جاذبه های دیدنی استان یزد
استان یزد را می توان یکی از استان هایی نامید که در هر گوشه و کنار آن آثار تاریخی زیبا دیده می شود. در این مطلب به صورت تیتروار به طور کامل به معرفی جاذبه های تاریخی استان یزد در تمامی اشکال خود خواهیم پرداخت. با اصفهان تور همراه باشید.
محله های قدیمی
محله سرجمع- محله یعقوبی (یاقوبی)- محله سر دو راه- محله باجوردی- محله میر قطب- محله مصلی- محله امامزاده– محله میدان شاه (بعثت)- محله چهار منار- محله دو منار- محله شش بادگیری- محله خواجه خضر- محله دارالشفاء- محله لب خندق- محله پنبه کاران (معروف به پنبه گـَلُون)- محله امیر چخماق (میر چخماق)- محله قلعه کهنه- محله فهادان
بازار
بازار یزد- بازارچه کوشک نو- بازارچه شاه ابوالقاسم (شهاب الدین طراز)- بازارچه غلامعلی خراسانی- بازارچه هاشم خان- بازارچه¬ پشت باغ- بازارچه محله تل- بازارچه پنجه علی- بازار خان- بازار زرگری- بازار قیصریه- بازار علاقبندی- بازار کاشی گری- بازار چیت سازی- بازار مسجد ملااسماعیل- بازار افشار- بازار حاجی قنبر- بازار محمدعلی خان- بازار جعفرخان- بازار صدری (شاهزاده فاضل)- بازار دروازه مهریز- بازار مسگری- بازار نخودبریزی
حمام
حمام خان یا گرمخانه نور
خانه های قدیمی
خانه محمودی- خانه تقدیری- خانه آقازاده ابرکوه- خانه مرتاض- خانه لاریها- خانه حاج کاظم رسولیان- خانه عرب زاده- خانه توانا- خانه ملک التجار- خانه حاج علی اکبر قناد- خانه شیخ هراتی- خانه مشیر- خانه حسینیان- خانه میرزا محمدحسن قزوینی زاده- خانه پوست فروش ها- خانه کلاهدوزها- خانه حاج آقا حسین باغی- خانه بی بی فاطمه تاجر- خانه نواب وکیل
روستاهای تاریخی
روستای هرفته- بندرآباد- توران پشت (متعلق به توران دخت ساسانی)- هفتادر (قدمت به قباد ساسانی)- بیداخوید و ندوشن (دارای قدمتی بیش از ۸۰۰ سال)- روستای خرانق اردکان (شامل منارجنبان، قلعه، کاروانسرا، مشهدک، باباخادم، پل آبراه، شترگلو، آسیاب، قریه شمس آباد، حمام، مسجد بیت المقدس، مسجد جامع، حسینیه و…)
میدان و لرد (میدان محلی
یا میدان وقت و ساعت (دارای قدیمی ترین ساعت شهری ایران ساخت سال ۷۲۵ هجری قمری)- میدان امیرچخماق(میر چخماق) – میدان بعثت- میدان قیام (شاه سابق)- میدان خان-میدان قلعه- لرد آسیاب- لرد باجوردی- لرد خواجه خضر- لرد فهادان- لرد کیوان- لرد گودال مصلی- لرد کوچه میرقطب- لرد مشیر
برج، بارو و قلعه
نارین قلعه میبد (نارنج قلعه یا کهندژ)- کافر قلعه- قلعه شواز- قلعه خورمیز مهریز- قلعه سریزد- قلعه بارجین- قلعه رکن آباد- قلعه ابراهیم آباد- قلعه باقرآباد و صادق آباد بافق- قلعه غرآباد- قلعه زارچ- قلعه خویدک- قلعه فهرج- قلعه ندوشن- قلعه خرانق اردکان- قلعه اسدان
ارگ حکومتی- ارگ عبدالرضا خان بافقی
برج و باروی یزد- برج کبوتر خانه میبد (دارای سه طبقه و مجهز به هزاران لانه برای جلب و نگهداری پرندگان مهاجر)
کاروانسرا و چاپارخانه
چاپارخانه میبد (دوره هخامنشی)
کاروانسراهای تاجرنشین (این کاروانسراها جزیی از بافت بازار است و یک فضای تجاری به شمار می آید):
کاروانسرای علی آقای شیرازی- کاروانسرای سادات در بازارچه پنجه علی
کاروانسراهای درون شهری (این کاروانسراها در اطراف بازار قرار دارند و بیشتر مورد استفاده¬ ساکنان آبادی های اطراف بوده است):
کاروانسرای بافقی ها- کاروانسرای ده بالایی ها- کاروانسرای بندرآبادی ها (بُندَرآبادی¬ها)- کاروانسرای مشیر- کاروانسرای امیرچخماق- کاروانسرای ابوالمعلی- کاروانسرای افشار- کاروانسرای بیابانکی ها- کاروانسرای پنجه علی- کاروانسرای سیدحیدری- کاروانسرای شیرازی ها- کاروانسرای علی آقا- کاروانسرای فهادان- کاروانسرای لرد تازیان- کاروانسرای والی- کاروانسرای وکیل- کاروانسرای مرزاکور- کاروانسرای پسته- کاروانسرای پشت سید- کاروانسرای تخت استاد- کاروانسرای خواجه- کاروانسرای درسید- کاروانسرای دو در- کاروانسرای سادات (کاروانسرای کلاه دوزها) – کاروانسرای شاهزاده- کاروانسرای عرب ها- کاروانسرای کرمانی ها- کاروانسرای کوچه¬ میرقطب- کاروانسرای گلشن- کاروانسرای گودال مصلی- کاروانسرای گودالک- کاروانسرای لب خندق- کاروانسرای محله تل
کاروانسراهای میان شهری:
کاروانسرای خرگوشی (جاده قدیم یزد-اصفهان)- کاروانسرای خرانق (جاده¬ یزد-خراسان)- کاروانسرای دهشیر (جاده¬ یزد-شیراز)- کاروانسرای علی آباد- کاروانسرای حوض جعفر- کاروانسرای اله آباد- رباط میبد (جاده قدیم یزد-تهران)- رباط ابوالقاسم رشتی- رباط ساغند- رباط اول- رباط دوم (رباط شاه نشین)- رباط شاهزاده- رباط و برج ارجنان- رباط نارستان- رباط زین الدین مهریز (جاده¬ یزد-کرمان، تنها کاروانسرای دایره شکل ایران
آسیاب های قدیمی
آسیاب سنگ سیاه- آسیاب کچلگ- آسیاب ده آباد- آسیاب بیده- آسیاب باغستان- آسیاب امیری و بفروئیه- آسیاب مذوار- آسیاب مهریز- آسیاب تفت- آسیاب اسلامیه- آسیاب فراشاه- آسیاب اشکدز
قنات (کاریز)
قنات زاچ: سرچشمه کوه های مهریز، طولانی ترین قنات ایران با طول یکصد کیلومتر و طول کوره قنات بیش از ۷۱ کیلومتر دارای ۲۱۱۵ حلقه چاه
قنات اهرستان (نهر شاه جوی): در ۳۰ كیلومتری جنوب غربی شهر یزد در درهای به عرض تقریبی ۱/۵ كیلومتر دارای ۶ رشته قنات به نامهای وقفآباد، گرئیس الدینی، میرزایی، روشنآباد، نهرخیلی و خواجه غیاث
قنات دولتآباد: سرچشمه این قنات در جوار چشمه غربال بیز شهرستان مهریز، دارای ۹ رشته قنات به نامهای باقرخان، تقیآباد، بغدادآباد، مهدیآباد و دولتآباد
قنات غیاث آباد پشتكوه
آب انبارها
آب انبارها که معمولاً در مرکز محله های شهر واقع شده اند از چهار عنصر اصلی خزینه، گنبد، پاشیر و بادگیر تشکیل می شوند.
