تشکوه؛ کوه سوزان خوزستان
یکی از جاذبه های عجیب و قطعا جالب استان خوزستان و حتی ایران کوه سوزان تشکوه در این استان است. این کوه از مدت ها قبل توجه زمین شناسان را نیز به خود جلب کرده و آزمایشات زیادی روی آن صورت گرفته است. با اصفهان تور همراه شوید تا بیشتر درباره این جاذبه عجیب بدانیم.
نمای تشکوه از کنار جاده به راحتی قابل دیدن است. این کوه سوزان و آتشین، گردشگران و مسافران بسیاری را به خصوص هنگام شب به سوی خود جلب میکند. این تپهها که صدها شعله رنگی آتش را در خود جای داده، چشم هر بینندهای را به خود خیره میکند. این حفرهها همچون چشمههایی هستند که جای آب سرد آتش گرم از درون آنها بیرون میجهد.
در امتداد روستای ماماتین در جاده رامهرمز – ابوالفارس در استان خوزستان تپههایی را کنار جاده خواهید دید که در شب سوزان و شعلهور هستند. زیبایی خیرهکننده این کوه آتشین هر گردشگری را که از این جاده عبور میکند، به خود میخواند. تشکوه یا کوه آتشین رامهرمز از جاذبههای گردشگری این شهر بوده و در فهرست میراث ملی نیز ثبت شده است. تش در زبان محلی به معنای آتش است و به دلیل همین شعلههای کوچک و بزرگ آن را تشکوه نامیدهاند. این کوه از گذشتههای دور تاکنون شبانهروز میسوزد.
به گفتهی کارشناسان زمینشناسی دلیل شعلهور شدن آتش کوه، گوگرد موجود در زمین و متصاعد شدن گاز طبیعی از عمق زمین به سطح است. گازهای هیدروکربوری از لایههای مختلف زمین عبور میکنند و از هر درز و شکافی در سطح زمین به بیرون نشت کرده و شعلهور میشوند؛ به طوری که هنگام شب، نور سوختن این گاز بیشتر دیده میشود. نکته جالب توجه این است که در مجاورت تشکوه به دلیل وجود گاز متصاعد شده در هوا نمیتوان آتش دیگری روشن کرد.
روشنی آتش این کوه در تاریکی شب جلوه زیبایی به منطقه میدهد به گونهای که تا به حال گردشگران بسیاری را در ساعات شب به سوی خود کشانده است. اما با وجود این جذابیت و شگفتی بیبدیل طبیعت، گردشگران برای رسیدن به این منطقه باید از مردم محلی کمک بگیرند، زیرا هیچ تابلویی برای نشان دادن این جاذبه گردشگری و نفتی خوزستان وجود ندارد.
غیر از تشکوه در نزدیکی شهر صنعتی امیدیه و منطقه آغاجاری هم کوهی وجود دارد که مردم محلی آن را کوه سوخته مینامند. از لابهلای خاک و سنگهای کوه سوخته زبانههای آتش بیرون میآید و دود سیاهی روانه آسمان میشود. تیرگی این دود باعث میشود تا فضای اطراف چشمههای آتش این کوه نیز سیاه رنگ به نظر برسد. کوه سوخته کوچکتر از تشکوه است و رنگ سیاهش آن را از سلسله جبال اطراف مجزا کرده است. در قله کوه در اثر زمین لغزش یا رانش زمین شکاف عمیقی وجود دارد که دهانه اصلی خروج گاز بوده و آتش از درون آن شعلهور است.
کوه سوخته امیدیه به دلیل شکل و شمایل ظاهری و آثار و شواهد هیدروکربوری در سطح زمین یک اثر ژئوتوریسمی ارزشمند و گرانبهای زمینشناسی است که نه تنها برای زمینشناسان، بلکه برای همه علاقهمندان به طبیعت جذاب و دیدنی است.
تشکوه و کوه سوخته از نظر مباحث زمینشناسی بسیار بااهمیت و مورد مطالعه کارشناسان این حوزه است. در سالهای اخیر که تشکوه در میان مردم شهرت بیشتری به دست آورده، به یکی از جاذبههای عجیب گردشگری استان خوزستان تبدیل شده است و هر سال گردشگران بیشتری را به خود فرامیخواند.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
جاذبه های گردشگری استان خوزستان
استان خوزستان با توجه به بافت تاریخی و قدمت خود در تاریخ و البته قرار گرفتن در نزدیکی مرز ایران دارای جاذبه های گردشگری بسیاری است که در این مطلب در اصفهان تور به آن ها پرداخته ایم.
مناطق و مسیرهای گردشگری استان به طور خلاصه و جمع بندی شده در جدول زیر اومده.غیر از خود اهواز که جاذبه هاشو گفتیم از اهواز به سمت هر کودوم از مناطق جاذبه هایی داره که تو جدول اومده.هر چند که همه جای ایران سرای ماست و همه جاش قشنگه ولی خوزستانو فراموش نکنید.
رديف | مبدأ سفر | مقصد سفر | مسير سفر | فهرست جاذبه ها |
۱ | اهواز | انديمشک | اهواز- شوش- دزفول- انديمشک | زيگورات چغازنبيل- قلعه شوش- پل قديم دزفول- ايوان كرخه- سد و درياچه پشت سد- مناطق حفاظت شده حيات وحش- بقاع متبرك حضرت دانيال نبی(ع) و امامزاده عبدالله(ع) |
۲ | اهواز | خرمشهر | اهواز-شادگان- آبادان- خرمشهر | مناطق عملياتی- شهادتگاه- بيمارستان صحرائی و جنگی- گلزار شهدا- پل های جنگی – غنائم جنگی- پالايشگاه، بندر و كشتيرانی- بازارچه مرزی- جزيره مينو- تالاب بين المللی شادگان- مقام خضر- مدارس تاريخی- روستای فنيخ در خرمشهر |
۳ | اهواز | بهبهان | اهواز-رامهرمز- بهبهان | شهر تاريخی ارجان- پل ديلميان- طاق نصرت ساسانی- قبر هرمز ساسانی- قلعه داوودلور |
۴ | اهواز | مسجد سليمان | اهواز-شوشتر- مسجدسليمان | آبشارهای شوشتر- بندميزان- بافت قديم- آتشكده- بردنشانده- چشمه آب معدنی- سد شهيد عباسپور- بقاع متبرك شيخ شوشتری و شيخ انصاری- قدمگاه امام زمان |
۵ | اهواز | ايذه | اهواز- باغملک- ايذه | منطقه ييلاقي ارتفاعات زاگرس- روستاي تفريحی مال آقا و امامزاده عبدالله- تالاب- غار اشكفت سلمان- سنگ نبشته كول فره- منطقه جانكی باغملک- مجسمه سوسن- امامزاده عبدالله باغملک- امامزاده ابراهيم (ع) ايذه |
۶ | اهواز | هنديجان | اهواز-ماهشهر- هنديجان | صنايع بزرگ پتروشيمی- بازارچه مرزی- خليج هنديجان- بافت تاريخی هنديجان |
شوشتر
بند میزان ۹ دهانه دارد که کف آنها کمی پایینتر از پایینترین سطح آب در رود خانه است. بند میزان در سال ۱۱۸۹هـ.ش. به وسیلۀ محّمد علی میرزای دولتشاه تعمیر یافت و باز در سال ۱۲۱۱هـ.ش. در اثر طغیان آب خراب شد. پیش از سال ۱۲۲۰ هـ.ش. نیزپل تعمیر گردید ، ولی در بهار ۱۲۲۱هـ.ش.آسیب دید .بند و پل در اثر سیلاب سال ۱۲۶۴ هـ.ش.نیز آسیب بسیار دیده است.
