيش از ميلاد و قوشا تپه به ۷ هزاره پيش از ميلاد مي رسد.
محوطه شهر يري اولين بار در سال ۱۹۷۸ ق .م توسط هيئت چارلز برني شناسايي و بررسي شد. او معتقد بود که عمر بعضي آثار تا هزاره سوم قبل از ميلاد، عصر آهن، سفال خاکستري و نخودي و نارنجي هم مي رسد.
چارلز برني تاريخ اکثريت گورهاي اين محل را هزاره دوم و اول قبل از ميلاد مي دانست و حتي پيش بيني مي کرد که اين تاريخ به هزار سال قبل تر، يعني هزاره سوم قبل از ميلاد هم برسد. با اين حال آثاري از سکونت عصر برنز شناسايي نکرده بر اين نظريه اصراري نورزيد تا اين که در کاوش هايي که توسط هيئت دکتر نوبري در آذر ۱۳۸۲ انجام شد، اشياي با ارزشي از داخل گورها به دست آمد که در حال حاضر در موزه باستان‌شناسي خلخال نگهداري مي‌شوند.
عده اي از باستانشناسان قدمت اين محوطه را تا ۹ هزار سال هم تخمين مي زنند و معتقدند که سنگ تراشه هاي از اشکال انسان مربوط به ۷ هزار سال قبل از ميلاد مسيح در اين منطقه موجود است.
محوطه باستاني شهر پيرازميان در کنار رودخانه قره سو قرار دارد. جايي که بر روي سنگ هاي اطراف آن نقش و نگارهاي متعددي با طرح و ابعاد مختلف با ضربه زدن هاي منظم و دقيق با سنگ هاي سخت، استخوان حيوانات و فلزات سخت حک شده است. نقش هايي از بزکوهي، انسان درحالت هاي مختلف و چندين نقش نامشخص ديگر قابل مشاهده اند، تعداد آنها محدود است .
اما در نزديکي هاي همين محوطه، سنگ قبرهايي با نقش هايي يک نواخت از چهره انسان هايي که دهان ندارند ديده مي شوند که ابعاد آنها از ۲مترتا ۴۰ سانتيمتر متغير است و تعداد تقريبي آنها به بيش از صد مورد مي رسد. اين محوطه در منتهي اليه دشت مشگين شهر و به فاصله ۶۵ کيلو متري شمالغربي مرکز استان و در ۳۵ کيلو متري شرق شهرستان مشکين شهر و در ۲ کيلو متري شمال روستاي پير ازميان و از توابع بخش مشکين شرقي واقع شده و در آن مي توانيد يک قلعه وسيع با ديوار دفاعي سنگي از نوع خشکه چين را در کنار محلي براي برگزاري آيين هاي مذهبي و گورهاي باستاني متعدد ببينيد. تا به حال حدود ۴۵۰ گور در اين محل شناسايي شده است که ابعاد کوچکترين آنها ۳٫۲ متر و بزرگترين آنها ۸٫۲ متر است. علاوه بر اين، يک غار باستاني و تپه هاي متعلق به دوره هاي مختلف از ديگر ديدني هاي اين منطقه است که باستان شناسان زمان زيادي را براي تحقيق در آنها صرف کرده اند.
با تمام اين ها، اين روزها اگر گذارتان به منطقه تاريخي شهر پيرازميان بيفتد مي بينيد که وزش باد شديد و طوفان بخشي از محوطه باستاني شهر پيرازميان را در مشگين شهر تخريب کرده است. طوفان بخش حفاظت شده معبد را بطور کامل تخريب و سايبان محوطه را از جا کنده و به اطراف پرتاب کرده است.
اين در حالي است که مدير کل ميراث فرهنگي اردبيل در سال ۸۴ضمن بازديد از منطقه اعلام کرد که در سال ۸۵حريم شهر يري تعيين خواهد شد و اين منطقه باستاني به ثبت ملي و جهاني خواهد رسيد. ولي در مرداد سال ۸۵تحقيقات باستان شناسي منطقه تعطيل شد. او در مرداد سال ۸۶اعلام کرد که کار طراحي سازه محافظ انجام خواهد شد اما تا به حال هيچ اقدامي در جهت حفاظت از سنگ افراشت ها انجام نشده است.
به جز طوفان روزهاي گذشته، سرماي شديد زمستان عامل تهديد ديگري براي سنگ هاي منقش اين منطقه است که مي تواند آثار تاريخي اين تپه را از بين ببرد.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
سوگواری در شهر اردبیل
از دیرباز سوگواری های مردم اردبیل در مراسم مختلف زبانزد خاص و عام بوده است. شکل جالب و منظم سوگواری در این استان باعث شده است که سوگواری های این منطقه نیز به یکی از جاذبه های گردشگری آن تبدیل شود. در ادامه در اصفهان تور به بررسی سوگواری های اردبیل می پردازیم :
دین و فرهنگ
از روزیكه بشر به وجود آفریننده ای برای جهان توجه یافته همواره در این صدد بوده است كه اولاً كما هوحقه بشناسد و به حقیقت كبریائیش پی ببرد. طبیعی است كه رشد مغزی و فكری انسان ، در ادوار مختلف تاریخ ،كیفیت وتصورات او را درباره مبداء و موضوع و نحوه تفكرش را تغییر داده و علتی كه در پنجاه قرن پیش برای ایجاد اشیاء و محیط زندگی به نظر لازم می آمده با خدائی كه در ده قرن قبل به عنوان خالق جهان توجیه می شده فرق كلی یافته است.
دین اردبیلیان قبل از اسلام
ساكنان باستانی اردبیل كه از طایفه ماد و بازماندگان بومیان اولیه بوده اند و به قول مورخان ، مذهب هورمزدپرستی داشته اند هنگامی كه زردشت قیام كرد و دردشت مغان و اردبیل و دامنه های سبلان به تبلیغ احكام دین پرداخته جمعی از مردم بدان آئین گرویده اند. از نوشته مورخان چنین بر میآید كه ما از آئین هورمزدپرستی اطلاعی نداریم ولی زردشت آن دین را از اباطیل و اوهام زدود و آئین زردشت همان دین اصلاح شده مردم باستان شد درآن صورت باید قبول كرد كه دین مذكور مثل آئین زردشت مبتنی بر ثنویت بوده و درمقابل هورمزد كه آفریننده نور و نیكی ها بوده است به وجود خبیثی نیز اعتقاد داشته اند كه خالق بدیها وتاریكیها بوده است و زردشت پس از آنكه آن دین را از خرافات پاك ساخته این دو منشاء قدرت رابه نامهای “اهورامزدا ” و ” انگره مینیو” یا اهریمن معرفی كرده است.
دین اردبیلیان بعدازظهور اسلام
پس ازآنكه اردبیل به دست سپاه عرب گشاده شد دین اسلام جانشین آئین گذشته گشت به طوریكه اولین مسجد جامع اسلام این شهر درسال ۳۵ یا ۳۶ هجری به وسیله اشعب بن القیس الكندی ساخته شد و اعتقاد به وجود یگانه ، جانشین ثنویت كیش زردشتی گردید مردم دراندك زمانی به احكام قرآن و اصول دیانت جدید آشنائی یافتند و اهل عطا ، كه وعاظ و مبلغین موظف اسلامی بودند ، آنان را به وظایف و تكالیف شرعی آگاه ساختند.
اردبیل ومذهب تشیع
در اردبیل نیز با آنكه مذهب شایع آئین شافعی بود باز كسانی به خاندان حضرت علی ارادت می ورزیدند و هروقت مقتضیات زمان برای ترویج آن كیش مساعد می گشت به تبلیغ تشیع می پرداختند. در اردبیل ، با نفوذ و قدرتی كه فرزندان شیخ صفی الدین به دست آوردند ، شیعیگری رواج یافت و شیخ جنید و شیخ حیدر صفوی ، جد و پدرشاه اسماعیل اول ، در زمان خود به حمایت از آن مذهب برخاستند وخود شاه اسماعیل نیز ،پس از آنكه بر اریكه قدرت تكیه زد ، آن را مذهب رسمی ایرانیان گردانید از آن تاریخ مردم این شهر مذهب تشیع اختیاركردند وكنون نیز بدان مذهبند. به هر حال شیعیان اردبیل امام دوازدهم راحی وغائب می دانند و معتقدند پس از آنكه به امر خدا ظهوركرد دنیا را پر از عدل و داد خواهد كرد.