یزد: آب انبار سید و صحرا – آب انبار شش بادگیری (تنها آب انبار شش بادگیر جهان)- آب انبار مسعودی- آب انبار حاج علی اکبری- آب انبار خواجه- آب انبار گلشن- آب انبار رستم- آب انبار رستم گیو- آب انبار کلاهدوزها- آب انبار ملک التجار- آب انبار میرزا شفیع
میبد: آب انبار حسن آباد
تفت: آب انبار جاده ده بالا- آب انبار برالنسویه- آب انبار شاه ولی
رستاق: آب انبار کشتخوان
صدوق: آب انبار هفت بادگیری (تنها آب انبار هفت بادگیری جهان با دو مخزن در روستای عصرآباد)
بادگیرها
شهر یزد همواره در بین ایرانیان به “شهر بادگیرها” معروف بوده است که در واقع سیستم تنفسی شهر محسوب می شود که بیشتر در فضاهای مسکونی و قدیمی قرار دارند و از چهار بخش عمده بدنه، قفسه، تیغه ها و سقف ساخته شده اند که بدنه آنها به صورت مکعب مستطیل یا منشور و قاعده آنها اغلب به شکل مربع، مستطیل، شش یا هشت وجهی است.
یخچال های خشتی
یخچال های خشتی زیبایی نیز در این استان دیده می شود که مردم در گذشته یخ را در آنجا قرار می دادند و در فصل تابستان از آن استفاده می کردند. انباشتن یخ در مخزن و پوشاندن سطح یخ از پوشال و کاه در فصل زمستان و استفاده از آن در فصل تابستان از کاربری های این یخچال های خشتی بوده است. دیواره های سایه دار، حوض یخبند، مخزن یخچال و گنبد، چهار قسمت اصلی یخچال ها را تشکیل می دهد.
از نمونه این یخچال ها می توان به یخچال خشتی میبد و ابرکوه (دوران قاجار) اشاره کرد.
موزه ها
موزه آب یزد (خانه کلاهدوزها)- موزه آیینه و روشنایی- موزه سکه و مردم شناسی حیدرزاده- موزه مردم شناسی ابرکوه- موزه مردم شناسی مهریز- موزه مردم شناسی اردکان- موزه وزیری- موزه رجال- موزه علوم طبیعی یزد- موزه پست میبد- موزه فهادان- موزه زیلو و پلاس میبد
مراکز آموزشی قدیمی
مدرسه مارکار- مدرسه ضیائیه (زندان اسکندر)- مدرسه شهاب الدین قاسم طراز- مدرسه خان یزد- مدرسه مصلی صفدرخان- مدرسه امام خمینی- مدرسه ابوالمعالی- مدرسه حسینیه- مدرسه دومنار- مدرسه میدان قیام- مدرسه عبدالرحیم خان (مدرسه نو)- مدرسه کمالیه- مدرسه ملااسماعیل- مدرسه ایرانشهر
اماکن مقدس
مساجد
مسجد امام حسن- مسجد امام حسین محله محمودآباد- مسجد ملا اسماعیل- مسجد ملا احمد مجومرد اشکذر- مسجد جامع کبیر یزد- مسجد جامع ندوشن (ميبد)- مسجد جامع بهاباد- مسجد جامع عقدا- مسجد جامع اردکان- مسجد جامع فیروزآباد- مسجد جامع ابرقو- مسجد جامع طزرجان- مسجد جامع فهرج- مسجد جامع خرانق– مسجد جامع بافق- مسجد امیرچخماق (مسجد جامع نو)- مسجد اهرستان- مسجد بُندَرآباد- مسجد آمنه گل- مسجد بزرگ پشت باغ- مسجد حاجی کامل- مسجد خونزا- مسجد زاویه- مسجد ساباط- مسجد محله گل کاران- مسجد فرط- مسجد حظیره- مسجد بیاق خان- مسجد چهل محراب- مسجد یعقوبی- مسجد ریگ مجومرد اشکذر (متعلق به قرن هشتم که تا سال ۱۳۶۹ شمسی در زیر شن مدفون بود)- مسجد شاه طهماسب- مسجد شاه ولی- مسجد شاه یحیی (قلعه کهنه)
خانقاه ها
خانقاه شیخ تقی الدین- خانقاه شیخ علی بنیمان (بنتیمین)- خانقاه سرریک- خانقاه کوشک نو- خانقاه قطریان- خانقاه شیخ محمد- خانقاه مجومرد- خانقاه میبد- خانقاه تفت- خانقاه قهستان- خانقاه ابرقو- خانقاه عقدا- خانقاه شمسیه- خانقاه بندرآباد- خانقاه بیداخوید
آرامگاه و امامزاده ها
امامزاده ابوجعفر (محمدبن علی بن عبیدا… بن احمد بن العریضی بن جعفر صادق)- امامزاده سیدمحمد- امامزاده زید بن موسی الکاظم- امامزاده سیدمیرحسن- امامزاده شاهزاده فاضل یزد (از فرزندان امام موسی کاظم)- امامزاده شاهزاده علی- امامزاده عبدالله بافق- امامزاده کشته خانه- امامزاده عبدالله بن موسی بن جعفر- امامزاده سیدهاشم شریف آباد اردکان- امامزاده خدیجه خاتون میبد (خجه خاتون )
بقعه (مقبره )
بقعه سید خلیل- بقعه دوازده امام یزد- بقعه شاه سیدرضا- بقعه شیخ احمد فهادان- بقعه شیخ داد- بقعه شیخ داوود- بقعه سید پنهون- بقعه شاه خلیل تفت- بقعه زرندیان- بقعه قاضی میرجعفر بافق- بقعه سیدرکن الدین- بقعه سید شمس الدین- بقعه شیخ زین العابدین علی خاموش- بقعه سادات قل هوالله- بقعه ستی فاطمه یزد- بقعه پیر چراغ میبد- بقعه شهدای فهرج
گنبد
گنبد مصلای عتیق، گنبد عالی ابرکوه
زیارتگاه های زرتشتیان
معبد پیرسبز (چک چک، پیرمراد، پیرسوز)- معبد بونوپرس- معبد پیرهریشت اردکان- درب مهرنوش- درب مهر دستوران- پیرانگاه سروچم- پیرشاه- پیر مهرایزد- پیر نارستانه- پیر بانو- پیر نارکی– آتشکده ورهرام یزد- گاهنبارخانه¬ موبدان- پارس بانو (ویژه بانوان
دخمه محلی است که زرتشتیان، مردگان را طبق آداب دینی خود در آن می نهادند اما از وقتی که به دفن کردن در گورستان پرداختند، استفاده از دخمه متروک شد. دخمه زرتشتیان در ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی یزد بر بلندای کوهی که به “کوه دخمه” معروف است واقع شده و بر بلندی این کوه، دو عمارت سنگی “مدور برج” ساخته شده است. از نمونه این دخمه ها می توان به دخمه مانکجی لیمجی هاتریا، دخمه چم تفت، دخمه شریف آباد و ترک آباد اردکان اشاره کرد.
نخل
مردم یزد بنا بر رسوم خاصی در ایام سوگواری محرم مراسم نخل گردانی اجرا می کنند. این نخل ها به طور تقریبی توسط ۱۵۰ نفر در میان مردم گردانده می شود تا نمادی باشد برای آزادگی و مظلومیت امام حسین
قدیمی ترین نخل ایران نخل چوبی میدان امیرچخماق است که با ۴۵۰ سال عمر متعلق به عصر صفوی و به “نخل حیدری ها” معروف است. بلندی این نخل ۸٫۵ متر و اضلاع آن ۸٫۵ در ۸٫۵ متر است.
بزرگترین نخل ایران نیز با همین ویژگی ها با ارتفاع ۱۱متر در حسینیه امام تفت قرار گرفته است.
