نگاهی به منطقه ی توریستی-تفریحی جلفا

جلفا یکی از شهرستان های استان آذربایجان شرقی میباشد. معروفیت این شهر بیشتر به خاطر تجاری بودن و بازارهای خرید آن است. علاوه بر آن دارای جاذبه های تاریخی و دیدنی بسیار زیادی میباشد که دیدن آنها خالی از لطف نیست،آژانس مسافرتی اصفهان یکسری از این آثار تاریخی را برای آشنایی بیشتر شما همراهان در این مقاله گردآوری کرده است با اصفهان تور همراه باشید.

بازارچه مرزی جلفا در کنار رودخانه ارس و در شهر جلفا، درست در مرز ایران با جمهوری خودمختار نخجوان ایجاد گردیده است. این بازارچه در سال ۱۳۷۳ شروع به فعالیت نمود. که در حال حاضر یکی از بازارهای پر رونق استان آذربایجان شرقی محاسبه میشود. تبدیل شدن جلفا به منطقه آزاد ارس باعث رشد و گسترش بازارچه مرزی جلفا و مراکز خرید زیادی در این منطقه گردید.

که این امر با افزایش روز افزون تجارت در این منطقه باعث رشد و ترقی تجاری در جلفا شد که این رشد نه تنها در احداث مراکز تجاری بزرگ بلکه در عریض کردن مسیر رفت و برگشت به تبریز٬ ساخت هتل٬ رستوران و مراکز تفریحی و ورزشی همچون زیپ لاین جلفا٬ بازسازی آثار تاریخی جلفا و… شد.

 

آبشار آسیاب خرابه جلفا»

آسیاب خرابه، یکی از اماکن دیدنی و توریستی استان آذربایجان شرقی می باشد، (که در شهرستان جلفا و درنزدیکی مرز ایران با جمهوری آذربایجان، قرار گرفته است.) آسیاب خرابه، آسیاب آبی بود که سال‌ها پیش مورد استفاده مردم منطقه جلفا، قرار می گرفت؛ ولی اکنون به‌دلیل تخریب قسمت‌های عمده آن کاربردی ندارد و به‌همین دلیل به «آسیاب خرابه»، شهرت یافته‌است…

ارتفاع آسیاب ۱۰ متر و مساحت محوطه پایینی آن ۲۰۰متر مربع می‌باشد. آبشار آسیاب خرابه، در ۳۵ کیلومتری شرق شهر جلفا، قرار گرفته است. در طول مسیر صحنه های دیدنی کوههای البرز، رودخانه ارس (رود ارس)، کوه آرارات و مرز کشور آذربایجان دیده می‌شود.

“آبشار آسیاب خرابه جلفا، یکى از زیباترین مناطق دیدنى آذربایجان شرقى”، است و این آبشار به علت وجود ویرانه‌هاى یک آسیاب آبى به آسیاب خرابه معروف شده است. جاذبه های گردشگری جلفا.

براى رسیدن به این مکان بسیار دل‌انگیز، باید از جادهٔ مرند – جلفا به هادی شهر (علمدار – گرگر) رفت و با عبور از یک جاده خاکى، در نوار مرزى ایران و جمهورى آذربایجان و گذشتن از یک جادهٔ فرعى، به دره‌اى باصفا رسید که محل آسیاب خرابه قرار دارد.از تبریز تا جادهٔ فرعى جلفا، به علمدار ۱۰۶ کیلومتر است. از علمدار تا آسیاب خرابه، ۲۷ کیلومتر راه خاکى است. در سمت راست ته دره آبشارهاى فراوانى، به وجود آمده است. تمام سطح دیواره‌ها پوشیده از خزه و گیاهان آبزى است…

(صدها آبشار کوچک و بزرگ و صداى یکنواخت ریزش آب، چشم‌انداز بدیع و هواى خنک، از جاذبه‌هاى دلپذیر جلفا است.) ارتفاع آبشار اصلى آسیاب خرابه جلفا، حدود ۱۰ متر و مساحت محوطه آن ۲۰۰ مترمربع است!

 

جلفا از نظر بافت اجتماعی، منطقه‌ای کارگری است و همه گونه خدمات عمومی در جلفا یافت می‌شود. وجود گمرک مرزی ایران و جمهوری آذربایجان و مبادله کالا و مسافر، سبب جذب جمعیت فعال به جلفا شده و جلفا را به ناحیه ای مهاجر پذیر، تبدیل کرده است. از طریق گمرک جلفا؛ بسیاری از محصولات مورد نیاز کشور؛ مانند: کاغذ، انواع کود شیمیایی، مواد اولیه پلاستیکی، نخ ابریشم مصنوعی،‌ قطعات موتور کامیون و امثال آن، به ایران وارد و محصولاتی از قبیل خشکبار، قالی و گلیم صادر می‌شود…

“حمام جلفا”

این حمام، در جنوب شرقی جلفا قرار گرفته، که از لحاظ خصوصیات فیزیکی شبیه حمام کردشت می باشد، که از یادگاری های دوره قاجاریه است. از دیگر آثار شهر جلفا، می توان به دو “ساختمان گمرک و تلفنخانه متعلق به دوران قاجار، یخچال بوزخانا، پل چوبی و پل آهنی” اشاره کرد.

 

«کلیسا سنت استپانوس جلفا»

بعد از طی مسیر پنج کیلومتری به سمت جلفا از کلیسای ننه مریم که منظره ای بسیار زیبا روبه رود ارس دارد، کلیسایی ثبت جهانی شده بنام سنت استپانوس چشم نوازی می کند. این کلیسای زیبا در دره ای سرسبز با فضایی روح افزا بنا شده و گویی در دامن کوه های سبزپوش، از تاریخ کهن این منطقه سخن می گوید و نوای ناقوس کلیسا همراه با صدای پرندگان خوش صدا در طبیعتی بکر، آدمی را سرمست از این همه زیبایی ساخته و مدهوش می کند

كليساي سنت استپانوس در ۲۶ كيلومتري غرب جلفاي منطقه آزاد ارس در محلي به نام قريه قزل وانگ (صومعه قرمز ) در نرديكترين روستاي دره شام از دهستان ارس در كنار بخش پلدشت شهرستان ماكو واقع شده است که در گذشته راه كوهستاني مالرو داشت و از سال ۱۳۵۰ راه ماشين رو و هموار آن ساخته شده و چون در دامنه رشته كوه هاي ماقارات قرار گرفته به آن عبارت ماقارات سنت استپانوس نيز اطلاق مي شود.

آندرانيك هويان در مقاله كليساي سنت استپانوس مقدس درمجله ايران زمين مي گويد: كليساي استپانوس مقدس در دژي استوار واقع شده و به مجموعه بناهاي موجود در اين دژ وانگ استپانوس مقدس يا وانگ ماقارات مي گويند ، اين وانگ مانند ساير وانگهاي ارمنيان محل اجتماع طلاب خطاطان و خوشنويسان وتذهيب كاران، نويسندگان فلاسفه و مورخين و دانشمندان بوده است.

 

وانگ استپانوس از دو نظر براي ارمنيان حائز اهميت است ، كليسا به خاطر سبك بنا و جنبه فرهنگي از مراكز مشهور ديني و فرهنگي ارمنيان است تعداد بسياري خوشنويس و خطاط در اين وانگ گرد آمده و به استنتاج كتب مي پرداختند، نقاشان و تهذيب كاران با هنر خود بر زيبايي كتابها مي افزودند و به اين سبب وانگ استپانوس مقدس به عنوان يكي از مراكز خوشنويسان ارمني شهرت دارد و هم اكنون تعداد زيادي كتاب در اين وانگ استنتاج شده است و در كتابخانه هاي جمهوري ارمنستان و ايتاليا نگهداري مي شود.

تاريخ دقيق تاسيس كليساي سنت استپانوس كاملا مشخص نيست ، محققين حدس مي زنند بين قرن هاي هفتم تا نهم ميلادي اين كليسا بنا شده باشد. کتیبه‌ای از سنگ ماسه‌ای سرخ رنگ به خط نستعلیق بر بالای در ورودی و زیر طاق ورودی کلیسا به چشم می‌خورد، نقش‌های برجسته‌ای از فرشتگان بر پیشانی طاق‌نماهای اضلاع شانزده‌گانه بزرگ گنبد مرکزی که در حقیقت پای طاق گنبد بلند و زیبای نمازخانه کلیسا محسوب می‌شود حجاری شده است.

این کلیسا که بیشتر شبیه به قلعه ای مستحکم می ماند، در حصاری بلند با هفت برج نگهبانی و پنج پشت بند استوانه‌ای سنگی شبیه به دژهای مستحکم دوره ساسانی و قرون اولیه اسلامی بوده و با دروازه ای کم نظیر که در وسط دیوار غربی تعبیه شده و از جنس چوب و آهن می‌باشد و نقش برجسته‌ای از حضرت مریم(ع) و دوران کودکی حضرت عیسی(ع) در پیشانی طاقنمای آن به چشم می‌خورد.