پل شادروان
پل شادروان یا پل شاپوری در حدود ۳۰۰ متری غرب بند میزان واقع است . به موازات پل سیمانی جدیدی که در ابتدای جادۀ دزفول قرار دارد ، آثار ۱۶ دهانۀ آبرو پل با طاق باقی مانده اند. همچنین ۸ دهانۀ بی طاق ، و چند طاق کوچک درطرفین طاق بزرگ ،ودو دیوار شمالی -ـ جنوبی که به صورت مورب بدنۀ اصلی پل را قطع می کر ده اند ،و هشت دهانۀپل کوچک که در ضلع شمالی باقی اند،و چند دهانۀ بی طاق ، باقی ماندۀ پل شادروان شوشتر است.عرض بی پایه های پل ۷ متر ، عرض دهانۀ آبرو پل ۸ متر ،و ارتفاع از کف رود خانه تا تاج پل حدود ۱۰ متر است.مصالح ساختمانی پل ،سنگ رود خانه ،سنگ قلوه،و ملاط گچ کهنه ، و از نوع مصالح ساختمانی بند های معروف به آسیوی رعنا در دزفول بر روی بستر رود خانۀ دز است.
در جبهۀ جنوبی پل شادروان آثار اتاقی کوچک و یک نیم ستون مربع مستطیل دیده می شود که یک ضلع آن باقی مانده و از سنگ تراش ساخته شده است .احتمال دارد این اتاق باز ماندۀ تأسیساتی باشد که برای محافظت و مراقبت از پل شادروان یا آب نهرداریان یا نظارت بر آب رود چهار دانگه ساخته شده بوده است.
بقعۀ امام زاده عبد الله
بعقۀ امام زاده عبدالله بربالای تلی در جنوب شهر شوشتر قرار دارد و دارای چشم اندازبسیار زیبایی است . ساختمان اصلی آن را به المستنصر بالله خلیفۀ عباسی نسبت می دهند. دربالای سردرحرم امام زاده عبدالله ، کتیبه ای به خط کوفی باقی مانده که تاریخ ۶۲۹هـ.ق. را دارد .این بقعه در گذشته دارای ساختمانهای جنبی چون مدرسه ، کتابخانه ، و مهمانسرا بوده است که به مرور زمان از بین رفته اند.
امام زاده عبدالله محل دفن یکی از فرزندان امام زین العابدین (ع) است.ضریح آن در زمان ناصر الدین شاه قاجار به سال ۱۲۷۰ هـ.ق. به سبک ضریح سازی اواخر صفوی ساخته شده است . این بنا گچ بریهای دوران قاجاریه را دارد و نقش سروها و شیشه کاری مرکز دایرۀ گنبد و حاشیه بندی آن جالب است.
در تاریخ ۲۸ دی ۱۳۶۹ هـ. ش. به اتفاق آقایان محّمد ابریشم کار و محمود کریمی از امامزاده عبد الله درشوشتربازدید شد.سقف بقعه ترک برداشته است ودر وضع بدی قرار دارد وایوانهای بقعه نیزدرحال نابودی اند. متولی بقعه درحال حاضرآقای سید حسین کلیدداراست .
تالاب شادگان
تالاب بینالمللی شادگان ۲۹۶ هزار هکتار مساحت دارد و از شمال به شادگان و خور «دورق» و از جنوب به رودخانهی بهمنشیر، از غرب به جاده دارخوئین و آبادان و از شرق به آبهای خورموسی محدود میشود.
سطح تالاب با گیاهان آبدوست چون لویی، چولان و گیاهان غوطهور پوشیده شده و محل بسیار مناسبی برای پذیرش پرندگان آبزی مهاجری است که در پاییز از شمال اروپا، کانادا و سیبری به این منطقه روی میآورند. در این تالاب انواع ماهیان آب شیرین و شور مانند بنی، شیربد، حمری، شانک، ماهیهای پرورشی و پرندگانی چون فلامینگو، حواصیل، لکلک، غاز وحشی، اردک، گراز و … زیست میکنند. تنها زیستگاه و محل زاد و ولد اردک کرکری در جهان این تالاب است و پرندگانی چون «گیلانشاه خالدار» و «اکراس آفریقایی» نیز از نمونههای بسیار کمیابی هستند که در این منطقه یافت میشوند. تالاب شادگان زیستگاه یک سوم از گونههای جانوری و گیاهی در معرض خطر نابودی است
هورها، باتلاقها
در استان خوزستان به علت ارتفاع پایین، در قسمتی از کرانهها به وسیله دریا و در سایر نقاط به واسطه جریان رودخانهها، باتلاقهای وسیعی به وجود آمده است که به واسطهی آب دائمی و زیاد به اسم «هور» معروفاند. هورالعظیم، هور مزرعه و الدورق از این جمله هستند.
هورالعظیم
هورالعظیم بزرگترین هور خوزستان از آبهای کرخ، دویرچ و قسمتی از آبهای اروند رود تشکیل شده است. این هور بزرگ که به طول یکصد کیلومتر و با عرص ۱۵ الی ۷۵ کیلومتر، از طرف غرب به وسیله رودخانه دجله، از طرف شرق به وسیله جلگه صاف ایران محدود شده است و در خاک عراق از طرف جنوب تا کنار دجله و از شمال تا چند کیلومتری شهر عماره ادامه دارد و در خاک ایران شهرهای بستان، سوسنگرد و هویزه کاملا در کنار این هور واقع شدهاند.
هورالعظیم محصول آب اضافی رودخانه کرخه، دجله، دویرچ اس، سراسر هور از نی پوشیده است. عمق آب در کنارههای هور کم است ولی تدریجا در وسط آن به چند متر میرسد، اکثر طوایف در داخل این هور مامن بسیار امنی برای خود تهیه میکنند که از بهم پیوستن نیها ساخته میشود. این طوایف اکثرا به پرورش گاومیش در هور و اطراف آن اشتغال دارند. حرکت در هور با راهنمایی اشخاص مطلع سهل و با قایقهای مخصوص انجام میگیرد.
رودها و چشمهها
خوزستان با وجودیکه آب و هوای گرمی دارد ولی بستر رودهای مهمی چون رودخانهی کارون و اروند، با قابلیت کشتیرانی در آنها و رودهای دیگری مانند زهره، جراحی – مارون، خور، نهرگاهی، بهره، شاهور، مرغاب، آب سوسن، آب شلا، ابوالعباس، اعلا، دره حراز (دمهلی)، بولاواس، صیدون، لیراب، رامهرمز و … است.
همچنین چشمههای آبگرم و معدنی عین خوش، دهلران، گراب، سیزنگر، گلگیر، هر کدام استفادههای درمانی متفاوتی دارند که تا کنون بهرهبرداری گستردهای از این چشمهها صورت نگرفته است.
فضاهای جنگلی
براثر تنوع آب و هوا نوع خاک، برخی از مناطق خوزستان را جنگلهای تنگ و بوتهزار، درختچه و درختان پوشانیده است. خوزستان در ادوار گذشته پوشش جنگلی انبوهتری داشته است. برخی سیاحان نوشتهاند که کرانههای کارون ما بین خرمشهر و اهواز با درختان تبریزی، گز و انواع دیگر کاملا مشجر بوده است. در دامنهی کوه سولک و کوه دزگه جنگل بزرگی از درختان بلوط، بادام جنگلی، بن و غیره وجود دارد. در کرانه رودخانهی کرخه جنگل وجود دارد و در دو طرف رودخانه دز درختان بزرگ و درهمی به چشم میخورد.
مسیر اکثر رودخانهها سراسر از درختان جنگلی گز پوشیده شده است. درخت سدر یا کنار از گیاهان خاص این منطقه است که از میوه، برگ و چوب آ ن استفاده فراوان میشود. درختان کهور،بده، خرزهره، استبرق و انواع اکالیپتوس نیز در خوزستان یافت میشود.
جنس درختان جنگلی بیشتر بلوط است. مراتع خوزستان از نوع مراتع قشلاقی نامرغوب است که در مناطق کوهستانی پوشش گیاهی غنی تری دارد.
در فصل بارندگی که از نیمه آبان شروع می شود و تا اواخر فروردین ماه ادامه مییابد، کم کم بر روی تپهها و زمینهایی که از خاک مناسب برخوردارند، گیاهان خودرو میرویند. در نواحی مرطوب جنس گیاهان از نوع گلسنگ، قارچ و خزه است. در نواحی غیر مرطوب انواع گیاهان بومی میروید. پوشش گیاهی در ارتفاعات شمال شرقی موجب گردیده که عشایر این منطقه به پرورش دام بپردازند. این منطقه به عنوان مراتع گرمسیری ایل بختیاری مورد استفاده قرار میگیرد. پوشش گیاهی شمال و شمال شرقی به صورت استپ کوهی و کوهپایهای است و درختانی از قبیل بلوط، بن،انجیر، بادام کوهی، کنار،سدر و بوتههایی از گون دارد.
مناطق حفاظت شده و حیات وحش
سواحل زیبای کشور، کوههای بلند و برف گیر، باتلاقها و نیزارها، جلگههای پست و گرم، اقلیم متفاوت و تضاد آشکاری را در محدودهای چنین تنگ به همراه داشته که موجب غنا و تنوع چشمگیر حیات وحش شده است.
در خلیج فارس بیش از ۲۰۰ نوع ماهی وجود دارد که از نظر تنوع و ذخیره پروتئین از بهترین و کم نظیرترین ذخایر حیات وحش کشور به حساب میآید.
از سوی دیگر پرندگانی چون غاز، مرغابی، مرغ نوک دراز، پلیکان، حواصیل اردک، لک لک، هوبره، مرغ میش فلامینگو و درنا که در سواحل جنوب و در میان هورها و نیزارها زندگی میکنند به غنای حیات وحش این نواحی افزودهاند. در صورت برنامه ریزی و ساماندهی این نواحی و جاذبههای دل انگیز و زیبای این باتلاق و هورها به قطبهای توریستی تبدیل میشوند.
پرندگان دریایی که همیشه نام و مکان زیست آنها اسرار آمیز، الهام بخش و رویایی بوده است،در سراسر استان پراکندهاند. پرندگان دیگری نیز مانند کبک، تیهو، باقرقره، قمری، سار، کلاغ سیاهو ابلق در لابه لای درهها و بیشهها و کشتزارهای این استان به وفور یافت میشوند. اگرچه از یکصد سال پیش به این طرف دیگر اهالی اطراف رودخانهها، هورها و کوهپایهها چندان وحشتی از شیرها و پلنگها ندارند و جانوران گوشتخواری از این دست کمیاب شدهاند ولی هنوز گوشتخوارانی چون گرگ، گربه وحشی،دله یا عروسک، گورکن، عسل خوار و کفتار در اطراف بیشهها، رودخانهها و درههای اطراف کوهها وجود دارندو ممکن است کسانی در لابه لای درختهای بادام کوهی، بلوط، توت این نواحی بتوانند سنجابهای ایرانی دم بلند، پرمو، دم فرفر و بدن قرمز حنایی را ببینند که در حال بیرون آمدن از حفره یکی از درختها هستند. گربه تیغی یا تشی جونده ایرانی و نیز انواع موشهای سیاه و موشهای دوپای ۵ انگشتی و سه انگشتی، خرگوش وحشی در گوشه و کنار این استان به چشم میخورد.
همچنین مناطق حفاظت شده «کرخه» و «دز» به دلیل اینکه زیستگاه گوزن زرد ایرانی و دارای بیشههای انبوه و بکر هستند ارزشهای جهانگردی دارند.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
آداب و رسوم مردم خوزستان
استان خوزستان یکی از استان های کشور است که هر ساله در زمان ییلاق و قشلاق ایل های مختلفی به آن وارد می شوند. همین طور با توجه به آب و هوا و آمیختگی سنت های ایرانی با اعراب این منطقه دارای آداب و رسوم خاصی است که در این مطلب در اصفهان تور قصد بررسی آن ها را داریم. با ما همراه باشید.
تناسب آب و هوائى با زندگى کوچنشينى موجب شده که در اين استان، بخشى از جمعيت به دامدارى پرداخته و به ييلاق و قشلاق بپردازند. بخش شمالى و شمال شرقى خوزستان شامل مناطق شوش، مسجد سليمان، دزفول، شوشتر، ايذه تا محدوده باغ ملک و جانکى در شمال رامهرمز محل زندگى ييلاقى ايلات بختيارى و بخشى از ايلات لرستان و ايلام مىباشد .