آبشار
آبشار دره گاهان (دره گاوان) تفت: دره گاهان، دره ای است که در زمان های دور مردم به آنجا رفته و جشن ها و مراسم خود را در آن بر پا می داشتند. این دره در فاصله ۵ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان تفت و در ۲۲ کیلومتری از شهر یزد واقع شده است. دره گاهان آبشاری فصلی با ارتفاع بیش از ۲۰ متر است که در فصل بهار و اوایل تابستان از سرچشمه شیرکوه سیراب می شود و دارای ۷ دره به نام های دره اصلی، دره خشک، دره آلبالو، دره آب پلنگ، دره لا انار، دره آبشار و دره باد گز است.
چشمه های آب گرم
چشمه غربال بیز (در دامنه کوه مذوار یزد)- چشمه آب گرم مرتضی علی (روستای خرو شهرستان طبس)- چشمه تامهر (۶ کیلومتری یزد)- چشمه پیروزه یا فیروزه (در حاشیه کوه های بافق)- چشمه آب گرم توران پشت (روستای توران پشت شهرستان تفت)- چشمه هوهو (کوه های کلات منشاد)- چشمه آب معدنی و آب گرم گله (منطقه حفاظت شده كالمند در ۱۵ كيلومتری رباط زينالدين)
رودخانه ها
آب سیّده- پاییندر- چاهمَتَک- خَرانَق- رحمتآباد سفیدان- شور- شوراب شور بافق- شورسیریز- کال هزارچیل
باغ های تاریخی
باغ خان- باغ مشیر- باغ کلاه فرنگی- باغ مرشد- باغ دکتر اولیاء- باغ محمودیه- باغ سرآسیاب- باغ گلکار- باغ اکرمی- باغ علی نقی خان- باغ پهلوان پور مهریز- باغ تیتو بافق- باغ حافظی طزرجان- باغ گلشن طبس (متعلق به دوره افشاریه- زندیه)- باغ دولت آباد (دارای بلندترین بادگیر ایران به ارتفاع ۳۳ متر و ۸۰ سانتی متر متعلق به دوره زندیه)
جنگل ها
جنگل باغ شادی هرات- جنگل ارس باجگان (در ارتفاعات و دامنه جنوبی کوه باجگان شهرستان بافق)- جنگل سنو (در ۲۴ کیلومتری شهرستان طبس
سرو و چنارهای کهنسال
درختان سرو از جمله درختان دیر زیست استان یزد بوده که در طول زمان های گذشته در قبال حوادث و بلایای طبیعی مقاومت کرده که از جمله آن ها می¬توان به سرو ۵۰۰۰ ساله ابرکوه یا نگین سبز (مسن ترین موجود زنده جهان) و سرو ۱۵۰۰ ساله منگاباد مهریز، چنار ۱۲۰۰ساله کرخنگان خاتم و چنار ۹۰۰ ساله طزرجان اشاره کرد.
ییلاق ها
ییلاق های میان کوه:
در شهرستان تفت شامل ده بالا، طزر جان، دره های سرسبز، بنادک سادات، باقی آبادریا، فخر آباد ثانی آباد
ییلاق های پشت کوه:
منطقه پشت کوه بین نیر و گاریزات در جنوب سلسله جبال شیرکوه شامل جلگه بنادک دیزه، سخوید، شواز، بیداخوید
ییلاق های پیش کوه:
منطقه ای از آبادی های رشته جبال یزد میان ندوشن، دهشیر و تفت شامل ییلاق های نصر آباد، مزرعه آخوند، علی آباد، شاهد آباد، شریف آباد، صادق آباد و سانیچ
غارها
غار اشکفت هفتاد، غار پهلوان، غار سیخوران خورمیز، غار مخوف، غار هشتاد و غار هوهوه (مهریز)- غار اعلا و غار چکچک (ابرکوه)- غار علی چنگری، غار گل عقدا و غار اشگفت یزدان یا شگفت یزدان (عقدا)- غار هامانه، غار بجنه یا بوژنه و غار چهار تاقی یا چهار طاقی (خرانق)، غار اتاق سفید و غار دیو (کاریز)- غار نباتی و غار خدایی (ندوشن)- غار زمرد یا چرخ الماس (تفت)- غار فراشاه و غار باد معصوم (اسلامیه)- غار حلوان و غار جهنم یا کوه سفید (طبس)- غار خاکستر و غار یخ (شیرکوه)- غار کفتر یا ده کفتر (طرزجان)- غار چاه برق (دهشیر)- غار ایوب (دهج)- غار بیدستان (بیدستان)- غار خانه خدا (بوروئیه هرات)- غار دره زنجیر، غار دُوربید و غار مسجد (یزد)- غار جن (دامنه کوه سیاه ده بالا)- غار چله خانه (بنادک سادات)- غار دره اردشک، غار زارو (کوههای زارو)- غار غوری (توران پشت)- غار کفتار (کوه بهروک)- غار کوروش، غار مغستان (دامنه کوه سیاه در مغستان کوچک ساغند)- غار هنزا (روستای فخرآباد
کوه ها
خرانق (دارای قله های قلههای اشتری، خونزا، بندر، بزکوه، چکچک و هامانه)- کوهستان بن لخت (شامل کوه های کوشک، زارکوه، خودیان، دوهله، سیاهکوه، بنستان، بنیز، اورس، قلعه، ریز جزوئیه، دهبدن، کمرآسیا، کمرگیتری و بابخام)- کوه عقاب (تفت)- شيركوه، هدش، معراجي، ساغند، هرات، مروست، ندوشن و بوستان
کویرها
کویر اردکان (سیاه کوه)- کویر ابرکوه (ابرقو)- کویر دره انجیر- کویر هرات و مروست- کویر بهشت آباد- کویر بهادران- کویر ساغند- کویر حاجی آباد- کویر زرین آباد- کویر تاغستان (طاقستان)- اله آباد- کویر توت- کویر شهیدیه
کفههای نمک (به انباشته ای از نمک گفته میشود که شرایط باتلاقی نداشته باشد) مانند کفه نمک دره انجیر، کفه نمک عقدا، کفه نمک ساغند، کفه نمک طاقستان و کفه نمک ابرقو
تپههای شنی (دونها) در نواحی پیرامون یزد، اشکذر، بافق، ساغند و شرق اردکان، تپههای شن و ریگ ایجاد میشوند.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
آب و هوای یزد
یزد یکی از شهرهای تاریخی ایران است که از دیرباز یکی از مقاصد اصلی گردشگران داخلی و خارجی به شمار می رفته است. این شهر با توجه به منطق جغرافیایی خود دارای آب و هوایی کوهستانی و خشک می باشد. در این مطلب در اصفهان تور به بررسی آب و هوای این استان خواهیم پرداخت.
منطقه يزد، قلمرو وسیعی از استان یزد از نظر تقسیمات اقلیمی، زیر پوشش اقلیمهای خشک و فرا خشک قرار گرفته است. دور بودن منطقه از سفره های آب وسیع، کمی مقدار بارندگی و بالا بودن میزان تبخیر، عامل اصلی این خشکی به شمار میآید. فقط گسترههای نیمه مرتفع و مرتفع کوهستانی استان که به علت پدیده های اوروگرافیک، باران بیشتری دریافت میكنند، در گروه اقلیمهای نیمه خشک و نیمه مرطوب قرار میگیرند.
نظام بارندگی استان یزد از نوع مدیترانه ای با حداکثر زمستانه تبعیت میکند. در قلمرو این استان، از سمت شرق و شمال به سمت غرب و جنوب، بر میزان بارندگی و بارش افزوده میشود، به طوری که در مناطق کویری استان، نظیر کویر سیاهکوه، ریگ زرین و دره انجیر، میزان بارندگی سالانه با نوساتی در سالهای خشک و تر، نزدیک ۵۰ میلی متر است. ولی در ارتفاعات استان نظیر شیرکوه، باجگان، بن لخت و ندوشن، میزان بارندگی از حدود ۳۰۰ تا ۴۵۰ میلی متر متغیر است.