تعلیم وتربیت از لحاظ تاریخ ، با پیدایش خود بشر تعلیم تربیت نیز آغاز گشته است با این تفاوت كه با وجود وحدت هدف ، محتوای این دوكلمه در هر دوره ای با دوره های دیگر متفاوت بوده است. ما در همان سده های اولیه اسلام به نام دانشمندانی از اردبیل برمی خوریم كه نه تنها درمحدوده آذربایجان نشر علم و دانش می نموده اند بلكه برخی از آنان ، مثل ابوجعفر بن محمد اردبیلی از حافظان بنام قرآن بوده اند آنچه دركتابهای تاریخ در باب مدارس قدیم این شهر به چشم می خورد حكایت ازآن دارد كه اردبیل در دوره های بعد نیز از مراكز مهم تعلیم و تربیت و علوم قدیمه بوده و مخصوصاً در زمان شیخ صفی الدین وفرزندانش رونق زیادی داشته است. به هر تقدیر شیوه تعلیم وتعلم قرنها در اردبیل به صورت متد قدیمی بوده وخانقاهها ومساجد و مدارس علوم دینی و مكتبخانه ها به عنوان عمده ترین مراكز آموزشی به شمار می آیند. تغییر شرایط جهانی وگشوده شدن باب علم و دانش در غرب كه حاصل رنسانس دركشورهای غربی بود شیوه آموزشی را تغییر بنیادی داده وآن را از هر جهت دگرگون كرد ایجاد مدارس جدید بابرنامه های آموزشی علوم ریاضی وتجربی وجغرافیا و جامعه شناسی و تشكیل دانشگاههای بزرگ و انجام تحقیقات و پژوهشهای وسیع علمی راه جدیدی را برای پویندگان دانش بشری گشود. با وجود اینكه تقریبا پنجاه سال پس از تاسیس دارالفنون درتهران اولین سنگ بنای مدرسه جدید در اردبیل به نام مدرسه نصریه توسط محمد ولیخان تنگابنی گذاشته شد ، اولین فعالیت آموزش عالی درشهرستان اردبیل از سال ۱۳۵۷ آغاز به كاركرد كه از آن زمان تا كنون دانشگاه پیام نور واحد اردبیل و دانشگاه آزاد واحد اردبیل و دانشگاه محقق اردبیلی و علوم پزشكی در رشته های مختلف و هم چنین ایجاد دانشگاهها درشهرستانهای تابعه براعتلای علم ودانش دراردبیل گام برمی دارند.
سوگواری های مذهبی
شاخسه ی
یك ماه قبل از حلول ماه محرم به خصوص از فردای عید قربان با تشكیل دسته های شاه حسینی ، كه در محل به شكل “شاخسه ی” عنوان می شد مراسم آغاز می گشت تقریبا یك ساعت از شب گذشته ، با دستور رئیس شاه حسینی ها صف بسته می شد در حالیكه حاضرین چوبدستی را مثل شمشیر در دست راست می گرفتند دست چپ را از پشت بركمر نفر سمت راست قرار می دادند و به این طریق صف فشرده و مرتبی به وجود می آوردند. صف مردان به صورت محیط دایره بزرگی درآمده ودر جواب اشعار و ابیاتی كه رئیس دسته با آهنگ تحریك كننده ای می خواند همه كلمه شاه حسین را كه به صورت شاخسه ی تلفظ می كردند اشعار سردسته كه بیشتر جنبه حماسه داشت آمادگی گویندگان را برای فداكاری در راه حضرت حسین بن علی بیان می داشت وآهنگ هیجان انگیز وحركت پای افراد نیز با آن موزون بود. اجرای این مراسم هم اکنون در اردبیل منسوخ شده است.
طشت گذاری در اردبیل
از مراسم دیگر عزاداری كه خاص اردبیل است یكی هم طشت گذاری در مساجد وتكایا است. سه روز به آغاز محرم مانده طشت گذاری آغاز می شد و روز اول محلات بزرگتر اقدام به طشت گذاری می كردند و این سنت امروز نیز معمول است هر یك از محلات چند روز پیش دعوتنامه ای برای علما وبزرگان می فرستادند و از آنها برای طشت گذاری دعوت می كردند و چون این مراسم بعدازظهر صورت می گرفت از اینرو شركت طبقات نیز میسر می شد. طشتها را از چند روز پیش از طشت گذاری تمیز می شستند و در جائی از مسجد آماده حمل به مسجد می كردند. حمل طشتها به این طریق بود كه دسته سینه زنان و زنجیر زنان به محلی كه طشتهای محله در آنجا بود می رفتند و ریش سفیدان وكسانی كه حامل طشتها بودند آنها را بر دوش گرفته و جلوی دسته حركت می كردند چون طشتها به مسجد می رسید آنگاه طشتها را در جای مخصوص خود، كه غالبا طاقچه بزرگی با سقف ضربی بود می گذاشتند و بلافاصله آنها راپر از آب میكردند. قرائت فاتحه كنار طشت در بعضی از مساجد تشریفات و شان مخصوصی داشت در بین مساجد اردبیل فاتحه مسجد جامع به ویژه در شب عاشورا ، معروفیت زیادی داشت ودعای آن به وسیله خانواده سید احمد حسینی و پدران او خوانده می شد.
تشریفات حركت یك دسته در خیابان
جلوتر از همه و در پیشاپیش دسته بیرق محله حمل می شد این بیرق نماینده آبرو و احترام محله و شعبات آن است. بعد ازآنها ریش سفیدان محله و بین این علمها ، طبل زنها وسینه زنها و زنجیر زنها قرار دارند هر یك از محلات و شعبات تابعه آن چنین دسته ای تشكیل داده و در آنروز معین پشت سر هم به سمت بازار حركت می كنند. وقتی دسته جلوی مسجد محله دیگری می رسد بزرگان و ریش سفیدان آن محله در حالیكه بیرق محله را همراه دارند ، به استقبال می آیند طبل و شیپورزنان دراین لحظه از طرف دسته نسبت به محله ای كه وارد می شوند ادای احترام می كنند و باآهنگ خاصی سلام می گویند. هر یك از دودسته زنجیرزنها و سینه چیها پس از ورود به میدان جلوی مسجد به ترتیب نوحه خوانی وعزاداری می كنند وپس از پایان آن از طرف محله ای كه وارد آن شده اند با چای و شربت پذیرائی شده آنگاه با آهنگ طبل وشیپور به طرف محله دیگر حركت می كنند.
تاسوعا ومراسم شمع گذاری
روز نهم محرم یعنی تاسوعا مراسم دیگری دارد در این روز اردبیلیان در۴۱ مسجد شمع روشن می كنند. این شمعها نذری است و معمولا اشخاص برای برآورده شدن حاجات خود چنین نذری می نمایند. وقتی افراد چنین دسته ای به مسجدی می رسند در كنار طشت آن در ظرفهای مخصوص شمع سوز ، شمع ها را روشن می كنند و از طشت می بوسند وحاجت خود را طلب می كنند وقتی كه آفتاب غروب می كند در بیشتر مساجد مردم و دسته های شمع گذار در كنار طشت گرد می آیند و فاتحه می خوانند.