بنای این اثر تاریخی و مقدس از سه قسمت اصلی برج ناقوس، نمازخانه و اجاق دانیال تشکیل شده است. برج ناقوس کلیسا بر روی ایوان دو طبقه‌ای متصل به دیوار جنوبی کلیسا قرار دارد. این برج با نقوش برجسته فرشته، صلیب، ترنج و ستاره گل هشت‌پر زینت یافته است. گویا این برج از آثار نفیس دوره قاجاریه است و در زمان عباس میرزا نایب‌السلطنه مرمت شده است.

 

درب ورودی نمازخانه منبت کاری با تزئینات بسیار زیبای آن در وسط ضلع غربی تعبیه شده است و گفته می‌شود بیش از هزار تکه چوب در آن به کار رفته است. در این قسمت از کلیسا حجاری پایه‌ها و نیم ستون‌ها و زنجیرهای جوانب و مقرنس‌های آن از شاهکار‌های هنر حجاری به شمار می‌رود. اجاق دانیال نیز تالاری است متصل به دیوار شمالی کلیسا که ۶ متر عرض و نزدیک به ۲۰ متر طول دارد؛ اجاق دانیال به نام دانیال از قدیسین قرن پنجم میلادی معروف است.

آرامگاه سید ابوالقاسم نباتی

نباتی متتبع از اشعار حافظ شیرازی است و بیشتر به جنس تجنیس طالب بوده شعرهای ترکی مطابق نغمات کردی، کرمی، قارا کهری، گرایلی بسیار گفته‌ است.دیگر از آثار نباتی منظومه‌ای است به نام (عین العشق) که بنا به نوشته مشار به سال ۱۳۳۲ در لاهور به طبع رسیده‌ است.

دیوان اشعارش به سال ۱۲۷۴ در تبریز چاپ سنگی و در دهم اردیبهشت ۱۳۴۵ به خط نستعلیق (یوسف مشکین قلم) به اهتمام مدیر کتاب فروشی ادبیه تهران در ۲۶۶ صفحه ۱۶ سطری چاپ افست شده‌ است و شامل بحر طویل و غزل و قصیده و مخمس و رباعی و مستزاد و ساقی‌نامه و اشعاری به ترکی آذربایجانی است.تخلص او در اشعارش نباتی، خان چوبانی، مجنون و مجنون‌شاه می‌باشد.

وی پس از حدود هفتاد سال عمر، در ۱۲۶۲ قمری درگذشت. در خصوص آرامگاه نباتی در یک بلندی مشرف به روستای اشتبین و رودخانه ارس از اظهارات اهالی روستا چنین بر می‌آید که نباتی همیشه در یک نقطه‌ای از بلندی کوه می‌نشسته و به روستا و زادگاه خود و رودخانه ارس و جاده‌ای که اهالی و دختران جوان در آن تردد داشتند نگاه می‌کرده و اکثر شعرهای خود را در آن نقطه آفریده و و با صدای دل نشین به آواز خواندن می‌پرداخته که بعد از درگذشت وی، اهالی بنا به علاقه وافر نباتی به آن محل خاص، وی را در همان نقطه دفن کرده‌اند.

 

 

برج دوزال

برج دوزال در ۶۵ کیلومتری شهرستان جلفا و ۲۰ کیلومتری شمال خروانق در روستای دوزال در مکانی بسیار باصفا بر فراز کوهی مشرف به رود ارس بر روی آرامگاه امامزاده شعیب بنا شده است. این برج که قدمت آن به اواخر قرن هفتم هجری قمری و دوره حکومت ایلخانیان می‌رسد، دارای هشت ضلع آجری بلند است که روی یک قاعده سنگی استوار شده است. حاشیه‌ای از تزئینات معرق با کاشی‌های لاجوردی و فیروزه‌ای دور تا دور قسمت بالای برج را جلوه‌گر ساخته است.

 

کردشت:

روستای زیبا و تاریخی کردشت از توابع شهرستان جلفا محسوب می‌شود و میزبان یکی از جاذبه‌های تاریخی و گردشگری آذربایجان شرقی، مجموعه کردشت، است که بسیاری از گردشگران در سفر به تبریز برای بازدید از این اثر منحصربه‌فرد به این منطقه سفر می‌کنند. گفتنی است مجموعه کردشت جلفا از جمله بناهای طرح ملی پرديسان به شمار می‌رود که زيرنظر سازمان ميراث فرهنگی، صنايع دستی و گردشگری استان آذربايجان شرقی مرمت و بازسازی شده است.

کردشت (کوردش یا کوردشت) از جمله نام‌های رایج در منطقه جلفا بوده و کلمه «کور» در زبان ترکی به معنای بزرگ، پر و حجیم است. این روستا از نظر استراتژیکی نقش مهمی در تاریخ ایران ایفا کرده و شاهد رشادت‌های ایرانیان در جنگ‌های ایران و روسیه در دوره قاجار بوده است. علاوه بر این، عباس میرزا، ولیعهد قاجار، این منطقه را به‌عنوان پایگاه خود در برابر ارتش روس انتخاب کرد و به مقابله با تجاوز آن‌ها پرداخت. بر اساس متون تاریخی این مجموعه نیز به دستور وی در همین دوران بنا شد و دارای ۸ عمارت تاریخی است که از معروف‌ترین آن‌ها می‌توان به حمام و قلعه کردشت اشاره کرد.

روستای تاریخی کردشت، در ساحل جنوبی رود ارس از سمت غرب به شرق امتداد یافته و در ناحیه شرقی شهرستان جلفا قرار دارد. این روستا از ناحیه شمالی توسط کوه‌های کشور ارمنستان و در ناحیه جنوبی با کوه‌های کمتال احاطه شده است. روستای کردشت در دوران گذشته و در تقسیمات کشوری بخشی از محال منطقه دیزمار ارسباران (خاروانا) محسوب می‌شد، ولی در سال ۱۳۷۲ به همراه دهستان سیاری (سیه رود) از این منطقه جدا شده و به توابع شهرستان جلفا پیوسته است.

 

حمام کردشت

طبق اسناد تاریخی حمام کردشت در دوران شاه عباس صفوی و با دستور وی احداث شده و به حمام خانی مشهور بوده است؛ به عبارت دیگر، حق استفاده از این حمام متعلق به پادشاهان و بزرگان بوده است. در دوره قاجار و به دستور آقا محمدخان، این حمام دستخوش تغییر شده و در اختیار عموم مردم قرار گرفت، ولی متاسفانه در طول تاریخ در معرض تخریب قرار گرفت و در اثر عدم استفاده مردم از آن کاملا متروکه شد. البته در حال حاضر، پس از مرمت و بازسازی‌های صورت گرفته، به یکی از بناهای تاریخی و جاذبه‌های گردشگری استان آذربایجان شرقی تبدیل شده است.

این حمام زیبا دارای معماری سبک سنتی بوده و در میان باغ بزرگی بنا شده است. بنای حمام دارای یک هشتی به‌صورت هشت ضلعی به ابعاد ۳/۵ در ۳/۵ و ارتفاع ۴/۵ متر است که و در یکی از اضلاع آن در ورودی و در ضلع دیگر سربینه (ورودی رختکن) قرار دارد. سربینه حمام نیز هشت ضلعی است که با کمک هشت ستون به سقف متصل شده و هر یک از این سرستون‌ها دارای فرمنس‌کاری است که به وسیله سرب به ساونی متصل است. گنبد سربینه دارای کاربندهای جالب و مزین به آهک‌بری‌های زیبا بوده و سکوهای رختکن با طاق ضربی پوشیده شده‌اند که در زیر آن‌ها کفش‌کن‌هایی تعبیه شده‌ است. منبع روشنایی حمام توسط روزنه‌هایی تامین می‌شود که در نوک گنبد قرار دارند. بر روی هر یک از روزنه‌ها سنگ مرمر نازک و ظریفی نصب بوده که نور آفتاب از آن عبور کرده و ضمن تامین روشنایی یکنواخت در داخل حمام، افراد را از نگاه نامحرمان حفظ می‌کرد. رختکن حمام نیز توسط راهرویی به خزینه متصل است. گرماخانه یا خزینه (یا گرمخانه) در حمام به فضایی اطلاق می‌شود که از ۴ ستون سنگی هشت‌بر، ۲ حوض مستطیلی و اتاقی با گنبد قیراندود تشکیل شده است. آب حوض‌های مذکور از طریق کانالی از محل جوش آب به آنجا هدایت می‌شده است. این بنای زیبای تاریخی طی پنج سال اخیر توسط سازمان میراث فرهنگی در حال مرمت و بازسازی است و سالانه هزاران نفر از گردشگران برای بازدید از آن مراجعه می‌کنند.

 

قلعه کردشت

این قلعه در ساحل رود ارس قرار دارد و به لحاظ تاریخی و نظامی دارای جایگاه بسیار مهمی است، زیرا مقر اصلی مبارزه‌های عباس میرزا، ولیعهد قاجار، در دوران تجاوز روسیه تزاری به خاک ایران بوده است. طبق کتاب‌های تاریخی این قلعه به دستور عباس میرزا و به لحاظ موقعیت استراتژیکی در این منطقه بنا شده، ولی شواهد حاکی از آن است که پیش از استفاده نظامی از قلعه کردشت در دوران قاجار، این قلعه وجود داشته و قدمت بنا به سده‌های نخست اسلام منسوب است.