توزیع فصلی بارندگیها گویای آن است که بخش اعظم بارندگیهای استان در فصل زمستان رخ میدهد (حدود ۴۰ تا ۶۰ درصد)، سپس بارندگی های بهاره با حدود ۲۰ تا ۴۰ درصد و بارندگی های پاییزه با ۱۰ تا ۳۰ درصد قرار دارند.
بررسی های انجام شده در مورد دمای هوا در قلمرو استان یزد گویای آن است که در این محدوده مطالعاتی، میانگین سالانه دما از حدود ۱۰ درجه سانتیگراد در قلمرو جنوبی استان، تا حدود ۲۳ درجه سانتیگراد در نواحی بیابانی و کویری متغیر است. همچنین در قلمرو این استان، اختلاف دما بین ارتفاعات و عرصههای کویری استان زیاد و دامنه ای حدود ۲۵ درجه سانتیگراد را در بر میگیرد.
استان یزد یکی از خشک ترین مناطق حوضه داخلی کشور محسوب میشود که حدود ۵/۱۲ میلیون هکتار عرصه های منابع طبیعی را در حاشیه کویر مرکزی ایران در برگرفته است. سیمای منابع طبیعی استان شامل ۹/۵ میلیون هکتار مرتع و تقریبا” ۲۰۰ هزار جنگل طبیعی و دست کاشت است
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
امامزاده قاسم بروجرد
یکی از بناهای تاریخی و مذهبی شهر بروجرد در استان لرستان امامزاده قاسم است. این بنای تاریخی که مربوط به فرزندان شاه چراغ است هر ساله میزبان تعدادی از گردشگران عمدتاً داخلی است. در این مطلب در اصفهان تور به بررسی این امامزاده خواهیم پرداخت.
مقبره امامزاده قاسم بروجرد مربوط به دو شهيد محمد و حسن از فرزندان شاه چراغ است كه از گذشته تا به حال به مقبره امامزاده قاسم (ع) معروف شده و اين مقبره در حال حاضر در فهرست آثار ملی كشور به ثبت رسيده و دارای قدمتی طولانی است.
چند سال قبل يكی از خيران كه در صدد تعمير بنای مقبره برمیآيد، پس از حفر در ورودی، سنگ كوچكی ظاهر میشود كه اكنون بر بالای در ورودی نصب شده و بر روی آن به خط عربی نوشته شده است «هذا المرقدان شريفان، شهيدان المظلوم محمد بن احمد و اخيه حسن بن موسی بن جعفر (ص) سنه عشرون و بعد المائه فی ذالحجه الحرام» كه از اين نوشته معلوم میشود كه اين مقبره حسن و محمد، فرزندان شاه چراغ، فرزند بلاواسطه حضرت موسی بن جعفر (ع) است.
اين امامزاده تا كنون به صورت تكنگاری مورد بررسی قرار نگرفته، ولی در سالهای اخير محققانی چون «حسين فرين»، «مولانا بروجردی» و «حميد ايزدپناه» فقط به اين بنا و موقعيت آن اشاره كردهاند.
بنای امامزاده قاسم بروجرد دارای گنبد و پوش است و بدنه بنا از دو قسمت بدنه قديمی و الحاقی جديد تشكيل شده است. بنای قديمی از دو قسمت اتاق ورودی و اتاق مقبره تشكيل شده است و قسمت الحاقی نيز از يك اتاق تشكيل شده كه قسمت غربی اتاق را احاطه كرده و در وسط اتاق مقبره قبری وجود دارد كه با ضريح پوشيده شده است.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
امامزاده جعفر بروجرد
بروجرد به عنوان شهری تاریخی و مذهبی دارای امامزاده های بسیاری است که امروزه به بنایی تاریخی و دیدنی تبدیل شده اند. در این مطلب در اصفهان تور به بررسی امامزاده تاریخی جعفر شهر بروجرد خواهیم پرداخت.
اين بناي مذهبي وتاريخي در قسمت شرقي شهر بروجرد واقع شده است به استناد كتيبه هاي موجود امام زاده جعفر (ع) فرزند امام موسي كاظم (ع) است اما برخي از منابع و متون تاريخي با پنج (۵) واسطه نسبت اين امام زاده را به امام سجاد(ع) مرتبط مي سازند ساختمان گنبد هرمي شكل اين آرامگاه نمونه اي بسيار زيبا از هنر و معماري عهد سلجوقي مي باشد. داخل حرم هشت ضلعي است ودروسط آن معجري از چوب و ورشوساخته شده است اين معجر روي قبري كه شش پله پايينتر از حرم است قرار دارد .طبقات بقعه غير از مخروط انتهايي ۱۸ طبقه است.
تاريخ وفات امام زاده جعفر ۵۲۵ هـ .ق است اندازه كلي زير بناي مقبره ۲۲*۲۰ و ارتفاع آن ۲۰ متر است سقف آن روپوش و نماي بيروني آن هرمي شكل با مصالح آجر و كاشي و داخل بنا آينئه كاري است برروي درب كنده كاري شده آن آياتي از قرآن كنده كاري شده است . اين مقبره در سال ۱۲۰۸ به فرمان تقي خان حاكم آن زمان بروجرد تعمير و مرمت شده است .در محوطه اين امامزاده پنجاه اصله درخت موجود است كه دو اصله آن چنار و يكي از آنها ۳۸۰ سال قدمت دارد . بناي مذكور مربوط به دوره سلجوقي (۷۱۷هق) وبه شماره ۱۸۵۵ در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
مسجد تاریخی و بزرگ جامع بروجرد
مسجد جامع بروجرد یکی از مساجد تاریخی و زیبای شهر بروجرد است. این مسجد که مربوط به قرون ۲ و ۳ هجری می باشد چندین بار مورد بازسازی قرار گرفته و امروز به عنوان یکی از بناهای تاریخی بروجرد از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. قصد داریم در این مطلب به بررسی مسجد جامع بروجرد بپردازیم. با اصفهان تور همراه باشید.
مسجد جامع بروجرد که به مسجد جمعه (با گويش بروجردي مچد جمه mached jomma ) نيز شناخته ميشود، مسجدي تاريخي و از بناهاي معماري سرشناس در شهر بروجرد است. مسجد جامع بروجرد يکي از نخستين مسجدهاي ساخته شده در ايران است که در قرن دوم تا سوم هجري در شهر بروجرد بنا نهاده شده است. اين مسجد زيبا در دل يکي از محلههاي تاريخي شهر نام دو دانگه واقع شده و به لحاظ معماري و قدمت، از بناهاي منحصر به فرد استان لرستان و شهر بروجرد است
مسجد جامع بروجرد در اصل بر روي يک آتشکده بنا نهاده شده است. عرب ها در حمله به ايران آتشکدههاي زيادي را تبديل به مسجد کردند که مسجد جامع بروجرد نيز نمونهاي از همين دست است. بين سالهاي ( ۱۵۰ الي ۲۲۶ ) قمري که و در زمان حکومت ابودلف بر غرب ايران، بناي مسجد جامع بروجرد با حضور وزير وي با نام حمويه يا حموله آغاز شد. شبستان شمالي مسجد نيز اندکي ديرتر و در قرن چهارم ساخته شد. با توجه به تاريخ طولاني (دوازده قرن) اين مسجد، آسيبهاي متعددي بر آن وارد شده و بارها مورد بازسازي قرار گرفته است. شواهد و کتيبههاي گوناگون، از بازسازي مسجد در دورههاي سلجوقي، صفوي و قاجار خبر ميدهند. محوطه سازي مسجد در قرون چهار و پنج هجري و نيز الحاقات و تعميرات آن بر طبق کتيبههاي موجود، در سالهاي ۱۰۲۲، ۱۰۶۹، ۱۰۹۲ ، ۱۲۰۹ قمري صورت گرفته است
معماري مسجد جامع بروجرد بسيار منحصر بفرد و يکي از شاهکارهاي تاريخي معماري ايران ميباشد که هم ويژگي هاي معماري اسلامي و هم معماري باستاني ايران (ساسانيان) را در خود جاي داده است. بخش قديمي تر بنا، گنبدخانه آن است که در ضلع جنوبي قرار گرفته است و به اعتقاد مردم محلي و نيز بر اساس شواهد معماري، پيش از تبديل اين بنا به مسجد، آتشکدهاي بزرگ بوده است. معماري اين بخش، مشابه چارطاق هاي دوران ساساني است . مسجد داراي دو درب غربي و شرقي است که به صورت غير مستقيم به صحن اصلي باز ميشوند. در جنوب صحن، گنبد و ايوان اصلي مسجد که قديمي ترين بخش آن است قرار دارد و در ضلع شمالي نيز شبستان مسجد با ارتفاعي کمتر از ساير بخشها قرار گرفته که در تابستانها فضاي خنکي را ايجاد ميکند. ايوان جنوبي داراي دو گلدسته است که بعدها به مجموعه افزوده شده است.