عاشورا در اردبیل
روز عاشورا اردبیل نمای حزن انگیزی دارد ترتیب داخلی دسته ها امروز نیز رعایت می گردد. ولی در گذشته اجزای دیگری هم بر آنها اضافه می شدكه امروز متروك یا ممنوع میباشد و آنها اسرا ، كه دختربچه هائی بودندكه لباس سیاه برآنها میپ وشانیدند و بر شترهائیكه روی آنها فرشهائی می انداختند سوار می كردند وخاطره اسیران كربلا را زنده می نمودند و دیگری قمه زنها ، جوانان ومردانی بودند كه برای برآورده شدن حاجات خود در این روز قمه زدن برسر خود را نذر می كردند وبالاخره شبیه گردانها نیز كسانی بودندكه درآن روز با پوشیدن لباسهای مخصوص صحنه هائی را به صورت جنگ عاشورا در میدانگاههای جلوی مساجد ترتیب می دادند بیشتر شبیه ها مربوط به سرگذشت خود امام حسین درمیدان كربلا بود پایان این صحنه ها ، قمه زنان خود را به وسط میدان می انداختند وبا قمه های تیزی كه در دست داشتند بر سر خود مینواختند. ولی قمه زدن وشبیه درآوردن در سال ۱۳۱۰ خورشیدی از طرف دولت ممنوع گردید. مراسم عاشورا معمولاً حوالی ساعت یك بعد از ظهر پایان می یافت ولذا دسته ها به هم می خورد و هركسی برای صرف ناهار می رفت شب یازدهم شب شام غریبان خوانده می شد اول شب مردم در مساجد جمع می گشتند ودر حالی كه چراغها را خاموش میكردند عزاداری می نمودند. سخنگویان و نوحه خوانان غالبا درباره احوال حرم سرای حضرت حسین بن علی و عیالات و اطفال آن حضرت در چنین شبی مطالبی می گویند.
عزاداری شاخسی روستای اندبیل
عزاداری‌ها در هر روستایی با آداب و سنن همان روستا انجام م
ی‌شود، اما در روستای اندبیل خلخال این عزاداری با سبک خاصی انجام میشود.
اهالی روستای اندبیل عزاداری‌های سید و سالار شهیدان را به سبک خاص خود برگزار می‌کنند. مراسم عزاداری «شاه حسین» که در زبان محلی «شاخسی» گفته میشود و صدها سال در روستای اندبیل خلخال پیشینه تاریخی دارد با آداب و سبک خاصی انجام میشود که اهالی روستا با به دست گرفتن چوب‌دستی‌هایی و تکرار مضمون‌هایی در خصوص عاشورا و محرم به عزاداری می‌پردازند.
هماهنگی برگزاری این مراسم جلوه خاصی به مراسم «شاخسی» اندبیل بخشیده و اهالی شهر خلخال نیز به علت نظم در عزاداری «شاخسی» اندبیل در آن شرکت می‌کنند. هر روز که از ماه محرم می‌گذرد بر جمع عزاداران در میدان روستا اضافه شده و هر شب دسته عزاداری «شاخسی» بزرگتر و بزرگتر میشود به‌طوری که میدان منتهی به مسجد روستا مملو از اهالی میشود. طبق رسم خاص دسته‌های عزاداری «شاخسی» از مساجد دیگر و عباسیه اندبیل به‌سوی مسجد جامع آمده و عزاداران مسجد جامع از آنها به گرمی استقبال می‌کنند.
پس از اینکه مراسم «شاه حسین» آغاز میشود دسته‌های حاضر یک‌صدا ندای لبیک یا حسین و اسم ائمه اطهار را تکرار کرده و در محوطه مسجد به عزاداری می‌پردازند. اهالی روستای اندبیل که ساکن سایر مناطق کشور هستند هم به دلیل شکوه عزاداری در روستا تا روزهای هفت و هشت محرم خود را به روستا رسانده و در مراسم تاسوعا و عاشورا همراه اهالی زادگاه خود به عزاداری می‌پردازند. بعد از عزاداری‌ها نیز اهالی محل و عزاداران در مسجد حاضر می‌شوند. در روستاهای خلخال از اولین روز ماه محرم مراسم و احسانات و نذری‌ها از منازل و مساجد و حسینیه‌ها آغاز شده و مردم از سفره احسانات بهره‌مند می‌شوند. در سطح شهر ایستگاه‌های صلواتی از مردم در حین برگزاری مراسمات عزاداری پذیرایی کرده و تا ساعاتی از نصف شب این پذیرایی در خلخال ادامه دارد.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
زبان و گویش اردبیل
اردبیل با توجه به این که اقوام مختلف را در خود جای داده است دارای تنوع زبانی و گویشی فراوانی است که می تواند در نوع خود جالب باشد. با هم انواع زبان ها و گویش های رایج در اردبیل را بررسی می کنیم.
تاریخچه زبان منطقه
قبل ازمهاجرت آریاها به فلات ایران ، مردمی در این سرزمین زندگی می كردندكه بومی محل بودند و به زبان مخصوصی سخن می گفتند. آمدن آریاها را بدین نواحی از بیست تا چهارده قرن قبل ازمیلا د می داند ولی تحقیقات دیگری كه در این زمینه صورت گرفته است حكایت از آن دارد كه پنجهزار سال پیش قوم “اورارتو” كه محققان آنرا شاخهای از نژاد آریایی می دانند دراین ناحیه ، یعنی منطقه ای كه درجنوب كوههای قفقاز از ارمنستان تا كردستان و خلخال و سراب (در شرق وجنوب اردبیل ) واقع است ، زندگی می كردند. زبانها ی باستانی با آن كه دراصل و ریشه یكی بوده است به سه شكل پارسی قدیم ، اوستائی و پهلوی منقسم می دانند و بیشتر زبانهای كنونی ایران را شاخه های دگرگون گشته آنها می پندارند. زبان اوستائی از آن جهت كه اوستا ، كتاب دینی زردشت ، بدان نوشته شده است بزبان اوستائی معروف گشته است. این پیامبر ایران باستان از آذربایجان و به احتمال قریب به یقین از مغان اردبیل و دامنه های كوه سبلان برخاسته وكه همان زبان مادها بود به این ترتیب میتوان گفت كه زبان اوستائی قدیمترین زبان آریائی است كه احیاناً اردبیلیان باستان بدان سخن گفته اند چون مادها شكست خوردند زبان پارسی ، بر اثر تسلط هخامنشیان ، در آذربایجان نفوذ یافت ولی ساكنان این منطقه باز زبان پیشین خود راحفظ كردند وحتی در عهد سلوكیها و اشكانیها وساسانیها نیز بزبان آذری ،كه همان زبان مادی آمیخته با لغاتی از زبان بومیان پیشین بود سخن می گفتند.
زبان تركی
زبان تركی رهاورد تركان است كه با نفوذ تدریجی آنها در این منطقه كم كم رایج گشته است. طوایف ترك نژاد برای بدست آوردن مراتع و چراگاه بسمت ایران آمدند ولی با اقتداری كه دولتهای اشكانی و ساسانی داشتند اجازه ورود به ایران نمی یافتند چون ساسانیان منقرض شدند و درنتیجه قبایل ترك بداخل ایران نفوذ كردند.
رواج زبان تركی در آذربایجان قبل از سلطنت صفویان
بعضی ها چنین پنداشته اند كه شاه اسماعیل صفوی این زبان را رواج داد وآنرا زبان مردم آذربایجان نمود در حالیكه در زمان او بیش از یكصد سال ازآزادی وتوطن قزلباشها در آن نواحی می گذشت و لذا وقتیكه شاه اسماعیل قیام كرد زبان تركی بین مردم آذربایجان شایع بود و عامه نیز بدان سخن می گفتند.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
شکم گردی در اردبیل
اردبیل یکی از شهرهایی است که از لحاظ شیرینی و سوغات و غذا در ایران معروف است. در این مطلب قصد داریم برترین رستوران های این شهر را به شما معرفی کنیم تا در صورت سفر به این شهر حسابی به شکم خود برسید! با ما همراه باشید :
رستوران هتل ساوالان مشگین شهر
این هتل یکی از هتل های خوب و تر و تمیز استان اردبیل است که در شهر مشگین شهر، خیابان امام، روبروی پادگان شهید بیگلری قرار دارد. غذاهای این رستوران بسیار خوب می باشد .