قلعه عباس‌آباد کردشت در سمت چپ جاده کردشت به خاروانا در بالای تپه‌ای صخره‌ای بنا شده ورودی آن در جبهه شمالی آن قرار دارد. دیوارهای قلعه از جنس سنگ و آجر ساخته شده و شش برجک نگهبانی به فاصله ۱۰۰ متر از یکدیگر در بالای دیوارهای قلعه تعبیه شده‌اند. این قلعه به لحاظ گنجایش، امکان جای‌گیری سربازان بسیاری را داشته و سربازان حاضر در آن، بارها پس از عبور از رود ارس، ساخلو (پادگان) سربازان روسی را مورد حمله قرار داده‌اند. در سال ۱۲۴۳ هجری قمری و پس از عبور سپاه روس از رود ارس، بخش‌هایی از خاک ایران از جمله جلفا، نخجوان، مرند، اصلاندوز و همچنین قلعه کردشت به تصرف آنها درآمده و تا زمان برقراری صلح و عقد معاهده ترکمنچای در اختیار سربازان روسی قرار داشت. البته پس از خروج روس‌ها از منطقه و واگذاری امور استان‌ها به نیروهای دولتی، قلعه کردشت بارها توسط امرای محلی و حاکمان قره‌باغ مورد استفاده قرار گرفت و در اواخر دوره قاجار خاصیت نظامی خود را از دست داد.

کلیسای ننه مریم جلفا

کلیسای ننه مریم جلفا در حدود ۲۰ کلومتری غرب جلفا نیز یکی دیگر از جاذبه های  تاریخی جلفا می باشد که البته در تاریخی که ما از این حوالی بازدید داشتیم بنا به دلایلی که مرمت عنوان شد بسته بود ولی در صورتی که در سفر شما به جلفا باز بود توصیه می کنم از آن نیز دیدن کنید.

کلیسای ننه مریم که اشاره به حضرت مریم دارد و به نوعی این اصطلاح را می توان معادل همان نوتردام فرانسه دانست در منطقه ی آذربایجان همین یک نمونه نیست و بد نیست بدانید اسم اصلی این کلیسا، کلیسای مادر خدا و یا کلیسای آستواتساتسین مقدس می باشد که البته در تابلویی که در جاده برای نشان دادن این کلیسا خورده است کلیسای ننه مریم می باشد.

این منطقه که این کلیسا و کلیسای سنت استپانوس و روستاهای تاریخی ارمنی در آن قرار دارد دره شام نامیده می شود و البته در قدیم ارمنی نشین بوده است ولی گویا در دورانی از تاریخ بنا به دلایلی و خصوصا در دوران صفوی ارامنه از این ناحیه کوچ کرده و یا حتی کوچ داده شده اند.

در این کلیسا بر خلاف دیگر کلیساهای این منطقه حکاکی های زیادی نخواهید دید و بنای این کلیسا بسیار بسیار ساده تر از دیگر کلیساهای این حوالی نظیر سنت استپانوس است. در اطراف این کلیسا تعدادی گور و سنگ گور ارامنه نیز کشف شده است. این بنا نیز اگر به روی گردشگران باز بود در سفر به جلفا ارزش دیدن دارد.

 

 

كاروانسراي خواجه نظر (عباسي)                                                  

كاروانسراي خواجه نظر (عباسي) یکی از ۹۹۹ کاروانسرای ساخته شده در زمان شاه عباس صفوی می باشد .

تاورنيه فرانسوي اين كاروانسرا را ديده و مي نويسد :

خواجه نظر يكي از ارامنه معتبري بود كه از جلفا خارج شد و چون در تجارت ترقي كرد و نزد شاه عباس كبير و جانشين او شاه صفي اعتبارات حاصل نمود ، او را كلانتر ملت ارامنه كردند و به افتخار وطن اصلي خود جلفا ۲ كاروانسراي بزرگ در آنجا بنا كرد كه هنوز در طرفين رودخانه باقي هستند ۱۰۰۱۰۰۰ اكو در آنجا خرج كرد ، اما اين دو بناي عالي به واسطه فوت باني ناتمام ماندند .

جيمز كاروي نيز اين بناي تاريخي را ديده و ياد مي كند :

در اين نكته كاروانسراي بزرگي به واسطه يكي از ارامنه به نام كوجيا نظر (خواجه‌نظر) با هزينه گزافي بنا شده كه متاسفانه رو به خرابي مي رود و كس نيست كه به تعمير آن اقدام كند و فقط چند تن ارمني در آن سكونت دارند.

در ۵ كيلومتري جلفا كاروانسراي ويرانه اي وجود دارد كه بناي آن در زمان شاه عباس كبير با هزينه خواجه نظر ارمني از مقربان درگاه شاهي به عمل آمده ، وي از ارامنه اي بود كه در زمان شاه عباس به اصفهان به اجبار كوچانده شدند و در آنجا كارش بالا گرفت و مورد عنايت شاه واقع شد ثروت ومكنت كلاني به هم رسانيد و با اجازه شاه بر روي ويرانه هاي زادگاه خود كاروانسراي بزرگي از سنگ و آجر بنا كرد تا مسافراني كه از آب ارس مي گذرند شبي را در آنجا استراحت كنند و سحر گاه راهي سوجيا يا شجاع امروزي شوند .

عبدالعلي كارنگ مي نويسد :

ويرانه كاروانسراي خواجه نظر ارمني معروف به شاه عباسي واقع در ساحل رود ارس قرار دارد كه اين كاروانسرا به نام كاروانسراي جلفا معروف است .

 

 

کلیسای چوپان

کلیسای چوپان از جمله بناهای تاریخی ایران است که در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت رسیده است.

این کلیسا که در قرن ۱۶ میلادی ساخته شده و در سال ۱۸۳۶ میلادی بازسازی گردیده است. این مکان محل عبادت چوپانان ارمنی ساکن روستاهای اطراف دره شام بوده است.

ساختمان کلیسا از خارج مربعی شکل به ابعاد ۷٫۷ در ۵٫۷ متر و از داخل صلیبی شکل بوده و کلیسای کوچک (Chapel) محسوب می‌گردد. ورودی اصلی در قسمت غربی بنا قرار داشته و محراب آن در سمت شرق بنا می‌باشد. مصالح بکار رفته در ساختمان آن سنگ و ملات است و سطح دیوارهای داخلی با گچ پوشانده شده است. بنا فاقد هر گونه حجاری است. این کلیسا دارای گنبد کوچکی با پلان دایره شکل است که بر روی آن چهار نورگیر در چهار جهت تعبیه شده است. در سمت غرب کلیسا آثار و بقایای بنای ویران شده‌ای موجود است که احتمالاً بخشی ازکلیسا را تشکیل داده است. در محوطه اطراف کلیسا سنگ صلیبهایی بوده است که جهت حفظ آنها تعدادی به تبریز منتقل گردیده است.

کلیسای چوپان درغرب شهر مرزی جلفا، در ساحل رود ارس و در استان آذربایجان شرقی واقع است

 

تقریباً در ۵ کیلومتری غرب جلفا در مسیر جاده جلفا – سد ارس در میان کوه‌های رسوبی سرخ رنگ قرار گرفته است و طوری در آنجا مکان گزیده که جزء طبیعت لاینفک آنجا درآمده است. این کلیسا در سال ۱۵۱۸ میلادی احداث گردیده و چنانچه از نام آن قابل استنباط است شاید این کلیسا برای چوپانانی که مشغول چرای حیوانات در مراتع آنجا بودند طراحی شده تا آنها برای به عمل آوردن فیوضات خود به روستاهای دره شام مراجعت نکنند. پوسته خارجی کلیسا به وسیله سنگ ساخته شده و دارای یک گنبد کوچکی می‌باشد که اخیراً مرمت گردیده است. داخل کلیسا خیلی کوچک است و بیش از ده نفر در آن جای نمی‌گیرد. طاق‌های آن نیز به مانند کلیساهای دیگر جناغی شکل است.

 روستای اشتبین

وستای پلکانی اشتبین با ارتفاع ۳۲۶۰ متر مربع از سطح دریا، از توابع بخش سیه‌رود و دهستان نوجه‌مهر شهرستان جلفا در استان آذربایجان شرقی بوده و متشکل از سه آبادی به نام‌های هراس، سیاوشان و جعفرآباد است. در زمان‌های بسیار دور، روستا حالتی قلعه‌مانند داشته و دسترسی به آن بسیار سخت بود. مسافران می‌توانند پس از عبور از جلفا، روستای سیه‌رود، نوردوز و کردشت از سه راهی آبادی هراس وارد اشتبین شوند و تنها راه ارتباطی این روستا با مناطق دیگر، جاده‌ای است که از مرز نوردوز و کردشت به روستا کشیده شده است. رود ارس در سمت شمال این روستا قرار دارد و از فاصله‌ی ۱۴ کیلومتری آن عبور می‌کند. رود هراس نیز در سمت شرقی اشتبین واقع شده است.