بناي اوليه اين مسجد به صورت مجموعهاي شامل مسجد، حمام، آب انبار، ساختمان غـريب خانه، ميدان و ساير متعلقات بوده که امروزه بعضي از اين آثار از بين رفته است. بناي مسجد جامع از نظر شکل از نوع مساجد تک ايواني اسـت کـه داراي دو در ورودي در قسمتهاي شرقي و غربي است. بنا شامل يک حياط مرکزي، ايوان، فضاي گنبدخانه و شبستانهاي اطراف آن و يک شبستان وسيع زمستاني در طرف شمال حياط مرکزي است. بنابر شواهد موجود، صفويان، زنديان و قاجارها تعميرات بنيادي در مسجد انجام دادهاند و بخشهايي به آن افزوده.اند. يکي از ديدنيهاي اصلي اين مسجد منبر چوبي نه پله آن است و حکاکي روي آن، تاريخ هزار و شصت و هشت هجري قمري را نشان ميدهد. سازنده آن، يارمحمد نجار بوده است. در بين اهالي بروجرد شايع است که امام حسن مجتبي دومين امام شيعيان سفري به بروجرد داشته و بر بالاي اين منبر سخنراني کرده است که با توجه به تاريخ ساخت منبر و نبودن اطلاعات کافي، امري نادرست مينمايد.
مسجد جامع بروجرد در جريان بمباران هواپيماهاي عراقي در خلال جنگ ايران و عراق خسارات شديدي ديد و بخشهايي از شبستان شمالي آن ويران شد. همچنين زمين لرزههاي متعدد و بارندگيهاي شديد، آسيبهاي جدي بر آن وارد آورده است. آخرين بار در اثر زمين لرزه سال ۱۳۸۵ موجب فرو ريختن گلدستهها و آسيب ديدن پنجاه درصدي مسجد شد.که دوباره مورد مرمت قرار گرفت.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
مسجد سلطانی بروجرد
در همه جای ایران مسجدها معمولا یکی از بناهایی هستند که از دیرباز وجود داشته و امروز به یک بنای تاریخی تبدیل شده اند. یکی از جاذبه های دیدنی استان لرستان در شهر بروجرد قرار دارد. مسجد تاریخی سلطانی بنایی است که در این مطلب در اصفهان تور به بررسی آن پرداخته ایم.
مسجد سلطاني که امروزه با نام مسجد امام شناخته ميشود يکي از بناهاي تاريخي ديدني شهر بروجرد است که در مرکز شهر و در کنار راسته بازار بروجرد بنا نهاده شده است. اين مسجد در زمان فتحعلي شاه قاجار بر روي ويرانههاي يک مسجد بسيار قديمي ساخته شد و يکي از بزرگترين مسجدهاي تاريخي کشور ميباشد. دو نمونه نسبتاً مشابه در همان زمان در شهرهاي قزوين و تهران ساخته شدند که هر سه اين مسجدها در دوره پهلوي تحت نام مسجد شاه شناخته ميشدند. معماري مسجد سلطاني بروجرد برگرفته از معماري مسجد شاه تهران است
مسجد سلطاني داراي چهار طاق و ايوان بزرگ در چهارگوشه است. صحن بزرگ مسجد داراي ابعاد ۶۷ در ۴۱ متر است و حوض بزرگي در وسط آن صحن قرار دارد. مسجد داراي سه درب است که درب غربي به خيابان صفا، درب شمالي به خيابان جعفري و درب شرقي به بازار دواتگرها باز ميشود. در اطراف صحن، حجرههايي براي طلاب علوم ديني ساخته شده است که تعداد آنها به ۶۱ حجره ميرسد. مسجد سلطاني از مدرسههاي و حوزههاي معتبر ديني است و بويژه در زمان سکونت آيتالله بروجردي در اين شهر از رونق بسياري برخوردار بوده است .در ايوان غربي اين مسجد کتيبهاي قرار دارد که بيان ميدارد فتحعلي شاه ماليات خبازان اين شهر را بخشيده است..مسجد سلطاني در زمين لرزه فروردين ۱۳۸۵ خسارت زيادي ديد و بخشهاي زيادي از ايوانهاي جنوبي و شمالي آن فرو ريخت. که دوباره مرمت گرديد.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
غار کلماکره استان لرستان
غار کلماکره در شهرستان پلدختر استان لرستان، یکی از پررمز و رازترین غارهای تاریخی و طبیعی ایران است. در مورد این غار که مدفن ششمین گنجینهی بزرگ جهان بوده، داستانهای بسیار جالبی وجود دارد، اگر به غار و تاریخ علاقه دارید با اصفهان تور همراه باشید تا داستان یک غار تاریخی را برای شما روایت کنیم.
غار کلماکره در بخش مرکزی شهرستان پلدختر استان لرستان و در نزدیکی روستایی به نام طاق ملک حسین، در شرق یکی از آخرین درههای صخرهای کوه آهکی ملّه در پلدختر قرار دارد و به علت اینکه پیشانی غار حدود ۱/۵ متر پایینتر از دهانهی آن است، غار برای مدتهای طولانی از نظرها پنهان بوده است. دربارهی محل این غار اختلاف نظرهایی وجود دارد، چرا که اهالی پلدختر آن را به نام خود و مردم رومشکان هم آن را متعلق به خود میدانند، اما در اسناد رسمی این غار در حوزهی شهرستان پلدختر ثبت شده است.
تاریخچهی غار
داستان غار کلماکره از ابتدا تا انتها پر از رمز و راز است و روایتهای مختلفی دربارهی آن وجود دارد. قدمت این غار به حدود ۲۷۰۰ سال پیش بازمیگردد و برخی معتقدند که اینجا مدفن ثروت پادشاهان ساسانی بوده و یکی از مهمترین خزائن دولتهای ایران باستان مثل هخامنشیان و ساسانیان در این غار نگهداری میشده است. عدهای دیگر این غار را مربوط به دوران نوعیلامیان و ماقبل هخامنشیان میدانند و میگویند که این گنجینه، میراث یا هدایای پادشاهان متعدد است.
در هر صورت یکی از روایتها دربارهی گنجینهی غار کلماکره این است که پس از تصرف بابل و بینالنهرین توسط کورش، تمام خزائن معابد بابل از شوش به این غار منتقل شدند. روایت دیگری هم میگوید که این گنجینه در زمان حملهی اسکندر به ایران به کوههای پلدختر منتقل شد و چهار نگهبان برای محافظت از آن انتخاب شدند. این چهار نگهبان به مرگ طبیعی از دنیا رفتند و هر کدام نفر قبل از خود را دفن کرده است. در زمان کشف غار در سالهای گذشته، بقایای اسکلتهای این نگهبانان پیدا شد. یکی از باستانشناسانی که مدتی را در غار کلماکره به اکتشاف گذرانده میگوید که خاکی اول غار، گورستانی است که ۱۲ تدفین در آن انجام شده است.
