نماد شهر اصفهان را بهتر بشناسیم
آیا می دانستید کهن ترین شهر های تاریخی دنیا دارای یک نماد و یک داستان ایینی هستند که معمولا گردشگران و توریست ها آن شهر را به آن داستان یا نماد می شناسند. مثلا نماد شهر رم یک گرگ هست، که در حال شیر دادن به دو پسر بچه می باشد و این نماد در همه جا دیده می شود و هنگامی که شما وارد شهر رم می شوید این نماد را در جای جای شهر می بینید و در باره آن داستان ها می شنوید. یا نماد شهر بروکسل یک پسربچه ایستاده هست که در حال ادرار می باشد و مجسمه این پسر بچه در همه جای این شهر به چشم می خورد. و یا نماد شهر آتن ، آتنا دختر زئوس که از پیشانی پدر خود به دنیا آمد و الاهه خرد و جنگ و پاسدار شهر آتن می باشد. در مورد اصفهان داستانهای بسیاری روایت شده است که سینه به سینه در بین عوام نقل قول می شود.
در علت نامگذارى اصفهان وجوه مختلفى گفته اند که برخى به اساطیر شباهت دارد و پارهاى از گفتهها هم سند و دلیلى ندارد، مانند قصه سوزانیدن حضرت ابراهیم (ع) توسط نمرود، که چون به اصفهانيان امر شد که در سوزانيدن خليل الله شركت كنند و از قبول آن خوددارى كردند در باره آنها گفته شد: «اسپاهآن» يعنى آنها سواران خدايند. يا اينكه اصفهان از بناهاى اصبهان بن فلوج بن سام بن نوح(عليهالسلام) است و يا در «روضات الجنات» آمده كه اينجا دريا بوده است ویا اينكه حضرت سليمان(عليهالسلام) با موكب وارد آاصفهان شد و از آب و هواى آنجا لذت برد و لذا به وزيرش «آصف» به آنجا اشاره كرد و چون به بسيارى از لغات صحبت مىكرد به فارسى گفت آصف هان كه هان در فارسى اشاره به جاى نزديك است و مقصود اينكه زمينى كه مىطلبيدم همين است، از اين جهت آصفهان گفته شده است.
به نظر می رسد پایه و بنیه اصفهان در زمان تهمورث پادشاه پیشدادیان و فرزندش جمشید جم نهاده شده است. نام های اولیه اصفهان گابه، گی یا جی بوده است که محل اقامت، اولین اقوام آریایی بوده است. بر اساس تاریخ اصفهان در زمان ال زیار و موسس آن مرداویج بوده است. و در زمان آل بویه، دیلمیان،سلجوقیان و صفویان پایتخت پارس بوده است. اصفهان در زمان ساسانیان به لحاظ گرد آمدن سپاهیان به سپاهان مشهر شد و در زمان صفویان بخاطر اوج رشد و پیشرفت در همه زمینه ها به نصف جهان ملب شد.
آنچه منطقى بنظر مىرسد وجه تسمیهاى است که حمزه اصفهانى اختیار کرده و آن چنین است: لفظ اصبهان و اصفهان و اصفاهان از اسپاهان که به معنى سپاهها و لشگر است گرفته شده و اسپاه و اسپه نام لشگر است. از اينرو اصفهان را كه مركز سپاه بود. اسپاهان خواندهاند و چون مردم اصفهان از زمان كاوه آهنگر به سپاهىگرى شهرت داشتند و در دوره ساسانيان براى حمل درفش كاويانى فقط از وجود آن استفاده مىكردند و «اساوره»اى كه در بين تازيان شهرت دارد همان سواران برجسته مردم اصفهان هستند و لذا نام اصفهان كه معرب از كلمه اسپاهان است بر اين شهر نهاده شده است.
نماد شهر اصفهان
نگاره تاریخی منقوش بر کاشی کاری های سردر بازار قیصریه اصفهان یک جهان معلق میان خیر و شر است.
در قدیم نیاکان ما شهرها را بر اساس طالع روز و ماه احداث می‌کردند. آنها برای حرکت ستارگان، خورشید و ماه و تشابه آنها با برج‌های صورت فلکی، ارزش و قدرت فوق‌العاده‌ای تصور می‌کردند و این تشابه و تقارن را در برخی از برج‌ها، خوش یمن و در برخی دیگر نحس می‌پنداشتند. بر همین اساس شهرها را در برج‌هایی بنیان‌گذاری می‌کردند که خوش یمن و نیکو باشد.
بر اساس مستندات تاریخی برپایی بارو و حصار بزرگ اصفهان برای تامین امنیت این شهر تاریخی در دوران حکومت دیلمیان و در زمان حکومت رکن الدوله دیلمی (۳۶۶- ۳۲۲ هجری قمری ) انجام شد. رکن الدوله باروی اصفهان را بر بنیان زایچه این شهر به هنگام قرار گرفتن قمر در برج قوس، بنا نهاد. چرا که به باور آنها طالع خوش یمن بنیان اصفهان در “برج قوس” دیده شده بود.ایرانیان با دانستن نجوم، بنیان اصفهان را در برج قوس تعیین کردند و آن را بر سر در بازار قیصریه قرار دادند. ” نگاره تاریخی منقوش برکاشیکاری‌های سردر بازار قیصریه در دوران صفوی با اقتباس از صورت فلکی برج قوس (آذرماه ) با محتوایی متعالی طراحی شد و امروز از آن به عنوان نماد اصفهان یاد می شود.
نماد اصفهان یک شاهکار گرافیکی تاریخی است
نگاره منقوش بر سر در ضرابخانه صفوی ( بانک ملت امروزی ) در بازار قیصریه یک طرح گرافیکی معرف ساختمان ضرابخانه بوده است؛ این نگاره از سه قسمت تشکیل شده، قسمت سر انسان در واقع سر شهریار صفوی است که کلاه قزلباشی بر سر و تیر و کمانی در دست دارد، بخشی از این نگاره تنه شیر به نماد برج اسد، نشان ثروت و مکنت است که بر همین اساس به ضرابخانه صفوی اشاره دارد و دم این شیر یک اژدهای اسطوره ای است که عربها آن را تنین و ساسانیان گو زهر می‌نامیدند. تنین نماد اهریمن و همیشه درصدد بلعیدن نور و خورشید است. در نگاره منقوش سر در بازار قیصریه تصویری از خورشید هم وجود دارد که وجه تمایز بین نماد قوس با این نگاره است.در این تصویر شهریار صفوی در حالت پارتیزانی ( جنگجوی غیرنظامی ) و در حال عقب نشینی به اژدها تیراندازی می کند تا اهریمن خورشید را نبلعد چرا که خورشید نماد اهورامزدا و پاکی و گو زهر نماد اهریمن و پلیدی بوده، بنابراین شهریار صفوی در نماد مدافع نیکی‌ها در برابر پلیدی‌ها است.
جهان بین خیر و شر معلق است
اژدها، شهریار صفوی و شیر یک پیکره‌اند، اما همه از یک قلب خون نمی‌گیرند، اما اگر تیر از کمان رها و اژدها کشته شود، شیر و شهریار هم نابود می‌شوند و این بیانگر معلق بودن جهان میان خیر و شر است، چرا که تیر باید اژدها را نشانه رود، ولی رها نشود و اژدها سرگرم تیر باشد و نتواند خورشید را بخورد. نماد اصفهان بدون خورشید ابتر و ناقص می شود و وجود اژدها هم معنا و مفهومی ندارد.
بنابراین از گفته های فوق چنین استنباط می شود که اصفهان شهری که همواره در طول تاریخ از ابتدای تاسیس تا به امروز دارای تمدن و فرهنگ خاص خود بوده و به دلیل شرایط اجتماعی و جغرافیایی مورد توجه حکومت ها ، بزرگان و شخصیت های نام آور بوده است.
شناسنامه اصفهان:
روز اصفهان: یکم آذرماه
نام‌های اصفهان: اسپهان، اسپادنا، سپاهان، …
لقب اصفهان: نصف جهان
شعار اصفهان: اصفهان برای‌همیشه، اصفهان برای همه.