از مهم‌ترین کوه‌های مجاور این روستا می‌توان به کیامکی، دوسته‌شا و قازان‌داغی اشاره کرد. ارتفاعات و اراضی اطراف آن پوشیده از جنگل‌ها و مراتع است. آب و هوای اشتبین تابع آب و هوای منطقه‌ی ارسباران است که در مناطق جنوبی کوهستانی، آب و هوای سرد و در حوالی دره‌ی ارس، هوایی گرم، معتدل و مرطوب دارد. روستای اشتبین در زمستان بسیار سرد و پوشیده از برف است و دارای اقلیم سرد و زمستان‌های طولانی است.

 

علت نام‌گذاری روستا

برخی از کارشناسان بر این عقیده‌اند که چون روستای اشتبین از ۳ آبادی هراس، سیاوشان و جعفرآباد تشکیل شده، کلمه‌ی «اشتبین» از ترکیب دو کلمه‌ی «اوش» که در زبان ترکی به معنی« سه» و کلمه‌ی «تبین» که در زبان ترکی تاتی به معنی «طایفه» است، تشکیل شده است. همچنین اغلب مردم محلی روستا می‌گویند که چون روستا میان سه کوه بلند واقع شده ، نام روستا از ترکیب دو کلمه‌ی «اوش» به معنی «سه» و «بیین» به معنی «میان» گرفته شده است.

آثار تاریخی

روستای اشتبین سابقه‌ی تاریخی کهنی دارد و وجود گویش تاتی میان مردمان این روستا دلیل اثبات این ادعا است. این روستا آثار تاریخی بسیاری را در خود جای داده است. در اشتبین یک گورستان قدیمی، چند کتیبه‌ به خط ثلث مربوط به دوران شاه طهماسب و شاه عباس صفوی، کتیبه‌ی مرمرین آرامگاه خواجه ملک کدخدا به تاریخ ۸۴۳ هجری قمری و کتیبه‌ای دیگر متعلق به خواجه احمد به تاریخ ۹۷۶ هجری قمری وجود دارد.

در گورستان اشتبین، سنگ‌نوشته‌هایی وجود دارد که قدمت آن به ۸۰۰ سال قبل باز می‌گردد اما متاسفانه امروزه به دلیل عدم مدیریت و نظارت صحیح بر این آثار، شکسته‌های این سنگ نوشته‌ها در زمین این گورستان پراکنده شده است.

همچنین کتابی در این روستا نگهداری می‌شود که به کتاب نادری شهرت دارد. این کتاب در سال ۱۲۳۱ توسط مشهدی محمدعلی نوشته شده است. مردم روستا نسبت به آثار هنرمندان خود حساسیت دارند و سعی می‌کنند این آثار را خودشان نگهداری کنند.

از آثار تاریخی دیگر روستای اشتبین می‌توان به سنگ درب خانه‌هایی روستا که یکی از آن‌ها متعلق به دوران سلطنت سلطان محمد خدابنده است، اشاره کرد.

 

 

 

معماری روستا

روستای اشتبین در منطقه‌ای کوهستانی واقع شده و به دلیل شیب تند کوه، معماری منحصر به فردی دارد. خانه‌های آن به صورت پلکانی بنا شده، به طوری که سقف هر خانه، حیاط خانه‌ی دیگر است و چشم‌اندازهای بسیار زیبایی خلق کرده‌ است. این امر و عوامل دیگری مانند بستر سنگی و شرایط اقلیمی خاص روستا، باعث شده که روستا بافت مسکونی متمرکزی داشته باشد و فقط در محدوده‌ی شمالی روستا امکان توسعه وجود داشته باشد. کوچه‌های تنگ این روستا با پله‌های زیادی به هم راه دارند. خانه‌های قدیمی اشتبین به سبک معماری دوره‌ی صفویه و قاجاریه ساخته شده است.

ویژگی دیگر معماری این روستا، استفاده از «بالکون» یا همان بالکن است که مردم محلی به آن «آرتیرما» می‌گویند که فضایی بیرون آمده از ساختمان است و روی معابر قرار می‌گیرد. آرتیرما در تابستان هم جلوی تابش زیاد آفتاب را به درون اتاق می‌گیرد و هم فضای بادگیر و خنکی است.

دیگر ویژگی خاص معماری این روستا فضایی به نام «بنه‌گاه» یا «بناگاه» است که طبق اظهارات مردم محلی به دلایل امنیتی شکل گرفته است. این قسمت از بنا هیچ روزنه‌ای به خارج ندارد و تنها نورگیر آن، قسمت انتهایی سقف است. ارتفاع آن تقریبا دو طبقه ساختمان است و سقف چوبی و هرمی آن را چهار ستون چوبی که معمولا سرستون‌های آن حکاکی شده است، نگه می‌دارد. معمولا زیر این سقف تنوری برای پخت نان وجود دارد.

بناهای این روستا معمولا دارای نرده‌های زیبا، ستون‌های منقش و ارسی هستند و این تزیینات زیبا، نشان‌دهنده‌ی هنر و تمدن اهالی این روستا است.

سوغات

روستای اشتبین به دلیل نزدیکی به دو رودخانه‌ی ارس و هراس، بسیار سرسبز و پر از باغ‌های وسیع و حاصلخیز است. سرسبزی باغ‌ها به زیبایی منحصر به فرد این روستا افزوده است. میوه‌های اشتبین بسیار مرغوب است. محصولات آن شامل انار، انجیر، گردو، آلبالو، زردآلو، انگور، سماق، زغال اخته، ازگیل و توت است. انارهای این روستا به دلایل ژنتیکی بسیار مرغوب است و بدون هیچ‌گونه کودی به دست می‌آید که شامل دو نوع است: انار سفید و قرمز. زنان محلی از محصول باغات خود رب و لواشک انار خانگی بسیار خوشمزه درست می‌کنند. همچنین انجیرها را بعد از فصل چیدن خشک کرده و نوعی شیرینی به نام «میان‌پر» درست می‌کنند که آذری‌ها به خصوص در شب یلدا و چهارشنبه سوری از آن استفاده می‌کنند. گردوی اشتبین نیز بسیار چرب‌تر و خوشمزه‌تر از گردوهای مناطق دیگر است.

اشتبین

از غذاهای سنتی اشتبین می‌توان به آبگوشت، کوفته، آش و کباب اشاره کرد. کیفیت عسل‌های این منطقه نیز بی‌نظیر است. اگر به این منطقه سفر کردید، خرید از محصولات این بهشت پنهان را فراموش نکنید زیرا نظیر آن را نمی‌توانید هیچ جای دنیا پیدا کنید.

اهالی اشتبین از سال‌های دور به تولید ابریشم نیز مشغول بوده‌اند و چندین کارگاه تولید ابریشم در این روستا وجود دارد.

ثبت ملی

این روستا در تاریخ ۱۷ خرداد سال ۱۳۷۱ با شماره‌ی ثبت ۲۶۹۲ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

کلیسای مریم مقدس

کلیسای مریم مقدس در منطقه دره شام از توابع شهر جلفا واقع در غرب این شهرستان از استان آذربایجان شرقی و در در محل تلاقی دو رودخانه آق چای و ارس در سطح وسیعی و صافی که به صورت طبیعی است و در حاشیه جنوب ارس واقع است. این کلیسا که تا به امروز نیز زیارتگاه ارمنیان ایران است در سال ۱۵۱۸ به دست ارمنیان ساکن همان روستا بنا شده است. نازار گورویانس، نویسنده و محقق ارمنی که بین سال‌های ۱۸۹۰ تا ۱۸۹۸ به این منطقه سفر کرده است وجود روستاهای ارمنی نشین در این منطقه را تأیید می‌کند. محقق ارمنی دیگری نیز به نام یرواند فرانگیان که در سال ۱۹۰۵ به منطقه مزبور سفر نموده است در خاطرات خود به حضور حدود ۳۰ خانوار ارمنی در روستاهای منطقه و نیز فعال بودن این کلیسا اشاره نموده است. کلیسا دارای یک پلان مستطیلی‌شکل است به جهت شرق به غرب که سقف و گنبد آن بر روی چهار ستون تکیه دارد، به صورتی که هر یک از ستون‌ها توسط چهار قوس در چهار جهت به ستون‌های مقابل و دیوارهای بنا متصل‌اند.

 

 امامزاده سید محمد جلفا

در روستای نوجه مهر جلفا قرار گرفته است و برای رفتن به آن باید از هادی شهر به سیه رود سپس به پایانه مرزی نوردوز و کمی بالاتر از این پایانه مرزی دست راست تابلوی این امام زاده مشهود است. در روستای نوجه مهر چناری با قدمت ۳۲۰سال در وسط خیابان قرار دارد.

به علت ممانعت تردد ارمنستان از خودروهای جمهوری آذربایجان از خاک این کشور، مسیر جاده محل تردد خودروهای کشور جمهوری آذربایجان به جمهوری خود مختار نخجوان (بویژه خودروهای سنگین) هست.