در سالهای اخیر یک پژوهشگر ایرانی (رسول بشاش) با انجام مطالعاتی روی کتیبههای اشیای مربوط به غار موفق به کشف نام یک خانوادهی سلطنتی مربوط به یک سرزمین ناشناخته شد. گویا آثار باارزش موجود در غار متعلق به سرزمین ساماتی (ساماتوره) است که بنیانگذار آن پادشاهی به نام آمیریش، فرزند دابالا است. این سلسلهی محلی دارای ثروتی بسیار زیاد بوده و در دورهی عیلامی نو بر سرزمین کوچکی در جنوب لرستان فرمانروایی میکردهاند و به هنگام زوال حکومت عیلام و قدرت گرفتن تدریجی امپراطوری هخامنشی، بخشی از گنجینهی سلطنتی این سلسله در غار کلماکره نگهداری میشده است. با این وجود عدهای از باستانشناسان معتقدند که این گنجینه به پادشاهی خاصی تعلق ندارد. برخی دیگر هم بر این باورند که ظروف نقرهای کشف شده، احتمالا از غنائمی است که کاسیان (ساکنان اصلی لرستان) از یغماگران و سپاهیان آنتیگون (از سرداران اسکندر مقدونی) پس گرفتهاند.
علت نامگذاری
کلماکره (Kalmakareh) از سه کلمهی «کل»، «ما» و «کره» تشکیل شده است. «کل» در گویش لری نوعی حیوان حلالگوشت کوهی با شاخهای کمانی رو به بالا یا همان نرینهی بز کوهی است. «ما (مان)» به معنای مأوا و مکان استقرار و «کره» نیز نوعی درخت مشابه انجیر با میوههای نامرغوب و غیرخوراکیست که در بدو ورودی غار قرار داشته است. این درخت تا سال ۷۴ بر دهانهی غار وجود داشته، اما بعد از آن توسط حفاران غیرمجاز برای تهیهی آتش قطع شده و در حال حاضر وجود خارجی ندارد. پس به طور کلی کلماکره به معنای مأوای کل و درخت انجیر است که در واقع مشخصات غار را ارائه میدهد.
داستان کشف شدن
دربارهی چگونگی کشف غار کلماکره حرف و حدیثهای بسیاری وجود دارد. داستانی که در همه جا ثبت شده به شرح زیر است: در سال ۱۳۶۸ یک چوپان (شکارچی) محلی در تعقیب یک بز کوهی این غار را کشف میکند. وی مشاهده میکند که بز کوهی چندبار داخل این غار میرود و از آن خارج میشود. در اولین بازدید این مرد (که عزیز کلماکرهای نام دارد) از غار، وی یک سکهی قدیمی پیدا میکند و پس از نشان دادن این سکه به یک فروشندهی عتیقه به ارزش غار پی میبرد. وی دفعات بعد مجهزتر وارد غار شده و اشیای بیشتری پیدا میکند که کمکم آنها را به فروش میرساند. چند سال بعد سازمان میراث فرهنگی از وجود این غار مطلع میشود و گروهی را برای حفاظت از غار کلماکره و گنجینهی باقیماندهی آن به محل میفرستد، اما دیگر چیز چندانی برای محافظت باقی نمانده بود، چرا که افراد محلی، قاچاقچیان، حفاران، دلالها، مالخرها، دزدها، جاعلان آثار هنری و حفاران سادهلوح اشیا موجود در این غار را که شامل سکه و تعدادی مجسمهی نقرهای از اشکال حیوانات و جامهای نقرهای مربوط به دوران هخامنشیان و حکومت مادهاست، به یغما بردهاند. متأسفانه سازمان میراث فرهنگی نیز در این مورد اهمال میکند و تنها با بستن دهانهی غار آنجا را ترک میکنند و به سایر قاچاقچیان فرصت میدهند، گنجینهی باقیمانده را هم غارت کنند. اکنون در غار تنها تعدادی ستون درهمریخته باقی مانده و تمام دیوارههای آن تخریب شده است.
در فیلم مستندی که به تازگی دربارهی غار کلماکره ساخته شده است، عزیز کلماکرهای داستان دیگری را میگوید. او نه شکارچی است و نه چوپان، بلکه رانندهی ماشین سنگینی است از اهالی روستاهای اطراف. وی میگوید از سال ۱۳۵۰ توسط عمویش با غار آشنا شده و بالاخره در سال ۱۳۵۷ دلش را به دریا میزند و بر ترس خود غلبه میکند و به غار میرود. وی پس از اینکه بار اول یک سکه را در ورودی غار پیدا میکند و آن را به یک فرد صاحبنظر نشان میدهد، مجهزتر به غار میرود. وی با تفنگش به سقف غار شلیک میکند و انبوهی از سکههای طلا و نقره بر سرش میریزد. او که میداند به تنهایی نمیتواند همهی غار را بگردد، پس از مدتها بررسی تصمیم میگیرد پسرعمهاش را هم در راز خود شریک کند. آنها در کنار ستونها و سرستونها و طاقچهها اشیایی پیدا میکنند و معتقدند که حدود هشت یا نه انبار دیگر هم از عتیقه وجود داشته که آنها به علت دستگیر شدن، موفق به دستیابی به آن نشدند. پس از دستگیری آنان محل غار لو میرود و تا سال ۱۳۶۸، غار کلماکره به طور کامل از اشیای باستانی تخلیه میشود. طبق گزارشها در این مدت، روزانه ۵۰ الی ۷۰ نفر در حال تاراج غار مشاهده میشدند. در این زمینه بسیاری از افراد پیکان انتقاداتشان را علاوه بر مردم قانونشکن سمت سازمان میراث فرهنگی به علت اهمال فراوانش در مورد غار کلماکره گرفتهاند.
معماری غار
زمینشناسان میگویند که غار کلماکره بیشتر یک مکان طبیعی است تا تاریخی. این غار پر است از پدیدههای زیبای طبیعی و ستونهای جالب. غار از چهار تالار نسبتا بزرگ تشکیل شده که هر کدام دارای ستونهای رسوبی و آویزهای شکوهمندی هستند که ارتفاع برخی از آنها تا ۱۵ متر میرسد. غار کلماکره پر است از استالکتیتها و استالاکمیتهای طلایی، حوضچههای پرآب، دهلیزها و حفرهها. آبچالهای طبیعی درون غار، ستونهای رسوبی و سقفآویزهای زیبا از جذابیتهای این غار هستند.
مساحت کلی فضای شناخته شدهی غار، ۴۳۰۰ متر و طول فضاهای متصل به هم و شناخته شدهی مسیر فعلی آن در حدود ۶۷۰ متر است. قسمت ورودی غار دارای فضایی به طول تقریبی ۲۰ متر و به عرض حدود ۸ متر است. ارتفاع غار از سطح زمین ۵۵۰ متر است.
تالار اول محل نگهبانی محافظان بوده است که در آن اتاقکی هم برای نگهبانی به ارتفاع ۸۰ سانتیمتر و وسعت ۲ متر و از جنس قلوهسنگ و ملاط گل رس و کاه وجود داشته که اکنون تخریب شده است. در این تالار استالاکمیتهایی نیز وجود دارند که نتیجهی دخالت انسان هستند، که حتی از آنها هم به علت تخریب اثر چندانی باقی نمانده است. در تالار دوم خمرههای بزرگ و کوچکی وجود داشته که به طرز خاصی روی ستونهای آهکی نازک قرار گرفته بودند و احتمالا محل نگهداری مایحتاج روزانه بودهاند. جالب است که دربارهی تالار سوم و چهارم که محل اصلی نگهداری گنجینهی غار بودهاند، اطلاعات چندانی در گزارشهای باستانشناسی نیامده است.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
غذاهای سنتی لرستان
در ایران در هر منطقه و قومیت خاص غذاهای خاصی نیز طبخ می شود که قطعا امتحان کردن آن ها می تواند بخش جالبی از سفر باشد. لرستان نیز از این قاعده مستثنی نیست و دارای غذاهای سنتی بسیاری است که در این مطلب در اصفهان تور به معرفی آن ها خواهیم پرداخت.