کافه آرامیس اردبیل
نوشیدن قهوه در کنار گپ و گفت با دوستان، یکی از لذت بخش ترین تفریحات دنیاست. اونم وقتی که در “کافه آرامیس” باشید. اینجا بهترین پیشنهاد در شهر اردبیل، برای ساعت ها نشستن و مطالعه کردنه. جایی که انواع نوشیدنی های گرم و سرد، همراه با خوراکی های خوشمزه براتون سرو میشه و موقع پرداخت صورت حساب شوکه نمیشین چون قیمت هاش خیلی مناسب و با صرفست.
رستوران قربان اردبیل
در رستوران قدیمی قربان که به “حاجی قربان” معروف است ، می توانید لذیذترین غذاهای سنتی رو با قیمت های مناسب نوش جان کنید. اگر به دنبال پیشنهاد ویژه این رستوران هستید، کباب کوبیده مخصوص رو انتخاب کنید که از سه سیخ کباب کوبیده به همراه گوجه و فلفل کبابی شده و کره محلی تشکیل شده و در کاسه سرو میشود. جالب اینجاست که این رستوران یک روش پذیرایی جالب دارد که سرو چای بعد غذاست که توی کاسه های قشنگ گل سرخی براتون آورده می شود.
سفره خانه هزاردستان مشگین شهر
برای کسانی که عاشق قلیان هستند، اینجا گزینه خیلی خوبی می باشد، چرا که انواع قلیون میوه ای و سنتی رو با تنوع بیش از ۲۵ نوع می توانید اینجا سفارش بدهید.
کبابی حاجی بیوک اردبیل
اردبیل شهر کباب هاست و اینجا کباب اصیل ایرانی در تمام رستوران ها و کبابی ها ارائه میشه. “کبابی حاجی بیوک” در این شهر تاریخی، یکی از معروف ترین هاست. از بین انواع و اقسام کباب ها، کباب دنده گوسفند که در زبان ترکی به “قابرقا” معروفه، پیشنهاد ویژه کبابی حاجی بیوکه.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
خانه های تاریخی اردبیل
استان اردبیل پر است از خانه های قدیمی و تاریخی که با معماری های چشم نواز هر بیننده ای را به خود جذب می کند. در این مطلب به بررسی تعدادی از خانه های تاریخی استان اردبیل خواهیم پرداخت.
خانه حاج یوسف آقا صادقی
این خانه مجلل و باشکوه در کوچه راسته امام اردبیل قرار دارد. این عمارت در زمینی به مساحت ۱۴۵۰ مترمربع و با زیربنایی در حدود ۱۷۵۰ مترمربع ساخته شده است. از این عمارت در حال حاضر استفاده مسکونی نمی شود، ولی بنا از استحکام و سلامت کامل برخوردار است.
خانه های سنگی ویند
در دل کوهی در ویندکلخوران اردبیل، خانه هایی مرکب از اتاق های گوناگون کنده شده است. در پشته شمالی کوه رسوبی آبادی نیز خانه های بزرگ منظم و متعددی ساخته شده است. برخی از سفال های کشف شده از این خانه ها به دوره اشکانی تعلق دارند.
خانه سیدهاشم ابراهیمی
این خانه در کوچه شهیدگاه اردبیل قرار دارد و در حال حاضر مسکونی است. در متن دیوارهای جانبی این خانه بر کتیبه هایی، اشعار متعدد و آیه قرآن نوشته شده است.
خانه وکیل الرعایا
این خانه قدیمی در محله طوی اردبیل قرار دارد. عمارت وکیل الرعایا دارای ارزش تاریخی و هنری است که متاسفانه پس از فوت هاشم خان وکیلی آخرین فرد مقتدر خاندان وکیل الرعایا با خطر انهدام و تخریب روبه رو شده است. این خانه محل تجمع سران مستبد در جریان انقلاب مشروطیت بوده است.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
جاده اسالم به خلخال
طبیعت سرسبز اردبیل باعث شده است تا حتی جاده های بین شهری در این استان نیز جاذبه های طبیعی فوق العاده چشم نوازی را به وجود آورد. در این مطلب قصد داریم به معرفی جاده اسالم به خلخال یکی از زیباترین جاده های جنگلی ایران بپردازیم. با ما در اصفهان تور همراه باشید :
جاده اسالم به خلخال مسیری رویایی در شمال کشور است. این جاده با وجود اینکه تاکنون مورد توجه افراد زیادی قرار نگرفته، اما زیبایی نفس‌گیری دارد.
بر کسی پوشیده نیست که ایران جاذبه‌های گردشگری بسیاری دارد که طبیعت چهار فصل ایران نیز یکی از اصلی‌ترین دلایل این موضوع است. بسیاری از افراد در زمان‌های تعطیل، شهر‌های شمالی کشور را برای مسافرت انتخاب می‌کنند که منجر به بار ترافیکی سنگینی در مسیر‌های منتهی به شمال کشور میشود. اما در بین تمام بخش‌های پر ازدحام شمال، رویایی‌ترین جاده جنگلی ایران مورد توجه افراد زیادی قرار نگرفته و همین باعث شده است تا این مسیر همچنان رویایی باقی بماند و هر چه آرام‌تر به زندگی‌اش ادامه دهد. جاده اسالم به خلخال در بین مردم به رویایی‌ترین جاده جنگلی کشور شهرت دارد. این جاده‌ی ۷۰ کیلومتری از شهر اسالم در استان گیلان شروع و به شهر خلخال در جنوب استان اردبیل و بین استان آذربایجان شرقی و زنجان منتهی میشود.
به دلیل قرار گرفتن جاده اسالم به خلخال در منطقه شمالی کشور و استان گیلان و اردبیل، در اغلب فصول سال بارش باران در منطقه دیده میشود و به دلیل ارتفاع زیاد آن (در نزدیکی خلخال) دمای هوا نیز حتی در تابستان سرد است و باید لباس مناسب به همراه داشت. گردشگرانی هم که تصمیم دارند شب‌ها در این منطقه بمانند، باید لباس و تجهیزات کافی به همراه داشته باشند و البته در نزدیکی روستاها و بخش‌های عشایری چادر بزنند.
بخش‌های زیادی از این جاده را جنگل و درختان جنگلی به خود اختصاص می‌دهد و برخی رودخانه‌ها نیز در این مسیر وجود دارند که تماشای آنها خالی از لطف نیست.
اسالم بخشی از شهرستان تالش است که حدود ۱۰ هزار نفر جمعیت دارد. مردم شهرستان تالش به زبان تالشی و ترکی حرف می‌زنند و از محصولات آن میتوان به گلیم، سفال، محصولات دامی، چوب و کاغذ اشاره کرد. در اطراف تالش نیز جاذبه‌های گردشگری دیگری وجود دارد که میتوان به جنگل گیسوم و بخش‌های تفریحی آن اشاره کرد. گردشگرانی که از خلخال به سمت اسالم حرکت می‌کنند، با کمی رانندگی از جاده زیبای گیسوم و جنگل و ساحل آن نیز دیدن خواهند کرد. گفتنی است که بخش‌هایی از فیلم حضرت سلیمان نیز در مناطقی از اسالم ساخته شده بود و شهر اورشلیم را تداعی می‌کرد.
شهرستان خلخال نیز به دلیل نزدیکی به استان گیلان طبیعت زیبایی دارد که در فصل تابستان هم هوای خنکی دارد و همین موضوع یکی از دلایل مسافرت گردشگران در این فصل به خلخال است. از جمله جاذبه‌های گردشگری خلخال میتوان به تفرجگاه ازنو و پارک اللر باغی اشاره کرد. در زمستان برخی مسابقات ورزشی نیز در این منطقه انجام میشود. یکی دیگر از بخش‌های تفریحی خلخال، آبگرم گیوی است که در نزدیکی این شهر واقع شده و بر خلاف بسیاری از آبگرم‌های ایران که مملو از جمعیت هستند، آبگرم گیوی می‌‌تواند مکانی آرامش‌بخش برای سفر‌هایتان باشد.