 

امکانات و طبیعت

محوطه امام زاده زمانی نه چندان دور قبرستان بوده است. سید محمد با ۹ واسطه به امام رضا، امام هشتم شیعیان منسوب نسل می‌گردد. درداخل حرم آیینه کاری صورت پذیرفته هست. این امام زاده از نظر امکانات زیستی مجهز به بازارچه‌های متنوع، نانوایی و… می‌باشد.هر چند درختان انجیر و انار بومی آذربایجان نیست اما به علت تنوع آب هوایی منطقه،و وجود تابستان های گرم و مرطوب (رطوبت رود ارس ) در این محل درختان انجیر و انار به همراه درختان گردو زیاد وجود دارد. رودی از سمت جنوبی امام زاده همیشه در جریان است که رود آبشار گل آخور ورزقان را به رود ارس می‌ریزد.منازل و سوییت های کوچک جهت اقامت شبانه مسافران به تعداد کافی ساخته شده و اجاره داده می شود.هر سال نزدیک دو میلیون بازدید کننده در آن به ثبت می‌رسد.

زیارتگاه بابا یعقوب

در اواخر قرن يازدهم(ه.ش) يعقوب ابن ورقا در حاشيه رود ارس كنار ضلع شرقی رودخانه قره سو زندگی می‌كرد. بابا يعقوب مالك زمين‌های آن محل بود و به كشاورزی و تبليغ دين اسلام می‌پرداخت.

بابا يعقوب را در سن ۷۵ سالگی راهزنان به قتل رسانده و آن را از درخت قره آغاج آويزان كردند. جنازه بابا يعقوب را اهالی سيه‌رود در ملك خود بابا يعقوب به خاك سپردند. اين مقبره و زيارتگاه مقدس كه در ۵۰ كيلومتری منطقه آزاد ارس، نزديكی شهر سيه‌رود است از دير باز در بين مردم منطقه از احترام و قداست خاصی برخوردار بوده است.

در مورد نسب‌نامه و شرح حال ايشان اطلاعات چندانی موجود نيست و بنا به اظهار برخی از مطلعين در حدود ۱۲۰سال پيش بابا يعقوب و خواهرش كه مزار ايشان نيز در نزديكی اردوباد روبه‌روی سيه‌رود در خاك جمهوری نخجوان است از مدينه هجرت كرده و در اين منطقه ساكن شده‌اند.

از آداب و رسوم مذهبی كه در اين امامزاده برگزار می‌شود اين است كه اهالی سيه‌رود و ايری سفلی همه ساله آخرين پنجشنبه مهرماه را به زيارت اين مقبره مقدس می‌روند و به طبخ نوعی پلو مخصوص با هيزم درخت قره آغاج پرداخته و آن را در بين مردم منطقه و زائرين توزيع می‌نمايند.

اين پلو در بين مردم منطقه به نام بابا يعقوب پلوسی معروف است. مردم سيه‌رود به احترام بابا يعقوب هيزم‌های درخت قره آغاج را فقط در محوطه زيارتگاه برای پخت و پز استفاده می‌كنند.

 

شهری فاقد گورستان

با توجه به اینکه شهر جلفا در زمان های گذشته به علت مبدا واردات کالاهای اساسی گمرک و راه آهن فعال بوده است و مردم نیز تنها برای تجارت به این شهر می آمدند و به علت اینکه تمام ساکنان این شهر غیر بومی بودند، بعد از مرگ نیز افراد در شهرهای خود و یا در شهرهای نزدیک شهر جلفا دفن می شدند.

بر اساس اظهارات اهالی شهر جلفا در زمان های گذشته این شهر به علت دور بودن به عنوان تبعیدگاه استفاده می شد، به طوری که روزهای این شهر پر از هیاهو و شب های آن در خلوت و سکوت مطلق سپری می شد.

در هشت سال گذشته شورای شهر شهر جلفا برای ایجاد آرامگاه در این شهر مکانی را اختصاص داده بود که به علت نبود استقبال از سوی مردم این گورستان ایجاد نشد و علت امر غیر بومی بودن افراد شهر است که اکثرا به علت شغل خود در آنجا زندگی می کنند.

شهر جلفا فاقد گورستان است

اکثر اهالی این منطقه غیر بومی هستند و صرفا برای انجام کار به این شهر می آیند.

این شهر به علت اینکه از زمان قدیم یک شهر اداری بود، اکثر افراد غیر بومی برای فعالیت های کاری به این شهر می آمدند و بیشتر در زمینه های راه آهن و گمرک فعالیت می کردند.

اکثر کارکنان در گمرک و راه آهن اهل هادی شهر بودند و این شهر در ۱۰ کیلومتری شهر جلفا قرار دارد.

اکثر افراد بعد از فوت در شهر خود مدفون می شدند.

حدود هشت سال گذشته شورای شهر جلفا برای ایجاد آرامگاهی در این شهر مکانی را اختصاص داده بودند که به علت نبود استقبال این گورستان ایجاد نشد.

در این شهر پنج شهید گمنام ۸ سال دفاع مقدس که در حیاط مسجد جامع مدفون شده اند و علاوه بر این آرامگاه سه سرباز شهید سال ۱۳۲۰ وجود دارد که در حاشیه رود ارس در کنار پل آهنی شهر جلفا دفن شده اند.

 

غیر بومی بودن ساکنان عامل اصلی نبود آرامگاه در شهر جلفا است

سابقه تاریخی شهر جلفا به بعد از قرارداد عهد نامه ترکمنچای برمی گردد که بعد از تقسیمات کشوری اداره های پست، گمرک و شبکه بهداشت در این شهرستان ایجاد شد و اکثر ساکنان این شهر غیر بومی بوده اند.

حدود ۱۵۰ سال گذشته در شهر جلفا قرار بود که آرامگاهی ایجاد شود، اما به علت غیر بومی بودن ساکنان هر فرد بعد از مرگ در شهر خود دفن می شد.

شهرهای شجاع و شاهمار نزدیک ترین شهرهایی بودند که در آن زمان برخی از ساکنان شهر جلفا بعد از مرگ در آنجا دفن می شدند.

حدود ۳۷ سال گذشته در شهر جلفا قرار بود که آرامگاهی ایجاد شود، این شهر به لحاظ دارا بودن کلیسای خرابه گردشگران زیادی داشت و در آن زمان یک خانواده  ارمنی برای زیارت این کلیسا آمده بودند که در راه بازگشت فرزند خود را از دست دادند و در این آرامگاه دفن کردند، مسلمانان به علت اینکه نخستین مدفون این گورستان ارمنی بود در آنجا افراد خود را دفن نکردند و بعدها آنجا تبدیل به آرامگاه ارامنه شد.

حدود شش سال گذشته نیز قرار بود در تپه ای نزدیک به شهر جلفا آرامگاهی ایجاد شود که به علت نظامی بودن آن اجازه ایجاد گورستان داده نشد.

در سال های گذشته به علت اینکه در هادی شهر غسالخانه وجود داشت، اهالی شهر جلفا افراد فوت شده خود را در هادی شهر دفن می کردند.

با ایجاد غسالخانه ها در شهرهای شجاع و شاهمار اکثر فوت شده ها در این شهرها به خاک سپرده می شوند.

شهرستان جلفا رتبه شانزدهم را در آمار مرگ و میر آذربایجان شرقی دارد

آمار مرگ و میر در سه ماهه نخست آذربایجان شرقی پنج هزار و ۵۶۲ مورد بوده که ۸۸ مورد آن مربوط به شهرستان جلفا است و این شهرستان رتبه شانزدهم را در آمار مرگ و میرهای استان دارد.

در سال گذشته در آذربایجان شرقی ۲۲ هزار و ۷۰۵ مورد وفات اتفاق افتاده بود که ۳۰۰ مورد آن مربوط به شهرستان جلفا بوده است و این شهرستان رتبه هفدهم را در آمار مرگ و میر استان دارد.

در سال ۹۱ آمار مرگ و میر در آذربایجان شرقی ۲۱ هزار و ۲۴۶ مورد بوده است، افزود: در سال ۹۱ آمار مرگ و میر در شهرستان جلفا ۳۲۲ مورد بوده است که این شهرستان رتبه شانزدهم را در مرگ و میر استان دارد.

با وجود اینکه در حال حاضر شش هزار نفر در شهرستان جلفا زندگی می کنند، اما با این حال از دیر باز تاکنون در این شهر آرامگاهی ایجاد نشده است و امروزه به علت رونق مشاغل تجاری در شهر جلفا شاهد افزایش جمعیت روز افزون هستیم.

 

رستوران «بالیق»

که به زبان ترکی به معنی ماهی است، نخستین رستورانیه که به نظرم باید ببینیدش و غذاهاش رو امتحان کنید. البته اینجارو فقط به کسانی توصیه می کنم که از خوردن غذاهای دریایی لذت می برند؛ به این دلیل که تو این رستوران خبری از گوشت قرمز و گوشت مرغ و سایر پرندگان نیست. شما می تونید کباب برگ، کوبیده و حتی کباب تابه ای رو با گوشت ماهی بخورید. به طور کلی همه غذاها با ماهی تهیه می شه و طعم خوبی هم داره.

میز اردور با انواع سالاد، ترشی و دسر در کنار غذای اصلی می تونه در تکمیل وعده غذایی به شما کمک کنه.

یک رستوران علاوه بر غذای خوش طعم و بو باید از دکوراسیون جذاب، خلاقانه، گرم و صمیمی برخوردار باشه. رستوران بالیق شبیه به یک کشتی است که میزها و صندلی های چوبی داره و با صدای دریا و نورپردازی زیبا تکمیل می شه. وجود یک آبشار مصنوعی و آکواریوم های متعدد با ماهی های مختلف از دیگر مشخصه های این رستوران محسوب می شه که زیبایی آن را دوچندان کرده است.