متنوع بودن غذاهای محلی و سنتی کشور یکی از چیزهایی است که مردم در سفرهای خود به آن توجه دارند و تنوع این غذاها مسافران را به چشیدن آن ترغیب میکند.
لرستان علاوه بر فرهنگ غنی و جاذبههای گردشگری دارای غذاهای سنتی خوشمزهای است و برخی از این غذاها در ایام نوروز توجه بسیاری از مسافران را به خود جذب میکند.
کباب بروجرد
کباب بروجرد یکی از غذاهای دلپذیراست که طعم خوب آن زبانزد مردم استان شده و بهنوعی یکی از باکیفیتترین کبابهای ایران محسوب میشود.در بروجرد کبابهای مختلفی مانند کوبیده، برگ وچنجه همراه با نان سنگک، دوغ محلی و سبزیها خاطره ماندگاری در ذهن مردم بهجا گذاشته است.
آش گوشت خرمآباد
آش گوشت یا زیر برنجی یکی از غذاهای رسمی و محلی خرمآباد محسوب میشود مردم این منطقه در اکثر جشنهای عروسی سایر مراسمها از آن استفاده میکنند.زیر برنجی یا همان چلو گوشت غذای موردعلاقه بسیاری از مردم شهر خرمآباد است و در مراسمها آش گوشت را در سینی بزرگی که بهاصطلاح لُری به آن مجمع میگویند میکشند.
آش شله ماش دورود
آش شله ماش یکی از غذاهای محلی شهرستان دورود است که برای تهیه آن از لوبیاچیتی، ماش، عدس، برنج،پیاز، آبگوشت، کشک، زعفران نعناع داغ درست میشود.
آش کلونک الیگودرز
درتر منطقهای با توجه به اقلیم شرایط جغرافیایی غذاهای متنوعی طبخ میشود، برای نمونه آش کلونک یکی از غذاهای سنتی شهرستان الیگودرز است که فقط فصل بهاردراین منطقه طبخ میشود.آش کلونک الیگودرز از گیاه که بهطور خودرو در فصل بهار در این منطقه میروید تهیه میشود طرفداران زیادی دارد.
دلمه برگ مو بروجرد
دلمه برگ مویکی دیگر از غذاهای خوشمزه شهرستان بروجرد است که برای تهیه آن علاوه بر مواد معمول دلمه از باقلا، ماست و روغن حیوانی استفاده میشود.
شامی کوو خرمآباد
شامی کوو یکی از غذاهای محلی خرمآباد، همان شامی است فقط در طبخ آن علاوه بر گوشت چرخکرده، سیبزمینی و تخممرغ از رب انار، سبزیهای معطر مغز گردو هم استفاده میشود.
آش دوغ لُری
آش دوغ لری از غذاهای خوشمزه محلی است که طرفداران زیادی دارد مردم این منطقه برای تهیه آن گوشت چرخکرده، جو، نخود، سبزی، برنج استفاده میکنند.
آش پرشکه
آش پرشکه یکی از غذاهای گرم لرستان است و مردم معمولاً در روزهای سرد سال بیشتر آماده میکنند و برای پخت آن از عدس، سبزی بلوک، آرد گندم، کشک، نمک و ادویه استفاده میشود.
دنو رو
دو رو (آش دندانی) درواقع نوعی سوپ یا آش لری است که مردم لرستان به نشانه شادی روییدن اولین دندان کودکشان درست میکنند و اعتقاددارند که اگر این آش همان موقع روییدن دندان کودک پخته نشود در بزرگسالی دچار دو بچه میشود.
پختن این نوع غذا برای مردم این منطقه بیشتر جنبه آیینی دارد و پس از درست کردن دو رو به نشانه جشن و شادی مقداری از آن را به همسایه هدیه میدهند و در عوض همسایه نیز بهمنزله سلامتی نوزاد هدیهای به کودک میدهد.
مردم لرستان برای پخت دو رو از گندم، لوبیا، نخود،عدس باقلا استفاده میکنند.
چزنک رغو
این غذا از نان فطیر و روغن حیوانی درست میشود و برای تهیه آن خمیر آبکی و نرم را روی ساج یا تاوه با دست پهن میکنند تا برشته شود.
بعد از پشتورو کردن، نان داغ آمادهشده را بلافاصله داخل ظرفی قرار میدهند چند قاشق روغن حیوانی به همراه شیره یا خاکه قند به آن اضافه میشود.
ترخینه
آش ترخینه (کشکینه) بهعنوان یکی از غذاهای سنتی لرستان از مخلوط گندم دوغ خشک تهیه و در روزهای سرد سال از آن استفاده بیشتری میشود. این غذا ی خوشطعم برای سرماخوردگی نیز بسیار مفید است.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
پوشاک سنتی لرستان
پوشاک همیشه یکی از نکات مهم در فرهنگ و اجتماع تمام جوامع است. در قوم لر نیز بحث پوشاک اهمیت بسیاری داشته و البته لباس مردان و زنان این قوم در عین زیبایی بسیار ساده هستند. با ما در اصفهان تور همراه باشید تا شما را بیشتر با پوشاک مردم لرستان آشنا کنیم.
پوشاک مردم لرستان در نهایت زیبایی و سادگی نمادی از پوشش اصیل اسلامی است که امروز جز در برخی مناطق روستایی و عشایری شاید دیگر نتوان نشانی از آن یافت. نوع دوخت لباسهای سنتی در لرستان و رنگهای به کار رفته در این پوششها منحصر به فرد و بینظیر است.
استان لرستان به سبب شرایط آبوهوایی و کوهستانی بودن خود، محل ییلاق و قشلاق ایلها و عشایر استانهای اطراف است. عشایر و طایفههای لرستان در یک تقسیمبندی به دو بخش لر و لک تقسیم میشوند که از نظر لهجه، سنن، آداب و رسوم و برخی مسائل مذهبی با یک دیگر تفاوت دارند. تماشای شیوه زندگی عشایر کوچنشین یکی از مهمترین جاذبههای گردشگری اجتماعی استان لرستان را تشکیل میدهد.
پوشاک مردان
لباس مردان لر؛ مردان لرستانی نیز دارای پوشش سادهای هستند که جنبههای تزئین آن کمتر است و در عرف معمول این دیار به «شال و ستره» معروف است.
شال: پارچه بلند و سفیدی است به عرض ۶۰ تا ۹۰ سانتیمتر و به طول ۶ تا ۹ متر و از جنس چلوار، که آن را چند دور به کمر میپیچند و علاوه بر آن در مواقع ضروری از آن بهعنوان کفن یا پیچاندن جای زخم یا طناب نیز استفاده میشود.
ستره: قبای مخصوصی است که اندازه آن تا زیر زانو بوده، بیشتر در مواقع رسمی از آن استفاده میشود و از قدیمیترین نوع پوشاک ایران است.
کلاه نمدی: کلاه گرد بدون لبهای است که از نمد ساخته شده است.
کپنک (فرجی): یک نوع قبای پشمی محکم و معمولا مورد استفاده چوپانان است. در مواقع جنگ از آن بهعنوان لباس رزم استفاده میشود، زیرا ترکیب بسیار فشردهای در ساخت آن به کار رفته است.
گیوه : نوعی کفش دستساز محلی است که کف آن چرم یا پلاستیک ضخیم و محکمی است که رویه آن با نخ تابیده بافته میشود.