جاده اسالم به خلخال که در این مقاله قصد پرداختن به آن را داریم، از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است. اگر از شهر اسالم این مسیر را شروع کنید، ابتدا با جاده‌ای پوشیده از درختان جنگلی مواجه خواهید شد که مسیر بسیار پیچ در پیچ و البته زیبایی دارد. با دور شدن از شهر اسالم و حدود یک ساعت رانندگی، منظره اطراف به دشت‌های سرسبز تغییر پیدا می‌کند و دامنه دید زیادی خواهید داشت.
بهتر است که در سفرتان به این جاده، حتما باک ماشین را در اسالم یا خلخال پر کنید، زیرا در این مسیر ۷۰ کیلومتری پمپ بنزینی وجود ندارد. طبیعت این جاده بسیار بکر و زیبا است و اگر قصد گذر از این مسیر را دارید، بهتر است زمانی را برای استراحت و کنجکاوی در جنگل‌های آن اختصاص دهید. به دلیل وجود دریای خزر در نزدیکی این جاده، همیشه شاهد رطوبت و مه در جاده هستیم و البته همین موضوع نیز ظاهر بسیاری زیبایی به آن بخشیده است. در این میان روستاها و مناطق عشایرنشینی وجود دارند که بسیار زیبا هستند و حتما آرزو خواهید کرد که کاش جای آنها بودید و صبح‌ها در منطقه‌ای به این زیبایی چشم باز می‌کردید. کلبه‌های کوچک، کندو‌های عسل، دشت‌های گل و موارد این چنینی دلایلی هستند که باعث میشود سفر به این منطقه لذت‌بخش‌تر باشد. البته پیشنهاد می‌کنیم در زمستان بعد از پرس‌و‌جو وارد این جاده شوید، زیرا به دلیل سرمای فوق‌العاده هوا در این منطقه، احتمال بسته بودن راه به دلیل بارش برف وجود دارد. اما در کل پیشنهاد میشود که در فصل بهار، تابستان و پاییز به آن سفر کنید. هنگام رانندگی به این نکته توجه داشته باشید که جاده کاملا پیچ در پیچ با دره‌های عمیق است و بهتر است آرام رانندگی کنید.
در ماه‌های اردیبهشت و خرداد، در این مسیر گل‌های شقایق زیبایی می‌رویند که جلوه خاصی به مسیر می‌بخشند و این زیبایی با حضور مه دو چندان میشود. در این مسیر دریاچه زیبایی به نام دریاچه نئور وجود دارد و گردشگران در سفرشان می‌توانند به بازدید از آن نیز بپردازند.
تور‌هایی برای گردش در این مسیر وجود دارند که افراد می‌توانند از طریق آنها به این منطقه سفر می‌کنند. البته در برخی از این تور‌ها باید مقداری از مسیر را نیز کوهنوردی کنید. مسیر کوهنوردی، مسیری در کنار جاده آسفاله است که مسیری مال‌رو به حساب میآید و اغلب مورد استفاده ساکنان روستاهای اطراف قرار می‌گیرد. برخی افراد نیز کل مسیر را کوهنوردی می‌کنند که به این افراد پیشنهاد میشود از سمت خلخال این مسیر را شروع کنند و به اسالم بیایند، زیرا در این حالت از ارتفاع ۲۱۰۰ متری به ۳۳۰ متری می‌روند و این موضوع به نظر راحت‌تر از بالا رفتن از کوه است.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
پل های تاریخی اردبیل
استان اردبیل با توجه به قدمت تاریخی خود دارای ابنیه تاریخی بسیاری است که یک نوع از این سازه های تاریخی پل های این استان می باشند. در این مطلب در اصفهان تور به معرفی پل های تاریخی اردبیل خواهیم پرداخت:
پل سامیان اردبیل
پل قدیمی سامیان روی رودخانه قره سو در ۱۵ کیلومتری اردبیل در مسیر راه شوسه اردبیل – گرمی قرار دارد. پل سامیان دارای شش چشمه بوده و منسوب به دوره صفویه است. مصالح ساختمانی آن، سنگ در پایه ها و آجر در طاق ها و مناره ها می باشد.این پل، نام خود را از روستای سامیان که در کنار آن قرار دارد، گرفته است. چهار میل یا مناره در چهارگوشه آن قرار دارد که برای راهنمایی مسافران در شب و در هوای نامساعد ساخته شده است
پل کلخوران اردبیل
این پل، روی رودخانه ای که از مرکز کلخوران می گذرد واقع شده و دارای سه دهانه با پایه های سنگی و طاق و دیواره آجری است. در بعضی قسمت های آن از سنگ قبرهای قدیمی استفاده شده که با توجه به نوشته های روی آن ها، بنای این پل مربوط به دوره صفویه است
پل سید آباد (پیر مادر) اردبیل
پل سید آباد روی رودخانه بالیقلی در اردبیل قرار دارد و منسوب به دوره صفویه است. مصالح ساختمانی آن سنگ، آجر، ملاط گچ و آهک است
پل یعقوبیه اردبیل
پل «یعقوبیه» روی رودخانه بالیقلی در اردبیل ساخته شده است. این پل پنج دهانه دارد و منسوب به دوره صفویه می باشد. مصالح ساختمانی آن سنگ در پایه ها و آجر در طاق ها است
پل ابراهیم آباد اردبیل
پل «ابراهیم آباد» روی رودخانه بالیقلی در اردبیل بنا شده است. این پل پنج دهانه دارد و منسوب به دوره صفوی است. مصالح ساختمانی آن سنگ در پایه ها و آجر در طاق ها با ملاط گچ و آهک است
پل ججین (داش کسن) اردبیل
این پل نیز با هفت دهانه روی رودخانه بالیقلیاردبیل بنا شده و به دوره صفویه مربوط است. پایه های آن سنگی، طاق هایش ضربی جناقیبوده و با آجر ساخته شده است. ملاط ساختمان پل گچ و آهک است
پل قره سو (زاغالان) اردبیل
پل قره سو (زاغالان) نیز روی رودخانه بالیقلی در اردبیل بناشده است. این پل هفت دهانه دارد و هم چون دیگر پل های این رودخانه، به دوره صفویهمنسوب است. پل «قره سو» را میر حمزه اردبیلی ننه کرانی متوفی به سال ۱۳۳۰ هجری قمریتعمیر و بازسازی کرده است.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
آداب و رسوم عید نوروز در اردبیل
مراسم ها و سنت هاي بسيار زيبا و پسنديده ي عيد نوروز هم يکي از اين آداب و رسوم مي باشد که گذشت زمان و به موازات آن پيچيده شدن شيوه ي زندگي و توسعه ي شهر نشيني روز به روز آن ها را کم رنگ تر کرده و يا بعضي مراسم را که از تقليدها و بدعت ها سرچشمه مي گيرند جايگزين آن ها مي کنند.
همه ي ميانسالان ساکن در ديار باستاني اردبيل هنوز به ياد دارند که تا حدود ۴۰ دهه قبل در روزهاي پاياني اسفند ماه عطر دل انگيزي کوچه و بازار اين سرزمين کهن و افسانه اي را فرا مي گرفت و خبر از رسيدن روزهاي بسيار زيبا ، خاطره انگيز و شادي را مي داد.
آن زمان ها در طول سال با ورق زدن تقويم مناسبت ها را رصد مي کرديم و از چندين روز قبل براي فرا رسيدن نوروز باستاني لحظه شماري مي کرديم تا در دنياي کودکانه ي خويش آرامش و زيبايي زندگاني را در کنار مادر بزرگان ، پدر بزرگان و يا والدين خودمان به معني واقعي تجربه کنيم.
با گذشت چندين سال از آن دوران هنوز نيز خاطرات شيرين و فراموش نشدني از شنيدن قصه هاي مادر بزرگ در شب يلدا ، پريدن از روي آتش در چهارشنبه سوري و چيدن سفره ي هفت سين و شروع ديد و بازديد ها در عيد باستاني نوروز را درذهن خویش داریم .
هنوز هم اينگونه مناسبت ها برايمان جذاب هستند ولي هر سالي که از عمرمان سپري مي شود به علت ماشيني شدن زندگي و مهمتر از همه جايگزين شدن بعضي فرهنگ ها و آداب و رسوم غير خودي و تقليدي از بيگانگان از شدت آن حال وهوا و شور و شوق وصف ناپذير دوران کودکي و نوجواني در اين مناسبت ها هم کاسته مي شود.