حالا اگه با این اوصاف تصمیم گرفتید در سفر خود به تبریز هم سری بزنید، به آدرس چهارراه ایل گلی، خیابان گلشهر، نرسیده به سه راهی بیمارستان شهدا رو به روی برج شهران بروید.

نکته مهم دیگری که در انتخاب یک رستوران اهمیت بالایی داره سطح قیمت غذاهاست که خوشبختانه این رستوران از اون گرون ها نیست و از غذای ۱۰ تا ۵۰ هزار تومانی در آن پیدا می شه. از اونجایی که ماهی ماده اولیه غذاهای این رستوران هست، قیمت غذاها متناسب با فصل صید ماهی تغییر می کند.

رستوران حاج مجید

رستوران حاج مجید یکی از رستوران‌های قدیمی تبریز است که در خیابان تربیت، جنب مسجد امام حسن قرار دارد. این رستوران از سال ۱۳۵۲ شروع به کار کرده صاحب آن فردی به نام حاج مجید یا حاج مجید تویوخچی (حاج مجید مرغ‌فروش) بود. این رستوران فقط چلو مرغ می‌پزند که طعم بسیار لذیذی دارد. پس اگر عاشق چلومرغ هستید، در سفر به تبریز حتما سری به این رستوران بزنید. قیمت غذای این رستوران به نسبت کیفیت آن، بسیار مناسب است، پس نگران قیمت‌ هم نباشید.

رستوران گازماخ

رستوران گازماخ یکی دیگر رستوران‌های سنتی تبریز است، اما در منوی آن چند مورد فست‌فود هم پیدا می‌شود. گازماخ در فارسی به معنی ته‌دیگ است و غذاهای این رستوران همگی به همراه ته‌دیگ سرو می‌شود که طعم بسیار خوبی هم دارد. به شما پیشنهاد می‌کنم حتما سری به این رستوران بزنید. جوی مدرن و آرام بر این رستوران حاکم است و قیمت‌های آن نسبتا بالا است.

رستوران ایمانی

رستوران ایمانی در سردرود قرار دارد که فاصله‌ی آن با تبریز فقط ۲۰ دقیقه است. غذاهای این رستوران و همچنین محیط آن به قدری خوب است که در سفر به تبریز، ارزش این را دارد که سری هم به سردرود زده و طعم لذیذ غذاهای ایرانی (انواع کباب و دیزی) را بچشید. این رستوران در سردرود دو شعبه دارد که هر کدام دکوراسیون متفاوتی دارند. قیمت غذاهای این رستوران به نسبت کیفیت آن‌ها مناسب است.

رستوان اجاق

این یکی از جمله رستوران هایی است که در کمتر جایی شاید دیده باشید به خاطر اینکه هیچ آشپزخانه ای در اون وجود نداره.

توصیه من به شما اینه که اگه «اجاق» رو برای گذراندن زمان ناهار یا شام خود انتخاب می کنید، زمانی باشه که خیلی گرسنه نیستید و می تونید تا آماده شدن غذای مورد علاقه خود کمی صبر و حوصله به خرج بدید.

پس از اینکه شما سر جای مورد نظرتون مستقر شدید، سرآشپز سر میز حاضر می شه و گوشت قرمز یا گوشت سفید را جلوی چشم های خودتون سرخ یا کباب می کنه.

درواقع آشپزخونه این رستوران سر میز مهمان هاست و آنها می تونند از همون ابتدا شاهد تهیه شدن غذای موردنظر خودشون باشن. این کار باعث می شه که میل و علاقه شما برای خوردن غذا افزایش پیدا کنه.

انواع سالاد، دسر و نوشیدنی هم در میز اردور رستوران وجود دارد. از نظر قیمتی هم از ۲۰ تا ۶۰ هزار تومان متغیر هست.

رستوران باداس

رستوران باداس، یا رستوران اسپانیایی است که می‌توانید برای تجربه‌ی طعم‌هایی متفاوت، سری به آن بزنید. برای صرف صبحانه با نمایی زیبا بر تبریز، می‌توانید به باداس بروید.

رستوران مهدی هیلا

رستوران مهدی هیلا یکی از رستوران‌هایی است که فست‌فود عرضه می‌کند اما آش رشته و سوپ خامه‌ی بسیار خوشمزه‌ای هم دارد. اگر در تبریز هوس فست‌فود کردید، حتما سری به این رستوران بزنید و پیشنهاد می‌کنیم از پیتزای فیلادلفیای آن هم امتحان کنید. قیمت غذاهای این رستوران نسبت به کیفیت غذاها مناسب است. مهدی هیلا یک شعبه در خیابان منظریه و شعبه‌ای در شهرک ولی‌عصر دارد.

 

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور

کلان شهر تبریز هم به مانند دیگر شهرهای با اصالت ایران زمین دارای مردمی با فرهنگ و اداب و رسوم خاص خود است. مردم آذربايجان مردمى اصيل هستند. از جمله خصلت‌هاى اين مردم مهمان‌نوازي،سلحشوري ، آزادمنشي، مرزدارى و پايبندى به عقايد مذهبى است . از ديگر ويژگى‌هاى ايرانى در اخلاق ملى مثل مهمان‌نوازي، ادب و احترام و خوش سلوکى و حسن معاشرت در ميان عموم ايرانيان ازخراسانى و آذربايجانى و کرمانى و کرد و بلوچ يکسان است .

آئين‌ها و جشن‌هاى ملى

شب چله

شب چله طولانى‌ترين شب سال محسوب مى‌شود. مراسم اين شب به‌صورت شب‌نشينى دوستانه و فاميلى است. در اين شب‌نشينى انواع خوراکى‌هاى زمستانى يعنى خشکبار و شيرنى خورده مى‌شود. پختن برنج سفيد در شب چله يا يلدا نوعى جادوى سفيد براى سفيد رزوى و نيک‌بختى در زمستان سرد و سياه به‌شمار مى‌رود .

مراسم مربوط به چله کوچک که سردترين و سخت‌ترين روزهاى زمستان را شامل مى‌شود. در بيشتر روستاها و گاه مناطق شهرى آذربايجان شرقى برگزار مى‌شود. رايج‌ترين آداب مربوط به چله کوچک، برافروختن آتش بر بام‌ها و گاه تيراندازى يا سر و صدا کردن است. گمان بر اين است که با اين مراسم، ‘قارى‌ننه’ يا پيرزن سرما ترسيده و فرار مى‌کند .

چهارشنبه‌سورى

چهار آتش افروزى در چهار چهارشنبه به عدد رمزى چهار اشاره دارد. فيثاغورس عدد چهار را اصل و ريشه ٔ طبيعت جاودان مى‌داند. چهار جهت اصلي، چهار طبع انساني، چهار عنصر حيات اشاره به امر واحدى دارد .

در آئين چهارشنبه‌سوري، عدد چهار حکايت از چهار وجه طبيعت دارد که به‌تدريج عنصر واحد طبعيت، سال، مکان يا هر پديده ٔ چهاروجهى را مى‌سازند. به اين ترتيب اولين چهارشنبه منسوب به باد است. دومين خاک است، سومين آتش و چهارمين آب که در اين زمان از يخ بستن خاک کاسته مى‌شود و زمين نفس مى‌کشد. صبح آخرين چهارشنبه‌سورى مردم بر سر آب رفته و از روى آن مى‌پرند و مى‌خوانند :

 

آتيل ماتيل چرشنبه ( عاطل و باطل شود چهارشنبه )

بختيم آچيل چرشنبه ( بختم باز شود چهارشنبه )

 

آخرين چهارشنبه ٔ اسفند با بارورى طبيعت همراه است. در روستاها چهارشنبه ٔ آخر سال را ‘ چرشنبه‌خاتون’ مى‌گويند و زنان بالاى اجاق خوراک‌پزى با آرد شکل زنى زيبا را مى‌کشند و زير آن يک آينه و شانه مى‌گذارند تا وقتى چرشنبه خاتون آمد سرش را شانه بزند. اين رسم تأکيد بر بارور شدن زمين در آخرين روزهاى اسفند دارد. در ميان مردم آذربايجان شرقى هر چهارشنبه نامى دارد .

مفصل‌ترين مراسم آخرين چهارشنبه‌سورى آن است که در آن شب برنج سفيد پخته و همراه با آجيل و شيرنى بر سفره قرار مى‌دهند. پسران جوان و نوجوان شالى برداشته و از سوراخ بالاى بام که محل خارج شدن دود تنور و تهويه است آن‌را پائين مى‌اندازند . صاحب‌خانه نيز مقدارى آجيل و شيرينى در گوشه ٔ سال مى‌بندد تا پسر آن را بالا بکشد. اگر پسر خواهان دختر خانواده باشد، شال را بالا نمى‌کشد. اگر خانواده ٔ دختر راضى باشند، نشانه‌اى به شال مى‌بندند. رسم شال‌اندازى هنوز در بعضى روستاهاى آذربايجان شرققى رايج است .