رنگ اصفهان: فیروزه‌ای
ساز اصفهان: نی هفت‌بند
نماد اصفهان: طرحی اقتباسی و متعالی از صورت‌های فلکی (شیر، اژدر، کماندار)
نماد جانوری اصفهان: قوچ‌و‌میش اصفهان
نماد گیاهی اصفهان: گل سرخ
پل‌های تاریخی اصفهان: پنج پل با نام‌های شهرستان، خواجو، جویی، سی‌و‌سه‌پل، و مارنان.
ورزش تاریخی اصفهان: چوگان
عنوان‌های اصفهان : شهر گل سرخ، شهر گنبد‌های فیروزه‌ای ، شهر مناره ها ، شهر دوچرخه‌ها، شهر کودکان لهستانی، شهر ادیان، شهر خلاق، شهر کودک، شهر جهانی صنایع دستی، پایتخت فرهنگ و تمدن ایران، پایتخت فرهنگی جهان اسلام،…
خواهرشهرهای اصفهان: شیان (چین)، کوالالامپور (مالزی)، فلورانس (ایتالیا)، سن پترزبورگ (روسیه)، یاش (رومانی)، بارسلون (اسپانیا) ،ایروان (ارمنستان)، هاوانا (کوبا)، فرایبورگ (آلمان)، شهر کویت (کویت)، لاهور (پاکستان)، داکار (سنگال)، و بعلبک (لبنان).
میراث جهانی اصفهان: باغ چهلستون، مسجد جامع عتیق، و میدان نقش جهان سه اثر تاریخی اصفهان، ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو.
شیرینی‌های محلی اصفهان: گز، پولکی و نبات.
مهمترین هنرهای دستی اصفهان : قالیبافی، ترمه، ابریشم‌بافی، قلم‌زنی، نقره‌سازی، کاشی‌سازی، قلمکاری روی پارچه، خاتم‌کاری، مینیاتور(نگارگری)، سفالگری، میناکاری، و فیروزه‌کوبی.
مهمترین آثار تاریخی اصفهان: مسجد جامع عتیق، میدان نقش جهان، مسجد جامع عباسی، مسجد شیخ‌لطف‌الله، خیابان چهارباغ، کاخ چهلستون، کاخ هشت‌بهشت، مدرسه چهارباغ، کاخ عالی‌قاپو، پل خواجو، سی‌و‌سه‌پل ، منارجنبان، آتشگاه، بازار بزرگ، کلیسای وانک، برج‌های کبوتر و بازارچه‌بلند. منارساربان ، منار چهل دختر ، دو منار دردشت ، منار داروظیافه ، حمام علی قلی آقا ، حمام رهنان ، و …
مهمترین جاذبه‌های طبیعی اصفهان: بوستان‌های حاشیه زاینده‌رود ، بیشه طبیعی ناژوان در غرب اصفهان، کوه صفه در جنوب اصفهان، پارک ملی کلاه قاضی در جنوب اصفهان، کویر ورزنه، تالاب گاوخونی و کویر مصر در شرق اصفهان.
غذاهای سنتی اصفهان: بریانی، دیزی، خورش ماست، حلیم بادمجان، شله قلمکار، گوشت و لوبیا، ماش و قمری، قیمه‌ریزه، نخودآب، شله بریون، یخنه ترش، مرغ و آلوچه، به‌پلو، کباب مشتی، تاس کباب، کوفته شویدباقالی، سرگنجشکی، کاچی هفت‌دخترون، گوشت و عدس، گوشت و نخود، کشک و بادمجان، اشکنه، کاله‌جوش، …
بنابراین با دانستن جایگاه رفیع اصفهان در طول تاریخ و اهمیت بازدید این شهر برای گردشگران داخلی و خارجی ، وظیفه فعالان حوزه گردشگری شهری و اصفهان گردی برای شناساندن و معرفی صحیح شهر تاریخی اصفهان ، بسیار سنگین و اثر گذار می باشد.
مهران سلطان الکتاب
فعال حوزه گردشگری
تنگه ظلمات؛ پدیده ناشناخته کویر ایران
یکی از جاذبه های طبیعی ایران کویرهای بکر و دیدنی آن است که هر ساله تعداد زیادی گردشگر را به خود جذب می کند. در این مطلب در اصفهان تور به معرفی یکی از جاذبه های طبیعی ناشناخته در ایران خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
تنگ ظلمات (یا تنگه ظلمات) در جنوب شرقی پارک ملی کویر واقع در غرب کویر مرکزی ایران در استان اصفهان قرار دارد. تنگ ظلمات یکی از جاذبه های طبیعی فوق العاده کویر است که هنوز ناشناخته است و شاید همین ناشناخته بودن به جذابیت آن افزوده است. کسانی که تنگه ظلمات را از نزدیک مشاهده کرده اند بیشتر به گرند کانیون امریکا آن را شبیه می دانند.
موقعیت جغرافیایی تنگه ۳۴° ۲۴′ ۲۲٫۲۰″ N ۵۲° ۴۱′ ۵۹٫۳۱″ E است که در اثر فرسایش آبی و بادی تشکیل شده است. تنگه جهتی شمالی جنوبی دارد و طول آن در حدود ۲ کیلومتر است. این تنگه در انتهای مسیلی که از ارتفاعات پارک ملی کویر سرچشمه میگیرد تشکیل شده است. در قسمت شمالی ارتفاع دیواره ها کوتاه تر و با حرکت به سمت جنوب ارتفاع آنها افزایش می یابد، به نحوی که در بعضی از نقاط تا حدود ۳۰ متر نیز قابل مشاهده است. اثرات جریانهای سیلابی بر دیواره ها قابل مشاهده است.
برای دسترسی به این منطقه باید از یکی از مسیرهای دسترسی محیط بانی سفید آب واقع در ۵۰ کیلومتری شرق مرنجاب و ۱۲۰ کیلومتری جنوب ورامین به سمت محیط بانی ملک آباد واقع در شرق آن حرکت کرد. قبل از منطقه فسیل آباد وارد جاده شط شد و پس از طی مسافتی در حدود ۱۰ کیلومتر به تنگ ظلمات رسید. محیط بانی سفیدآب از ۳ مسیر قابل دسترسی است. مسیر اول ورامین، پیشوا، راه آهن قلعه بلند، سر محیط بانی مبارکیه، قصر بهرام و سفیدآب، مسیر دوم کاشان، آران و بیدگل، مرنجاب، سفید آب، و مسیر سوم کاشان، ابوزیدآباد، قاسم آباد، قلعه کرشاهی، سفید آب است.
فقط فراموش نکنید که برای رسیدن به این منطقه نیازمند یک بلد محلی و مهم تر از آن نیازمند کسب مجوز از سازمان محیط زیست هستید
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
میدان نقش جهان اصفهان
میدان نقش جهان هم چنین معروف با نام تاریخی میدان شاه و پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران با نام رسمی میدان امام ، میدان مرکزی شهر اصفهان است که در قلب مجموعه تاریخی نقش جهان قرار دارد.
بناهای تاریخی موجود در چهار طرف میدان نقش جهان شامل عالی قاپو، مسجد شاه (اصفهان)، مسجد شیخ لطف الله و سردر قیصریه است. علاوه بر این بناها دویست حجره دو طبقه پیرامون میدان واقع شده است که عموماً جایگاه عرضهٔ صنایع دستی اصفهان می باشند.
میدان نقش جهان در تاریخ ۸ بهمن ۱۳۱۳ به شماره ۱۰۲ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و در اردیبهشت ۱۳۵۸ به شماره ۱۱۵ جزء نخستین آثار ایرانی بود که به عنوان میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت جهانی رسید.
تا پیش از دوره صفویه، باغی به نام نقش جهان وجود داشته است. این باغ، نام خود را از شهری در آذربایجان گرفته بود که اینک به نام نخجوانخوانده می شود. حمدالله مستوفی درباره این شهر گفته است:«شهری خوش است که آن را نقش جهان خوانند و اکثر عمارات آن از آجر است» [۳]
در زمان شاه عباس دوم به دلیل شلوغ شدن بیش از حد بازار اطراف و فروشندگان تصمیم بر آن شد که علاوه بر میدان عتیق (یا میدان کهنه) و میدان شاه، میدان دیگری ساخته شود. این میدان که محلش بسیار نزدیک به میدان شاه و پشت مسجد شیخ لطف الله بود، میدان نو نام گرفت. از آنجا که عمارت قدیمی در باغ نقش جهان همزمان با ساخت این میدان، تخریب و مصالح آن در آنجا استفاده شد، میدان نو را میدان نقش جهان نیز می نامیدند. [۴]
در گذر زمان هر دو میدان کهنه و نو تخریب و ناپدید شدند ولی میدان شاه پابرجا ماند. در سالهای اخیر میدان کهنه بازسازی شده است اما میدان نو که زیبایی و جذابیت آن دو میدان را نداشت، به دست فراموشی سپرده شد و تنها نام مستعار آن، نقش جهان، تبدیل به نام دیگر میدان شاه یا میدان امام خمینی شد.
بسیاری از سیاحان و جهانگردانی که در زمان های گذشته به توصیف شهر اصفهان پرداخته اند از شکوه و عظمت میدان نقش جهان سخن بسیار گفته اند و از بازدیدهای سفیران و نمایندگان خارجی و اتباع کشورهای دیگر در این میدان خاطراتی را شرح داده اند و بسیاری از مذاکرات تاریخی بین دولتمردان ایرانی و فرستادگان خارجی در میدان نقش جهان انجام می شد.
براساس سفرنامه های موجود، میدان نقش جهان جایگاهی مناسب برای اجرای مراسم و آیین های بی شماری بوده است که گاه دولتی و گاه مردمی به شمار می رفته است:بازی چوگان، آتش بازی، رژه نظامی و جشن های میهنی از آن جمله اند. میدان نقش جهان از سوی سازمان یونسکو به عنوان میراث فرهنگی بشری به ثبت رسیده است .
میدان نقش جهان در تاریخ ۸ بهمن ۱۳۱۳ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد
میدان امام به جای میدان کوچکی که از دوران تیموریان باقی مانده بود احداث گردید. به هنگامی که دو مسجد امام و شیخ لطف الله و سردر بازار قیصریه ساخته شد این ۳ بنا با طاقهای متحدالشکل به هم مربوط شدند و با پایان یافتن میدان و خاتمه تزئینات، کف آن شن ریزی و مسطح شد. از این زمان بود که میدان برای انجام مسابقات و بازی های معمول آن عصر مانند چوگان و قاپوق اندازی مورد استفاده قرار می گرفت. دو ستون سنگی که در جلو مسجد امام واقع شده و قرینه آنها نیز روبروی بازار قیصریه هستند بیانگر انجام بازی چوگان و سایر ورزش ها در میدان می باشند.
چهار طرف میدان نقش جهان، چهار بازار قرار گرفته که به وسیله مغازه های داخل میدان به میدان مربوط می شوند. این بازارها در روزگار صفویه هر یک به شغلی اختصاص داشت.
بیشتر سیاحان و جهانگردانی که از اصفهان مطلب نوشته اند بر شکوه و عظمت میدان نقش جهان تأکید کرده و از حضور سفرا و نمایندگان خارجی و سایر اتباع کشورهای دیگر در این میدان خاطراتی را ذکر کرده اند.
میدان نقش جهان، جزء نخستین آثار ایرانی بود که به عنوان میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت جهانی رسید
به نوشته برخی از این سفر نامه ها، بسیاری از مذاکرات تاریخی که بین دولتمردان ایران و فرستادگان خارجی انجام می شد در همین میدان نقش جهان صورت می گرفت.
آنچه درباره میدان امام می توان گفت اینکه این اثر نفیس و با شکوه که در دنیا از شهرتی چشمگیر و بی نظیر برخوردار است با مجموعه عناصر و عملکردهائی که در نقش های سیاسی، مذهبی، اقتصادی، توریستی، و تفریحی داشته پیوسته در آسمان هنر و زیبائی ایران و جهان می درخشد. به طوری که با جرأت می توان ادعا کرد که این میدان همراه با فضاهای تکمیلی و عناصر مربوط به آن یعنی عمارت عالی قاپو، مسجد شیخ لطف الله، مسجد امام، توحید خانه، سردر قیصریه و راسته بازارها به تنهائی با تمام زیبائی ها و جاذبه های جهانگردی ایران برابری می کند.
میدان نقش جهان به طول ۵۲۵ متر و عرض ۱۵۹ متر طراحی گردیده است.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
آب و هوای اصفهان
استان اصفهان در مرکز فلات ایران است و به علت گستردگی زیاد، شامل بخش‌های متعدد کوهستانی و جلگه‌ای است.
این نواحی عبارت‌اند از :
ناحیه کوهستانی اردستان که شهرستان اردستان را به وسیله دو رشته کوه : یکی در غرب از حوزه زاینده‌رود و دیگری در شرق از کویر لوت جدا می‌سازد.
این ناحیه کوهستانی به وسیله یک رشته از کوه‌های کم‌ارتفاع به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم می‌شود. قسمت شمالی شهرستان‌های نائین، اردستان، کاشان و قسمت جنوبی شهرستان یزد را که در دامنه شیرکوه واقع شده است، در بر میگیرد.
ناحیه کوهستانی شمال شرقی و شرق که شهر نطنز نیز در دامنه بلندترین قله آن یعنی کوه کرکس‌کوه قرار گرفته است.
ناحیه کوهستانی غرب که شهرستان‌های فریدن و فریدونشهر را در بر میگیرد.
قسمت جلگه‌ای که از آبرفت‌های زاینده‌رود به وجود آمده و با شیب ملایمی به باتلاق گاوخونی در جنوب شرقی اصفهان منتهی می‌گردد.
آب و هوای استان اصفهان به طور کلی معتدل خشک است، اما با توجه به تأثیر بادها و دوری و نزدیکی به منطقه کوهستانی غرب و دشت کویر در شرق و جنوب شرقی، میتوان آب و هوای آن را به ۳ بخش متمایز تقسیم کرد :
– آب و هوای بیابانی که شمال شهرستان نائین، حوزه بیابانک و انارک تا شمال اردستان را در بر میگیرد. مشخصه ویژه آن تغییر شدید و سریع درجه حرارت، کمی بارش باران و وزش بادهای تند در طول سال است.
– آب و هوای نیمه بیابانی که شهرستان اصفهان را در بر میگیرد و خشکی هوا و کمیِ بارندگی از مشخصات این نوع آب و هواست. رودخانه زاینده‌رود به طرز چشمگیری بر روی آب و هوای این ناحیه تأثیر مثبت دارد و آن را تعدیل می‌کند.
– آب و هوای نیمه مرطوب سرد که قلمرو غرب و جنوب غربی اصفهان را در بر میگیرد. به نسبت افزایش ارتفاع، میزان بارندگی افزایش می‌یابد و از درجه گرمای هوا کاسته می‌شود.
بر اساس گزارش ایستگاه سینوپتیک شهر اصفهان در سال ۱۳۷۳، حداکثر درجه حرارت ۴۰/۶ درجه سانتیگراد، حداقل درجه حرارت ۱۰/۶- درجه سانتیگراد و متوسط درجه حرارت سالانه ۱۶/۷ درجه سانتیگراد ثبت شده است. طبق همین گزارش، تعداد روزهای یخبندان استان ۷۶ روز و متوسط میزان بارندگی سالانه آن ۱۱۶/۹ میلی‌متر است.
بادهایی که در استان اصفهان میوزند، عموماً بادهای غربی و جنوب غربی‌اند. وزش بادهای جنوب غربی زمان خاصی ندارد و این بادها در اغلب ایام سال میوزند؛ اما بادهای غربی معمولاً در دو موقع از سال، یکی از نیمه اسفند تا نیمه اردیبهشت، و دیگری از اوایل شهریور تا اواسط مهر، میوزند.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
آداب و رسوم مردم اصفهان
آتش‌افروزى و جل جلانى
در نطنز و آبادى‌هاى آن رسم است که در شب‌هاى هفدهم، هيجدهم و نوزدهم دى‌ماه کودکان در دسته‌هاى مختلف جمع مى‌شوند و هر دسته در يکى از تپه‌ها و بلندى‌هاى آبادى بوته و خار و هيزم را که از پيش جمع کرده‌اند آتش مى‌زنند به‌طورى‌که شعله‌هاى آتش سراسر آبادى را روش کند. آنها معتقدند روشنائى اگر به درخت‌ها برسد آن سال ميوه و سردرختى بيشتر مى‌شود و آفات از بين مى‌رود. برخى به نيت آنکه درختان ميوه بيشترى بدهند به قبرستان رفته و سنگ‌هاى کوچک و بزرگ جمع مى‌کنند و به شاخه‌هاى درختان مى‌آويزند. در مراسم آتش‌افروزى بعد از خاموش شدن آتش‌ها و تاريکى دوباره به ده برمى‌گردند و به يک نفر توبره ٔ بزرگى مى‌دهند و به‌حالت گروهى به در خانه‌ها رفته، گاهى دسته‌ها با هم برخورد مى‌کنند و با هم درگير مى‌شوند تا يکى پيروز شود .
شب اسفند
در کاشان و اطراف آن ماه را سى‌روز محاسبه مى‌کنند و براى گرفتن جشن شب اول اسفند قرار جشن مى‌گذارند. از يک‌ماه تا چهل روز پيش از اسفند قرار مى‌گذارند که در يک روز و يک شب همه ٔ اهل آبادى شب اسفند بگيرند. اين نوع محاسبه را به کاشى‌ها منسوب مى‌دارند
چله ٔ بزرگ و چله ٔ کوچک
در مرق (Marag) کاشان براى زمستان تقسيم‌بندى مخصوص دارند: ده روز اول زمستان و چهل روز بعد از آن‌را ‘چله ٔ بزرگ’ و بيست روز بعدى را ‘چله ٔ کوچک’ مى‌دانند و به ده روز بعد ‘امن و بهمن’ مى‌گويند. از ده روز باقى‌مانده هفت رو ‘سرما پيرزن’ و سه روز ‘سرما عجوزه’ است .
در جوشقان استرک کاشان هم چله از دهم دى‌ماه شروع مى‌شود و تا بيستم بهمن ادامه دارد. اين چهل روز را به چهار قسمت کرده‌اند که هر قسمت ده روز است و هر ده روز نامى دارد: ده روز اول را چله ٔ بزرگ يا چله ٔ قوس مى‌نامند. ده روز دوم را چله ٔ کوچک و ده روز سوم را چله ٔ برزگر و ده روز چهارم را چله ٔ جولا مى‌نامند . در اين مدت بنا به‌رسم محل برزگران به‌خانه ٔ مالک مى‌روند و برف بام‌ها را پائين مى‌کنند. در آن روز زن ارباب آش هوا مى‌پزد تا بعد از روئيدن برف‌ها از اين آش ميل کنند .
اسنبدى کاشان
مردم کاشان و اطراف آن ماه‌هاى سال ار سى روز حساب مى‌کنند و يک سال را سيصد و شصت روز و حساب پنج‌روز باقيمانده را جدا نگه مى‌دارند و آن‌را پنجه مى‌نامند. به اين ترتيب، بيست و پنجمين بهمن ماه تقويم رسمى شب اول اسفند است که آن‌را شب اسبند رعينى يا زراعتى مى‌نامند و عقيده دارند هر سال ده پانزده روز قبل از رسيدن اسفند باد معتدل مى‌وزد که به آن ‘باد اسبند’ مى‌گويند و آن‌را پيک بهار مى‌دانند .
در اين شب دکاندارها دکان‌ها را چراغانى مى‌کنند. آرايش دکان‌هاى سبزى‌فروشى بسيار زيبا صورت مى‌گيرد. آجيل‌فروشان براى اسبندى آجيل آچار درست مى‌کنند و خوردن اين آجيل در اين شب رسم است .
اهالى کاشان در اين شب براى شام پلو مى‌پزند و پلو ماهى دودى يا چلو با کوکو مى‌پزند يا کشمش‌پلو مى‌خورند. پنير و ماست نيز بر سر سفره براى شگون مى‌گذارند . معتقدند در اين شب نبايد تخم‌مرغ خوردو بايد آن‌را در خانه نگاه داشت .
مراسم ازدواج
ازدواج با خواستگارى آغاز مى‌شود. اگر والدين دختر موافقت خود را اعلام نمايند . داماد در شبى خوش‌يمن خوانچه به خانه ٔ عروس مى‌فرستد. اين خوانچه از شيريني، يک جلد قرآن، آئينه، سبزي، شربت، حنا، هل، ميخک، دارچين، نمک، کندر، تخم‌مرغ، شانه، اسفند و ابريشم هفت‌رنگ است. اين شکل از مراسم بيشتر از جندق مشاهده مى‌شود .
هنگام بردن خوانچه کسى پيشاپيش گروه قصيده‌اى در مدح ائمه اطهار مى‌خواند و بقيه صلوات مى‌فرستند. و وارد خانه عروس مى‌شوند. بعد از اين مرحله مراسم عقد با حضور بستگان دو طرف برگزار مى‌شود. در اين مراسم زنى با سوزن خياطى ابريشم هفت رنگ را به سر عروس و داماد مى‌کشد يعنى آنها را به‌هم مى‌دوزد تا پيوند آنها ابدى شود .
صبح روز بعد دو مرد و دو زن از بستگان عروس و داماد مردم را براى صرف چاى و شيرينى دعوت مى‌کنند. به اين رسم طلبون مى‌گويند. در اين مجلس يک زن خوش‌شانس حلقه‌اى به‌دست عروس و کفشى به پاى او مى‌کند. سه روز بعد مجلس سيمان عروس برگزار مى‌شود که مردها در خانه داماد و زن‌ها درخانه عروس جمع مى‌شوند .
مراسم زفاف و بردن عروس سه چهار روز بعد از عقد يا چند ماه و حتى دو سال هم مى‌تواند طول بکشد. يک هفته پيش از آن مراسم رخت برون و يک روز پيش مراسم آرايش عروس برگزار مى‌شود. سپس عروس را به حمام مى‌برند و حنابندان انجام مى‌شود. همين مراسم به‌طور جداگانه براى داماد برگزار مى‌شود. سپس همه به خانه ٔ عروس مى‌روند و داماد يکى دو ساعت کنار عروس مى‌نشيند و زن‌ها براى ديدن عروس مى‌آيند و سر و صدا را مى‌اندازند. سپس داماد به‌خانه ٔ مى‌رود تا مقدمات را فراهم کنند اواخر شب داماد و عده‌اى از مدعوين به خانه عروس رفته تا عروس را بياورند. اين مراسم با دايره دمبک و غزل‌خوانى برگزار مى‌شود. عروس را از زير قرآن رد مى‌کنند و زنى آئينه بزرگى روبه‌روى صورت عروس مى‌گيرد. عروس از پدر و مادر خود خداحافظى مى‌کند. و مردها با قصيده و غزل‌خوانى از جلو و زن‌ها با گفتن هولولو و شاباش از ؟؟؟ به‌سمت خانه داماد به‌راه مى‌افتند. مقابل خانه داماد عروس مى‌ايستد تا داماد پاانداز را تقديم کند. سپس داماد چند انار يا سيب به سمت عروس پرت مى‌کند. جلو در خانه داماد عروس را در آغوش مى‌گيرد و به حجله مى‌برد. دائى يا عموى عروس وارد حجله مى‌شود و سوره الرحمن تلاوت مى‌کند و سر عروس و داماد را به‌هم مى‌زند تا خجالت آنها بريزد. جمعيت متفرق مى‌شوند. داماد و عروس بايد با آفتابه لگن پاى يکديگر را بشويند. داماد اين آب را به چهارگوشه خانه مى‌ريزد .
روز بعد والدين عروس ناهار مى‌فرستند و اقوام هديه‌اى به‌نام در حجلگى مى‌برند .
مراسم نوروز
چهارشنبه‌سورى
غروب سه‌شنبه آخر سال بانوى خانه بوته‌اى را آتش مى‌زد و آن‌را در کوچه مى‌انداخت. کوزه آبى با چند دانه اسفند هم روى آتش مى‌ريخت تا بلا دور شود. شب چهارشنبه‌سورى فالگوشى و فال‌کوزه انجام مى‌شد .
تحويل سال
شب عيد نوروز را پلو مى‌پختند. سفره پهن مى‌کردند و انواع خوراکى‌ها استفاده مى‌شد .
سنت های پایدار محرم در استان اصفهان
در اصفهان از شب اول ماه محرم مراسم عزاداری برای امام حسین علیه السلام شروع می شود. قبل از شروع ماه مردم اصفهان شروع به سیاهپوش کردن تکایا و حسینیه ها می کنند .
در اصفهان هر محله دسته عزاداری مخصوص به خود را دارد که غالباً نام محله را روی دسته می گذارند . دسته های چهارسو، لومبان، در کوش و طوقچی هر کدام نام محله های قدیمی و معروفی در اصفهان است. در شب های محرم دسته های عزاداری به محله های یکدیگر می روند و به طور مشترک با سینه زن های میهمان شان از محله دیگر، مراسم را با هم برپا می کنند .
در این ایام عزاداران به یاد امام حسین علیه السلام بر سر و روی خود گل می مالند .
در دسته ها در صف اول بزرگان محل، پشت سر آنها زنجیرزن ها و در پایان صف سینه ز ن ها حرکت می کنند .
در روز عاشورا، تمام دسته های سینه زنی در میدان امام جمع می شوند و به صورت متحد عزاداری می کنند .
در اصفهان خانه ای به نام خانه زرگرباشی است . خانم های اصفهانی روز تاسوعا در این خانه جمع می شوند و نذورات پارسال خود را ادا می کنند .
یکی از مراسم مهم محرم که از شب های اولیه ماه آغاز می شود، تعزیه خوانی است .
به این صورت که یک نفر از گروه تعزیه خوانی با صدای طبل، شروع شدن تعزیه را به اطلاع مردم می رساند. بعد از این که مردم جمع شدند در صحنی که به این منظور تهیه شده است تعزیه خوان ها مرثیه های خود را اجرا می کنند .
در اصفهان غالباً لوازم و تجهیزات مورد نیاز تعزیه خوانی از نذورات مردم تهیه می شود .
مردم لنجان ظهر روز عاشورا و تاسوعا بهترین غذای خود را تهیه می کنند و آن را در سینی می گذارند، سینی ها را روی سرهایشان می گیرند و به پشت در حسینیه ای می روند که سینه زن ها و زنجیرزن ها در آنجا مشغول برگزاری مراسم هستند .
ساعت ۱۲ ظهر در حسینیه باز می شود و مردم در صف های طولانی، با سینی هایی بر سر که پر از نذوراتشان است وارد حسینیه می شوند .
در اصفهان اکثراً تا روز دهم غذاهای نذری مردم قیمه است به جز خمینی شهر که در آنجا نذر اصلی در عاشورا آبگوشت است .
در شب اربعین مردم به مساجد می روند. چراغ ها را خاموش می کنند و سوگواری می کنند. از غذاهای این شب شله زرد و آش شله قلمکار است .
همچنین همه ساله آیین های عزاداری ماه محرم در مناطق مختلف کاشان و اطراف آن نیز با شور و عشق خاص مردم به اباعبدالله الحسین علیه السلام برگزار می شود و عاشقان آن حضرت ارادت و تجدید میثاق خود را هر سال در قالب عزاداری مستحکم تر می کنند .
این آیین ها به فراخور فرهنگ و شیوه های مرسوم در کاشان با اندکی تفاوت از دیرباز همواره در قالب هیأت های مذهبی و راه اندازی دستجات و تکایا برگزار شده است .
با نگاهی به تاریخ عزاداری سنتی در کاشان و شهرهای همجوار آن، همچون نطنز، آران و بیدگل و اردستان به برخی آیین های سنتی ازجمله نخل گردانی و حمل خیمه گاه حسینی و شهدای کربلا بر می خوریم که در زمان آل بویه مرسوم بوده و در زمان قاجار نیز با برپا کردن تکیه ها آیین های تعزیه رونق بیشتری گرفته است .
ازجمله آیین های سنتی محرم در کاشان که به تناسب ایام این ماه حزن و اندوه درگذشته و حال برپامی شود، می توان به آیین چاووش خوانی یا چاووش عزا اشاره کرد .
دراین آیین که قبل از آمدن محرم برپامی شود، فردی در جلوی کاروان در حالی که بیرقی در دست دارد، آمدن محرم را با ذکر اشعاری حزین به مردم خبر می دهد .
- سقاخوانی در ایام محرم
بسیاری از ارادتمندان به امام حسین علیه السلام در حالی که با یک دست مشک آب و با دست دیگر کاسه ای در دست دارند به یاد تشنه لبان کربلا، عزاداران را سیراب می کنند .
برخی از سقایان در گذشته اشعاری نیز در دستگاه ها و آوازهای دشتی و بیات و غیره می خواندند .
نظیر این گروه از جمله گروه ضیغم و نوش آباد هنوز در کاشان و نوش آباد آران و بیدگل فعالیت دارند و یکی از قدیمی ترین گروه های سنتی آیین های عزاداری این مناطق هستند .
آیین فرات خوانی که هنوز در کاشان و بویژه مناطق خشک کویری مرسوم است، خواننده اشعاری را بر آب فرات می خواند، به طوری که واقعه غم انگیز کربلا را در ذهن تجسم می کند این آیین نوعی آیین سوگ و مویه است که بیشتر در آواز دشتی اجرا می شود .
پیش خوانی نیز یکی از آیین های مناطق روستاهای کوهستانی کاشان و برخی مناطق است که شکل خواندن آن شبیه سقاخوانی است، ولی محتوای شعری آن تفاوت دارد. در برخی از اشعار این آیین، شخص پیش خوان به طبیعت از سوگ حسین علیه السلام گلایه می کند .
روستاهای کوهستانی وش، ابیانه و هنجن و تعداد دیگری از روستاهای کوهستانی کاشان و نطنز این نوع اشعار را می خوانند و برعکس در مناطق کویری بیشتر فرات خوانی رایج است .
آیین زنگ حیدری یکی از آیین های کهن منطقه است که نوعی آرایه ادبی به حساب می آید و بیشتر در گذشته در نوش آباد آران و بیدگل مرسوم بوده، ولی حدود نیم قرن است که دیگر اجرا نمی شود .
در این آیین زنگ کهنی را به پایه منبر مسجد می بسته اند و سقاخوان ها پای زنگ می نشستند و به اشعار خواننده زنگ حیدری گوش فرا می دادند .
آیین تعزیه خوانی یکی دیگر از آیین های مرسوم کاشان، نطنز، اردستان و آران و بیدگل بویژه نوش آباد است که در سال های اخیر با سبکی جدید به لحاظ محتوایی و فضاسازی با نام علقمه در تعزیت حضرت عباس علیه السلام و ردیف های آوازهای ماهور، دشتی، ابوعطا، چهارگاه و شور بغداد اجرا می شود .
آیین سنج زنی یا سنگ زنی نمایش سنگ زدن گروهی در مخالفت با سپاه ملعون شمر به قصد تازاندن اسبان خود بر پیکر بی جان یاران حسین علیه السلام است . دراین مراسم، گروهی به شکل نمادین با چوب هایی که به آنها سنگ یا سنج گفته می شود و در کف گرفته و به حرکت در می آوردند و اشعار خاصی با گویش محلی می خواندند. این آیین در روشا و مناطقی از آران و بیدگل هنوز هم به شیوه ای دیگر رایج است .
آیین سنگ زنی و یا سنج زنی در دیگر مناطق این دیار از جمله ابیانه نطنز نیز که به آن جاق جاقه زنی یا جقجقه زنی گفته می شود با شکلی متفاوت از سایر نقاط این منطقه اجرا می شود .
آیین وداع خوانی یکی از سوزناک ترین قسمت های یک تعزیه است که به صورت گروه خوانی در برخی نقاط کاشان و اطراف آن در عزاداری حسین علیه السلام و برادر بزرگوارش حضرت ابوالفضل علیه السلام اجرا می شود .
آیین بحر طویل خوانی نوعی از صنعت شهری است که به صورت عموم در محرم و به صورت خاص در تعزیه از سوی برخی گروه ها در این منطقه اجرا می شود .
آیین خیل عرب، نمادی از حرکت طایفه بنی اسد است، حرکتی که بعد از جنایت سپاهیان یزید بن معاویه و زمانی که سپاهیان دشمن از صحرای کربلا رفتند، پیکرهای شهدا بر زمین مانده بود و کسی جرأت به خاک سپاری آنها را نداشت. زنان طایفه بنی اسد که در نزدیکی زمین کربلا زندگی می کردند با بیل، چوب و هر وسیله دیگر به طرف دشت کربلا رفتند تا پیکرهای شهدا را به خاک سپارند .
این آیین به صورت نمادین در نوش آباد آران و بیدگل اجرا می شود و در آن گروهی عزادار در حالی که لباس سفید عربی بر تن دارند، با ضربات ریتم دار نی های چوبی، اشعاری موزون می خوانند و با اجرای ریتم و آهنگ سوگ و مویه خود را در غم جانگداز شهادت امام حسین علیه السلام و اصحاب باوفایش به نمایش می گذارند .
در کاشان و برخی از شهرستان های همجوار آن از جمله زواره اردستان علاوه بر استفاده از علائم و ادوات عزاداری همچون نخل، علم و کتل هرساله کاروان های شترسوار از عزاداران سیاهپوش همراه با خیمه گاه حسینی به راه می افتند و در سوگ آن حضرت به عزاداری می پردازند .
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
پل های تاریخی اصفهان
-پل مارنان:
۲-پل چوبی:
۳-پل شهرستان:
۴-پل خواجو:
۵-سی و سه پل:
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
زاینده رود همیشه زنده
زاینده‌رود یا زنده‌رود به معنی رود زندگی‌بخش، بزرگترین رودخانه فلات مرکزی ایران است که از کوه‌های زاگرس مرکزی به ویژه زردکوه بختیاری سرچشمه گرفته و در کویر مرکزی ایران به سمت شرق حدود ۲۰۰ کیلومتر پیش می‌رود و در نهایت به مانداب گاوخونی می‌ریزد.
حوزه رودخانه زاینده‌رود ۴۱٬۵۰۰ کیلومتر مربع است. برآورد می‌شود جریان آب این رودخانه در مطلوب‌ترین شرایط ۱٬۲ کیلومتر مکعب در سال و یا ۳۸ مترمکعب در ثانیه است. درحال حاضر برای آبیاری زمینهای کشاورزی استان اصفهان از سدهای آبیاری که بدین منظور احداث گردیده استفاده می‌شود. با اتمام تونل سوم و انتقال آب در طرح بهشت‌آباد پیش بینی می‌شود استان کرمان هم از استفاده کنندگان آب رودخانه زاینده‌رود خواهد بود.[نیازمند منبع] در اسفند ماه سال ۱۳۹۱ عده‌ای از کشاورزان شرق استان اصفهان به انتقال آب این رود به سایر استانهای شرقی ایران اعتراض کردند.
زاینده‌رود ۱۱۸اُمین اثر طبیعی است که توسط سازمان میراث فرهنگی در ۲۰ بهمن ۱۳۸۹ در فهرست میراث طبیعی ایران قرار گرفت.
سرچشمه زاینده‌رود
زاینده رود چندین سرچشمه مختلف دارد، قسمت اصلی سرچشمه زاینده رود کوهرنگ در چهار محال و بختیاری است، در ادامه رودخانه های پلاسجان و چندین رودخانه فصلی در فریدونشهر و … به این رود اضافه شده و آخرین رودخانه دایمی که به زاینده رود می ریزد رودخانه مرغاب است
بیشترین آب جاری در زاینده‌رود وارد استان اصفهان می‌شود. برای انتقال آب کوهرنگ به اصفهان اقدامات زیادی به عمل آمده‌است که از آن جمله میتوان به اولین تونل در منطقه کوهرنگ نام برد. این تونل جهت انتقال آب چشمه کوهرنگ و دیگر چشمه‌های اطراف به زاینده رود در سال ۱۳۳۲ در منطقه کوهرنگ، جایی که اکنون شهر توریستی چلگرد ـ مرکز شهرستان کوهرنگ قرار دارد، ایجاد شد. تلاش برای انتقال این آب به زمانهای بسیار دور برمیگردد. در ۹۵۴ ه.ش. شاه طهماسب اول مأموریت پیوستن این دو رود را به میرفضل‌الله شهرستانی حاکم اصفهان سپرد. قرار بود که با کندن مسیری در کوه کارکنان این کار انجام شود؛ ولی بخاطر تحولاتی این کار به سرانجام نرسید در زمان صفویان شاه عباس کبیر درسال ۹۸۷ ه.ش. میرجهانگیرخان آسترکی فرزند تاجمیرخان آسترکی که فرمانروای بختیاری بود، مأمور الحاق آب کارون به زاینده رود نمود ودر این خصوص گردنه کوهرنگ به چلگرد نیز شکافته شد و اکنون به نام کارکنان معروف است و پایه‌های سدی که بر رودخانه کوهرنگ احداث گردید نیز موجود است. اما با مرگ شاه عباس، این طرح ناتمام ماند. نخستین بررسیها برای انتقال آب رودخانه بیرگان به حوضه زاینده‌رود به سالهای پس از جنگ دوم جهانی بازمی‌گردد در نتیجه این بررسیها طراحی و اجرای بند انحرافی و تونل اول کوهرنگ به وسیله مهندسان مشاور الکساندر گیپ واگذار گردید و در مهر ماه ۱۳۲۷ کار احداث تونل کوهرنگ آغاز شد و در مهرماه ۱۳۳۲ به بهره‌برداری رسید این سیستم شامل بند و یک تونل ۲۹۰۰ متری بطور میانگین سالانه حدود ۲۵۵ میلیون متر مکعب آب را به حوضه زاینده‌رود منتقل می‌کند. تونل دوم نیز در همین منطقه بعد از انقلاب اسلامی ایران در سال۱۳۸۳ افتتاح گردید. عملیات حفر تونل سوم نیز در حال احداث می‌باشد. از این رودخانه، جهت آبیاری باغ‌ها، عمارت‌ها و کشتزارهای داخلی اصفهان، پنج شاخه بزرگ، جدا شده که در گویش اصفهان به آنها «مادی» می‌گویند. زاینده رود پس از گذر از شهر ساحلی چادگان در انتهای مسیر خود به تالاب گاوخونی در اصفهان می‌ریزد.
پل‌ها
بر روی رودخانه زاینده‌رود چندین پل تاریخی از زمان صفویان و قبل از آن برجا مانده‌است. در استان چهارمحال بختیاری پل زمانخان و در استان اصفهان پل‌های مشهور تاریخی سی و سه پل یا پل الله وردی خان، پل خواجو بنا شده است. قدیمیترین پل ساخته شده بر روی زاینده رود «پل شهرستان» است.
خشک شدن رودخانه زاینده رود
رودخانه زاینده رود سال هاست که برای مقاطع بلند مدت خشک شده است.این مشکل از اواخر دهه ۷۰ و در دولت سید محمد خاتمی و با انتقال آب به استان یزد آغاز گردید و در دولت بعدی نیز ادامه یافت.محمود احمدی نژاد در سفر به استان چهارمحال و بختیاری شرایطی را فراهم آورد که شرایط تقسیم آب کاملا بهم خورد و حق آبه شیخ بهایی نادیده گرفته شد. از عوامل اصلی خشک شدن رودخانه میتوان به این موارد اشاره کرد:
- مهمترین عامل خط لوله انتقال آب سد به یزد، کرمان، کاشان و قم.
- برداشت بی‌رویه سالیانه آب در بالادست رودخانه در محدوده سد تا پل کله توسط پمپاژ که به تنهایی بیش از کل میزان آبی است که سالانه توسط تونل دوم و تونل چشمه لنگان وارد حوضه زاینده رود می‌شود. این میزان هم اکنون در حدود ۴۹۰ میلیون متر مکعب است که سال به سال در حال افزایش است.
- انتقال آب به استانهای یزد و شهرهای دیگر
- استقرار صنایع بزرگ، پالایشگاه، نیروگاه‌ها در کنار رودخانه. خشکی رودخانه سبب سازِ بیکار شدنِ چندصدهزار ساکنین پایین دست رودخانه شده و به مهاجرت فصلی یا کامل آنها به استانهای دیگر و یا شهر اصفهان منجر گشته است.
توجه به این نکته مهم است که ایران عضو کنوانسیون بین‌المللی رامسر است که بر طبق آن حق ندارد قوانینی تصویب کند که بر اثر آن تالابها خشک شوند. این در حالی است که برداشت بی‌رویه آب از حوزه آبریز زاینده رود در فلات مرکزی و اختصاص آن به صنایع و مناطق دیگر خلاف تعهد ایران در این کنوانسیون است.
کمیته پیگیری مسائل و مشکلات زاینده رود اصفهان
پس از خشک شدن رودخانه زاینده رود و اعتراضات کشاورزان اصفهان کمیته پیگیری مسائل و مشکلات زاینده رود به ریاست عباس مقتدایی تشکیل گردید که در نهایت با پیگیری‌های اعضای این کمیته، نمایندگان مجلس و مسئولان استان اصفهان، شورای عالی آب مصوبات نه‌گانه‌ای را به نفع زاینده رود به تصویب رساند
روز نکوداشت زاینده رود
روز ۱۸ مهر ماه در سال ۱۳۸۲ از سوی تشکل‌های زیست‌محیطی استان اصفهان و استان چهارمحال و بختیاری به عنوان «روز نکوداشت زاینده رود» نامگذاری شد. نخستین تجمع و راهپیمایی به این مناسبت در ۱۸ مهر ماه همان سال توسط تشکل‌های زیست‌محیطی استان اصفهان در کنار بستر خشک زاینده رود در شهر اصفهان، که ۴ سال از شروع خشکی‌های بلند مدت آن بر اثر انتقال تمام آب موجود به یزد گذشته بود، انجام شد. مهمترین شعار تجمع مذکور این بود: «زاینده رود را زنده، کامل و همیشه می‌خواهیم»
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
صنایع دستی اصفهان
صنایع دستی اصفهان حاصل ذوق و هنر استادکاران را به نمایش می گذارد و خاطره ای ماندگار از سفر را برایتان رقم می زند. هر بار که چشمتان به یکی از این صنایع دستی بیفتد، بی درنگ روزهای شیرینی که در سفر گذرانده اید در ذهنتان زنده می شوند و لحظه لحظه اش از جلوی چشمانتان عبور می کند.
صنایع دستی هر دیار نماد هویت و فرهنگی دیرینه است و ارزش بسیاری دارد. پس اگر می خواهید در سفر به اصفهان، یک یادگاری ماندنی برای خود و عزیزانتان تهیه کنید راه بازار را در پیش بگیرید و از میان صنایع دستی رنگارنگ یکی را انتخاب کرده و خریداری کنید.
با هم قدم به دنیای صنایع دستی اصفهان می گذاریم…
۱– خاتم کاری
خاتم کاری یکی از هنرهای اصیل و قدیمی می باشد که همواره در میان ایرانیان جایگاه خاصی داشته است. در این هنر سطح اشیای گوناگون با مثلث های کوچکی آراسته می شود. این مثلث ها طرح های گوناگونی دارند و همواره به صورت اشکال منظم هندسی طراحی می گردند. در کار خاتم نقش های هندسی از مثلث های سه پهلو (متساوی الاضلاع) تشکیل شده است که از عاج، استخوان، چوب و مفتول برنج ساخته می شوند. این اشکال و نقش ها با ضخامت دو میلی متر در سطح خارجی يا سطح داخلی و خارجی اشيای مختلف چسبانده می شوند تا محصول آماده ی ارائه گردد.
هنرمندان اصفهانی یکی از پیشروان حرفه ی خاتم کاری هستند و در بازار اصفهان انواع مختلفی از آن را در شکل های گوناگون می توانید ببینید و خریداری کنید.
۲– مینا کاری
میناکاری یا میناسازی هنری پنج هزارساله در ایران است که برای آراستن زیورآلات، اشیای تزئینی، درها و پنجره ها و ظروف از آن استفاده می شود. امروزه از این هنر بیشتر برای تزئین مس استفاده می کنند اما بر روی طلا و نقره نیز قابل انجام می باشد. از ترکیب اکسیدهای فلزات و چند گونه نمک در مجاورت حرارت ۷۵۰ تا ۸۵۰ درجه سانتی گراد، مینا شکل می گیرد و رنگ‌ها در طول زمان و بر اساس دما به وجود می‌آیند. محصولات این هنر در بسیاری از نقاط ایران تولید می شوند اما اصفهان کانون تولید میناکاری ایران به شمار می رود و استادان برجسته‌ای در این زمینه در خود جای داده است.
۳– مسگری
مسگری یکی از صنایع دستی کهن ایران است که پیشینه ی آن حداقل به ۵۰۰۰ سال پیش می رسد و در طی آن ادوات مسی تولید می شود. اشیا و ظروف مسی دست ساز از زمانهای دور در میان وسایل ایرانیان وجود داشته است. امروزه نیز بسیاری تمایل دارند غذای خود را در این ظروف طبخ کنند و یا اشیای مسی را برای تزئین محل زندگی خود به کار ببرند. مسگری در بسیاری از نقاط ایران رواج دارد و اصفهان از جمله مراکز عمده این هنر است.
۴– قلم زنی
يکی از پر رونق ترين رشته های صنايع دستی اصفهان قلم زنی است که محصولات نقره ای، مسی و برنجی را با نقوش خاصی می آراید. هنرمندان با ابزاری خاص و وارد کردن ضربات بر روی سطوح مختلف نقش گل و مرغ، اشعار زیبای فارسی و یا آیات و احادیث را حک می کنند تا زیبایی محصولات خود را به رخ بینندگان بکشند.
۵– پارچه های سنتی اصفهان
در میان محصولاتی که در بازار به فروش می رسند محال است که چشمتان به پارچه های زیبا نیفتد. پارچه هایی که دو نوع آن بیشتر در اصفهان یافت می شود:
۵-۱– پارچه های قلمکار
قلمکارسازی سابقه ای دیرینه در ایران دارد و دوره ی پررونق آن از دوره ی صفویه آغاز شد و تا عصر قاجار ادامه یافت. این هنر شامل چاپ یا نقش زدن روی پارچه است که به چیت سازی نیز شهرت دارد. در این هنر با ابزاری خاص نقوشی همچون مناظر تاریخی، جانوران اهلی و وحشی، مینیاتور، شکارگاههای صنعتی، رامشگران و نوازندگان، گل و بوته و اسلیمی، تصاویرشعرا، زنجیره، کتیبه، زورخانه و ورزشگاه ها، داستانهای کهن ادبیات فارسی، تصاویر عشاق ایرانی، کتیبه های مزین به اشعار به ویژه اشعار محتشم کاشانی، موضوعات و وقایع تاریخی، داستان های حماسی عاشورا را بر پارچه نقش می کنند. آنچه امروز در اصفهان به عنوان پارچه های قلمکار به فروش می رسد نقوشی از بته جقه را شامل می شود و کاربردهای مختلفی دارد.
۵-۲– پارچه های زرباف
زرباف، زَربَفْت یا زَری بافی یکی از رشته‌های صنایع دستی است که در نتیجه ی آن پارچه ای خاص تولید می شود. زرباف، پارچه‌ای ظریف و گران بهاست که تار آن از ابریشم خالص و پودهای آن ابریشم رنگی است. در این میان یکی از پودها باید از نخ گلابتون باشد که به صورت نقره ای و طلایی وجود دارد.
زرباف را نفیس‌ترین و افسانه‌ای ترین پارچه ی ایرانی می دانند که در روزگار رونق و رواج خود شهرتی جهانی داشته است.
۶– فیروزه کوبی
فیروزه کوبی نام یکی از هنرهای رایج در اصفهان می باشد که هنرمندان معدودی به خلق آثار در آن مشغولند. استادکاران به وسیله ی این هنر جواهرات و ظروفی مانند بشقاب، لیوان، گلاب پاش و …. را با سنگ فیروزه آراسته می کنند. در این هنر قطعه‌های کوچک سنگ فیروزه به حالت موزاییکی بر سطح ظرف‌ها، زیورآلات و اشیای تزئینی می نشانند. این کار بر روی سطوح مسی، برنجی، نقره، ورشویی و یا برنزی انجام می گیرد.
۷– منبت کاری
در هنر منبت کاری طرح های خاصی به صورت نقش برجسته روی زمینه کار حک می شوند. این هنر بیشتر به صورت کنده کاری روی چوب انجام می گیرد و به صورت تابلو و اشیای تزئینی در بازار وجود دارد.
۸– معرق کاری
معرق کاری هنر ایجاد نقش بر روی چوب است که از دوربری و تلفیق چوب های رنگی و مصالح دیگر مثل فیبر، خاتم، فلز و صدف بر روی زمینهای از چوب یا رنگ پلی استر انجام می شود.
سابقه ی هنر معرق کاری به قرن ششم هجری و دوره سلجوقی باز می گردد. این هنر در آغاز برای تزیین سطح میز، بوفه و در به کار گرفته شد و تنها نقشهای اسلیمی با ۵ رنگ چوب آبنوس، فوفل، گلابی، سنجد و توت مورد استفاده قرار گرفت. امروزه این هنر هنوز هم مورد توجه بسیاری از علاقه مندان است و استادکاران نیز به تولید محصولات آن اشتغال دارند.
۹– طلا سازی
در بازار اصفهان چشمتان به طلا فروشی هایی خواهد افتاد که زیورآلاتی بسیار زیبا و چشم نواز را به نمایش گذاشته اند. طلاسازی یکی از هنر های مهم شهر اصفهان به شمار می رود و چندین کارگاه در این زمینه فعالیت می کنند. صنعت دیگری نیز وجود دارد که وابسته به طلا است و طلاکوبی روی فولاد نام دارد.
۱۰– نقره و ملیله کاری
زیورآلات نقره نیز در اصفهان طرفداران خاص خود را دارند. در این میان هنر ملیله کاری با نقره نیز رواج بسیار دارد. این هنر محصول کار با مفتول های طلا ، نقره و مسی است که با صرف وقت و دقت فوق العاده به صورتی کاملا هنرمندانه بر روی قالب محصول مورد نظر به صورت طرح های سنتی و طرح‌های اسلیمی در هم تنیده می شوند و به شکل ظروف و یا اشیای تزیینی در می آیند.
۱۱– نگارگری
نگارگری نوعی نقاشی باستانی و ایرانی_اسلامی است که یکی از هنرهای کمتر شناخته شده ی ایرانی به شمار می رود. این هنر که در آثاری از دوره‌های مختلف تاریخ اسلامی ایران دیده می شود امروزه در اصفهان نیز رواج دارد و هنرمندانی را به خود مشغول کرده است.
۱۲– مینیاتور
مینیاتور به نوعی نقاشی گفته می شود که از دیرباز در کشورمان وجود داشته است. این نوع نقاشی می توانید به صورت تابلو های تزیینی به فروش برسد و یا در معماری برای آراستن دیوارها از آن استفاده می شود.
۱۳– گیوه بافی و گیوه دوزی
گیوه یکی از پاپوش های سنتی و قدیمی ایران می باشد که جایگاه پر رونق خود را از دست داده است. این پاپوش دوام زیادی دارد و به دلیل جنس خاص، باعث عبور جریان هوا م شود و به سلامت پا نیز کمک می کند. برای آنکه گیوه آماده شود ابتدا باید رویه ی آن را ببافند و سپس این رویه را به کفه ای چرمی بدوزند. در اصفهان هنوز هم برخی افراد به تولید این پاپوش مشغول هستند.
۱۴– قلمدان سازی
قلمدان، جعبه ای از جنس چوب، مقوا یا پاپیه ماشه است که برای نگهداری قلم‌های مخصوص خوشنویسی و ابزار کتابت کاربرد دارد. روی قلمدان با نقشهای گوناگون از نقوش گیاهی و هندس و اشکال آدمیان، پرندگان و یا جانوران مزین می شود و به عنوان یکی از صایع دستی مهم ایران به شمار می رود. در اصفهان ساخت قلمدان یا قلمدان سازی یکی از هنرها و صنایع پر رونق است که بسیاری را به شوی خود می کشاند.
۱۵– خوشنویسی
در میان هنر های کم نظیر اصفهان، خوشنویسی نیز به چشم می خورد. آثار این هنر معمولا در قاب های زیبایی قرار می گیرند تا شما آنها را تهیه و به عزیزانتان هدیه کنید و یا خانه هایتان را با آنها زینت ببخشید.
۱۶– صحافی
اگر در میان وسایلتان، کتابی قدیمی است که بسیار دوستش دارید و نگران از بین رفتن آن هستید در سفر به اصفهان به صحافی های این شهر مراجعه کنید تا کتابتان را به بهتری شکل صحافی کنند و تحویلتان دهند. صحافی یکی از صنایع بسیار قدیمی در اصفهان است که هنوز جایگاه خودش را در میان مردم دارد.
۱۷– عبابافی
عبابافی از صنایع دستی رایج در شهرستان نائین استان اصفهان به شمار می رود که از قدمت بسیاری برخوردار است. عباهای این شهرستان به رنگ های سرخ و خرمایی و با استفاده از پشم و کرک بافته می‌شوند.
۱۸– سفال و سرامیک سازی
سفال و سراميک سازی در شهر اصفهان و نيز در شهرهای نطنز و شهرضا دیده می شود. شهرضا از مراکز مهم سفال سازی ايران به شمار می رود و محصولات آن خریداران بسیاری را به سوی خود می کشاند. نقش گل و بوته و ماهی در سفال های این شهر به چشم می خورند و برای رنگ کردن لعاب نيز از اکسيدهای فلزات آهن، مس و منگنز و کبالت استفاده می گردد. تولید سفال ، سرامیك و كاشی در جای جای کشور به شیوه‌های گوناگون از جمله بهره‌گیری از چرخ سفالگری صورت می گیرد.
۱۹– قالی بافی
اصفهان در دوره ی حکومت صفویان یکی از مراکز عمده قالیبافی محسوب می شد و تعداد زیادی کارگاه در آن وجود داشت. مهم ترین تولیدات قالی بافی این کارگاه ها قالی زربفت بود که از صنایع دستی مشهور آن زمان به شمار می رفت. در جریان حمله ی افغان ها تعداد بسیاری از هنرمندان و صنعتگران شغل خود را از دست دادند اما با گذشت زمان و در زمان قاجاریه قالی بافی اصفهان جانی تازه گرفت. امروزه شهر میمه یکی از مراکز مهم تولید قالی دستباف در استان اصفهان می باشد.
۲۰– گلابتون سازی
هنر گلابتون سازي، توليد نوعی نخ از تركيب طلا، نقره و ابريشم است که در رودوزی های سنتی، بافت پارچه های ابریشمی و زرباف، تهیه ی قالی ها و گیم های گرانقیمت و تولید یراق مورد استفاده قرار می گیرد. اين نخ در مركز از جنس ابريشم مي باشد و توسط يك نوار باريك از جنس طلا و نقره با روكش طلا به صورت مارپيچ وار و بسيار منظم روكش مي شود.
۲۱– رودوزی های سنتی
سکمه دوزی، قلاب دوزی، گلابتون دوزی، پولک دوزی و….. از جمله رودوزی های سنتی هستند که به وسیله ی آنها منسوجات را آراسته می کنند تا رنگی متفاوت پیدا کنند. این هنرها در قالب تابلوهای تزیینی، رومیزی، لباس و … در بازار وجود دارند.
۲۲– پوستین دوزی
پوستین یا لباس خز به پوششی زمستانی اطلاق می گردد که تمام یا قسمت عمده‌ای از آن مستقیما از پوست حیوانات پشم دار تهیه شده باشد. در ایران افرادی به پوستین دوزی و نقش اندازی روی آن اشتغال دارند و به تولید انواع سجاده، پادری، دایره های کفشی، دستکش و … می پردازند.
برای این کار ابتدا پوست تازه گوسفندان پرپشم را به دباغخانه می برند و پس از آماده سازی مانند خیاط ها آنها را برش داده و به هم می دوزند تا محصول مورد نظر آماده شود.
۲۳– قفل سازی
در برخی نقاط اصفهان قفل سازی نیز انجام می شود. این صنعت ریشه در تاریخ ایران دارد و در همه ی ادوار تاریخی نشانی از آن دیده می شود. ایجاد نقوش بر روی قفل ها برای بخشیدن جلوه ای تازه به آنها نیز در این صنعت رایج می باشد.
۲۴– نمدمالی
نَمَد نوعی زیرانداز تولید شده از پشم است که در بسیاری از نقاط ایران و در اصفهان رواج دارد. برای تهیه ی این زیرانداز عمل بافتن صورت نمی گیرد بلکه با ایجاد فشار و رطوبت و حرارت، موجب درهم رفتن الیاف پشمی می‌شوند. نمد از قالی ارزانتر است اما برای تولید هر دوی آن در یک اندازه، به مقدار مساوی از پشم استفاده می گردد.