از سويي معصوميت کودکانه به عنوان مهمترين عامل در ايجاد شور و شوق به مناسبت فرا رسيدن اينگونه مناسبت ها در ميان کودکان و نوجوانان است چرا که کودکان در دنياي ساده و به دور از هرگونه دو رنگي و ريا روزگار سپري مي کنند و به اين مراسم ها و مناسبت ها فقط از جنبه ي عاطفي آن مي نگرند.
اين مراسم ها به مرور به عنوان قسمت جدانشدني از زندگي اجتماعي بشر در آمده اند و براي او از ارزش معنوي بسيار زيادي برخوردار هستند.
در تقويم سرزمين باستاني ايران به لحاظ پيشينه ي غني مذهبي و تاريخي آن از قرن ها قبل آداب و رسوم ، آيين ها و مراسم هايي گنجانده شده اند که همه ساله به شکل با شکوه توسط ساکنان اين ديار با برپايي مراسم ها و مجالس گوناگون برگزار مي شوند
چنين مراسم هايي به عنوان يکي از روزهاي ماندگار در زندگي مردم کارکردهاي گوناگوني دارند و همواره به شکل خاطرات شيرين در دفتر زندگي مردم اين سرزمين ثبت مي شوند.
آيين ها و سنن ويژه ي عيد نوروز که تا سال هاي نه چندان دور صفا بخش زندگي و تقويت کننده ي عواطف انساني مردم ديار کهن و افسانه اي اردبيل بود در همهمه ي ماشيني و پيچيده شدن زندگي سال به سال کم رنگ تر مي شوند.
ساکنان اردبيل از ديرباز با برگزاري آيين هاي ويژه اي که ريشه در افکار پسنديده آنان دارد ، عيد باستاني نوروز را گرامي مي دارند.
در زمان حاضر فقط نشانه هاي معدودي از اين آداب و رسوم در اردبيل باقي مانده اند و اگر نبودند پيرمردان و پيرزنان در بعضي خانواده هاي پايبند به سنت هاي فرهنگي به ويژه در روستاها ، همه ي اين يادگارهاي ارزشمند گذشتگان در اين خطه فراموش مي شدند.
سال خوردگان اردبيل مي گويند : تا چند دهه قبل مراسم عيد نوروز با ظاهر شدن افرادي موسوم به تکم و تکمچي در محلات شهر آغاز مي شد و مردم با مشاهده آن ها خود را براي استقبال از بهار و عيد آماده مي کردند.
اتکم عروسکي بود که به شکل حيواني چهار دست و پا از تخته مي ساختند و دست ها و پاهايش متناسب با بدن حرکت مي کرد.
تکمچي ها از دهه ي آخر اسفند ماه با حرکت دادن نمايشي تکم و جمع آوري هدايايي فرا رسيدن سال جديد را به مردم نويد مي دادند.
با نمايان شدن نشانه هاي عيد نوروز جنب و جوش و تحرک خاصي در خانواده ها پيدا مي شد و مردم به تهيه لباس هاي نو و خانه تکاني مي پرداختند.
شادروان ، باباصفري در کتاب ، اردبيل در گذرگاه تاريخ ، مي نويسد : با نزديک شدن نوروز اغلب خانواده هاي اردبيلي ظروف مسين خود را براي سفيد کردن به مسگران مي دادند و به ميمنت عيد چند کوزه آب خريداري مي کردند که اين دو از رسوم قبل از عيد در منطقه محسوب مي شدند.
به نوشته وي در آستانه عيد اسباب بازي هاي ويژه اين ايام به بازار مي آمد و در آن زمان که صنعت پلاستيک سازي وجود نداشت کودکان از اسباب بازي هاي سفالي به نام توتک و دولکه استفاده مي کردند.
ايکي از آيين ها و ايام به خصوص قبل از آغاز عيد نوروز در استان اردبيل مراسم شب چهارشنبه سوري مي باشد که نشانه هايي از آداب و رسوم ويژه ي آن هنوز نيز تا حدودي در بين ساکنان منطقه مرسوم است.
به گفته ي سال خوردگان اردبيلي روز چهارشنبه ي پايان سال از زمان هاي قديم در منطقه به گل چهارشنبه موسوم است زيرا همه خانه ها در اين روز مثل گل پاکيزه شده و بر خلاف چهارشنبه ي قبل از آن که به کول چهارشنبه يعني چهارشنبه ي خاکستر معروف است زيبا و شادي آفرين مي شوند.
از رسوم زيبايي که سال ها قبل در عصر چهارشنبه سوري در اين استان رواج داشت بردن هدايايي از سوي خانواده ها طي مراسم خاصي به خانه دختران شوهر رفته بود.
يک بانوي سال خورده ساکن اردبيل مي گويد : در اين روز هداياي خريداري شده را به همراه غذاي مخصوص در سيني بزرگي قرار داده و روي آن را با پارچه هاي رنگي تزيين و به خانه فرزندان دختر مي فرستادند.
در شب چهارشنبه سوري پس از صرف شام سفره ي مخصوص اين شب پهن مي شد که طبق رسم در اين سفره خشکبار ، شيريني و ديگر تنقلات قرار داده و با شمع هاي رنگارنگ که در آن زمان به شيوه ي خاصي در اردبيل ساخته مي شدند ، سفره را منور و مزين مي کردند.
شادروان بابا صفري در کتاب اردبيل در گذرگاه تاريخ مي نويسد : پسران جوان در اين شب کمربند هاي پارچه اي يا دستمال خود را از دريچه روشنايي اطاق همسايه و يا اقوام خود آويزان مي کردند و صاحب خانه بدون آنکه در صدد شناسايي آنان بر آيد هدايايي را به پارچه مي بست.
اين کار بيشتر توسط جواناني انجام مي شد که دختري را دوست داشته و به آرزوي ازدواج با او براي ‘ قورشاخ آتماق ‘ يعني دستمال انداختن به خانه ي دختر رفته و با اين نيت در باره آنچه که به دستمال يا کمربند آنان بسته مي شد تعبيراتي مي کردند.
برخي از افراد سال خورده در منطقه هنوز هم اعتقاد دارند که چون شنيدن سخنان بد و يا خوب در شب چهارشنبه سوري در زندگي فرد شنونده تاثير دارد ، در اين شب نبايد سخنان نا اميد کننده اي در ميان افراد خانواده رد و بدل شود.
در شب عيد اغلب خانواده هاي ساکن در منطقه غذاهاي مخصوصي متشکل از ماهي دودي ، گوشت قيمه ، مرغ و کوکو به همراه برنج که مي توان گفت بهترين شام آنان در طول سال مي باشد را تدارک مي بينند.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
آداب و رسوم مردم اردبیل
مردم اردبیل همانند دیگر استان های کشور دارای آداب و رسوم جالبی هستند که می تواند توجه گردشگران را به خود جلب کند. اردبیل با توجه به حضور قوم های مختلف در این شهر، از شهرهایی است که تمامی آداب و رسوم های اقوام مختلف در آن گرد هم آمده اند. قصد داریم در این مطلب شما را با برخی آداب و رسوم مردم اردبیل آشنا سازیم:
مراسم عروسى
پس از آنکه دخترى مورد پسند واقع مى‌شد مراسم خواستگارى انجام مى‌گرفت. نشانه قبول چاى شيرين بود. در اين مجلس مهريه و شرايط طرفين و تاريخ عقد معين مى‌شد . مراسم عقد پس از مراسم ‘شال اوزوک’ انجام مى‌گرفت. اوزوک به‌معنى انگشترى است .
دعوت براى عقد از مردان مسن و ميانسال صورت مى‌گرفت و عقدخوانى در خانه دختر به‌عمل مى‌آمد، اما مخارج آنرا خانواده پسر برعهده داشت. پيش از بردن عروس به خانه بخت جشنى مختص زنها برپا مى‌شد که هدف از آن دوخت لباس‌هاى عروس بود، که نمايش لباس‌ها و زينت‌آلات نيز در طى آن صورت مى‌گرفت. خوانندگان و نوازندگان زن در اين مجلس دعوت مى‌شدند و پذيرائى گرمى صورت مى‌گرفت . فرداى آن روز کسانى از خانواده داماد به‌همراه خياط به خانه عروس رفته و قسمتى از پارچه‌ها را بريده براى روز عروسى لباس مى‌دوختند. شبى که فرداى آن عروس به خانه داماد برده مى‌شد، حنا گجه گفته مى‌شد، که مخصوص دختران و زنان جوان بود، که دعوت مى‌شدند و با او به حمام مى‌رفتند و غروب برگشته در خانه عروس جشن مى‌گرفتند و به دست‌هاى عروس حنا مى‌بستند. جشن خانه داماد هم با شرکت پسران جوان برپا مى‌شد .
بردن عروس به خانه داماد بعد از غروب صورت مى‌گيرد. جهيزيه بعداظهر همان روز به خانه او برده مى‌شد و عروس را آرايش کرده و هنگام رفتن چادر به سرش مى‌کردند . يک نفر ‘ينگه’ همراه آنها مى‌شد تا آداب و مراسم حجله رفتن را به عروس بياموزد و از او مراقبت کند. در خانه داماد شام تهيه مى‌شد و از بستگان دعوت به‌عمل مى‌آمد. داماد سه تا سيب به پشت عروس مى‌زد و به سر او نقل و نبات مى‌ريخت و پول نثار مى‌کرد. در مدخل راهرو طشت مسين گذاشته تا عروس از روى آن بگذرد و مثل مس محکم بماند .
فرداى شب عروسى مادر عروس براى ناهار ‘قويماق’ مى‌فرستاد و براى شام از خانه پدرش ترک‌پلو مى‌آوردند، که داراى تشريفاتى بود و دراين مراسم جمعى از نزديکان دعوت مى‌شدند .
عروس از ساعت ورود روى خود را از ديگران مى‌پوشانيد و روز اول هر يک از کسان داماد چيزى به‌وى هديه مى‌دادند تا چادر از سر بردارند. آنرا ‘وزآشدي’ يعنى رونما مى‌گفتند. پس از پايان مراسم عروس و داماد به‌قصد بازديد به خانه‌هاى دوستان و کسان خود مى‌رفتند. و سپس نوبت اياغ آشوى بود که عبارت بود از مهمانى‌هائى که خويشان به افتخار آنها ترتيب داده و از خانواده‌هاى طرفين نيز دعوت مى‌کردند .
تکم و تکمچى
تکم شيطانکى است به‌شکل حيوان از تخته که با پارچه‌هاى رنگين و تکه‌هاى آينه آنرا زيبا مى‌کردند و از زير شکم بر انتهاى چوب نازکى متصل کرده و اين چوب را از سوراخى در وسط صفحه تخته‌اى عبور مى‌دادند و به آسانى در آن سوراخ بالا و پائين مى‌رفت .
تکمچى يعنى صاحب تکم آنرا به‌حرکت درآورد. و در نتيجه صدائى به‌وجود مى‌آورد که خوش‌آيند است و به‌همراه آن تصانيفى نيز مى‌خواند که درباره عيد و بهار است . تکمچى‌ها از حدود يک ماه به عيد مانده پيدا مى‌شوند و به در خانه‌ها رفته و رسيدن بهار را مژده مى‌دادند .
با يرام پائى
با يرام پائى يعنى سهم و حصه عيد، از طرف کسان دخترى که تازه ازدواج کرده فرستاده مى‌شد. شام در مجموعه‌هاى مسى بزرگ چيده مى‌شد و هر غذا در ظرف جداگانه قرار مى‌گرفت. بر روى آن سرپوش مسى و روى آن روپوش مخملى يا ترمه يا زرى بسيار زيبائى قرار مى‌دادند و حمال غذاها را در خانه موردنظر مى‌گذاشت و مجموعه و روپوش و سرپوش را با خود برمى‌گرداند .
چهارشنبه‌سورى
در اردبيل سابقاً چهارشنبه‌سورى را ‘گل چهارشنبه’ مى‌گفتند، زيرا همه خانه‌ها مثل گل تميز گشته بود. با گذشت ظهر سه‌شنبه آخر سال در کوچه و بازار صداى ترمه و بمب آغاز مى‌شد و اندکى پس از غروب خورشيد، بوته‌هاى گون و خار در حياط يا پشت‌بام آتش زده مى‌شد و بعد از صرف شام سفره چهارشنبه‌سورى گسترده مى‌گشت. شب چهارشنبه‌سورى فالگيرى نيز ديده مى‌شد و دخترها در اوايل شب بر پشت در خانه‌هاى خود ايستاده و سخنان رهگذران را گوش کرده و تعبير و تفسير مى‌کردند. پسران جوان کمربندهاى پارچه‌اى يا دستمال خود را از پنجره اتاق همسايه يا کسان خود به درون انداخته و صاحبخانه مقدارى آجيل يا شيرينى در گوشه آن قرار داده و به‌طرف صاحب او مى‌انداخت .
اعیاد مذهبی
عيد فطر و عيد قربان
در اردبيل عيد فطر و عيد قربان بدون تشريفات است و ديد و بازديدها در اين ايام مخصوص مصيبت‌ديدگان مى‌باشد. اگر در مسجد يا محل ديگرى نماز سيد برگزار شود کسانى در آن شرکت مى‌نمايند، معمولاً اين نماز در بيابان يا جاى بى‌سقف خوانده مى‌شود. رسم قربانى کردن در روز عيد قربان نيز مانند مناطق ديگر سرزمين ايران در اردبيل انجام مى‌شود .
مبعث و عيد غدير
در اين روز که روز سادات گفته مى‌شود، به‌روى احترام و عرض تبريک به خانه سادات مى‌روند
سوم شعبان
اين روز که روز ولادت حضرت حسين‌بن‌على است از جمله اعياد مذهبى در اردبيل است. در اين روز ديگر اعياد مذهبى مهم بازار و مغازه‌ها آذين‌بندى مى‌شود .
نيمه شعبان
در اين روز يعنى روز ميلاد حضرت حجة‌بن‌الحسن امام دوازدهم چراغانى و آذين‌بندى مفصل در بازار و خيابان‌ها صورت مى‌گيرد .
سوگوارى‌هاى مذهبى
يک ماه پيش از فرا رسيدن ماه محرم با تشکيل دسته‌هاى شاه‌حسيني، که در محل به‌شکل ‘ شاخسه ‘ عنوان مى‌شد، مراسم آغاز مى‌گشت. حدود يک ساعت از شب گذشته، با دستور رئيس شاه حسينى‌ها صف تشکيل مى‌شد و حاضرين چوب‌دستى را مثل شمشير در دست راست مى‌گرفتند و دست چپ را از پشت بر کمر نفر سمت راست قرار مى‌دادند و صف مرتب و فشرده‌اى به‌وجود مى‌آوردند. صف مردان به‌شکل دايره بزرگى درآمده و در جواب اشعار و ابيات رئيس دسته که با آهنگ خوانده مى‌شد، همه که شاه‌حسين را به‌صورت ‘شاخسه ‘ ادا مى‌کردند. اشعار که جنبه حماسى داشت آمادگى حاضرين را براى فداکارى در راه حضرت حسين (ع) بيان مى‌داشت . اين مراسم امروزه در اردبيل منسوخ شده است.
طشت‌گذارى
يکى از مراسم سوگوارى در اردبيل طشت‌گذارى در مساجد و تکايا است، که سه روز به آغاز محرم آغاز مى‌شد. هر يک از محلات چند روز پيش دعوت‌نامه‌اى براى علما و بزرگان مى‌فرستادند و از آنها براى شرکت در اين مراسم دعوت مى‌کردند . طشتها را در جائى آماده مى‌کردند. دسته سينه‌زنان و زنجيرزنان به محلى که طشت‌هاى محله در آنجا بود مى‌رفتند و آنها که حامل طشتها بودند آنها را بر دوش گرفته و جلوى دسته حرکت مى‌کردند و زمانى‌که به مسجد مى‌رسيدند، آنها در محل مخصوص خود که معمولاً طاقچه بزرگ يا سقف ضربى بود مى‌گذاشتند و پر از آب مى‌کردند. قرائت فاتحه کنار طشت صورت مى‌گرفت که تشريفات خاصى داشت. اين سنت امروز نيز معمول است .
مراسم شمع‌گذارى
اين مراسم روز نهم محرم يعنى تاسوعا اجراءِ مى‌شود و اردبيليان در ۴۱ مسجد شمع روشن مى‌کنند. اين شمعها نذرى است. وقتى آفتاب غروب مى‌کند در بيشتر مساجد مردم و دسته‌هاى شمع‌گذار، کنار طشت گرد آمده و فاتحه مى‌خوانند
عاشورا
در روز عاشورا دسته‌ها با ترتيب خاصى قرار مى‌گيرند که در گذشته اجزاى دسته‌ها بيش از امروز بود. اسرا را که دختر بچه‌‌هائى با لباس سياه بودند، بر شترها که فرش روى آنها قرار داشت. سوار مى‌کردند و خاطره اسيران کربلا را زنده مى‌نمودند. قمه‌زن‌ها نيز، از ديگر افرادى بودند که براى برآورده شدن حاجات خود بر سر قمه مى‌زدند. شبيه‌گردان‌ها نيز در آن روز با پوشيدن لباس‌هاى مخصوص صحنه‌هائى را در ميدان‌گاه‌هاى جلوى مساجد ترتيب مى‌دادند . در پايان مراسم قمه‌زن‌ها عاشورا ساعت يک بعد از ظهر پايان مى‌يافت و شب يازدهم، شب شام غريبان خوانده مى‌شد که مردم در مساجد جمع مى‌شدند و چراغها را خاموش مى‌کردند و عزادارى مى‌کردند .
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
آشنایی با شهر اردبیل
استان اردبیل یکی از استان های خوش آب و هوا و سرسبز کشورمان است که سالانه مقصد بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی می باشد. در این مطلب در اصفهان تور قصد داریم بیشتر با استان اردبیل آشنا شویم:
اردبیل کجاست؟
استان اردبیل با وسعتی معادل ۱۷۹۵۱.۴ کیلومترمربع به لحاظ وسعت حدود ۰۹/۱ درصد مساحت كل كشور را به خود اختصاص داده است. این استان به مركزیت شهر اردبیل ۹ شهرستان، ۱۹ شهر، ۲۱ بخش، ۶۳ دهستان و ۲۲۱۸ آبادی هست. شهر اردبیل در شمال غربی ایران بین مختصات جغرافیایی ۳۷.۴۵ تا ۳۹.۴۲ عرض شمالی و ۴۸.۵۵ تا ۴۷.۳ طول شرقی از نصف النهار گرینویچ واقع شده است.
شهر اردبیل برای اولین بار به عنوان شهری کوهستانی و با عنوان آراتا بر روی لوحه‌های گلی سومریان در ۵۰۰۰ سال پیش در شهر نیپور باستان ثبت شده است. مورخان، نام اردبیل را واژه‌ای اوستایی می‌دانند که از دو کلمه ارتا (مقدس) و ویل (شهر) که معنی شهر مقدس را می‌دهد. بسیاری از مورخان اسلامی بنای این شهر را به فیروز پادشاه ساسانی نسبت می‌دهند و نام آن را بادان پیروز نامیده‌اند.
چنین به نظر می‌رسد که این شهر بیش از ۱۵۰۰ سال قدمت تاریخ دارد. در کتاب اوستا آمده است که زردشت پیامبر ایرانی در کنار رود «دائی یتا» که امروزه ارس نامیده میشود به دنیا آمد و در کوه سبلان کتاب خود را نوشت و برای ترویج دین خود، به شهر «باذان پیروز» رفت. عده‌ای به او ایمان آوردند و در این ناحیه جنگی بین زردشتیان و بت پرستان روی داد که در این جنگ زردشتیان بر همه روستاها و قصبه‌های اطراف اردبیل دست یافتند و به افتخار این پیروزی آتشکده‌ای در اردبیل بنا کردند که آثار آن هنوز در سه فرسنگی این شهر در دهکده‌ای به نام آتشگاه باقی مانده است.
با ظهور شیخ صفی‌الدّین و خاندان صفوی، اردبیل اعتبار ویژه‌ای یافت، به طوری که این شهر در زمان تیمور، دارالارشاد و در زمان سلاطین صفوی با عنوان دارالامان از جایگاه خاصّ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی برخوردار گردید. حکومت صفوی بسیاری از هرج و مرج‌ها را که در ایران وجود داشت، برانداخت و یک حکومت دینی و مذهبی را پایه گذاری کرد که به گفته بسیاری از کارشناسان تاریخ، تشکیل دولت یکی از مهم‌ترین وقایع تاریخ ایران به شمار میآید.
اقلیم و آب و هوای اردبیل
این شهرستان به عنوان یکی از مناطق سردسیر ایران و استان بین پنج تا هشت ماه از سال سرد است. بارندگی نیز در تمام فصول وجود دارد، ولی شدت آن در بهار و پاییز بیشتر است. شهرستان اردبیل متأثر از ارتفاعات کوهستان‌های سبلان، طالش و بزغوش است که این عوامل طبیعی سبب محصور شدن آن شده‌اند. بیشتر زمین‌های این بخش از استان ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارند. آثار فرعی آتشفشان سبلان به صورت چشمه‌های معدنی آب گرم سرعین و سردابه ظاهر شده است. این شهرستان دارای زمستان‌های بسیار سرد و تابستان‌های معتدل است. متوسط درجه حرارت آن در حدود هفت درجه سانتیگراد است. وجود کوهستان‌های سبلان، طالش و بزغوش، تأثیر بخارهای دریای خزر و بادهای سرد شمالی و وجود جنگل‌های شمال و شرق آن در میزان بارندگی و نوسان دمای شهرستان اردبیل بسیار مؤثر است. تعداد روزهای یخبندان سالانه در نواحی مركزی و جنوبی استان بیشتر از مناطق شمالی است و در نقاط مرتفع و برف گیر استان، تعداد روزهای یخبندان به حدود ۶ تا ۸ ماه در سال هم می‌رسد. متوسط مجموع بارندگی سالانه ۹/۳۳۳ میلی‌متر است، میانگین سالانه دمای هوا در بین ۹/۷ تا ۲/۱۵ درجه سانتی گراد در نوسان است.
جمعیت و زبان مردم اردبیل
سال ۱۳۹۰ خورشیدی بالغ بر ۴۸۵۱۵۳ بوده است که از این جهت، هفدهمین شهر پرجمعیت ایران به شمار می‌رود. بر پایه‌ی همین آمار از مجموع جمعیت شهر اردبیل ۲۴۶۶۱۸ نفر را مردان و ۲۳۸۵۳۵ نفر را زنان تشکیل می‌دهند. همچنین شمار خانوارهای این شهر بالغ بر ۱۳۵۴۳۴ خانوار بوده است
در دوره صفویان نیز مردم این استان به زبان آذرى تكلم میكردهاند. با آمدن تركان به ایران و استقرار آنها در اردبیل كمكم زبان تركى در اردبیل رایج می‌گردد و از این زمان زبان تركى در این استان ماندگار میشود و تا امروز نیز باقى مانده است.
در گذشته زبان مردم اردبیل آذرى بوده است كه به مرور زمان با زبان فارسى و تركى آمیخته شده است و هم اكنون به جز در برخى از روستاهاى خلخال، اثرى از زبان آذرى وجود ندارد. مردم اردبیل در حال حاضر به زبان تركى تكلم می‌نمایند و زبان فارسى نیز در بین آنها رایج است. از این رو میتوان آنها را ذولسانین دانست. مكاتبات مردم و برنامه تحصیلات در مدارس به زبان فارسى انجام میشود و جوانان این استان با فارسى آشنایى كامل دارند.