صبح آخرين چهارشنبه زنان بر سر چشمه رفته کوزه‌ها را پر مى‌کنند و از روى آب مى‌پرند و گاه دام‌ها را از آب عبور مى‌دهند. از آب چشمه براى روشن کردن سماور، خمير کردن نان يا پختن غذا استفاده مى‌کنند .

فرستادن خوانچه‌اى از ميوه و شيرينى در اين روز براى عروس خانواده از مراسم ديگر چهارشنبه‌سورى است. خوردن هفت داه روغني، شيرينى يا غله، درست کردن هفت نوع خوراکى شيرين نيز در اين روز معمول است .

آداب‌ و رسوم مردم آذربایجان شرقی در عید نوروز

«بایرام پایی»

یکی از مهم‌ترین رسوم عید در آذربایجان شرقی که هم‌اکنون نیز در  اغلب  خانواده‌ها حفظ‌شده است فرستادن غذا از خانه پدری به خانه دختران شوهر کرده است.  «بایرام پایی» به عبارتی تبریک عید مادر به دختران شوهر کرده است که نه تنها در سال‌های نخست ازدواج دختر بلکه تا زمانی که والدین در قید حیات‌اند به‌جا آورده می‌شود.

رویش سبزه 

کاشتن دانه، غلات و حبوبات در چند روز پیش از آمدن نوروز و نگریستن به رویش دانه‌ها از آیین‌های کهن ایرانیان بوده است. سنت رویاندن سبزه در حال حاضر همچون گذشته در میان مردم وجود دارد و هر خانواده ده روز مانده به نوروز، حبوباتی چون گندم، جو، عدس، ماش، نخود و سیر را درون بشقاب ریخته و سبز می‌کنند

دیدوبازدید

بعد از تحویل سال نو، دیدوبازدید از بزرگان خانواده و اعضای فامیل از دیگر رسوم خوب بین مردم است که چند روز اول عید در مناطق شهری و روستایی خوی به این امر اختصاص می‌یابد.  پایان‌بخش مراسمات نوروزی و عید نوروز با آیین سیزده بدر پایان می‌یابد که در این روز مردم به خارج از شهرها می‌روند و این روز را در دامن طبیعت سپری می‌کنند

 

 

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور

تبریز هم به مانند هر شهر دیگری دارای جاذبه های دیدنی فراوانیست. از جاذبه های تاریخی انسان ساز گرفته تا جاذبه های طبیعی موجود در طبیعت بکر شمال غرب کشور. در این بخش به معرفی برخی از این جاذبه های شناخته شده می پردازیم با اصفهان تور همراه باشید.

 

جاذبه‌های طبیعی

آبشار آسیاب خرابه

یکی از دیدنی‌ترین و زیبا‌ترین مناظر طبیعی استان آذربایجان شرقی، آسیاب خرابه یا خراب دییرمان است که در شهرستان جلفا در نزدیکی مرز ایران با کشور جمهوری آذربایجان واقع شده است. آسیاب آبی که سال‌ها پیش مورد استفاده مردم منطقه قرار می‌گرفت، امروزه به دلیل تخریب قسمت‌های عمده آن کاربری ندارد و به همین دلیل به «آسیاب خرابه» شهرت دارد. در این منطقه آبشار‌های کوچک و بزرگ با دیواره‌های پوشیده از خزه و گیاهان آبزی جلوه‌ای خاص و زیبا به منطقه داده است. آب این آبشار‌ها از چشمه‌های متعدد بالای آسیاب، سرچشمه گرفته از کوه کیامکی تامین می‌شود.

این تفرجگاه جذاب و دیدنی در حدود ۲۷ کیلومتری علمدار گرگر (هادی شهر) که در نوار مرزی ایران و جمهوری آذربایجان در ۵ کیلومتری روستای منجن‌آباد در حاشیه رود ارس در یک جاده فرعی و در دره‌‌ای باصفا واقع شده است..از تبریز تا جاده فرعی جلفا به علمدار ۱۰۶ کیلومتر است؛ از علمدار تا آسیاب خرابه ۲۷ کیلومتر راه خاکی است.

 

مجتمع آب‌ گرم معدنی و درمانی بستان ‌آباد

حدود نیم قرن پیش آب‌گرم بستان‌آباد در محل قدیمی‌اش به شکل گنبدی از آجر و سنگ ایجاد شد، میرزا نائب‌السلطنه فرزند فتحعلی شاه در اوقات اقامت در عمارت چمن اوجان از آن به عنوان حمام استفاده می‌کرد.

این آب‌ گرم در طول سال پذیرای میلیون‌ها گردشگر داخلی و خارجی است. حرارت آب این چشمه بین ۴۰ تا ۵۰ درجه است و از خاصیت‌های درمانی این آب‌گرم می‌توان در بهبود برخی از بیماری‌ها و ناتوانی‌ها از جمله آکند، آرتریت، سوختگی، عضلانی، افسردگی، سردرد، اختلال خواب، درمان ناتوانی بیماران مبتلا به فلج و به خصوص سکته مغزی و ناراحتی‌های گوارشی، پوستی و کلیوی اشاره کرد.

 

جنگل های ارسباران

ارسباران ناحیه کوهستانی وسیع با مناظری بدیع و زیبا در شمال استان آذربایجان شرقی است، که از شمال کوه قوشا داغ در جنوب اهر تا رود ارس گسترده است. این ناحیه به عنوان ذخیره‌گاه زیست کره در یونسکو ثبت شده است.

ناحیه ارسباران در دوران‌های گذشته به دلیل گستردگی کوه‌های منطقه به نام قره داغ هم شناخته می‌شد. تعداد ۲۲۰ گونه پرنده، ۳۸ گونه خزنده، ۵ گونه دو‌زیست، ۴۸ گونه پستاندار (مانند کل و بز، گراز، خرس قهوه‌ای، گرگ، «وشق» سیاه‌گوش و «پلنگ» و ۲۲ گونه ماهی در پارک ملی ارسباران شناخته شده است.

 

جاذبه‌های تاریخی

 

ائل گلی تبریز

(ایل گلی) یا شاه گلی از گردشگاه‌های مهم شهر اولین‌ها، تبریز است که در جنوب شرق آن و در ۷ کیلومتری مرکز شهر واقع شده است. شاه گولی به معنی «استخر شاه» ترجمه شده است. این مکان تاریخی در زمان آق قویونلوها ساخته شده و در دوره صفویان گسترش یافته است. عمق دریاچه شاه گلی ۱۲ متر است و در محوطه آن قایقرانی انجام می‌شود. همچنین شهر‌بازی (لونا پارک) و مسافرخانه‌های بسیاری در داخل گردشگاه وجود دارد. پس از احداث هتل پارس ایل گلی این گردشگاه جنبه جهانی پیدا کرد.اولین اینترنت پارک کشور به صورت بی‌سیم، برای استفاده گردشگران و شهروندان تبریزی، با برقراری و نصب دو فرستنده در مدت ۱۰ روز هر کدام با پوششی به شعاع ۳۰۰ متر کروی در ضلع شرقی و جنوبی ائل گلی ایجاد شده است.

همچنین اولین مرکز اطلاع‌رسانی هوشمند کشور در مجموعه تاریخی و تفریحی ائل گلی بنا شده، است؛ این مرکز دارای ۴ دستگاه کیوسک اطلاع‌رسانی است که در اتاقک شیشه‌ای ویژه‌ای قرار گرفته و اطلاعات متنوعی مانند تاریخچه و توضیحاتی در مورد ائل گلی و معرفی مراکز تجاری، بازار‌ها، مراکز تفریحی، پارک‌ها، موزه‌ها، مراکز اقامتی و برخی موارد دیگر را در اختیار گردشگران و علاقه‌مندان قرار می‌دهد. ائل گلی حدود ۷ کیلومتر از مرکز شهر فاصله دارد و می‌توانید سوار مترو شده و در ایستگاه ائل گلی پیاده شوید

 

بقعه عون بن علی

آرامگاه عون بن علی که به عینالی و عینال، زینال هم شهرت دارد، از بنا‌های تاریخی تبریز و مربوط به دوره ایلخانان است. این آرامگاه بر فراز رشته کوه سرخاب واقع شده است، مسیر دسترسی به قله کوه دارای جاده آسفالت شده است که به راحتی و به صورت پیاده‌گردی می‌توان به قله رسید.

تله کابین عون بن علی یا عینالی، یکی از پروژه‌های در دست اجرا و بخشی از پروژه تفرجگاه عون بن علی و پارک طبیعت در شهر تبریز است که پس از تکمیل، لقب طولانی‌ترین تله کابین کشور را از آن خود خواهد کرد. همچنین مجسمه شهریار که در دل کوه کنده شده است، از دیگر دیدنی‌های عینالی محسوب می‌شود.

 

کاخ شهرداری تبریز، برج ساعت

کاخ شهرداری تبریز یکی از ساختمان‌های زیبا و دیدنی شهر تبریز است که به دستور رضا‌شاه پهلوی در مکان گورستان متروک کوی نوبر با نظارت مهندسان آلمانی ساخته شد. این کاخ در مرکزی‌ترین نقطه شهر تبریز و در میدان شهرداری که مردم تبریز به آن ساعت قاباغ می‌گویند، واقع شده است.