بخشى از عشاير اين استان اعرابى هستند که در طول تاريخ و بهمرور زمان از صحراى عربستان کوچيده و سالهاى دراز در خوزستان ماندگار شدند . زبان عشاير بومى عربى و عشاير مهاجر استان که فصل زمستان را در مناطق قشلاقى خوزستان مىگذرانند به زبان و گويش خاص (لري) سخن مىگويند . در بين شهرستانهاى استان خوزستان، شهرستان آبادان فاقد جمعيت عشاير قشلاقى است
خوزستان بهدليل دارا بودن ويژگىهاى آب و هوائي، از ديرباز تاکنون، مسکن ايلها و طايفههاى گوناگون بوده است. اقوام کوچنشين اين منطقه به سه دسته عمده لر – ترک و عرب تقسيم مىشوند . رعايت آداب و رسوم و شيوههاى قومي، از مسائلى است که شيخ يا رهبر در نظام عشايرى عرب بر آن تأکيد داشت.
مجالس سوگوارى با حضور و اعلام وى خاتمه مىيافت و در بقيه ٔ مراسم و سنن قومى نيز حضورى فعال داشت . در بين ايلات ايران، ايلى بهنام لرکى وجود داشته که گذشت زمان آنرا به پراکندگى کشانده است. لرکى به دو زبان ترکى و فارسى شکسته سخن مىگويند . عروسى در ايل لرکىها با شرط رضايت والدين امکانپذير است.
از روشهاى ازدواج در اين ايل همبهرى است. وقتى پدر دختر پسرى ندارد، به پسر خواستگار پيشنهاد مىکند همبهر شود؛ يعنى داماد سرخانه شود. اما کمتر پسرى حاضر به قبول ان مىشود . در بين لرکىها زن ارزش زيادى دارد. پس از ديد و بازديد خانواده پسر، مشاوره مىپردازند و دفعات بعد بهعنوان بازديد با سوغاتى به منزل والدين دختر مىروند و گاهى چند روز آنجا مىمانند.
سپس مراسم خواستگارى پيش مىآيد. در روز معينى پدر داماد بههمراه عدهاى از ريشسفيدان محل با لباسهاى رسمى سوار بر اسب با هدايائى نظير کلهقند، چاي، توتون، گوسفند به خانه عروس مىروند. خانواد ۀ عروس نيز به استقبال آنها رفته و مسافتى را پياده طى مىکنند. سپس غذا تدارک ديده مىشود. در صورت توافق خانواده عروس در پايان مجلس، قرار کاغذگيرانى (نامزدي) مىگذراد .
در مجلس نامزدى ريش سفيدان، معتمدين محل و ميرزا (نويسنده) در خانه پدر عروس حاضر مىشوند. جلسه مردان و زنان جداگانه است. در مجلس زنان شادى و بزن و بکوب برپا مىشود و دست و پاى عروس را حنا مىبندند. مردان هم مجلس گرمى دارند؛ يکى آواز مىخواند و يکى نى مىزند، بعد بزرگتر محل به ميرزا مىگويد که شروع کنيم و وسايل نوشتن حاضر مىشود و مهريه و شيربها و جهيزيه تعيين و ثبت مىشود.
حاضران کاغذ نامزدى را امضاء مىکنند و کف مىزنند که به آن ‘ کف مارکي’ (کف مبارکي) مىگويند. از آن بهبعد دختر نامزد پسر مىشود . پس از اين جلسه در صورت مناسب بودن فصل و آمادگى طرفين عروسى روبهراه مىشود. وگرنه چند ماهى صبر مىکنند که به آن بردبانه مىگويند . ۱۵ روز مانده به عروسى کمکم تدارک عروسى را مىبينند و گاهى نيز اينکار را ازچند ماه پيشتر آغاز مىکنند.
تا روز عروسى اين کارها انجام گيرد: سفيد کردن برنج، آرد کردن گندم، تهيه نان، خريد قند و چاى و توتون و تنباکو، تهيه هيزم، تهيه وسايل پخت و پز، تهيه ترکه جهت بازى مردان، دعوت تشمال (نوزانده ) ، دعوت قوم و خيش که هر يک مراسم مخصوص بهخود دارد. خداحافظى عروس از خانه پدر و آوردن عروس به خانه داماد نيز مراسم خاص خود را دارد . بردن جهيز عروس را ‘پشا’ مىنامند که شامل قالي، گليم، جاجيم، بالش، خورجين مىباشد. يکى دو هفته پس از عروسى خانواده عروس
، داماد عروس را به شام دعوت مىکنند. اين دعوت را ‘پاگشوني’ مىنامند.
آداب و رسوم مردم ایذه
رسوم تولد نوزاد
هنگام تولد
در گذشته برای جلو گیری از “آل”(نوعی جن که معتقد بودند به زائو آسیب می رساند) ،مک،قیچی و پنجه گرگ بالای سر زائو می گذاشتند .همچنین در روش دیگری پیازی را به سیخ میزدند و آن رادر کنار بستر نوزاد می گذاشتند .آنها این کار را برای جلوگیری از عوض کردن نوزاد توسط”از ما بهتران”انجام میداد ند.اجرت قابله معمولا لباس،مقداری پارچه و شیرینی بود. معمولا اسم اقوام نزدیک نوزاد را بر روی او نمی گذارند زیرا آن را بد شگون می دانند.اسامی افراد درگذشته را نیز به عنوان نام نوزاد تعیین نمی کنند.اسامی مذهبی نیز مرسوم است.در گذشته قبل از تولد نوزاد ،۲ نام تعیین میکردند تا درصورت پسر بودن یا دختر بودن نوزاد اسم او از قبل انتخاب شده باشد.
حمام زایمان
نوزاد را، ۳ روز پس از تولد ،به حمام میبرند.هفت روز پس از تولد نیز، هم نوزاد و هم زائو به حمام میروند.زائو قبل از حمام چهلم ، به نزد دعا نویس رفته،برای او دعای چله می گرفت.دعای چله بر را به پیراهن کودک می بستند.در حمام مقداری نمک در آب ریخته،ظرف آب را روی سر زائو و کودک میریزند.آنها معتقدند با این کار،چله کودک و زائو پریده شده،از ما بهتران و “آل” به آنها آسیبی وارد نمیکند.
دندان در آوردن کودک
بو دادن مقداری گندم و نخود، از کارهاییست که مادر کودک
هنگام دندان در آوردن او،انجام میدهد.نخود و گندم بو داده شده ،به همسایگان داده میشود.همسایگان پس از خالی نمودن ظرف،مقداری شیرینی یا پول خرد در کاسه می ریزند که به این رسم دونگو Dungo میگویند.
ختنه سوران
در گذشته کار ختنه را،دلاک(یا سلمانی ،پیرایشگر موی مردان)انجام میداد.این سنت در روستای باجول( در زمان انجام تحقیق) مرسوم بود.برای کودک به این مناسبت جشنی نیز بر پا میشود.نوازنده محلی موسیقی محلی (توشمال)مینوازد.پسربچه ،دامن قرمز رنگی میپوشد.اقوام به دیدن او می آیند و هر کدام پولی به او میدهند.دلاک نیز به صورت نقدی وجهی دریافت میکرد.
آداب و رسوم ازدواج
همسر گزینی
اصولا در جوامعی که دارای بافت اجتماعی و فرهنگی سنتی هستند، اجبارها ی اجتماعی در همه حوزه ها دیده میشود.ازدواج نیز از این قاعده جدا نیست.در هنگام همسر گزینی، پسرو دختری که در این جوامع زندگی میکنند، نگاهی نیز به محدودیتهای فرهنگی و اجتماعی انتخاب خود دارند.در مناطق بختیاری از گذشته این گونه اجبارها وجود داشته است.بدین شکل که والدین گزینه هایی را برای دختر یا پسر نشان میکردند و آنها کمتر می توانستند اعتراضی به این گزینه ها داشته باشند.اما امروزه با افزایش آگاهی والدین در مورد حق طبیعی دختر یا پسر در انتخاب هایشان ، افزایش سطح تحصیلات و افزایش سطح مراودات اجتماعی گزینه ها بیشتر شکل پیشنهاد دارند تا اجبار.البته چنانچه پسری انتخابی غیر از گزینه پیشنهادی خانواده داشته باشد،ممکن است با رفتارهایی مانند طرد شدن ،از سوی خانواده خود مواجه شود که این تنها مختص قوم بختیاری نیست.
در گذشته در جریان همسر گزینی رسمی به نام “ناف بران”مرسوم بوده است. بدین صورت که با به دنیا آمدن نوزاد دختر،ناف او را به نام پسر مورد نظر میبریدند و در عرف محلی میگفتند این دختر ناف بر فلانیست.بر این اساس در آینده بایستی با هم ازدواج میکردند.مردم محل نیز با دانستن این موضوع،هنگامی که دختر به سن ازدواج میرسید،به خواستگاری او نمی رفتند.
خواستگاری
خواستگاری را در اصطلاح محلی،کد خدایی Ka-xodaee میگویند.در جلسه خواستگاری بزرگان و ریش سفیدان هر دوطرف پس از گفتگو نظر خود را اعلا م مینمایند.در جلسه خواستگاری در موردمهریه و شیر بها،تاریخ عقد و عروسی و…بحث می شود. تمام توافقات جلسه مکتوب میشود.اعراب کلدوزخ به خواستگاری، xotibe میگویند.
مهریه بیشتر به صورت سکه یا زمین است.مهریه را پشت قباله نیز میگویند.شیربها به صورت نقد پرداخت میشود.خانواده دختر مقداری پول به آن اضافه میکنند و کمبود جهیزیه دختر را تامین میکنند.اعراب کلدوزخ به مهریه، Mahruneh میگویند.
درگذشته گاهی در عوض شیر بها،گاو و گوسفند یا گاومیش میدادند. در صورتی که داماد تمام وسایل زندگی را تهیه می کرد،مبلغ شیربهای پرداختی، کمتر تعیین می شد.
اسباب و اثاثیه ای که عروس از خانواده خود دریافت می کرد،قبل از روز جشن عروسی یا همزمان به خانه داماد برده میشد.رسم است چمدانی پر از اجناسی مانند دستمال،جوراب،حوله،پیراهن،زیر پیراهن،دستمال ابریشمی زنانه،برای پدر، مادر،خواهران،براداران،عمه ها،خاله ها،عموها،مادر بزرگ داماد برده میشود.
عقد و حنابندان- جشن عروسی
بعد از توافقات در جلسه خواستگاری،تاریخی نیز برای عقد تعیین میشود.والدین دختر و پسر (معمولا مادر عروس و چند زن از خانواده طرفین)به بازار رفته، خرید انگشتری حلقه،لباس کاملی برای عروس،کت و شلوار و کفش وساعت برای پسر است را انجام می دهند.
در روستاها برای عقد به ایذه می روند.معمولا والدین عروس و اقوام و ریش سفیدان نیز آنان را همراهی میکنند.تعداد نفرات دعوت شده معمولا شامل نزدیکان درجه یک عروس و داماد میشود.
در صورتی که داماد از لحاظ مالی هنوز آمادگی لازم را جهت برگزاری جشن عروسی نداشته باشد،بین عقد و عروسی فاصله می اندازند.گاهی این فاصله ممکن است تا ۱ سال هم به طول بیانجامد.
مقدمات عروسی معمولا ۲ تا ۳ روز طول میکشد. روزاول،حنابندان است.توشمال ها در این روز می نوازند.رقص و چوب بازی نیز در این روزها برپاست.در عصر روز حنابندان،خواهران داماد،سایر زنان واقوام خانواده داماد، در حالیکه توشمال پیشاپیش آنها می نوازد،به نزد عروس می روند.مقداری حنا نیز به خانه عروس برده میشود.هنگام شب ،حنای خیس شده را در بشقاب کوچکی قرار میدهند.خانواده داماد ،بشقاب حاوی حنا را به اطاقی که عروس در آنجا نشسته است برده،مقداری از آن را بر سر و دست عروس می گذارند. متقابلا همین کار را خانواده عروس انجام میدهند.آنها ضمن خواندن ترانه ای به سر داماد حنا میزدند.البته این کار امروز کمتر صورت میگیرد.
در این مراسم مضمون ترانه ای که میخوانند به این صورت میباشد:
خوزستان, حنابندان, فرهنگ زندگی
حنا حنا گل گل بند حنا
حنا حنا گل گل بند حنا
دوما حنا ایبنده ز شو تا صب ایبنده
ایر حنا نبنده ورق طلا ایبنده
معمولا جشن عروسی در خانه داماد برگزار میشود.البته امروزه بسیاری از مردم جشن عروسی را در تالارهای جشن بر گزار میکنند.در کنار آن هنگامی که عروس به خانه داماد برده میشود رقص و پایکوبی در آنجا انجام میشود.رسم است چنانچه کسی از اقوام عروس یا داماد فوت کرده باشد و از چهلم آنان نیز گذشته شده باشد،خانواده عروس یا داماد نزد آنها رفته، برای برگزاری مراسم از آنها اجازه بگیرند.
در روز عروسی ،تا هنگام ناهار نوازندگان توشمال مینوازند.زنان ومردان به شکل گروهی دستمال بازی میکنند.جوانترها نیز چوب بازی میکنند.
در گذشته عروس را سوار بر اسب تزیین شده میکردند.افسار اسب را یکی از اقوام عروس در دست میگرفت.
هنگامی که عروس می خواهد از خانه بیرون بیاید،مقداری قند،نان یا پنیر در پار چه سبز رنگی میگذارند،پارچه را به کمر عروس می بندند.این کار را برادر،پسر عمو یا پسر دایی عروس انجام میدهد.این کار را به این نیت که عروس،به خانه داماد،خیر و برکت ببرد انجام میدادند.
هنگامی که عروس به طرف خانه داماد میرود ،پسر بچه ای در بغل او میگذارند به این نیت که اولین فرزند او پسر باشد.قربانی کردن گوسفند، هنگام ورود عروس به خانه داماد از آیین های برگزاری جشن عروسی است و همزمان با آن نیز، یکی از زنان نقل و شیرینی میریزد.رسم بر این است که خون کف کفش عروس را رنگین میکنند.مادر داماد نیز مقداری اسفند دود کرده،همراه با قرآنی که درون سینی گذاشته شده است،به استقبال عروس می رود.او بر سر عروس و داماد نمک می پاشد. مردم معتقدند با این کار آنها چشم نمی خورند. پس از ورود عروس و داماد به خانه ،آنها کنار هم می نشینند و مراسم جشن تا پاسی از شب ادامه می یابد.
در شب عروسی مهمانان مبلغی پول به عنوان هدیه به داماد میدهند که این مبلغ و نام فرد دهنده پول یادداشت می شود.به این پول OWZI میگویند.
مراسم بعد از عروسی
چند روز بعد از مراسم عروسی،عروس و داماد به خانه پدر عروس می روند .پدر عروس هدایایی چون لباس ،طلا،پیراهن به دختر و داماد خود می دهد.به این رسم پانگون panegun می گویند.
باورها
یکی از باورهای مردم این است که زن بیوه نباید در کارهای مربوط به عروسی دخالت داشته باشد.همراه عروس نیز بایستی زن شوهر دار باشد.همچنین لباس عروس را بایستی او تن عروس نماید .
آداب و مراسم هنگام زايمان:
هنوز هم در روستاهايي چون محمودآباد حضور ماماي محلي مرسوم است. وقتي زن دچار درد زايمان میشود ظرف صاف به شكم او ميمالند، و نيز دم كرده گياهي موسوم به “سريز بخاس” به او ميدهند.
در گذشته اگر زايمان طول ميكشيد هلهله ميكشيدند يا اذان بيموقع ميگفتند، و هنگامي كه زن بيهوش ميشد ميگفتند يال yâl (آل) او را زده است، دور از او اسپند دود ميكردند يا دعايي برايش مينوشتند. در روستاي بجك جوجهاي ميكشند و دل وروده آنها را بالاي سر زائو ميگذاشتند و قطعه آهني نيز در كنار او مينهادند. در روستاهاي ديگر در اين موقع تير شليك ميكردند يا دور تا دور زن را با ريسماني از موي بز به صورت دايره محصور مينمودند. به هنگام تأخير در زايش اعتقاد بر اين بوده كه جفت يا رفيق طفل دور جنين را گرفته است.
در بهبهان قبل از زايمان دو استكان “عرق اترج” به زن ميدادند، علاوه بر آن سير سرخ كرده با تخممرغ به او ميدادند تا زودتر فارغ شود.
حمام:
زائو را در روزهاي سوم و هفتم به حمام ميبرند كودك را نيز ده روز بعد به حمام ميبرند. در روستاي قلعه مدرسه در روز هفتم بچه را با آب گرم و پودر سدر ميشويند. در چهلم نيز زائو و بچه با هم حمام ميكنند، آب چله به اين صورت است كه چهل ريگ كوچك و چهل تكه آهني كوچك به نام چهل “كچ” koč در ظرفي گذاشته و چهل قطره آب روي آنها ميريزند سپس آب را به خورد زائو ميدهند. بعد چهل ريگ و چهل كچ را روي بچه ميريزند. آب ظرف گچ را چهل بار توي ظرف ديگر ريخته و چهل بار روي مادر و بچه ميريزند.
طرز تهيه دعاي چلهبر به اين صورت است كه نخ سياه و سفيد به نزد دعانويس برده و او به آن دعا ميخواند و با خواندن اين دعا نخ سياه و سفيد را ميبندد و به هم ميتابد و گره ميزند، بعد آن را به بازو و كمر بچه ميبندند.
ختنه سوران:
كودك را در بين سنين ۳ تا ۵ سالگي ختنه ميكنند. در گذشته اين امر به وسيله دلاك انجام ميگرفت. پدر كودك تمامي افراد و همسايگان را دعوت نموده و ناهار ميدهد. در گذشته وقتي كه كودك ختنه ميشد كيسه از خاكستر گرم تهيه نموده محل زخم را در آن قرار ميدادند تا ضدعفوني گردد. براي ختنه سوران “توشمال” (نوازنده) نيز ميآورند كساني كه دعوت شدهاند به كودك پول ميدهند. كودك براي مدتي دامن سرخ رنگي ميپوشد تا محل زخم خوب شود. در روستاهاي منطقه به دلاك، “خطير” xatir نيز ميگويند.
ازدواج:
در بهبهان و مناطق اطراف آن رسم ازدواج كمتر دستخوش تغيير گشته است و بسياري از آداب به جاي مانده از گذشته امروزه نيز همچنان اجرا ميگردد.
همسرگزيني:
درگذشته پسر خود نقشي در تعيين همسر آينده خويش نداشت و پدر و مادر او دختري را برايش انتخاب ميكردند. گاهي نيز پسر، خود دختري را انتخاب مينمود و به خانوادهاش اطلاع ميداد ولي باز هم بايد خانوادهها موافقت خود را اعلام مينمودند. به طور معمول مادر پسر در انتخاب همسر براي فرزندش خانهداري، اخلاق، خانواده دختر و زيبائي را در نظر ميگرفت. در مجالس عروسي، ختم قرآن و روضهخوانيهاي زنانه دختران دمبخت مورد توجه زناني كه پسر بزرگ دارند بوده و خانوادههاي دختران نيز سعي ميكنند كه دختران خود را هميشه به اين مجالس بفرستند. در گذشته در شهر بهبهان زناني موسوم به “دلاله” dalâle از طرف خانوادۀ پسر، دختري را براي آنان جستجو مينمود و بعد از انتخاب دختراني كه با معيارها و شرايط خانوادۀ داماد وفق پيدا كنند به مادر پسر اطلاع داده او نيز در فرصتي مناسب دختر را ميديد. در صورتي كه او را ميپسنديد پسر خود را خبر ميداد تا وي نيز به نحوي او را ببيند. در صورت موافقت پسر، دلاله به نزد خانوادۀ دختر رفته و به آنان اطلاع ميداد كه فلان خانواده ميخواهند به خواستگاري دخترتان بيايند.
خواستگاری
در شهر بهبهان براي خواستگاري ابتدا چند نفر از ريشسفيدان خانوادۀ پسر به خانۀ دختر ميروند و براي خواستگاري اجازه ميگيرند. در صورت موافقت پس از چند روز خانوادۀ پسر يكي از ريشسفيدان را به خانۀ دختر ميفرستند، خانوادۀ دختر نيز موارد مشروط خود را در كاغذي نوشته با جعبهاي شيريني براي خانۀ پسر ميفرستند. به اين كاغذ” مسوده” mosavade ميگويند. در صورتي كه خانوادۀ پسر با آن موافق نبود در كاغذ ديگري موارد موافقت خود را نوشته و با يك جعبه شيريني به خانۀ دختر ميفرستند. در نهايت، در صورت رضايت خانوادۀ دختر چند روز بعد به خواستگاري رفته و تاريخ عقد و ديگر مراسم را به بحث ميگذارند.
عقد:
در روستاهاي بهبهان روحاني يا عاقد را به طور معمول به روستا ميآورند و در همانجا دختر و پسر را عقد ميكنند. ميزان مهريه و شيربها را از روي صورت مجلس كه در آن تمامي موارد قيد شده در سند مينويسند. در بعضي از مواقع عقد و عروسي با هم انجام ميگيرد كه اين امر بستگي به وسع مالي داماد وجود دارد. امروزه به طور معمول بين عقد و عروسي بسته به شرايط طرفين از چند ماه تا يك سال فاصله دارد. در اين مدت داماد سعي در خريد وسايل مورد نياز و تهيۀ خرج عروسي دارد. در شهر بهبهان بعد از عقد خانوادۀ داماد اقوام و خانوادۀ عروس را به نهار دعوت ميكنند. و بعد به همۀ مهمانان شيريني ميدهند سپس تاريخ عروسي را در همان مجلس تعيين ميكنند. در گذشته گستردن سفرۀ عقد مرسوم نبوده لكن امروزه باب شده است. معمولاً در سفرۀ عقد آيينه، مقداري حنا، شيريني، شمعدان، گل و ميوه ميگذارند. در روستاهاي لرنشين عقد را “بلك اسدن” balak esadan يا “بله گرفتن” ميگويند.
حنابندان:
شب قبل از عروسي، عروس و داماد دست و پاي خود را حنا ميبندند حنا را از خانۀ داماد براي عروس ميفرستند. دوستان عروس و داماد نيز به طور معمول دست و پاي خود را حنا ميبندند. به هنگام حنابندان كار نوازندگي توسط “مهتر” mehtar يا “خطير” xatir انجام ميشود. بعضي از اشعاري كه در موقع حنابندان خوانده ميشود به اين گونه است:
در بين اعراب آغاجاري مادر داماد يك روز قبل از عروسي زنان را دعوت ميكند. در گذشته در بهبهان در شب حنابندان يك طشت حناي خيس شده كه چند شمع روشن نيز در آن قرار دارد را به خانۀ عروس ميفرستادند.
آوردن عروس:
شب عروسي را ” خونه روون” xune rovan ميگويند. در اين شب عروس را سوار ماشين نموده و در سطح شهر ميگردانند. در گذشته اگر راه دور بود عروس را سوار اسب ميكردند و با ساز و دهل به طرف خانۀ داماد ميبردند. تمامي اقوام عروس به خصوص زنان خانواده عروس او را همراهي مينمودند، كه امروزه نيز مرسوم است اشعاري كه در هنگام بدرقۀ عروس خوانده ميشود به اين گونه است:
صلي علي خدا گفت در شأن مصطفي گفت
جبريل بارها گفت صل علي محمد صلوات بر محمد(ص)
وقتي به نزديك خانۀ داماد ميرسيدند عروس را متوقف نموده و اقوام عروس به صداي بلند ميگفتند كه داماد بايد غلام شود به اين صورت داماد عروس را از اسب پياده ميكرد و چند قدمي او را راه ميبرد و مجدد به خانه برميگشت. به اين رسم در لهجۀ بهبهان “غلوم و بيده” qolumobide گويند. وقتي كه عروس ميخواهد وارد خانه شود او را از زير قرآن رد ميكنند و جلوي پاي او گوسفندي سر ميبرند.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
سوغات استان خوزستان
سوغات هر استان همیشه بخشی از هویت آن شهر و استان به شمار می آید و استان خوزستان نیز دارای سوغات متنوعی است که می توانید در سفر به این شهر آن ها را تهیه کنید. با هم در اصفهان تور نگاهی داریم بر سوغات این استان گرمسیر کشور.
خرما
خوزستان به سبب آبوهوای گرم و خشکش بستری مناسب برای کشت و پرورش خرما فراهم آورده است. حدود نیمی از صادرات ایران مربوط به خرمای این استان است. کیفیت بالا و تنوع بیمثال خرمای خوزستان سبب شده است تا این خوراکی مقوی به معروفترین سوغات خوزستان بدل شود. خرمای خوزستان بیش از ده نوع دارد که در ادامه به معرفی بعضی از انواع این سوغات بینظیر خوزستان میپردازیم.
معروفترین خرمای خوزستان خرمای استعمران است این خرما رنگی قهوهای مایل به قرمز دارد که به دلیل نیمهخشک بودن و قدرت ماندگاری بالا ارزش تجاریاش از دیگر خرماها بیشتر است. خرمای استعمران یا سایر (نام دیگر این خرما) حدوداً ۷۰ درصد از تولیدات خرمای خوزستان را به خود اختصاص داده است. خرمای بعدی که در جایگاه دوم پس از خرمای استعمران ایستاده است خضراوی نام دارد. این خرما بافت بسیار نرمی دارد و یکی از مهمترین مزایایش زودرس بودنش است. خرمای خضراوی هم همچون خرمای استعمران نیمهخشک بوده و به عنوان سوغات، آن هم برای طی مسافتهای دور گزینهی مناسبی است. چرا که مانند خرمای استعمران قدرت ماندگاری بالایی دارد. خرمای زاهدی پس از دو نوع خرمایی که پیش از این نام برده شد، در جایگاه سوم ایستاده است. خرمای زاهدی از انواع خشک است که به خاطر انبارداری آسانش یکی از انواع صادراتی خرما به سایر نقاط جهان است.
اما از انواع خشک و نیمهخشک که بگذریم به نوعی دیگر از خرما میرسیم که در اصطلاح به آن تر گفته میشود این نوع خرما معمولاً شیرینترین نوع خرما است و رنگ قهوهای تیره و یا مشکی دارد. یکی از بهترین انواع خرمای تر در خوزستان خرمای کبکاب است. اگر به استان زیبای خوزستان سفر کردید با توجه به ذائقهی خود و دوستانتان حتماً یکی از انواع خرما را به عنوان سوغات خریداری کنید و از لذت نوش جان کردن این نعمت الهی بینصیب نمانید.
کلیچه
کلیچه نوعی شیرینی محلی خوزستانی است که چند سالی است پخت آن به دلیل استقبال فراوان گردشگران رونق یافته است. این کلوچهی لذیذ خوزستانی با مغز خرما و خمیری از ماست و زیره ابتدا تنها توسط زنان هنرمند خوزستانی برای اعیادی چون نوروز پخته میشد. امروزه کارگاههای کلیچه پزی در شهرهایی نظیر خرمشهر، دزفول و شوشتر مشغول فعالیت هستند و شما میتوانید از این کارگاهها این کلوچهی محلی خوشمزه را خریداری کنید و برای دوستان و عزیزانتان سوغات ببرید.
همانطور که در ابتدای متن اشاره شد بیشتر سوغات خوزستان را صنایعدستی به خصوصش تشکیل دادهاند. خرما و کلیچه تنها خوراکیهای شاخص این منطقه بودند که به عنوان سوغات کاربرد داشتند. البته حلواشکری خوزستان که به حلوا سیلونی شهرت دارد و با شیرهی خرما تهیه میشود هم نباید از نظر انداخت؛ اما از خوراکیهای استان که بگذریم به صنایعدستی بینظیرش میرسیم. صنایعدستی استان خوزستان را هنرهایی از جمله کپوبافی، احرامی بافی، گلیم افشار و عبا بافی تشکیل دادهاند که در ادامه به معرفی هر یک میپردازیم.
کپو بافی خوزستان
کپوبافی نوعی حصیربافی است که تنها در جنوب ایران رونق دارد. به استان خوزستان که سفر کنید در شهر دزفول میتوانید شاهد این دستسازهای بینظیر باشید. کپو درواقع حصیرهای بافتهشدهای هستند که با نخ کاموایی رنگی پوشیده شده باشند. بیشتریم محصول کپوبافی ظروف کروی درداری است که میتواند برای مصارف متعددی داشته باشد. مثلاً میتواند به عنوان جانانی زینتبخش سفرهها شود و یا جای لوازم خیاطی یا آرایش خانمها باشد. بیشک محصولات کپوبافی شده یکی از مناسبترین و زیباترین سوغاتیها برای خانمها هستند پس اگر مسیرتان به دزفول افتاد خانمهای فامیل را فراموش نکنید و از سبدهای کپوبافی برایشان سوغات ببرید. از صنایع دستی مرسوم در جنوب ایران است که در استان خوزستان به ویژه شهرستان دزفول، رواج دارد. کپوبافی در واقع نوعی حصیربافی است که در آن از کاموای رنگی برای تزیین بافتههای حصیری استفاده میکنند. البته شیوهی بافت نیز در کپوبافی با حصیربافی رایج متفاوت است. در این روش بافت که به بافت فتیلهای شهرت دارد و استحکام بیشتر و قابلیت شکلدهی بهتر از ویژگیهای آن است، الیاف تهیه شده از برگ خرما را به دور نوعی نی مردابی به نام «کرتک» میپیچند. تزیین با کاموا در کپوبافی به دو صورت انجام میشود؛ زمینهی حصیری با نقوش هندسی روی آن و تزیین تمام سطح به نحوی که حصیر دیده نمیشود. عمدهی محصولات کپوبافی شده، ظروف دربدار کروی به عنوان سبد و ظروف مسطح تزیینی است. سبدهای کپوبافی شده که برای زیبایی و سهولت در باز کردن درب آنها، منگولهای کاموایی به دربشان متصل میکنند، کاربردهای مختلفی دارند؛ جای نان، جای لوازم خیاطی و…
در سالهای اخیر، با توجه به استقبال فراوان مسافران و گردشگران، کپوبافان استان، که اغلب زنان روستایی هستند و از این طریق به اقتصاد خانواده کمک میکنند، بر تنوع محصولات خود افزودهاند.
احرامیبافی
خوزستان پیشینهی عمیقی در زمینهی تولید پارچههای دستبافت دارد. هرچند که امروزه این فعالیت رونق سابق را ندارد؛ اما تا حدودی در نقاط مختلف این استان به چشم میخورد. احرامیبافی درواقع بافت پارچهای پنبهای به رنگ سفید است که با دستگاه نساجی سنتی صورت میپذیرد. در قدیم از پارچههای احرامیبافی شده تنها برای پوشش حجاج استفاده میشود اما امروزه استفاده از این پارچهها بسیار فراتر رفته است. سجادههای احرامیبافی به شدت مورد استقبال گردشگران قرارگرفتهاند و همچنین این نوع پارچه برای رومبلی، روتختی و زیرانداز هم کارایی دارند. پارچههای احرامیبافی شده هم میتوانند در جایگاه خود سوغات مناسبی برای دوستان و اقوامتان باشند.
قلم نی دزفولی
از سوغات خوراکی و صنایعدستی خوزستان که بگذریم به سوغات ویژهی این استان خواهیم رسید. قلم نی دزفولی ویژهترین سوغات استان خوزستان است که سالهاست به خاطر کیفیت بینظیرش بر سر زبانها افتاده است. نی دزفولی بهصورت خودرو در اطراف رودخانههای این شهر میروید و به علت دوام و استحکام در برابر سایر قلمها و جذب بالای مرکب عنوان باکیفیتترین قلم نی را به خود اختصاص داده است. اگر در بین دوستان و آشنایان خود کسی را دارید که به هنر خوشنویسی علاقه مند است حتماً از این قلمهای باکیفیت برایش سوغات ببرید.
سوغات دیگر
شیرینی
حلوا ارده، حلوا شکری، حلوا کنجدی، شیره ارده، انواع کلوچه های سنتی.
کشاورزی
انواع ادویه، خرما، لیف خرما.
صنایع دستی
جاجیم، حصیربافی، خراطی، سجاده بافی، گبه، گلیم، فرش، نمد.
حلواشکری
فرآوردهای غذایی است که از ارده تهیه میشود. در روش سنتی تهیهی حلواشکری، با استفاده از شربت شکر که روش تولید مخصوصی دارد، ارده را میمالند تا بافتی منسجم پیدا کند. تولید حلواشکری در شهرستان شوشتر استان خوزستان سابقهای دیرینه دارد. حلواشکری شوشتر که به حلوای سیلونی شهرت دارد، امروزه نیز با همان روش سنتی تهیه میشود. در جنوب ایران به شیرهی خرما، سیلو گفته میشود و از آنجایی که در تهیهی حلوای شوشتری، به جای شکر از شیرهی خرما استفاده میشود، به آن حلوای سیلونی میگویند