چوغا: نوعی بالا پوش مردانه است که بیشتر در منطقه بختیاری لرستان و چهارمحال بختیاری مورد استفاده قرار میگیرد. جنس چوغا از پشم گوسفند است و معمولا زنان بختیاری آن را میبافند.
پوشاک زنان
پوشاک زنان جوان لر با پارچههای الوان در رنگها و طرحهای شاد با سربندهای زیبا و رنگی میباشد. زنان مسنتر پارچههایی به رنگ تیره و طرحی ساده و سربندی سیاه و سفید را ترجیح میدهند.
پیراهنهای رنگارنگ و دارای پوشش زنان لر: پیراهن زنان لر دارای برشی ساده، بلند و گشاد با طرحهای گلدار و رنگهای متنوع است. لباس زنان لر دارای قسمتهای مختلفی چون کلنجه، سرداری یا کمرچین و جلیقه است
جومه: نوعی پیراهن زنان لرستان که آزاد، بلند و بدون یقه است.
کلنجه: بالاپوش یراقدوزی شدهای است که در بسیاری از موارد رویه جلوی آن را سکهدوزی و تزیین میکنند.
تره و گل ونی: تره پارچه ابریشمی مخصوصی است که زنان لر به سر میبندند و به لری آن را ساوه میگویند. تره را در حالت عادی میبندند و برای شرکت در مراسم و جشن و سرور، نوعی از آن را به نام گل ونی که رنگین است، روی تره میبندند.
در طرح این روسریها که به طور معمول از جنس ابریشم هستند نقشها و رنگهای مختلف به کار رفته که با گره خاصی به دور سر پیچیده شده و گوشههای آن هم به صورت آویزان بر پشت سر قرار میگیرد.
«سرداری» که پوششی است بلند تا به پشت پا، جلوی آن بدون دکمه است با آستینی تا آرنج که اغلب از مخمل با رنگهای مشکی، سبز و قرمز تهیه میشود. دورههای آستین و دامن آن به پهنای دو تا سه انگشت یراقدوزی و نواردوزی شده است.
«کت» که نیمتنه را میپوشاند، نواردوزی ندارد و با دکمه در جلو بسته میشود. «جلیقه» که همیشه باز است و دکمه ندارد و در قسمت جلوی آن یراقدوزی و سکهدوزی شده است.
شلوار یا به زبان محلی لرستان «شاوال» عبارت است از زیر جامهای لیفهدار یا کمریدار به مدل شلوارهای کردی از پارچههای الوان رنگی که زیر پیراهن میپوشند. شلوار زنان لر از لحاظ ترکیب و جنس پارچه دو قسمتی و دو رنگی است به طوری که از دمپا تا حدود بالای زانو، پارچه ساده با نقشبندی و نواردوزی شده است و قسمت بالاتر به رنگ دیگر و گلدار است.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
سوغاتی های لرستان
لرستان از استان هایی است که پر است از سوغاتی های رنگارنگ و جذاب. ما در این قسمت سوغاتی های مناسب خوردنی را برای شما گردآوری کرده ایم تا بهتر بتوانید انتخاب خودتان را انجام دهید. با ما در اصفهان تور همراه باشید.
عسل
یکی از لذیذترین نعمات الهی، عسل است که علاوه بر طعم بینظیر، خواص دارویی و درمانی متعددی دارد. از این رو، این مادهی طبیعی میتواند بهترین انتخاب به عنوان سوغات باشد. استان لرستان به دلیل داشتن طبیعت بکر، مراتع و جنگلهای انبوه، بهترین منطقه برای پروش زنبور و تولید عسل است. عسل این منطقه بسیار باکیفیت است. این استان در حال حاضر رتبهی هفتم کشور را در تولید عسل و رتبهی نخست کشور را در مرغوبیت آن دارد. در شرایط مساعد تولید عسل این استان از مرز ۱۶۰۰ تن میگذرد.
روغن حیوانی
شهرستان دلفان استان لرستان از دیرباز به داشتن روغن حیوانی مرغوب و معطر شناخته شده است و مسافران در سفر به این منطقه حتما این فرآوردهی دامی را به عنوان سوغات سفر تهیه میکنند.
وجود مراتع، چمنزارها، کوههای انباشته از پوشش جنگلی و گونههای گیاهی معطر باعث شده که روغن حیوانی تولید شده توسط عشایر و دامدارن این خطه بسیار مرغوب باشد. زنان سختکوش عشایر پس از جمعآوری شیر دام، از آن ماست تهیه میکنند. سپس ماست آماده شده را درون مشک میریزند و با افزودن مقداری آب و نمک از آن دوغ و کره میگیرند. با آب کردن و جوشاندن این کره، روغنی خالص با عطری خاص به دست میآید که همان روغن حیوانی است.
روغن حیوانی که در زبان لکی به نام «روغن دان» معروف است و از شیر گاو و گوسفند تولید شده و به رنگهای زرد و سفید تولید میشود.
کاک
کاک نام نوعی شیرینی است که در استانهای مختلفی از جمله لرستان تهیه میشود. این شیرینی لذیذ در لرستان نیز با آرد، روغن حیوانی و زعفران تهیه و تزیین می شود و به دلیل کیفیت بالا و طعم دلپذیر و عدم استفاده از مواد افزودنی مضر و نگهدارنده، یکی از بهترین سوغاتیهای این استان است.
شیرینی آردی
شیرینی آردی خرم آباد، شیرینی سنتی این شهر است و طعم بسیار دلنشینی دارد. این شیرینی به دلیل ماندگاری بالا گزینهی مناسبی برای سوغاتی است. مواد اصلی تهیهی آن شکر، آرد و روغن است. با افزودن طعم دهندههای مختلف انواع دیگری از این شیرینی تهیه میشود که عبارت است از شیرینی آردی گردوئی، شیرینی آردی نخودی و شیرینی آردی نارگیلی.
نان ساجی
نان ساجی نوعی نان پهن و نازک است که روی یک صفحهی فلزی دایره به نام ساج پخته میشود. این نان انواع مختلفی از جمله نان تیری، نان تپ تپی، تهکِلِهایی و فهتیره دارد. علاوه بر استان لرستان در استانهای کردستان، کرمانشاه، خوزستان و فارس نیز این نان محلی تهیه میشود.
کلوچهی بروجردی
کلوچهی بروجردی معروف به کلوچه قندی، یک شیرینی بسیار خوشمزه است که با آرد گندم، رنگهای طبیعی، مغز بادام و روغن حیوانی تهیه میشود. کلوچه قندی بروجرد کیفیت بالایی دارد و یکی از بهترین سوغاتیهای خوراکی بروجرد است. در ایام نوروز در بسیاری از خانههای اهالی این منطقه با این شیرینی از مهمانان پذیرایی میشود.
سمنوی بروجرد
سمنو از جوانهی گندم تهیه میشود و یکی از عناصر اصلی سفرهی هفت سین نوروز ایرانیها است. بروجردیها در تهیهی سمنو بسیار ماهر هستند و سمنوی تولیدی این شهر از کیفیت بالا و طعم و رنگ مطبوعی برخوردار است. معمولا با شروع اسفند بسیاری از خانوادهها اقدام به رویاندن جوانههای گندم میکنند و سپس در یکی دو هفتهی آخر سال سمنو میپزند. تهیهی سمنو و فروش آن، یکی از مشاغل رایج در بروجرد در هفتههای آخر سال است.
انواع حلوا
انواع و اقسام حلوا در شهرهای مختلف این استان تهیه میشوند و به عنوان سوغات به فروش میرسند. در تهیهی این حلواها از مواد گوناگونی از جمله شیرهی انگور استفاده میشود. فروشگاهها و کارگاههای اردهپزی متعددی در بروجرد وجود دارند که انواع حلوا و ارده از جمله ارده شیره، حلوا شکری، حلوا ارده، حلوا مغزی و… را عرضه میکنند.