کاخ شهرداری تبریز دارای یک برج ساعت چهار صفحه‌ای به ارتفاع ۳۰/۵ متر است که هر ۱۵ دقیقه یکبار صدای زنگش به گوش مردم تبریز می‌رسد. نمای خارجی این ساختمان از سنگ تراشیده شده و نقشه آن شبیه به طرح یک عقاب در حال پرواز است.

 

خانه مشروطه تبریز

خانه مشروطه یکی از خانه‌های تاریخی و موزه‌های شهر تبریز است که در محله راسته کوچه، در غرب بازار تبریز قرار دارد. در ساخت این بنا سبک معماری دوره قاجار به کار رفته که ملک شخصی حاج مهدی کوزه کنانی بود. مساحت این بنا ۱۳۰۰ متر مربع و در دو طبقه ساخته شده است. این خانه دارای پنجره‌های ارسی، درب‌های منبت‌کاری شده، غلام گردش، کلاه فرنگی و نور‌گیر است؛

پنجره‌های بیرونی، ارسی‌های تمام قدی هستند که با رنگ‌های سرخ و سبز و سفید، جلوه خاص و زیبایی به خانه داده است. داخل موزه تندیس‌هایی از حسین خان باغبان، حاج علی دواچی، ثقه‌الاسلام تبریزی، حاج علی ختایی، هوارد باسکرویل، کربلایی علی موسیو، شیخ علی اصغر لیلاوایی، آخوند خراسانی، علی اکبر دهخدا و زینب پاشا (تنها زن در صفوف مشروطه‌خواهان) به همراه مهر‌های مختلف گروه‌های انقلابی، نظر بازدید‌کنندگان را به خود جلب می‌کند.

 

مسجد کبود تبریز
مسجد کبود یا مسجد جهانشاه که در زبان ترکی به گوی مچید شهرت دارد، یکی از مساجد تاریخی مربوط به دوران حکمرانی قراقویونلو‌ها در قرن نهم هجری است. بر‌اساس اطلاعاتی که از کتیبه‌ی سر‌در آن به دست آمده، تاریخ ساخت بنای این مسجد به سال ۸۴۵ هجری شمسی، در زمان سلطان جهانشاه باز می‌گردد. این مسجد به دستور صالحه خانم، دختر سلطان جهانشاه بنا شده است.

در سال ۱۱۵۸ شمسی مطابق با ۱۷۸۰ میلادی زلزله مهیبی، خسارات فراوانی به مسجد زد که در اثر آن گنبد‌های مسجد فرو ریخت. از سال ۱۳۱۸ به منظور حفاظت و بازسازی بخش‌های باقی‌مانده این اثر تاریخی، شامل طاق‌ها و پایه‌ها، تعمیرات و بازسازی آن شروع شد و تا سال ۱۳۵۵ به طول انجامید. کار بازسازی گنبد اصلی را زنده یاد استاد رضا معماران انجام داده است و بازسازی کاشی‌کاری داخلی و خارجی همچنان ادامه دارد.

مقبره الشعرا
بازمانده‌های ایوان جنوبی ارگ علی‌شاه در شهر تبریز به ارگ تبریز شهرت دارد. قدمت این بنا به قرن هشتم هجری باز می‌گردد؛ بنای اولیه ارگ با هدف ساخت مسجد علی‌شاه به طور نا‌تمام رها شد و در سال‌های بعد با استفاده از بنای اولیه آن قلعه‌ای نظامی به جای آن ساخته شد که تا اواخر دوران قاجار مورد استفاده قرار گرفت.

بخش‌های زیادی از ارگ تبریز در دوران‌های پهلوی و پس از انقلاب تخریب شد. امروزه تنها دیواره جنوبی ارگ پا‌برجا مانده که برای بازدید عمومی مورد استفاده قرار می‌گیرد. پس از انقلاب در اطراف ارگ مسجدی به نام مصلی بزرگ تبریز بنا شد که در مراسم‌های مختلف دولتی و در روز‌های جمعه برای برگزاری نماز جمعه استفاده می‌شود.

 

 

 

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور

در سده‌های پنجم تا سوم پیش از میلاد تبریز یکی از شهرهای پر جمعیت آن دوران بشمار میرفته‌است. شهر دارای دروازه‌های متعددی بوده و بیش از ۳۰۰ کاروانسرای در آن جای داشته‌است. به لحاظ استقرار آن در منطقه جغرافیایی خاص شهر پی در پی دستخوش حوادث طبیعی مانند زلزله گشته‌است و همچنین به عنوان بزرگ‌ترین شهر نزدیک به ارمنستان و روم شرقی آن زمان همیشه مورد تاخت و تاز دشمنان شمالی و شمال شرقی قرار گرفته‌است. بدین علت با وجود قدمت کهن آن اکثر آثار تاریخی آن از بین رفته‌است. تبریز یکی از بااهمییت ترین مراکز بازرگانی آن دوران بوده و به‌عنوان پل ارتباطی بین شرق و غرب اهمییت فراوانی داشته‌است. مردمان آن از دیرباز به کار بازرگانی اشتغال داشتند و این فرهنگ تا کنون نگهداری شده‌است.ابن حوقل در۳۶۷ و ابن مسکویه در ۴۲۱ و ناصر خسرو در ۴۳۸ تبریز را بزرگ‌ترین و آبادترین شهر آذربایجان می‌خوانند.

در سال ۶۱۸ لشکر مغول به پشت دروازه‌های تبریز می‌رسند، اما تدبیر بزرگان شهر تبریز را از حمله مغولان مصون نگه می‌دارد و مردم تبریز با بذل مال شهر را از کشتار و ویرانی رها می‌سازند. این اتفاق سه بار تکرار می‌شود و در هر سه بار مردم متمول تبریز همان روش را به کار می‌بندند تا این که در سال ۶۳۸ هجری قمری مغول‌ها به سراسر آذربایجان چیره می‌شوند.برخی از ایلخانیان مغول تبریز را پایتخت خود قرار می‌دهند که در زمان غازان خان تبریز شکوه ویژه‌ای می‌یابد. یکی از اثرهای معماری این دوره، شنب غازان خان تبریز با ابهت تاریخی اش چشم‌ها را خیره می‌سازد، خواجه رشیدالدین فضل‌الله وزیر ایلخانیانربع رشیدی را بنیاد می‌نهد که در زمان خود عظیم‌ترین مرکز علمی و فرهنگی به شمار می‌رود و از آن همه مجد و عظمت اینک ویرانه‌های از برج‌های ربع رشیدی در میان محله‌ای باقی مانده‌است.

تبریز اولین پایتخت ایران جدید در دوره صفویه شد .نزدیکی تبریز به مرز ایران و عثمانی موجب شد که این شهر در برابر تهدیدات عثمانی آسیب پذیر شود به طوریکه جندین بار به تصرف عثمانیان درآمد تا اینکه شاه طهماسب صفوی تصمیم به انتقال پایتخت به قزوین گرفت. تبریز در دوره قاجار لقب تاریخی دارالسلطنه را گرفت و ولیعهدهای متعدد سلسله قاجار در این شهر اقامت می‌گزیدند.

در رویداد نهضت تنباکو شهر تبریز چون بسیاری دیگر از شهرهای ایران نقش ارزنده‌ای را ایفا کرد. تبریز در جنبش مشروطه نقشی مهم داشت و دلیری و فداکاری کسانی چون ستارخانسردار ملی، باقرخانسالار ملی، ثقه‌الاسلام، شیخ محمد خیابانی، علی مسیو، حسین‌خان باغبان به پیروزی جنبش و گرفتن مشروطه منجر شد.پس از سرکوب مشروطه توسط محمد علی شاه قاجار تمام حرکتهای مشروطه خواهانه در کشور خاموش شدند اما در تبریز و تنها در چند محله آن هنوز کسانی بودند که حاضر باشند تا پای جان از این دست آورد پاسداری کنند.

ستارخان و پیروانش در محله امیر خیز شروع به مقاومت کردند و به تدریج چند محله دیگر نیز به آنها ملحق شدند.مقاومت آنها در مقابل نیروهای محمد علی شاه ، قزاقان و دیگر مدافعان استبداد ماهها ادامه داشت تا اینکه مجدداً از گوشه و کنار کشور مردم به پا خواستند و مشروطه خواهان با فتح تهران به پیروزی رسیدند.در واقع باید گفت پیروزی مجدد مشروطه خواهان بر استبداد محمد علی شاهی در واقع ناشی از مقاومت تبریز بود .

در ۱۳۲۴ فرقه دموکرات آذربایجان با حمایت شوروی سعی در برپائی حکومتی مستقل از دولت مرکزی ایران کرد و تبریز مرکز فعالیت این گروه بود.ولی با بیرون رفتن نیروهای شوروی فرقه نیز با شکست سختی روبرو شد.
تبریز در نهضت ملی نفت نیز یکی از ارکان حرکت‌های آن زمان در سراسر کشور به شمار می‌رفت.
در ۱۵ خرداد سال ۱۳۴۲ نیز بازاریان تبریز با بستن بازار و خطیبان تبریز باایراد سخنرانی‌های مهم و پخش شب نامه‌ها شرکت داشتند.
در ۲۹ بهمن سال ۵۶ مردم تبریز بر رژیم شاهنشاهی شوریدند.

 

 

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور