جاذبه های گردشگری سرعین اردبیل
درباره شهر سرعین شاید بیشترین چیزی که همه شنیده ایم، چشمه های آب گرم این منطقه است که در اصفهان تور نیز به طور کامل در مطلبی با عنوان ” آب گرم های سرعین اردبیل “ به معرفی بهترین چشمه های آب گرم این شهر پرداختیم. اما در این مطلب قصد داریم جاذبه های گردشگری و دیدنی دیگر این شهر زیبای استان اردبیل را مورد بررسی قرار دهیم. با ما در اصفهان تور همراه باشید :
آبشار گورگور
آبشار گورگور سبلان که در روستای شایق در نزدیکی شهر سرعین واقع شده است، در حدود ۱۲ متر ارتفاع و ۲۰۰ متر مربع محوطه گردشگاهی دارد و در دامنه شمالی کوه سبلان در دره الوارس یا قزل گل لر واقع شده است.
دسترسی به آبشار گورگور تا دامنه های کوه با ماشین و بقیه با پای پیاده امکان پذیر است. این آبشار در یکی از زیباترین نقاط طبیعی استان یعنی کوه سبلان قرار دارد و همراه با دیگر عناصر زیبا و بدیع طبیعی مانند یخچال های دائمی، چشمه های آب گرم و آب معدنی متعدد، فضایی مناسب و دلپذیر برای علاقه مندان زیبایی های طبیعت به وجود آورده است.
آب و هوای ییلاقی مفرح و با صفا و قله های متعدد و ارتفاعات زیبا با پوشش گیاهی مصفا هر ساله هزاران نفر از کوهنوردان و مشتاقان طبیعت سبلان را به خود جذب می کند.
پیست اسکی آلوارس
علاوه بر اینکه بزرگترین پیست اسکی ایران است، بسیار منحصر بهفرد و خاص است. البته این خاص بودن به خاطر امکانات اسکی کردن در آن نیست، بلکه به دلیل مکانی است که این پیست در آن واقع شده است. پیست اسکی آلوارس در دامنههای مرتفع سبلان و در نزدیکی روستای آلوارس واقع شده است. روستای آلوارس یکی از قدیمیترین روستاهای آن منطقه است که قبلا محل ییلاق شاهسونها بوده است. شما میتوانید پیستهای اسکی زیادی بروید که هر کدام مدرنتر و مجهزتر از دیگری باشند، ولی بیگمان تجربهی رفتن به آلوارس یکی از به یاد ماندنیترین خاطرات اسکی برای شما خواهد شد. دور شدن از ازدحام و شلوغی شهر و رفتن به دل طبیعت و همنشینی با مردم مهماننواز و خونگرم روستای آلوارس خاطرهای دلانگیز برای شما رقم خواهد زد.
این پیست اسکی در فاصله ۱۲ کیلومتری روستای آلوارس و ۲۴ کیلومتری سرعین قرار گرفته و از آنجایی که در ارتفاع ۳۲۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد در طول پايیز و زمستان پر از برف است و در حدود شش تا هشت ماه از سال مورد استفاده قرار میگیرد. همچنین برای بالا رفتن از کوه نیز دارای امکاناتی نظیر بالابر و تلهسیژ است.
روستای آلوراس
روستای آلوارس با استقرار در دامنه کوه سبلان و ارتفاعات سرسبز و جذاب، در شمار زیباترین روستاهای پیرامون کوهستان سبلان و ایران است. جریان آب و چشمههای فراوان به ویژه چشمه مینبلاغ که ماهی قزلآلای آن معروف است، هوای پاک، سرسبزی مراتع اطراف، هر بینندهای را به شوق و تأمل وامیدارد. همچنین آب شدن یخها و برفهای دامنههای سبلان در فصول بهار و تابستان پوشش گیاهی چشمنوازی را همراه گُلهای ختمی، گونهای انبوه و لالههای سرخ، شقایقها و دیگر گلهای وحشی پدید میآورد که هر بینندهای را مسحور میکند. مراکز تفرجگاهی روستا نیز در مسیر پیست اسکی قرار دارند. عشایر منطقه، هنگامی که در دامنههای کوه سبلان و اطراف روستا با «اوبه»ها و رمههای خود به ویژه در بهار و تابستان پراکنده میشوند، زیبایی شگفتآوری را به فضای روستایی آلوارس میبخشند. به جز خانههای قدیمی و مسجد و زندگی دلپذیر روستایی، آثار تاریخی و فرهنگی دیگری در روستا وجود ندارد.
به یاد داشته باشید اگر به این روستا رفتید حتما غذای محلی آنها را امتحان کنید (ترجیحا دستپخت خود اهالی). لذت کبابی که از گوشت تازه گوسفندان روستاییان و نان لواش مخصوص آلوارس که زنان روستایی آن را به وسیلهی ساج (نوعی وسیلهی فلزی) میپزند، در هیچ رستورانی قابل دسترسی نیست.
تپه باستانی و معبد آناهیتا
معبد آناهیتا و تپه باستانی آناهیتا طی سالیان از آن به اسامی آناهیتا، سارقین و زرتشت یاد شده به شماره ۱۹۷۶ به ثبت آثار ملی رسیده است این تپه در قسمت غربی شهر سرعین قرار دارد که از کاوش های انجام یافته در این منطقه اشیاء و سفالینه هایی به بدست آمده که قدمت آنها به اواخر هزاره دوم و اول قبل از میلاد مسیح باز می گردد.
معبد آناهیتا سال ها محل عبادت و ریاضت مغ ها و موبدان زرتشتی بوده و این معبد و حوالی آن به نام “ساری قیه ییلاق”، آسایشگاه تابستانی حاکمان ساسانی بوده است. از آتشکده های باقی مانده در این منطقه معابد “آناهیتا” و “آتشکده آذرفریق” هستند که متأسفانه کم لطفیِ مسئولین میراث فرهنگی نصیبشان شده و شاهدِ از بین رفتن این مکان های تاریخی هستیم. اما بعد از هجوم اعراب به آذربایجان و سقوط امپراطوری ساسانی، ساری قیه و اهمیت معابد و آتشکده های آن رفته رفته در اذهان مردم کمرنگ تر شده و با این وجود بقایایی از آثار مربوط به دورهای سلجوقی، ایلخانی، قراقویونلوها و آق قویونلوها که نشانه هایی از حکومت آنان بر این سرزمین بوده است، وجود دارد.
در اوایل دهه چهل به منظور ساختن یک منبع آب آشامیدنی بر روی تپه آناهیتا از سوی مسئولان شهر سرعین بقایای دیوار قلعه و بنای موجود روی تپه از میان رفت. معبد آناهیتا سال ها بعنوان مسجد مورد استفاده اهالی قرارمی گرفت که بنا بر روایات در زیر این تپه و قلعه آن راه های زیرزمین وجود داشته که خروجی یکی از آنها در محدوده «میدان گاومیش گلی» شهر سرعین است که اکنون مسدود می باشد. البته تونل های فرعی دیگری هم در این رابطه با کاربری های متفاوت وجود داشته است.
دهکده صخره ای باستانی ویند کلخوران
در حدود پنج کیلومتری جنوب و جنوب غربی سرعین و در نزدیکی جاده اردبیل – نیر قرار گرفته است خانه های سنگی در قوردی قیه، تپه چله خانه، قره قیه و مسجدیری قرار گرفته اند. ویند کلخوران دهکده ای سنگی با مجموعه ای از خانه های سنگی منفرد که اغلب در زیر تپه ای به نام چله خانه قرار دارد، به صورت یک پدیده معماری تاریخی و باستانی استثنایی و کم نظیر می باشد.
هنوز بررسی علمی معتبری در این منطقه انجام نشده است، بررسی های محدود و سفال های پراکنده در سطح و داخل خانه های سنگی شواهدی از حیات ادوار مختلف تاریخی نشان می دهد. سفال هایی مربوط به دوره اشکانی، سفال ها و قوس های جناقی در کنده های صخره ای شبیه به آثار ساسانیان همچنین آثار و علائمی مربوط به دوران اسلامی مانند سلجوقی، تیموری و صفوی که حاکی از استمرار استفاده از این خانه های سنگی در طول تاریخ است.
تپه چله خانه که اغلب خانه های سنگی در زیر آن قرار دارد هر چند تعدادی از آنها بر اثر عوامل مختلف سقف آنها فروریخته یا به سبب پرشدن فضاهای داخلی آن فعلاً بازدید از فضای داخلی آن ممکن نیست. ولی تعداد قابل توجه دیگری با ویژگی های منحصر به فرد سالم باقی مانده اند. بسیاری از این خانه و کنده های صخره ای دارای پلانی مربع، مستطیل، بیضی شکل و غیرهندسی هستند که همه نوع زیستگاه اعم از اتاقهای منفرد و مجتمع در ابعاد مختلف با راهروهای مرتبط به هم و سقف های هلالی شکل و قوس های جناغی، مسطح، با تاقچه ها، جاچراغی، جای رختخواب و غیره وجود دارند که در دل کوه ها و صخره های مذکور پراکنده اند.
در غرب روستا تعداد ۴۰ دخمه بر روی کوهی قرار دارد که در دهه ی اخیر مورد استفاده انبار روستاییان بوده ولی سازمان میراث فرهنگی به تازگی آنها را تخلیه کرده و مورد حفاظت قرار داده است. در دو کیلومترى شمال غرب روستاى ویند کلخوران، تپه بلند رسوبى وجود دارد که ضلع جنوبى آن از فرسایش بستر رودخانه بالیخلو، به صورت دیوار مرتفعى درآمده است. در ارتفاع تقریبى ۵۰ متر از بستر رودخانه و بر سینه آن، دخمه سنگى با در ورودى و اتاقک چشمگیر کنده شده است. داخل دخمه، فضایى است که به شکل هرم مثلثالقاعدهٔ ناقص است، بر ضلع غربى دخمه تصویرى بر سنگ نقر شده است که حالت کلى یک مثلث را دارد و در داخل آن مثلث کوچکتر کنده شده است. در داخل این مثلث نقش آدمى با سرى نزدیک به شکل مثلث و دست و پا و بدنى که محیط در مثلث است، قالبگیرى و نقر شده است. در حاشیه آن نیز حروفى کنده شده که قسمت عمده آن از بین رفته است
دهکده ی باستانی ویند کلخوران به لحاظ تعداد زیاد و تنوع خانه های سنگی و قابل توجه بودن از لحاظ تاریخی، باستانی و گردشگری می تواند به صورت یکی از کانونهای علمی، تفریحی و گردشگری ممتاز در آید.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
عشایر شاه سون
یکی از ایل های مهم در کشور ایران، ایل غیور شاهسون می باشد. ایل شاهسون که به صورت عشایری و معمولا الاچیقی زندگی می کنند در تاریخ و برهه های تاریخی گوناگون سهم موثری داشته اند. با هم این ایل را زیر ذره بین قرار خواهیم داد :
شواهد موجود بیانگر آن است که اگر نه همه، دستکم تعدادی از گروههای ایل شاهسون از دشت مغان به خرقان و خمسه کوچیدهاند.(که البته نباید این گروه را با اتحادیه ایل خمسه فارس اشتباه گرفت). شیوه زندگی عشایر شاهسون و بسیاری از ویژگیهای فرهنگی ، علی الخصوص آلاچیقهای نیمکرهای، آنها را از سایر گروههای ایلی ایران حتی ایلات خرقان و خمسه متمایز میسازد. پارهای از این ویژگیها را که منشاء ترکی دارند میتوان در میان سایر ایلات ترک زبان ایران مشاهده کرد. گو اینکه برخی طوایف شاهسون خاستگاه ترکی ندارند و توانستهاند پارهای از ویژگیهای متمایزشان را حفظ نمایند.
عنوان شاهسون به فارسی به معنی شاه دوست است. این عنوان پس از پیروزی انقلاب اسلامی به ایل سون یا دوستدار مردم تغییر نام یافت. اسکندر بیگ ترکمان مورخ معروف عصر صفوی استعمال کلمه “شاهی سیون” را ضمن وقایع فتح عراق در دوره شاه اسماعیل اول و همچنین بیان وقایع زمان شاه طهماسب به کار برده است. اما اصطلاح سیاسی این شعار زمانی اهمیت پیدا کرد که به طرفداران شاه اسماعیل دوم اطلاق شد و این در حالی بود که بر سر جانشینی شاه طهماسب بین جانشینان او اختلاف افتاد و در این میان دختر طهماسب به نام پریخان خانم که سیاستمدار مقتدری بود به طرفداری از اسماعیل میرزا خود را شاهیسون اعلام نمود.
امروزه شاهسونها علاوه بر مناطق گستردهای از کشور ایران در دیگر کشورهای همسایه از جمله جمهوری آذربایجان، عراق، ترکیه، افغانستان و کشمیر نیز سکونت دارند.
خاستگاه عشایر ایل شاهسون
با وجود اسناد نسبتاً فراوانی که راجع به تاریخ شاهسونها وجود دارد، منشا پیدایش شاهسونها و ایل شاهسون هنوز در پردهٔ ابهام قرار دارد. گمان میرود ایل شاهسون مجموعهای از گروههای قبایلی باشند که حدوداً بین قرن شانزدهم و هیجدهم به صورت اتحادیهای گردهم آمدند. در قرن حاضر درباره منشا پیدایش شاهسونها سه روایت متفاوت وجود دارد.
از جمله این روایات از جانب سرجان ملکم است با این شرح که میگوید :
شاه عباس اول از همان آغاز سلطنت ناگزیر به مقابله با زیادهطلبی امیران بزرگ قبایل قزلباش برخاست. وی بدین منظور، برخی از سران قزلباش را به خاک هلاکت نشاند و برای مقابله با طغیان قبایل قزلباش قبیلهای تاسیس نمود و آن را شاهسون یعنی دوستدار شاه نامید و از همه مردان قبایل خواست تا بهعنوان عضوی از این قبیله ثبت نام نمایند. شاه این قبیله را به عنوان فداییان و سرسپردگان خاندانش در نظر گرفت و با حمایت ویژهای که از این قبیله به عمل آورد، آن را از دیگران متمایز و برجسته ساخت.
ولادیمیر مینورسکی در مقالهای با عنوان “شاهسون” که در دائرةالمعارف اسلامی درج گردیده است، خاطرنشان میکند که اسناد و شواهد موجود روایت مالکم را تا حدی مغشوش ساخته است زیرا منابع تاریخی عصر صفوی ما را به این حقیقت که شاه عباس اول قبیلهای را ایجاد نموده و آن را شاهسون نامیده باشد رهنمون نمیسازد.
روایت شاهسونها متفاوت با روایت مالکم است. اما در تضاد با آن نیست و تنها در جزئیات اختلاف وجود دارد. شاهسونها نیز مهاجرت اجدادشان را از آناتولی تائید نمودهاند. روایت رسمی و مورد قبول افراد ایل که در نوشتههای مربوط به ایل شاهسون نیز منعکس گردیده، در قرن حاضر اولویت یافته است. به اعتقاد شاهسونها ایل شاهسون از سی و دو طایفه با موقعیتی برابر تشکیلشده است. شاهسونها مدعی هستند که آنان هیچ وقت تحت امر یک رئیس ارشد نبودهاند. مطابق نظریههای رایج، شاهسونها در زمان صفویه در مغان به سر میبردهاند. اما در مورد بومی بودن و یا مهاجر بودن آنها به منطقه و در صورت پذیرش مهاجرت، بر سر زمان مهاجرت اختلاف دیدگاه وجود دارد.
با توجه به روایات و سندیتهای تاریخی موجود، اتحادیه ایل شاهسون از چند طایفه شامل بومیان دشت مغان (احتمالاً آلانها و تیره مهرگانیان آریایی نژاد ” آینالیها = آئینهایها، مهرپرستان”) و مهاجرینی مانند اعقاب طوایف افشار و طوایف شاملو (مهاجر از آناتولی) و برخی از قبایل قزلباش و غزهای ترک نژاد آسیای میانه، تشکیل یافته باشد که تحت یک اتحادیه سیاسی، نظامی و اجتماعی خاص با زبان رسمی ترکی ائیلیاتی برای افراد ایل، گرد هم آمدهاند و در سدههای ۱۶ تا ۱۸ میلادی نقش سیاسی و نظامی پر رنگی را در تاریخ منطقه و حتی ایران داشتهاند.
وجه تسمیه اصطلاح شاهسون
در معنای واژه شاهسون که محتوی پارهای ارزشهای نمادین است میبایست بیشتر پژوهش گردد. در کل واژه شاهسون دارای مفاهیمی است که به شرح زیر آورده شده:
در وهله اول از واژه شاهسون معنای سرسپردگان شاه استنباط میگردد.(دوستداران شاه)
در وهله دوم، این واژه بیانگر سر سپاری به طریقت صفویه , مذهب شیعه و ائمه به خصوص علی بن ابیطالب است که شاهان صفویه نمایندگان آنان به شمار میرفتند و نه تجلی و تجسم آنان.
در وهله سوم واژه شاهسون حس انزجار و مخالفت شدیدی را نسبت به عثمانی سنی مذهب که دشمن دیرینه صفویان شیعه مذهب بودند، پدید میآورد. اعلام شاهسونی از سوی روسای قبایل بدین معنا بود که آنان پیروی از فرامین شاه را در حکم فرایض دینی و اخلاقی خود تلقی میکردند.
در وهله چهارم میتوان معنا و مفهوم شاهسونی را در حس میهندوستی و ایران پرستی در نزد مردمان شاهسون جستجو کرد.
ساختار اجتماعی ایل شاهسون
هرم سازمان تولیدی ایل شاهسون از خانوار آغاز و به تیره و طایفه ختم میشود. در گذشته ریاست طوایف را خانها به عهده داشتند که امروز از مزایای اجتماعی-اقتصادی و سیاسی شایانی برخوردار بودند ولی قدرت آنها در برابر خوانین ایلیاتی سایر عشایر مانند قشقایی بسیار ناچیز بود. در راس هر رده کوچک نیز مسؤلی قرار داشت که آق سقل نامیده میشد.
خصوصیات اجتماعی ایل شاهسون
مسکن
شاهسونها به مجموعه چند آلاچیق و کومهای که در یک نقطه برپا شده باشد، اوبه میگویند. محلی که اوبه در آن قرار گرفته و یا به جایی که چادرها در آنجا برافراشته میشوند یورد اطلاق میگردد. مشخصه اصلی یورد سنگ چینهای هلالی شکل (قوسی) است که به موقع استقرار اولین آلاچیق یا کومه در آنجا، برای گذاشتن فارماش (جا رختخوابی پشمی) و سایر اسباب و اثاث چیده شده و چوبهای چادرها به این فاصله تقریبی یک متر خارج از این سنگچین هلالی چیده میشوند. سبب اصلی چیدن این سنگها به خاطر مصون نگهداشتن اسباب و اثاث پشمین از تماس با کف زمین جلوگیری از نفوذ نم و رطوبت به داخل آنهاست. معمولاً هر فرد عشایر تا آخر عمر به خاطر دارد که در کدام یورد به دنیا آمده است. همچنین هرکدام از این یوردها دارای القاب یا عناوین قراردادی به خصوص هستند که ممکن است برخی از اسامی یادآور یک جریان تاریخی و یا واقعه و پیشامدی نیز باشد. به دلیل اینکه در مقایسه با سایر مناطق عشایری ایران هر دو ناحیه سردسیر و گرم سیر شاهسون، (تابستان ییلاق و زمستان قشلاق) آب و هوای سردی دارند به همین خاطر عشایر شاهسون به تجربه دریافتهاند از چادری استفاده نمایند که حتیالمقدور بیشترین هماهنگی را با شرایط محیطی داشته باشد.
آلاچیق و کومه
آلاچیق و کومه مسکن اصلی عشایر شاهسون در ییلاق میباشد. آلاچیق یکی از مشخصات و نشانههای عشایر شاهسون است که چادر نیمکرهای شکل میباشد و کومه چادر دالانی شکل دارد و معمولاً از آلاچیق کوچک تر است و از جنس خشنی و با آلاچیق که با دقت و مهارت و ظرافت درست میشود قابل مقایسه نمیباشد. آلاچیق همیشه با کومه همراه میباشد.
پوشاک
امروزه پوشاک مردان و زنان شاهسون همانند پوشاک روستائیان اطراف منطقه میباشد و هرگونه تغییر و تحولی در نوع یا شکل لباس روستائیان بهوجود آمده است در ترکیب و نوع لباس عشایر شاهسون نیز این تغییرات مشاهده شده است. در زمانهای قدیم مردان و زنان منطقه دارای لباس مخصوص بودهاند که امروزه حتی در دور افتاده ترین نقطه آذربایجان و دیگر نقاط نیز هیچ اثری از آن پوشش دیده نمیشود. زنان شاهسون (البته برخی بخصوص زنان سالخورده) تا حدودی بافت سنتی پوشاک خود را حفظ کرده و در مواردی نیز هیچ الگو یا ترکیب جدیدی را دربافت سنتی لباس خود راه ندادهاند.
پوشاک زنان شاهسون شامل ۹ تکهاست که عبارتند از
کوینک (پیراهن)
تومان (تنبان یا دامن شلیتهای)
یایلیق (روسری)
آلین یایلیقی (چارقدی که از روی یایلیق و برای نگهداشتن آن از بالای پیشانی بسته میشود)
آرخچین (عرقچین)
یل (نیم تنه سادهای که زمستانها روی جلیقه پوشیده میشود.)
جوراب
جلقا (جلیقه بی آستین)
باشماق (کفش)
ياشماق (دستمالی كه بر روي دهان مي بستند)
صنایع دستی عشایر ایل شاهسون
در مطالعه اقتصادی عشایر شاهسون صنایع دستی بعد از فعالیتهای دامداری و کشاورزی قرار میگیرد. زندگی کوچ نشینی که بر پایه پرورش دام و تولید فراوردههای دامی بویژه گوسفند و بز استوار است امکان تهیه مواد اولیه برای تولید دست بافتهای مختلف را با بکارگیری سلیقه و هنر خلاقه زنان شاهسونی فراهم نمودهاست.
از جمله صنایع دستی تولیدی توسط زنان عشایر شاهسون عبارتند از: قالی و قالیچه -گلیم، زیلو، جاجیم و خورجین – پلاس (چادر) – چوقا یا برک – کلاه – دستکش – جوراب – گیوه – پاپوش – حصیر – مفرش – نمک دان و….
دلبافتههای عشایر ایل شاهسون
شاهسونیها از فراوردههای دامی از جمله پشم برای صنایع دستی استفاده میکنند که بهصورت دلبافتههایی که حاصل هنر، ذوق، اندیشه، خاطرات تاریخ و برداشتهایی که از طبیعت و محیط اطراف داشتهاند در قالب هنرهای تجسمی به صورت نقش بر روی دستبافته ایجاد میکنند. برخی از نقشها مثل علامت گردونهمهر نشانگر چهار عنصر جهان است و برخی دیگر برداشت از طبیعت وگل و گیاهی است که به صورت اشکال هندسی درآمده است ونقشهای دیگری نیز وجود دارد که حیوانات در آن نمایان هستند که براساس داستانهای افسانهای یا علاقهٔ شخصی به کار گرفتهشدهاست.
جاجیم
جاجیم یکی از دلبافتههای ایل شاهسون است. طریقه بافت آن بدین صورت است که پشم گوسفندان را شسته و آنها را با دستگاه ریسندگی به نخ تبدیل کرده و بعد بارنگهای گیاهی آنها را رنگ میکنند و شروع به بافت جاجیم میکنند. بدین صورت که اول جایی وسیع و آزاد را انتخاب میکنند و بعد عمل چلهدوانی را شروع کرده که در این روش نقش اولیه جاجیم مشخص میشود و با بافتههای دیگر جاجیم تفاوت دارد. برای چلهدوانی فردی که وارد است در نقطهای مینشیند و تارها و نقشها را نگاه میکند و افراد دیگر گلولههای دار را به دور دار میپیچانند. در جاجیم نقشهای گوناگونی به کار میرود که از جمله آنها میتوان به یدیقارداش،قیقاج،لمه،دنهمه،بویرگ،چیت و … اشاره کرد. جاجیم باعرض ۲۰_۲۵ سانتیمتر و با طول ۳۰_۴۰متر است. که بعد از بریدن آنها را به هم میدوزند و زیرانداز تهیه میکنند. این نوع کار به دلیل سبک بودن و ظرافت آن در تهیه مبلمان، پادری، رومبلی و… استفاده میشود. ابزارهایی که برای تهیه جاجیم مورد استفاده قرار میگیرد عبارتند از:چوبکهایی برای بالا و پایین بردن تارها، دار، چوبی که عرض جاجیم را نگهدارد، سهپایهای از جنس چوب، چوبکهایی نازک برای نقش اندازی و دفتهچوبی که برای محکم شدن پودو ضربه زدن استفاده میشود.
گلیم
از دل بافتههایی است که قدمتی طولانی دارد. نوع بافت آن ساده و بدون پرز بوده و با نخهای پنبهای، پشمی، کنفی و با مخلوط تار و پود بافته میشود. نخپنبهای برای تار و نخ پشمی رنگی برای پود استفاده میشود. در گلیمبافی تهیه نقشه الزامی نیست، نقش بافی آن بیشتر به صورت ذهنی است. گلیم را به سه روش برجسته، ساده و ورنی میبافند؛ که برجستهبافی زمینهای ساده دارد و شکل آن شبیه قالی پرزدار است به این طریق که از روی نقشهی قالی بر چله گلیم گره میزنند و در آخر پرز اضافی آن را میچینند. در ساده بافی هرکدام از پودها را یکی در میان از بین چله عبور میدهند. این نوع از گلیم دو رو دارد و برای تهیهآن نیاز به نقشه از پیش تعیین شده ندارد. نقش به کار رفته در آن بیشتر هندسی است و به ندرت از نقوش منحنی در آن استفاده میشود. نوع دیگر که ورنی است یکرو بوده و پرز ندارد و معمولاً آن را به صورت ذهنی و بدون نیاز به نقشه میبافند.
پلاس
برای این نوع دستبافتِ ابتدا پشمها را شسته، نخریسی و سپس رنگآمیزی کرده و بعد از اینکه آماده شد شروع به بافتن میکنند که در مرحله اول چلهدوانی کرده و پس از آن نقشاندازی میکنند. از نقشههایی که در این بافت استفاده میشود میتوان به چیچک، لمه، یدیقارداش، دورتگوز و … اشارهکرد. بعد از اینکه پلاس بافتهشد آن را میبرند و سپس تکهها را به هم وصل کرده و به عنوان زیرانداز استفاده میکنند. به دلیل ظرافت و سبکی آن میتوان بهعنوان روکش مبلمان هم استفاده کرد.
خورجین
به صورت کیسهای بزرگ بافته میشود که برای حمل وسایل فیمتی عشایرها به هنگام کوچ بر روی شتر میاندازند. خورجینها به چندین روش ساختهمیشوند نوع ساده آن را همانند جاجیم میبافند و مثل خورجین میدوزند ونوع رنگی و نقشدار، که به نامهای خلیخورجین، دنهمه، قیناغ و … وجود دارد.
ورنی
این نوع کار با عبور دادن پود از تار و پیچاندن نخخامه به دور نخهای تار شکل میگیرد. نوعی زیرانداز یکرو و بدون پرز است که چیزی بین گلیم و قالی است؛ از این لحاظ که در آن گره به کار نمیرود شبیه گلیم و از لحاظ نقش و طرح آن شبیه به قالی است. وسایل موردنیاز برای این نوع بافت:شانه، پود اصلی، دفتین، دار و … است.
پرده
نوعی دیگر از دستبافها است که بر روی دارهای افقی بافته میشود و نخی که برای این نوع بافت به کار میرود از جنس پشمی ظریف است.
آسمالیغ
دست بافتهای است که افراد عشایر وسیلههایی را که در مدت روز به آن احتیاج بیشتری داشته باشند را در آن میگذارند و جنس آن بیشتر از نوع جاجیم و ورنی است.
اورکن
دل بافتهای است که با نخهای رنگی آمادهشده و معمولاً در ابعادی به عرض ۱۰-۸ سانتیمتر و به طول ۵-۴ متر بافته میشود. از نقشهای این نوع کار میتوان به داراغ،تیرمه، دورتگوز،ایرشمه و … اشاره کرد.
نمکدان
این نوع دستبافتِ از دو تیکه بافت و به صورت بطری شکل درست میشود که بافت پشت آن با طرح گلیم و رندبافت است و قسمت زیرین آن قالیبافی است. بعد از اینکه کار بافت تمام شد نمکدان را آستر میگیرند و سر و ته آن را با نخهای پشمی میدوزند.
چوال
این نوع بافت به دو روش بافته میشود. یک نوع بر روی دارهای عمودی که معمولاً به روش گلیم بافته میشود و نوع دیگر بر روی تارهای افقی و به روش پلاس میبافند که بعد از بافته شدن آن را با یک پهنا و دو بلندی به صورت کیسه به هم میدوزند و در قسمت درب آن قلابهایی میدوزند تا بتوانند درب آن را ببندند. از چوال برای نگهداری مواد غذایی و … استفاده میکنند. چوال به پنج نوع:شالچوال، ائونچوالی، قرخیلیقچوالی، باغاچاناغی و الچوالی بافته میشود.
مفرش
نوعی دیگر از دلبافتهها میباشد که مستطیلیشکل است و به صورت ورنی، گلیم، قایغ، فرش و … بافتهمیشود و در سه نوع قییاغ،خکی و گلیمی میبافند. گعبه، گول، بئلیباغلی از نقشهای آن میباشد. این نوع دستبافته برای تمیز نگهداشتن وسایل و رختخوابها استفاده میشود و همچنین کار عشایر را برای حمل وسایل در موقع کوچ آسانتر میکند.
مراسم عید نوروز و چهارشنبه سوری
عید نوروز و چهارشنبهسوری از شادترین روزهای شاهسونها است. شب چهارشنبهسوری آجیل گوناگون از نخودچی و گندم بوداده و غیره درست میکنند، آتشبر میافروزند و بچهها از روی آن میپرند و صبح روز چهارشنبه آبتنی میکنند. در عید نوروز تخممرغ رنگ میکنند و به دید و بازدید میروند و تخممرغها را بین بچهها پخش میکنند و آخر سر نیز همگی جمع شده و به خانه آق سقل و یا رئیس طایفه میروند. آنها معتقدند که به هنگام تحویل سال، یک لحظه آبهای روان از حرکت باز میماند و درختان سر خود را به زمین میگذارند.
مراسم خواستگاری و عروسی
در خواستگاری دو نفر ریشسفید از خانواده داماد به چادر پدر عروس رفته و عهد و پیمان میبندند که خیلی به آن اهمیت میدهند. پس از خوردن شیرینی و بلافاصله پس از موافقت و عهد و پیمان در خواستگاری، خانواده داماد به محل عروسی رفته و یک روسری کلاغی، گردن بند، آئینه و شیرینی همراه میبرند. ممکن است جشن عروسی تا بیست روز طول بکشد. در طول این مدت مهمانیها برگزار میشود و در روز آخر هر مهمانی، مبلغی به عنوان طویانه (پول شیرینی) به صاحبخانه میپردازند.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
زیارتگاه های استان اردبیل
همان طور که در مطالب قبلی اصفهان تور می توانید مشاهده کنید استان اردبیل از لحاظ مذهبی استانی شاخص به شمار می آید. این استان چه در حوزه مراسمات و برگزاری آن ها و چه در داشتن تعداد بقعه ها و امامزاده ها از استان های شاخص در کشور است. با هم نگاهی خواهیم داشت به زیارتگاه های استان اردبیل :
امامزاده صالح: در محل ملامومن و پشت بقعه شیخ صفی الدین مسجد و مقبره امامزاده صالح یا اوغلان امامزاده سی قرار دارد. این بنا در زمان شاه عباس اول و در سال ۱۱۳۰ هجری قمری ساخته شده است. در جوار حرم اتاقی وجود دارد که مدفن دو مرجع دینی قدیمی است.
امامزاده سید ابراهیم(ع): مزار امامزاده سید ابراهیم(ع) در روستای چنارلق قرار دارد که جنوبی ترین روستای خلخال و تقریبا چسبیده به استان زنجان می باشد. این روستا در دل کوه های جنوبی استان اردبیل واقع شده است.
امامزاده سید محمد صالح(ع): بقعه مبارکه سید محمد صالح(ع) معروف به فاطمی در شهرستان خلخال در خیابان اصلی شهر واقع شده است. بنای امامزاده مستطیل شکل با دو منار و گنبد پیازی شکل می باشد.
امامزاده سید خلیل(ع): امامزاده سید خلیل(ع) در ۵ کیلومتری روستای سفید آب، در روستای سجهرود از توابع بخش خورش رستم شهرستان خلخال واقع شده است. بنای امامزاده نیز خارج از روستا در پشت تپه ای در یک قبرستان قدیمی واقع شده است که برای رسیدن به بنای امامزاده باید از چند تپه گذشت.
امامزاده امیر نعمت الله(ع): این امامزاده در روستایی به نام آل هاشم و در قسمت جنوبی غربی شهرستان خلخال قرار دارد. بنای این امامزاده دارای یک گنبد گرد معمولی و دو مناره است.
امامزاده زاویه سادات(ع): امامزاده زاویه سادات در روستای زاویه سادات در قسمت جنوبی شهرستان خلخال قرار دارد. این امامزاده مربوط به سیدالیاس و سیدهاشم است که طبق روایت اهالی از فرزندان امام موسی بن جعفر(ع) می باشند. مقبره هر دو امامزاده در این بنا واقع شده است.
امامزاده سید محمد قریشی: بنای امامزاده سید محمد قریشی در مرکز شهر هشتجین جنب مسجد شهر واقع شده است. بنای قدیمی متعلق به دوران پهلوی و دارای یک گنبد و دو منار است. به گفته اهالی شهر این شیخ از قریش عربستان بوده و در اوایل ورود اسلام به سرزمین ایران از جانب اعراب برای تبلیغ اسلام به این شهر آمده است.
امامزاده سید ابراهیم(ع): بقعه امامزاده سید ابراهیم(ع) یکی دیگر از امامزاده های روستای کرین می باشد. خارج از روستا یعنی پایین جاده در بین دو کوه و داخل دره چهار دیوار خشتی با سقفی از تیرک چوبی و کاه گل در میان درختان و دره ای پوشیده از گل و سبزه قرار گرفته که مزار سید ابراهیم در این بنا واقع شده است.
امامزاده سید نصرالدین(ع): امامزاده سید نصرالدین(ع) در روستای سوسهاب که شرقی ترین روستای بخش خوش رستم شمالی است واقع شده است. ساختمان این امامزاده سنگی و سقف آن از نوع شیروانی می باشد.
امامزاده سید اشرف(ع): امامزاده سید اشرف(ع) در روستای ارسون، بین راه هشتجین و خلخال قرار دارد. این امامزاده خارج از روستا و در کنار جاده قرار گرفته است. به گفته اهلی روستا این امامزاده از نوادگان امام موسی کاظم(ع) می باشد.
امامزاده پیر سلمان(ع): امامزاده پیر سلمان در مرکز شهرستان خلخال قرار دارد این امامزاده بین مردم شهر به نام “زنجیر لی امامزاده” معروف است. این بنا یکی از مهمترین امامزاده های شهرستان خلخال به شمار می رود.
امامزاده سید دانیال(ع): بقعه متبرکه امامزاده سید دانیال(ع) در روستای خانقاه سادات بالای تپه کم ارتفاعی واقع شده است. این روستا در ۵ کیلومتری شمال شهرستان خلخال گرفته است. امامزاده سید دانیال از نوادگان امام موسی کاظم(ع) بوده است.
امامزاده سید ابوالقاسم(ع): امامزاده سید ابوالقاسم در روستای غفور آباد در قسمت شمال شرقی شهرستان خلخال قرار دارد. این امامزاده در خارج روستا و در قبرستان روستا واقع شده است که دور تا دور بنا را درختان بسیار زیبایی پوشانده اند. این امامزاده از نوادگاه امام موسی کاظم(ع) می باشد.
امامزاده سید اسماعیل(ع): بنای امامزاده سید اسماعیل(ع) در خارج از روستای زاویه کیوی در بالای یکی از کوه های غربی قرار گرفته و هیچ گونه راه مناسب دسترسی ندارد و رفت و آمد از این مسیر مقدور نمی باشد و به علت سختی راه مردم روستا قادر به رفت و آمد به امامزاده نمی باشند.
امامزاده قاسم(ع): زیارتگاه امامزاده قاسم بر سر جاده اصلی مسیر بین شهرستان خلخال و روستای خوجین در ۲ کیلومتری خلخال قرار دارد. روستای خوجین در جنوب شرقی شهرستان خلخال قرار دارد که جاده اصلی خلخال امامرود از داخل این روستا می گذرد.
امامزاده ابراهیم(ع): امامزاده ابراهیم در مسیر جاده اصلی بین شهرستان خلخال و روستای خوجین قرار گرفته است. بنای اصلی امامزاده در دوران پهلوی تخریب شده و هم اکنون تنها یک پایه آجری ساده به ارتفاع یک متر در مسیر جاده اصلی قرار گرفته که زیارت نامه این امامزاده می باشد.
امامزاده سید محمد(ع): بقعه متبرکه امامزاده سید محمد(ع) که به روایت اهالی روستا از نوادگان امام موسی کاظم(ع) می باشد در روستای مجره بالا تپه داخل قبرستان روستا واقع شده است. این روستا در ۱۰ کیلومتری شرقی شهرستان خلخال قرار گرفته است.
امامزاده آقا میر زمان(ع): روستای خمس در ۱۲ کیلومتری شرق شهرستان خلخال قرار گرفته است. زیارتگاه امامزاده میر زمان در مرکز روستای خمس در بالای تپه و در داخل قبرستان این روستا واقع شده است.
امامزاده شاه عبدالعظیم(ع): زیارتگاه امامزاده شاه عبدالظیم(ع) در روستای اسکستان بخش لاهرود در شرق شهرستان خلخال قرار دارد.
امامزاده باقر(ع): زیارتگاه امامزاده باقر(ع) در محوطه قبرستان روستای اسکستان در قسمت ورودی روستا قرار گرفته که از شمال و شرق به بافت مسکونی و از جنوب به باغات روستا منتهی می شود. امامزاده باقر(ع) از نوادگان امام سجاد(ع) می باشد.
امامزاده سید ابراهیم(ع) مشهور به خنده شاه: زیارتگاه امامزاده خنده شاه در روستای اسبو واقع در شرق شهرستان خلخال ما بین روستای درو و اسکستان قرار گرفته است. بنای این امامزاده بر سر جاده اصلی روی تپه واقع است و برای رسیدن به امامزاده باید از روی پل چوبی بر روی رودخانه امامرود گذشت.
امامزاده سید حمزه(ع): زیارتگاه امامزاده سید حمزه(ع) در روستای درو واقع شده است که در قسمت شرق شهرستان خلخال ما بین شهر کلور و روستای اسبو قرار گرفته است. زیارتگاه امامزاده سید حمزه در پایین تپه خارج از محدوده روستای درو در میان درختان بلند و سرسبز قرار گرفته که رودخانه کم آبی نیز از کنار این زیارتگاه می گذرد. این امامزاده از نوادگان امام موسی کاظم می باشد.
امامزاده سید سلیمان: این آرامگاه در روستای فخرآباد مشگین شهر واقع شده است. نمای بیرونی بنا با سنگ های سیاه رنگ و آجرهای رگ چین تزیین شده است.
امامزاده سید ابراهیم خراسانی: مقبره امامزاده سید ابراهیم خراسانی از نوادگان امام رضا در شهر لاهرود واقع شده است. مردم بومی به وقوع معجزاتی در این امامزاده معتقدند.
امامزاده بابیان(ع): امامزاده بابیان در روستای بابیان در حدود ۵۰ کیلومتری جنوب شرقی لاهرود قرار دارد. این روستا در دل کوه و با مسیر خاکی با فاصله زیادی از روستاهای اطراف یکی از روستاهایی است که هنوز بافت روستایی خود را حفظ کرده و دارای خانه های کاه گلی زیبایی می باشد.
امامزاده محسن(ع): امامزاده سید محسن در روستای نقدی اولیا در شرق شهر لاهرود و بعد از روستای فخر آباد واقع شده است. امامزاده سید محسن از نوادگان سید سلیمان است که نسب آن به امام جعفر صادق(ع) می رسد. ساختمان بقعه در کنار جاده اصلی ورودی روستا و در میان قبرستان روستا واقع شده است.
امام زادگان احمد و محبت(ع): بنای امامزاده احمد و امامزاده محبت(ع) روستای النی در ۵ کیلومتری شمال شرقی مشگین شهر واقع شده است. این بنا یک بنای کاملا مخروبه در قبرستان قدیمی روستاست. قدمت بنا به حدود ۳۰۰ سال پیش می رسد.
امامزاده سید جعفر: امامزاده سید جعفر در انتهای یکی از کوچه های بن بست روستای انار در دل باغ سرسبزی جای دارد. همچنین قبرستان روستا و مزار شهدا نیز در داخل باغ قرار گرفته است. از این امامزاده به عنوان مسجد روستا نیز استفاده می شود.
امامزاده سید عمادالدین(ع): امامزاده سید عمادالدین در محدوده قبرستان مرکزی روستای رحیم بیگ لو در ۲ کیلومتری شهر رضی، در پای تپه ای واقع شده است.
امامزاده سید سلیمان(ع): این امامزاده در دهستان قره سو، در بخش مشگین شرقی و در ۲۲ کیلومتری شرق شهرستان مشگین شهر واقع گشته است. مقبره سید سلیمان دارای گنبد و مسجد است. سید سلیمان فرزند بلافصل امام موسی کاظم می باشد. در این مقبره تعدادی ظروف بسیار قدیمی منحصر به فرد و چندین کتاب خطی نفیس نگهداری می شود که می توان به نسخه های دست نویس شاهنامه فردوسی اشاره نمود.
امامزاده شاه محمود(ع): امامزاده شاه محمود(ع) در قسمت مرکزی دهستان شال از توابع بخش کلور شهرستان خلخال در بلندی واقع شده است. سقف این بنا از نوع شیروانی و نمای اصلی بنا رو به دهستان است.
امامزاده خضر(ع): امامزاده خضر در محله سنگ بر دهستان شال قرار دارد. این امامزاده در جنوبی ترین قسمت دهستان شال واقع شده است که قسمت جنوبی آن مشرف به یک دره می باشد. بنا به گفته اهالی روستا امامزاده خضر از نوادگان امام موسی کاظم(ع) می باشد.
امامزاده عین علی(ع): روستای گیلوان که در بخش لاهرود شهرستان خلخال واقع شده است از زیباترین و سرسبزترین روستاهای این منطقه به شمار می رود. مزار مقدس امامزاده عین علی(ع) در دل باغات سیب و گردو و گیلاس و در بالای تپه ای در خانقاه گیلوان قرار گرفته است. بنای امامزاده در محوطه قبرستان روستا قرار گرفته و مسجد نیز در کنار امامزاده است.
امامزاده سید صفی الدین(ع) و سید شهاب الدین(ع): امامزاده سید صفی الدین(ع) و سید شهاب الدین(ع) در روستای طهارم دشت واقع در جنوب غربی دهستان شال در جنوب شرقی شهرستان خلخال و بخش لاهرود واقع شده است. این امامزادگان به روایت اهالی محل از نوادگان امام موسی کاظم(ع) می باشند.
امامزاده عقیل بن محمد: بنای امامزاده عقیل بن محمد(ع) در روستای کهل از روستاهای بخش شاهرود شهرستان خلخال می باشد. این امامزاده در تپه های مشرف به روستا واقع شده است.
امامزاده سید: امامزاده سید در روستای احمد آباد واقع در جنوب شرقی بخش شاهرود در جنوب شرقی شهرستان خلخال قرار دارد. روستای احمد آباد در دل یک دره سرسبز قرار گرفته و رفت و آمد به این روستا بسیار دشوار می باشد. به همین دلیل اهالی این روستا ارتباط زیادی با روستاها و شهرهای اطراف ندارند.
امامزاده سید شمس الدین(ع): امامزاده سید شمس الدین در روستای چمولوگبین در جنوب روستای احمدآباد از روستاهای بخش شاهرود واقع شده است. این روستا با یک راه خاکی صعب العبور از نزدیک ترین آبادی اطراف حدود ۵۰ کیلومتر فاصله دارد که در این جاده رفت آمد با ماشین به سختی ممکن است.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
مجموعه بازار اردبیل
بازار تاریخی اردبیل علاوه بر کاربردش به عنوان بازاری برای خرید اجناس تاریخی، به عنوان یک محل تاریخی نیز مطرح است که از چندصد سال قبل تا به امروز یکی از مراکز پرتردد شهر اردبیل بوده است. در این مقاله قصد داریم این بازار را بررسی کنیم :
مجموعه تاریخی بازار سرپوشیده اردبیل در مرکز شهر با معماری سنتی و اصیل و بر گرفته از ظرافتهای هنری ایرانی – اسلامی یادگاری از دوره سلجوقیان بوده و امروز روایتگر تاریخ کهن و باستانی اردبیل است.
بازار تاریخی اردبیل معروف به راسته بازار و یا “قیصریه” مجموعه ای است مرکب از تیمچه، سرا، حمام و مسجد که بنای فعلی آن از جمله آثار دوره سلجوقی، زندیه و صفویه و بر بنیان اولیه بازار ساخته شده است.
بر سر بازارچه شمال شرقی بازار سنگ نوشته ای است که تاریخ ساخت و بانی بازار در آن درج شده اما به علت فرسایش سطح سنگ و عدم اشاره دقیق منابع تاریخی زمان ساخت این بازار مشخص نیست و به روایتی پیش از حکومت صفوی احداث شده است.
قدیمی ترین سیاحانی که از بازار اردبیل نام برده اند عبارتند از مقرسی و اصطخری در سده چهارم هجری که این مجموعه تاریخی را به صورت صلیب در چهار راسته توصیف کرده اند که در میانه آن مسجد قرار دارد.
قسمت عمده بازار اردبیل در تغییرات شهری در نیم قرن گذشته تخریب شده و ارتباط بعضی از بخشهای آن با مرکز بازار از بین رفته است، بطوریکه این بازار در حال حاضر در مرکز شهر و در طرفین خیابان امام خمینی واقع شده و بازدید کنندگان به وضوح می توانند جدایی بازار طلا فروشان را از بازار قیصریه فعلی مشاهده کنند.
رونق بازار اردبیل در عهد صفوی
اردبیل در زمان حکومت صفوی به دلیل مرکزیت، جایگاه والای دینی و واقع شدن قبور سلاطین صفوی و مهمتر از همه مقبره شیخ صفی الدین اسحاق اردبیلی جد خاندان صفوی به مانند پایتخت معنوی سلاطین صفوی بوده و این امر باعث شده این شهر و به خصوص بازار آن از اهمیت ویژه ای برخوردار باشد.
در قرن دهم هجری در زمان حکومت شاه طهماسب اول بازارهای اردبیل از رونق بسیار زیادی برخوردار بوده اند که از این قبیل می توان به بازار بقالان، کرباس فروشان، قصابان، خراطان، سراجان، قیصریه و دهها سرای دیگر اشاره کرد.
بعدها در قرن هفتم و هشتم هجری نیز این بازار رونق مجدد یافت که بازسازی و تعمیرات اساسی صفویان و قاجارها در افزایش این رونق بی تاثیر نبود.
بازار اردبیل تامین کننده مخارج بقعه شیخ صفی
مطابق با روایات تاریخی مجموعه بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی موقوفات بسیاری از جمله خانه های اطراف بقعه، مغازه ها، حمام و همچنین بازار اردبیل را داشته که درآمد حاصل از این موقوفات صرف امور خیریه در سطح شهر می شد که از آن جمله می توان به رسیدگی به وضع معیشتی افراد مستضعف و خانواده های فقیر اشاره کرد.
قسمتی از بازار بزرگ و تیمچهها و سراها از موقوفات بازار به بقعه شیخ صفیالدین اردبیلی به شمار میرفت و درآمد و عواید حاصله صرف مخارج این بقعه میشد.
بازار اردبیل با طاقنمای جانبی، طاق و تویزه و گنبدهای ساده که معرف آثاری از دوره صفویه و قاجاریه است شامل راسته اصلی بازار، راسته پیر عبدالملک، راسته قیصریه، راسته کفاشان، راسته غلامان، بازار زرگران، سراجان، خراطان، قصابان، بقالان، کلاه دوزان، علافان، پارچه فروشان، پنبه فروشان، مسگران، چاقو سازان، آهنگران، سرای خشکبار (حاجی میرزا)، سرای گلشن، سرای جهودها، سرای وکیل، سرای نو یا زنجیرلو، سرای حاج احمد، سرای حاج شکر، سرای مجیدیه، سرای امام جمعه، سرای دوگوچی و تیمچه زنجیرلی است.
پوشش سقف راسته ها با طاقهای جناقی و گنبد چهار طاقی و ساده بوده و طول طاق نمای مغازه ها به طور متوسط سه تا چهار متر و قطر پایه طاقها ۶۰ تا ۸۰ سانتی متر می باشد.
روشنایی داخل بازار از طریق روزنههای تعبیه شده در پوششهای گنبدی تامین میشود که زیبایی بصری بی نظیری به فضای داخلی بازار بخشیده است.
یکی از بخشهای مهم بازار، چهار سوق یا بازار بزرگ قیصریه است. این بخش بنایی است مدور با گنبد کروی بلند و ساده که در پایین بنا ۱۲ متر داشته و ارتفاع تقریبی آن ۱۳ متر است.
بخش زیرین بنا، بدون در نظر گرفتن پایه مغازه ها و امتداد بازارچهها عبارتند از ۱۲ پایه که با ۱۲ طاق جناقی زمینه را برای بر پایی گنبد فراهم ساخته است. در هشت طاق جناقی مغازه و در چهارطاق دیگر راهرو بازارچهها تعبیه شده است.
عرضه شیر مرغ تا جان آدمیزاد در ۲۵ سرا و راسته
یکی از مغازه داران این بازار می گوید : توجه به اینکه این بازار دارای راسته های مختلف برای فروش انحصاری یک نوع محصول است در بازار اردبیل می توان همه نوع محصولات خوراکی، پوشاک، لوازم منزل و حتی ابزار آلات صنعتی را تهیه کرد.
صمد سرخی اضافه کرد: راسته بازار با قدمت تاریخی که دارد از جمله مهمترین بازارهای تهیه مایحتاج برای اردبیلیها است بطوریکه بازارهای جدیدالتاسیس، پاساژها و فروشگاهها نتوانسته است از پویایی و شور آن بکاهد.
سرخی با اشاره به معماری سنتی این بازار تصریح کرد: فضای داخلی این بازار با داشتن حال و هوای عرفانی هر بازدیدکننده ای را به خود مجذوب می کند و همین امر باعث شده که پس از قرنها حیات این بازار تداوم یابد.
به گفته وی یکی از ویژگیهای مهم این بازار فروش سوغاتی، صنایع دستی و محصولات کشاورزی استان است.
گفتنی است مجموعه بازار تاریخی اردبیل در سال ۱۳۶۴ مرمت شد و با شماره ۱۶۹۰ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.
با وجود قدمت کهن، این بازار همچنان به عنوان مهمترین بازار مورد استفاده شهروندان اردبیلی و شهروندان سایر شهرستانها است و در کنار پویایی و فراغت حاصل از تهیه آسان کالا، می تواند چشم نواز مسافران و گردشگران به دلیل معماری بی نظیر خود باشد.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
فرودگاه اردبیل
قطعا یکی از مسائلی که در سفر اهمیت دارد وسیله سفر و موارد مربوط به طی مسیر است. در این مطلب در اصفهان تور قصد داریم تا فرودگاه اردبیل را به عنوان یکی از فرودگاه های بزرگ غرب کشور معرفی کنیم. با اصفهان تور همراه باشید :
در سال ۱۳۵۲، مطالعات اولیه ساخت فرودگاه اردبیل، (IAIA:ADU ICAO:OITL) که یكی از فرودگاههای فعال در شمال غربی ایران به شمار میرود آغاز شد. کار عملیاتی احداث این فرودگاه در سال ۱۳۵۸ آغاز شد که البته به علت شروع جنگ تحمیلی متوقف شد؛ اما بعد از پایان جنگ در سال ۱۳۶۸ کار احداث فرودگاه دوباره آغاز شد و در سال ۱۳۷۰ به پایان رسید. دستگاههای كمك ناوبری و سایر تجهیزات فرودگاهی و ساخت بناهای فرودگاهی نیز شروع شد و یك ترمینال موقت به مساحت ۹۰۰ مترمربع جهت ارائه سرویس به مسافرین احداث شد. در حدود سال ۱۳۷۳ فرودگاه اردبیل به عنوان فرودگاه مستقل دوره جدیدی از فعالیتهای خود را آغاز نمود كه در همین زمان پروازهای شركت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران هم با هفتهای سه پرواز در مسیر تهران –اردبیل و بالعكس با هواپیمایی فوكر ۱۰۰ برقرار گردید. این فرودگاه در ارتفاع ۴۳۲۶ft از سطح دریا قرار گفته است.
موقعیت فرودگاه روی نقشه
این فرودگاه دارای دو باند متقاطع به طول ۳۲۹۸ M و ۲۵۰۰ M است که با ضریب استحکام ۸۰ و ۶۵ که مجهز به سیستم لندینگ ILS و چراغهای روشنایی باند مناسب برای انجام پرواز در شرایط بد جوی و پروازهای شب است. همچنین، فرودگاه مجهز به آخرین دستگاههای ناوبری (VOR,DME,NDB, ILS ) و سیستمهای ارتباطی ATIS و سیستم مخابراتی هوانوردی سوچینگ، فضای كنترلی CTR حدود ۲۵ مایل و ارتفاع ۲۰۵۰۰ پا است. واحد مراقبت پرواز این فرودگاه علاوه بر سیستم ارتباطی سوچینگ برای ارتباط برج و خلبان و به سیستم ATIS نیز برای ارائه اطلاعات هواشناسی به پروازهای اردبیل و عبوری مجهز است و ارتباط برج و سنتر مرکزی نیز از طریق ارتباط هات لاین و ارتباط برج با واحدهای مخابراتی هواپیمایی AFTN از طریق سیستم سوچینگ به صورت DATA برقرار است.
فرودگاه دارای دو ترمینال مسافربری و ساختمان پاویون و اماکن سوخترسانی مستقل، زیر نظر شركت منطقهای نفت اردبیل و اداره هواشناسی و تاسیسات ایمنی و فنی است. این فرودگاه، قابلیت پذیرش نشست و برخاست هواپیماهای پهن پیكر مانند ایرباس A۳۰۶ و توپولوف را دارا است. پروازهای ایران ایر با تایپ پروازی فوكر ۱۰۰ و توپولوف ۱۵۴ و شركت هواپیمایی آسمان با تایپ پروازی فوكر ۱۰۰ و شركت هواپیمایی ماهان ایر با تایپ پروازی ایرباس و BAE در مسیرهای تهران –اردبیل و اردبیل – مشهد، به صورت روزانه فعالیت میکنند.
میزان جابهجایی مسافر
مدیركل فرودگاههای استان اردبیل از انجام ۱۹۲ پرواز رفت و برگشت طی هر ماه در فرودگاه اردبیل خبر داد و گفت که از ابتدای امسال تاکنون شاهد رشد ۵۳ درصدی اعزام مسافر نسبت به سال گذشته هستیم. در تیرماه امسال ۲۵ هزار و ۱۳۴ مسافر از طریق این فرودگاه اعزام و پذیرش شدند.
همچنین تعداد پروازهای فرودگاه اردبیل بعد از برقراری مقاصد جدید و افزایش پروازها به تهران و مشهد ۳۵ درصد افزایش یافته است.
به طور میانگین ماهانه ۲۵ هزار و ۱۳۴ مسافر در این فرودگاه اعزام و پذیرش میشوند، این میزان جابهجایی باعث رشد ۵۳ درصدی اعزام و پذیرش مسافر شده است.
هتلهای نزدیک به فرودگاه :
هتل سبلان، سه ستاره
هتل مهدی، دو ستاره
هتل دریا، سه ستاره
مسیرهای پروازی داخلی و خارجی فرودگاه اردبیل :
شرکتهای هواپیمایی | مقصدهای پروازی | |
هواپیمایی آتا | فرودگاه بین المللی شهید هاشمینژاد مشهد، فرودگاه بین المللی مهرآباد | |
ایران ایر | فرودگاه بین المللی ملک عبدالعزیز، فرودگاه بین المللی شهید هاشمینژاد مشهد، فرودگاه شاهزاده محمد بن عبدالعزیز، فرودگاه بین المللی مهرآباد | |
هواپیمایی آسمان | فرودگاه بین المللی مهرآباد | |
هواپیمایی ایران ایرتور | فرودگاه بین المللی مهرآباد | |
هواپیمایی ماهان | فرودگاه بین المللی شهید هاشمینژاد مشهد، فرودگاه بین المللی مهرآباد | |
هواپیمایی قشم | فرودگاه بین المللی بغداد، فرودگاه بین المللی نجف |
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
جاذبه های گردشگری اردبیل
اردبیل به عنوان یک شهر تاریخی و البته خوش آب و هوا دارای جاذبه های تاریخی و طبیعی متعددی است که می تواند نظر گردشگران را به خود جلب کند. در این مطلب در اصفهان تور قصد داریم به معرفی جاذبه های گردشگری اردبیل بپردازیم :
پل هفت چشمه
پل هفت چشمه در اردبیل میدان پانزده خرداد ابتدای خیابان ساحلی و روی رودخانه با لیقلو چای واقع شده است
پل هفت چشمه که بنام های ججین، پل داشکسن و یدی گوزلی، کورپی قرمزی نیز نامیده می شود دارای هفت چشمه است و آثار دوره صفوی است. تیم مکاتبین در متن زیر تلاش می کند از تمامی نام های این پل استفاده کند و باور به این دارد که این اسامی ارزش تاریخی خود را دارند. ستارخان سردار ملی مشروطیت بعد از فرار از زندان نارین قلعه اردبیل خود را به کنار یدی گوزلی رسانده و به یاران خود، که با اسب منتظرش بوده اند، ملحق می شود و راهی نجف اشرف می شود تا فتوای مشروطه را از مجتهدین اخذ کند.
ججین یادگار دوره صفویه بوده و از سال ۱۳۷۴ ه. ش عملیات مرمت آن شروع شده است
کورپی قرمزی شامل هفت دهانه آجری با قوس پنج و هفت و موج شکن های سنگی می باشد ملات بکار رفته در ساختمان پل، گچ و آهک می باشد، پل داشکسن در تاریخ ۲۸ مرداد ۱۳۴۸ با شمارهٔ ثبت ۸۷۵ به عنوان یکی از آثار ملی ایران شناخته شد.
برج شاطر
برج شاطر در روستای صومعه ۵/۸ کیلومتری اردبیل در یک فضای وسیع و گسترده بنا شده است. در حوالی برج به فواصل گوناگون، تپه های باستانی قرار دارد. بیشتر آن ها مربوط به دوره های پیش از اسلام به ویژه دوره اشکانی است. برج از داخل استوانه و از خارج ده ضلعی با طول اضلاع ۶۳/۲ متر است و ازاره ای سنگی به ارتفاع ۵/۱ متر و مرکب از چهار برج سنگ تراش دارد. ورودی برج شاطر در ضلع شرقی و در بالای پایه سنگی واقع شده که پنج یا شش پله در برابر آن قرار داشته است. از کتیبه و پوشش بنا چیزی بر جا نمانده است، ولی از شیوه معماری برج و شباهت آن با مقبره چلبی اوغلو در سلطانیه چنین بر می آید که احتمالأ از بناهای قرن هشتم هجری باشد
برج شاطر در ۷ مهر ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۶۱۸۹ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی
بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی واقع در میدان عالی قاپو اردبیل و از آثار ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو است بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی پس از وفات وی در سال ۷۳۵ ه.ق به وسیله فرزند وی صدرالدین موسی پایه گذاری شد و سپس در طول ایام پس از شروع حکومت صفویه با توجه به ارادت خاصی که پادشاهان صفوی نسبت به جد خود داشتند واحدهایی بصورت بخش های الحاقی به مجموعه قبلی اضافه شد. این بنای عظیم شامل گنبد الله الله، گنبد جنت سرا، دارالمتولی، قندیل خانه، حرم سرا و … می باشد.
یکی از موارد منحصربه فرد آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی این است که حاوی ده ها اثر بدیع در مضامین مختلف رشته های هنری است که می توان به عالی ترین نوع کاشی کاری معرق و مقرنس و گچبری کتیبه های زیبا و نفیس و خط خطاطان بزرگ دوره صفوی (میر عماد، میر قوام الدین، محمد اسماعیل و…) منبت های ارزنده، نقره کاری، تذهیب و طلاکاری، نقاشی و تنگ بری و غیره اشاره کرد.
مرمت های انجام شده در بنا عبارت از ازاره چوبی مربوط به صد سال قبل، پایه سنگی ازاره بیرونی بنا و مرمت کاشیکاری بیرونی گنبد مربوط به ۱۳۲۰ (هـ . ق) و تعمیرات اساسی ضریح چوبی مربوط به سال ۱۳۶۱ (هـ . ش) است.
فرش منحصربفرد بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی که سال ها زینت بخش این بقعه بود اخیرا در فهرست ۵۰ شاهکار هنری برگزیده جهان قرار گرفته است. این فرش هم اکنون درگنجینه ” ویکتوریا آلبرت هال ” شهر لندن در معرض دید عموم قرار دارد و تا سال ۱۸۹۳ میلادی در مقبره شیخ صفی الدین اردبیلی قرار داشت.
بخش های مختلف مقبره شیخ صفی الدین اردبیلی عبارتند از :
ـ ـ حرم و دارالحفاظ
– مقبره شاهزادگان در سمت شرقی دارالحفاظ
– ایوان بزرگ رو به قبله دارالحدیث
– چله خانه های قدیم و جدید و محل جلوس شیخ صفی الدین بود
– مقبره مادر شاه طهماسب
– مقصورهای در برابر ایوان دارالحدیث
– محوطه شهیدگاه در شمال گنبد دارالحدیث
– محل جلوس شیخ صدرالدین موسی
– بیش از ۴۰ حجره
– صفه مزارهای برخی از امیران و سران خاندان صفوی
– نانواخانه یا آشپزخانه
– آشپزخانه و دیگخانه و حجره های متعلق به آن و ایاغ خانه
– حجره رو به مزار شیخ صفی الدین که آرامگاه مشایخ صوفیه بود
– شربتخانه در کنار چشمه آبی مشتمل بر حوض و محل پختن حلوا و شیرینی
– خوانچه خانه و انبار با حجره های فوقانی و تحتانی
– دفترخانه شامل دهلیز و خانه و محوطه ای میان شربت خانه و خوانچه خانه
– نقاره خانه که زیر سقف آن سقاخانه بود و در پشت آن حمام و برخی خانه های متعلقه قرار دارد.
– هیمه خانه و زمینی در اطراف آن
– فضای بیرونی در آستانه که در مقابل آن کوچه و دکان ها قرار داشت
جنگل فندقلو
جنگل فندقلو در ۳۰ کیلومتری شهرستان اردبیل و ۱۰ کیلومتری جنوب شهر نمین واقع شده است جنگل فندقلو بخاطر داشتن جاذبه های منحصربه فرد جنگلی – مرتعی و گردنه زیبای حیران قابلیتی بسیار ممتاز برای توسعه در صنعت اکوتوریسم دارد.
راههای مختلفی به این جنگل وجود دارد اما راه اصلی رسیدن به آن که آسفالت هم میباشد سه راهی جاده اردبیل به آستارا در نزدیکی شهر نمین است. به این ترتیب که در مسیر راه اردبیل به آستارا و پیش از رسیدن به نمین مسیری سرسبز و زیبا با تابلوی راهنمای جنگل فندقلو مشاده می کنید راه دیگر که برای رسیدن به این جنگل وجود دارد از جاده اردبیل به تهران در گردنه حیران از داخل روستای گیلده می باشد.
عرصه جنگلی فندقلو بخشی از جنگلهای شرق استان اردبیل به شمار می رود که دنباله جنگل های نیمه گرمسیری استان گیلان می باشد. مساحت منطقه فندقلو حدود ۱۶ هزار هکتار است که بیش از چهار هزار هکتار آن تحت پوشش عرصه های جنگلی قرار دارد و بقیه را مراتع تشکیل می دهد.
حداقل ارتفاع منطقه فندقلو از سطح دریاهای آزاد ۱۵۰۰ متر و حداکثر ۱۸۵۰ متر می باشد که از شمال به راه قدیم اردبیل – آستارا و آبادیهای آرپاتپه، خانقاه علیا و سفلی از جنوب به کوه معروف خان بلاغی و آبادیهای نیارق و از غرب به ننه کران، مهدی پستی، آبی بیگلو، کریم کندی، دگرماندرق و از شرق به حیران محدود است.
هوای این ناحیه به علت قرار گرفتن در ارتفاعات، دارای تابستانی بسیار خنک و مطبوع و زمستانی سرد و مرطوب است که جزو مناطق سردسیر استان محسوب می گردد. دمای حداکثر مطلق ۳۷ درجه در شهریور و دمای حداقل مطلق آن ۳۷- درجه سانتیگراد در بهمن ماه است. این منطقه دو بهار دارد، یکى از ابتداى فروردین تا پایان خرداد و دیگرى از مهر تا آبان.
جنگل فندقلو استعداد پرورش صد نوع گل از جمله بوماداران و بابونه را دارند. ۱۹ گونه جنگلی متعلق به ۸ تیره و ۱۷ جنس شناسایی شده است. در بین انواع شناسایی شده گونههای نادری نظیر فندق، ممرز، راش، بلوط (بلند مازو) و بید مشک وجود دارد و گونههای علفی منطقه چون نسترن، تمشک، خاس، پامچال، بابونه، سرخس، گیلدیگ، بنفشه وحشی، گل گاو زبان و … در زمین های آن به وفور یافت می شود. با توجه به اینکه درخت فندق بیش از سایر گونهها در این جنگل روییده است، این منطقه فندقلو نامیده می شود. در منطقه فندقلو حیواناتی نظیر روباه، گرگ، خرس قهوه ای، سمور و پرندگانی چون قرقاول، کبک، عقاب طلایی، چکاوک و کلاغ ابلق یافت میشود.
در داخل جنگل یک استخر آبگرم به نام مشه سویی وجود دارد که آب آن خاصیت درمانی دارد. همچنین پیست اسکی روی چمن که برای برپایی اردوهای تیم ملی اسکی روی چمن از آن استفاده میشود، از جمله قابلیتهای این منطقه برای جذب توریست در کلیه فصول سال است.
علاوه بر جاذبه های گردشگری برای پذیرایی و اقامت گردشگران داخلی و خارجی، مکان هایی تدارک دیده شده که امکان اقامت به صورت شبانه روزی هم در آن مهیا است، با توجه به نکات مطرح شده میتوان گفت منطقه فندقلو با داشتن انواع درختان میوه، پیست اسکی و گونههای گیاهی و طبی مختلف، آب معدنی، حیات وحش، آب و هوای معتدل و چشم انداز زیبا و…جزو مناطق منحصر به فرد است که پتانسیل بالایی در صنعت اکوتوریسم دارا می باشد.
حمام ملاهادی
حمام ملا هادی در اردبیل، میدان عالی قاپو، محله ملا هادی، کوچه آیشم واقع شده است
حمام ملا هادی در تاریخ ۲۵ مهر ۱۳۸۳ با شماره ثبت ۱۱۱۹۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید ولی متأسفانه هرگز رفتار و رسیدگی مناسبِ در شأن یک اثر ملی نصیبش نشد، همانطور که در عکس ها شاهد هستید به مخروبه ای بیش نمی ماند .
تیم مکانبین به جای شرح در هنر معماری و تاریخچه ی این اثر تاریخی ترجیح می دهد به گلایه از اداره کل اوقاف و امور خیریه استان اردبیل که مالک این بنا است و همچنین سازمان میراث فرهنگی که وظیفه و رسالت ذاتی این سازمان حفظ و ترمیم آثار تاریخی این مرز و بوم است بسنده می کند زیرا اگر تاریخچه ای از این اثر به دست آیندگان برسد و بنایی نباشد در تاریخ به کم کاری متهم می شویم و چیزی جز لعن و نفرین آیندگان نصیبمان نمی شود. موقعیت جغرافیایی این مکان حدودی است.
خانه ارشادی
خانه ارشادی در اردبیل، خیابان کاشانی، کوچه اوچدکان واقع شده است خانه ارشادی اردبیل باقیمانده ای از یک خانه بزرگ اربابی می باشد که در دوره های مختلف تفکیک، تخریب و نوسازی گردیده است و در بدو احداث دارای کاربری مسکونی بود یکی از بناهای تاریخی شهر اردبیل است که در اواخر دوره قاجار ساخته شده است. در دوران پهلوی دوم آن را برای استقرار یک مدرسه به آموزش و پرورش واگذار کردند.
این بنا دارای پی های سنگی است که با ملاط ماسه، آهک پر شده است. دیواره های بیرونی آجری و درونی خشتی است. از راه جداره های بیرونی بنا با چهار ردیف سنگ بازالت سیاه تیشه ای باتراش دستی اجرا شده است.
بخاری های دیواری که در شاه نشین قرار دارند، در و پنجره های چوبی ترکیب یافته با شیشه های رنگی بصورت طرح های اسلیمی و همچنین طاق نماهای گچی – آجری حیاط از دیگر تزئینات موجود در خانه ارشادی هستند
مرمت این خانه از سال ۷۸ آغاز شده، اما تاکنون مرمت آن به پایان نرسیده است. خانه ارشادی اردبیل در تاریخ ۱۰ دی ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۶۶۸۶ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شد.
دریاچه شورابیل
دریاچه شورابیل در ۲ کیلومتری جنوب شرقی اردبیل به طرف خلخال واقع شده است این دریاچه در ارتفاع ۱۳۶۵ متری از سطح دریا قرار دارد
علت نامگذاری دریاچه شورابیل این بوده که قبلا آب این دریاچه بسیار شور بوده و افرادی که از بیماریهای پوستی و رماتیسم رنج میکشیدند برای درمان بیماری خود از گِل این دریاچه استفاده میکردند ولی امروزه با هدایت آب رودخانه بالخلو به آن حجم آب آن از ۱/۱ میلیون متر مکعب به ۱۴ میلیون متر مکعب و وسعت آن از ۷۴ هکتار به ۱۸۰ هکتار افزایش یافت و از شوری آن کاسته شده به طوریکه در آن نوعی ماهی قزل آلای رنگین کمان پرورش داده می شود.
پلیکان های خاکستری، اردک چشم طلایی، اردک تاجدار، غاز خاکستری، غاز زنگوله بار، لک لک سیاه و… از پرندگان مهاجر و دراج، قرقاول، مرغابی، خوتکا، چنگر، حواسیل، آنگوت و…از جمله پرندگان بومی هستند که در دریاچه زیبای شورابیل به چشم می خورند
نتایج مطالعات زمینشناختی نشان می دهد که قدمت دریاچه شورابیل قدیمى تر از دریاچه ارومیه است
کلیسای مریم مقدس
کلیسای مریم مقدس در کوچهای به نام ارمنستان گازران یا اونچو میدان اردبیل واقع شده است و در سال ۱۸۷۶ میلادی (برابر با ۱۲۵۵ خورشیدی) با هزینه شخصی خانواده گالوست میرزائیان بنا گردیده است. معمار این بنا خاچاطور شهبازیان بوده است.
در محوطه کلیسا گورهایی وجود دارد که از سنگ های معمولی و رسوبی در ساخت آن استفاده شده و بر روی آن ها صلیب هایی کنده شده است. بر روی درب ورودی کلیسا با خط ارمنی، بوسیله تکه هایی بریده شده از نی، که به شکل حروف درآورده و با میخ بر متن درب کوبیده اند، چنین نگاشته شده است : «این دربِ خانه حقیقی خداست، که بر رسم یادبود از طرف اگالوس ملیک میرزا یانس به کلیسای مریم مقدس هدیه می شود ۱۸۷۶٫
آخرین مراسم مذهبی و نماز جماعت در سال ۱۹۴۴ میلادی برابر با ۱۳۲۳ خورشیدی توسط کشیش وارطان ژاما گورسیان در آن انجام م شده است. در حال حاضر حتی یک خانواده ارمنی در اردبیل مقیم نیست. از سال ۱۳۷۰ کلیسای مذکور از طرف شورای خلیفه گری ارامنه آذربایجان در اختیار مدیریت میراث فرهنگی اردبیل قرار گرفت تا با کمکهای مالی ارامنه این بنای تاریخی مرمت شود.
مقبره شیخ امین الدین جبرائیل
مقبره شیخ امینالدین جبرائیل پدر شیخ صفیالدین، پدرجد پادشاهان صفوی در روستای کلخوران در ۳ کیلومتری شمال اردبیل قرار دارد و به همین دلیل روستای کلخوران گاه به نام «کلخوران شیخ» خوانده می شود. مقبره شیخ کلخوران که در اوایل قرن دهم هجری قمری بنا شده است، در وسط محوطهای وسیع مشهور به باغ شیخ، به شکل هشت ضلعی با آجر ساخته شده است.
در آرامگاه شیخ امینالدین جبرائیل برجی شبیه برج مقبره شیخ صفی دیده میشود که احتمالاً مربوط به قرن هشتم هجری قمری است اما اصل عمارت در زمانهای بعد یعنی همزمان با بقعه شیخ صفی در اوایل قرن دهم بنا نهاده شده است.
سبک نقاشی مربوط به دوره صفوی است. سقف رواق دارای گچبری است که با رنگ های طلایی و آبی دارای اسلیم های زیبا و گل های شاه عباسی است که حاکی از آرامش معنویت محیط و مکان بقعه است. دیوارهای جانبی رواق دارای کاشی کاری معرق و در بعضی از قسمت ها از کاشی های اصیل هشت ضلعی استفاده شده است.
درب ورودی بقعه شیخ امینالدین جبرائیل از چوب جنگلی ساخته شده است و در حواشی لنگه درب ها، اشعاری بصورت برجسته کار شده است. از باقیمانده اشعاری که به خط نستعلیق روی این در کنده شده، تاریخ ساخت آن ۱۰۳۰ هجری قمری ذکر شده است. بالاى درِ ورودى، تصوير يک شير و يک پلنگ در دو سوى پنجره نقاشى شده و هر يک با يک زنجير به پنجره بسته شدهاند، و نشان از سبک و سياق منسوب به دوره صفوى و اوايل سده يازدهم هجرى دارند.
هفت قطعه سنگ قبر بسيار زيبا و پرنقش و نگار، اما بدون نام و نشان در جنوب شرقى بقعه شيخ جبرائيل وجود دارد اين سنگها به موازات و مجاورت هم در حاشيه يک گورستان بزرگ قرار دارند و به نام هفتتنان کلخوران معروفاند.
موزه حیات وحش اردبیل
موزه حیات وحش اردبیل واقع در خیابان دانشگاه کنار دریاچه شورابیل واق شده است در حال حاضر بیش از ۱۲۰ گونه از حیوانات پوست آرایی شده (تاکسیدرمی) در موزه تاریخ طبیعی اردبیل نگهداری می شود.
از این ۱۲۰ گونه ۲۰ گونه پستاندار، ۸۰ گونه پرنده و ۱۲ گونه دو زیست شامل خزندگان، ماهیان و ۸ گونه نادر و کمیاب حیوانات وحشی است که مجموعه ای زیبا از طبیعت استان را در مقیاسی کوچک برای علاقه مندان به نمایش گذاشته است به نحوی که می توان جذابیتی متفاوت از تلفیق تاریخ و طبیعت را در این مکان تجربه کرد.
در موزه تاریخ طبیعی اردبیل حیوانات به شکل پانل شامل قسمتهای جمجمه، شاخ بال و پر پرندگان و نیز حشرات متعدد در روی دیوار قرار گرفته و علاوه بر آنها فسیل و کانی های طبیعی را نیز می توان مشاهده کرد.
دیدنیهای دیگر موزه وجود دو زیستگاه تالاب و بوستانی است که به شکل خوب و عالی و با ژست مناسب جا نمایی شده است همچنین بخش محیط زیستِ موزه حیات وحش اردبیل در زمینی به مساحت یک هزار و ۲۰۰ متر مربع شامل ۶ بخش آفرینش، دیرین شناسی، زیست بوم دشتی، تالاب و بوستانی و آکواریوم است که در آن انواع مارهای سمی و غیر سمی نگهداری می شود.
موزه مردم شناسی اردبیل
موزه مردم شناسی اردبیل در محل حمام تاریخی آقانقی (ظهیرالاسلام) در میدان عالی قاپو ابتدای خیابان سعدی اردبیل قرار دارد. در این محل علاوه بر نمایش ۳۳ نوع مجسمه با پوشش محلی مردم استان اردبیل، آثار و دست نوشته های مربوط به هویت تاریخی و فرهنگی این منطقه جمع آوری و عرضه شده است.
این حمام را شخصی به نام ظهیرالاسلام در دوره ایلخانی بنا نمود و ۲۰۰ سال بعد بخش هایی به آن اضافه شد. در زمان قاجار فردی به نام آقانقی مؤتمن الرعایا این حمام را خریداری و بازسازی نموده و به همین جهت است که این حمام به نام هر دو نفر نامیده می شود. در سال ۱۳۷۸ خورشیدی این حمام توسط میراث فرهنگی خریداری شد و بعد از انجام بازسازی های لازم، به موزه مردمشناسی اردبیل تبدیل شد.
ورودی موزه مردمشناسی اردبیل از رختکن آغاز شده و به حوض سنگی هشت ضلعی با چهار بازو ختم میشود، رواق هشتی شکل، کفش کن، گنبد سربینه، گرمخانه، استخرهای آب گرم و استخر آب سرد از جمله قسمت های این حمام است که در حال حاضر در بخش های مختلف آن اشیای قدیمی به نمایش گذاشته شده است.
پل معلق پیرتقی
پل معلق پیرتقی تنها یکی از دیدنیهای بیشمار استان اردبیل است که در درههای عمیق و زیبای شهر هشتجین در شهرستان خلخال واقع شده است و محل اتصال دو رودخانه گیوی چای و قزل اوزن است. عبور از روی درههای عمیق با تکانهایش شدید این پل قطعاً یکی از هیجان انگیزترین لحظات را برای شما به وجود میآورد. روستای پیرتقی که در نزدیکی پل قرار دارد، تنها یک خانوار ساکن دارد و پیش از این، مورد استفاده پژوهشگرانی بود که برای مطالعه و احداث سد در پایین دست این رودخانه به منطقه سفر میکردند.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
برج شاطر گنبدى
علاوه بر شهر اردبیل که دارای ابنیه تاریخی بسیاری است، در روستاهای آن نیز بناهای تاریخی زیادی دیده می شود. یکی از این بناهای تاریخی بنای برج شاطر گنبدی در روستای صومعه از توابع اردبیل است. با هم نگاهی به این برج تاریخی خواهیم داشت :
اين برج در روستاى صومعه ۸/۵ كيلومترى اردبيل در يك فضاى وسيع و گسترده بنا شده است. در حوالى برج به فواصل گوناگون، تپههاى باستانى قرار دارد. بيشتر آنها مربوط به دورههاى پيش از اسلام به ويژه دوره اشكانى است. برج از داخل استوانه و از خارج ده ضلعى با طول اضلاع ۲/۶۳ متر است و ازارهاى سنگى به ارتفاع ۱/۵ متر و مركب از چهار رج سنگ تراش دارد. بر روى پايه سنگى، جرزهاى دو وجهى آجرى و در فاصله آنها قابسازىهاى آجرى با طرحهاى مختلف انجام شده است.
ورودى برج در ضلع شرقى و در بالاى پايه سنگى واقع شده كه پنج يا شش پله در برابر آن قرار داشته است. از كتيبه و پوشش بنا چيزى برجا نمانده است، ولى از شيوه معمارى برج و شباهت آن با مقبره چلبى اوغلو در سلطانيه چنين برمىآيد كه احتمالاً از بناهاى قرن هشتم هجرى باشد
برج شاطر در ۷ مهر ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۶۱۸۹ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
پل هفت چشمه اردبیل
پل های تاریخی در اردبیل کم نیستند و بدون شک یکی از جذابیت های تاریخی این شهر همین پل های متعدد آن به شمار می رود. با هم نگاهی داریم به یکی از پل هایی که نه تنها از لحاظ تاریخی بلکه به لحاظ سیاسی نیز دارای اهمیت می باشد :
پل ججین یا هفت چشمه که در شهر اردبیل قرار دارد، یکی از پل های تاریخی شهر اردبیل است که گردشگران زیادی را برای بازدید به سوی خود جذب می کند.
این پل در قریه ججین که امروزه بخشی از حاشیه غربی شهر اردبیل به شمار می آید بر روی رودخانه بالخلو برپا شده است و گذر وسایل نقلیه سبک و افراد پیاده رو را تأمین می کند و به نام های یدی گوز (هفت چشمه)، ججین و داشکسن نیز معروف است.
پل ججین دارای هفت چشمه با پایه های سنگی و طاق های ضربی جناقی آجری می باشد و حالت تقارنی دارد. دهانه وسطی پل باعث زاویه دار بودن عرشه شده است ملات به کار رفته در ساختمان پل، گچ و آهک می باشد.
ججین یادگار دوره صفویه بوده و از سال ۱۳۷۴ هجری شمسی عملیات مرمت آن شروع شده است. همچنین این پل نیز از نظر سیاسی نیز اهمیت دارد زیرا ستارخان سردار ملی مشروطیت بعد از فرار از زندان نارین قلعه اردبیل خود را به کنار این پل رسانده و به یاران خود، که با اسب در این محل منتظرش بوده اند، ملحق میشود و از این نقطه راه عتبات عالیات را پیش می گیرد و در نجف اشرف فتوای مشروطه را از مجتهدین اخذ کرده و به ایران بر می گردد.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
هتل های اردبیل
محل اقامت همیشه یکی از مهم ترین مسائل در سفر است. در این مطلب قصد داریم تا هتل های اردبیل را به شما معرفی کنیم تا بتوانید با اطمینان خاطر بیشتری نسبت به انتخاب محل اقامت خود اقدام کنید. با ما در اصفهان تور همراه باشید:
مهمانسرای ایده آل اردبیل
مهمانسرای سه ستاره ایده آل در نبش چهارراه پیر عبدالملک در مرکز شهر زیبای اردبیل در سال ۱۳۹۳ افتتاح شده است. این مهمانسرا در دو طبقه دارای ۱۲ باب اتاق مجهز به امکانات مطلوب می باشد. مهمانسرای ایده آل با امکاناتی نظیر سالن صبحانه خوری در طبقه اول با ظرفیت ۱۰۰ نفر، فاصله نزدیک به مراکز تاریخی و دیدنی نظیر بقعه شیخ صفی، موزه مردم شناسی، رستوران تاریخی شاه عباسی، دریاچه شورابیل، جنگل فندقلو و پل هفت چشمه، دسترسی آسان به بازار سرپوشیده شهر و اینترنت رایگان داخل لابی افتخار میزبانی از میهمانان عزیز و ارجمند خود در شهر اردبیل را دارد.
هتل سبلان اردبیل
هتل سبلان اردبیل در مرکز شهر و مجاورت بقعه شیخ صفی و در فاصله نزدیک به دیگر نقاط تاریخی و مراکز تجاری قرار دارد و با توجه به معماری مدرن و تجهیزات عالی خود دارای امکانات رفاهی تامین کننده نیازهای میهمانان می باشد که میتوان مواردی چون رستوران اصلی ، تالارهای پذیرایی ، کافی شاپ ، کافی نت ، لاندری ، ترانسفر ، سیستم صوتی و تصویری دارای کانالهای داخلی ، ماهواره ای و ویدیو مرکزی ، امکان استفاده از اینترنت در تمامی اتاقها ، پارکینگ ، آسانسور و… نام برد
هتل شورابیل اردبیل
هتل دو ستاره شورابیل در نقطه توریستی در ساحل دریاچه رویایی شورابیل در استان اردبیل قرار گرفته است. این هتل دارای ۲۸ باب اتاق تمیز و شیک با تجهیزات کامل رفاهی با چشم انداز بی بدیل از مناظر طبیعی و به دور از هیاهو و همهمه شهری می باشد که به همین دلیل مکانی ایده آل برای استراحت ویژه دوستداران طبیعت می باشد. هتل شورابیل سعی دارد تا اقامتی آرام و به یاد ماندنی را در کنار دریاچه زیبای شورابیل برای میهمانان خود به ارمغان آورد.
هتل دریا اردبیل
هتل دریا یکی از هتلهای سه ستاره شهر اردبیل است که باتوجه به اینکه در مرکز شهر قرار دارد امکان دسترسی آسان به مراکز دیدنی، خرید و حمل و نقل دارد. این هتل با ۳۱ باب واحد اقامتی و امکانات رفاهی مناسب و کافی برای استراحت و اسکان مسافران وجود دارد و کارکنان مجرب با قیمت مناسب خدمات خوبی فراهم کردهاند. از دیگر مزایای این هتل میتوان به نزدیکی آن به رودخانه بالیقلو و باغ اطراف اشاره کرد. پارکینگ مجموعه در فضای باز قرار گرفته و مسافران میتوانند از محوطه برای پارک ماشین ها استفاده نمایند.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
جغرافیا و آب و هوای اردبیل
اردبیل به لحاظ آب و هوایی به عنوان یکی از خوش آب و هواترین مناطق در کشور به شمار می آید. آب و هوای خوب اردبیل باعث شده است که در تمامی مناطق این استان در فصل بهار و تابستان سرسبزی حیرت انگیزی را مشاهده کنید. البته قطعا از برف و کولاک های شدید اردبیل در پاییز و زمستان هم بی خبر نیستید. با هم قصد داریم نگاهی جزئی تر به جغرافیا و آب و هوای اردبیل در فصول مختلف سال بپردازیم :
كوهستان عظیم وآتش فشان سبلان كه به زبان آذری ساوالان خوانده می شود از كوه های متعدد بلندی چون صائین ، نرمیق ، قوشه داغ ، و… تشكیل شده است. دامنه های این كوهستان در بخش مركزی از چهارسو به شهرستان های مشکین شهر و اهر در شمال ، تبریز در مغرب ، سراب درجنوب و اردبیل در شرق مشرف می باشد. سبلان به شكل مخروط زیبائی است و دهانه آتش فشان خاموش آن در حال حاضر به صورت دریاچه ای در آمده است. اطراف این دریاچه در تمام سال پوشیده از برف و یخ است. قله اصلی یا آتش فشان آن به نام “سلطان ساوالان” بلندترین نقطه آذربایجان و پس از دماوند بلندترین قله ایران است. کوهستان ساوالان از كانون های مهم آبگیر دائمی رودهای آذربایجان می باشد. دامنه های شمالی آن به دره رود قره سو و اهرچایی و دامنه های جنوبی آن به شاخه ها ی آجی چای منتهی می گردد. بنابراین سبلان بخش عمده ای از آب های حوضه رود ارس و دریاچه ارومیه را تامین می كند در دامنه های سبلان چشمه های فراوان آب گرم وآب سرد معدنی وجود دارد كه در فصول مختلف مورد استفاده اهالی وگردشگران قرار می گیرد. در بالای قله سبلان حفره ای وجود دارد كه دهانه آتش فشان سبلان بوده است و امروزه به صورت دریاچه ای در فصل گرم ظاهر می شود.
استان اردبیل بیشترین اثر را از ارتفاعات كوهستانی سبلان ،طالش و بزغوش گرفته است .رشته كوه سبلان با ۴۸۱۱ متر ارتفاع دراین استان واقع شده است وكوهستان سبلان در غرب اردبیل با آب های جاری وآثارفراوان آتش فشان به صورت چشمه های معدنی آبگرم سرعین وسردابه ،به سبب جذب انبوه مسافرین گردیده ویكی از زیباترین مناطق جهانگردی استان را پدیدآورده است .سه جریان آب وهوایی با ویژگیهای متفاوت اقلیم وآب وهوای استان راتحت تاثیر خود قرارمی دهد :
۱- جریان مدیترانه ای با ماهیت معتدل كه بیشتربخارهای خود را در كوهستان های تركیه ،زاگرس وآذربایجان غربی از دست می دهد ،از غرب استان اردبیل راتحت تاثیر قرار میدهد .این جریان منشآ مهم واصلی بارش های جوی ایران است ورود آن به منطقه با تعدیل درجه حرارت ورطوبت هوا همراه است .
۲-جریان هوای سیبری آسیای مركزی كه ماهیتی بری وسرد دارد،از شمال شرقی وارد می شود وپس از عبور از دریای خزر وجذب بخار آب استان اردبیل را تحت تاثیر قرار می دهد ودر تابستان باعث كاهش شدید گرما وخنك شدن هوا می شود.
۳-جریان شمالی كه دارای ماهیتی سرد است ،ورود این جریان از شمال وشمال غرب با سرمای شدید و بارش سنگین در استان همراه است . به طور كلی میزان بارش جوی در استان بین ۲۵۰تا ۶۰۰میلیمتر وفصل بهار و زمستان،فصل های بارندگی در منطقه می باشد. زبان تركی آذری ،زبان مادری عامه مردم این منطقه است ودین رسمی مردم استان اردبیل اسلام ومذهب آنان شیعه جعفری است . آثار باستانی استان شامل : تپه قره شیران ،تپه نادر ،تپه قنبر ،مجموعه بازار اردبیل ،قلعه كهنه وخانه حاج میرزا ابراهیم صادقی می باشد .
دمای هوا
توزیع دمای هوادرسطح استان متناسب باتوپوگرافی وسایرویژگیهای طبیعی آن است نواحی پست واقع دردره رودخانه ارس ودشت مغان گرمترین وارتفاعات سبلان سردترین مناطق استان می باشند. میانگین سالانه دمای هوادربین ۹/۷ تا۲/۱۵ درجه سانتی گراددرنوسان می باشد.ومیانگین حداكثردرجه حرارت دربین ایستگاههای استان بین ۳/۱۴ تا ۵/۲۰ درجه سانتی گرادمتغیراست ومیانگین حداقل درجه حرارت دربین این ایستگاههابین ۵/۱ تا ۷/۹ درجه سانتی گرادمتغیرمی باشدولی وجوددرجه حرارتهای مطلق بین ۵/۳۸- درجه سانتی گرادتا۴۴درجه سانتی گرادبه ترتیب درایستگاههای فیروزآبادخلخال ومشیران است كه حاكی ازاختلاف شدیددمائی است .ودرجدول زیردمای سالانه تهیه گردیده است .
تعدادروزهای یخبندان
برحسب موقعیت وشرایط جغرافیایی مناطق ونواحی مختلف استان اردبیل ، تعدادروزهای یخبندان درسال بیشترازمناطق جلگه ای ودشت های استان است ودرنقاط مرتفع برفگیراستان، تعدادروزهای یخبندان به حدود۶ماه درسال میرسد. برحسب آماربلند مدت جوی تعدادروزهای یخبندان شهرستان اردبیل ۱۲۸روزومشگین شهر۸۸روزوپارس آباد۵۳روزومشیران ۷۹روزوخلخال ۱۵۴روزو سرعین۱۴۷روزوفیروزآباد۱۶۶روزاست .این آمارنشان میدهندكه باافزایش ارتفاع ازشمال استان به جنوب ونقاط مرتفع تعدادروزهای یخبندان افزایش می یابدودرارتفاعات بالای ۲۲۰۰مترازسطح دریاجزو اقلیم ارتفاعات فوقانی محسوب میشود.
توفان رعدوبرق
توفان رعدوبرق ازآن دسته پدیده های جوی است كه رخدادآن ممكن است باخسارت مالی یاحتی تلفات جانی همراه باشدواصولاوقوع این پدیده موجب ایجادترس ووحشت می شوددرمركزاستان اردبیل درهرسال تقریبا۸تا۹روزتوام باتوفان رعدوبرق است كه فراوانی آن درماههای اردیبهشت وخردادكه ماههای گذرفصل سرد به فصل گرم استان است، بیشترازسایرماههای سال میباشد.درمشگین شهرتعدادروزهای توفانی درسال درحدود۶روزدرخلخال۱۳روزدرپارس آبادمغان ۱۱روزدرسال است .درمشگین شهرماههای بهار، درخلخال اردیبهشت وخردادودرپارس آبادمغان هم اردیبهشت وخردادبیشترازسایرماههای سال درمعرض توفان رعدوبرق قرارمی گیرند.
باد
جریان هواهمیشه ازنقطه ای به نقطه دیگردرحال حركت می باشدباحركت این جریان كه ازسیسستم فشارزیادبه طرف سیستم فشاركم میباشدبادراتولیدمینمایددرهرمنطقه دونوع باد یافت میشودكه یكی بادهای محلی است ودیگری بادهای جبهای كه بانفوذجبهه به طرف منطقه شروع میشود.درحالت كلی بادهای عمومی استان عبارتنداز:
بادشرقی : درفصول مختلف سال كه به بادمه یابادخزری معروف است ازطرف شرق به طرف غرب میوزدوحداكثررطوبت دریای خزرراباخودبه مناطق مختلف می آوردوعلت آنرامیتوان اختلاف ارتفاع اردبیل ودریای خزر را ذكرنمود.
بادغربی : این بادنیزمیتوانددرفصول مختلف سال بوزدودراصطلاح محلی به بادگرمیچ معروف است ودراثرعبورتوده هوای مدیترانه ای ودریای سیاه اتفاق می افتدومعروفترین باددرمنطقه بشمارمی رودكه سبب تبخیروخشكاندن زمین كشاورزان می شود.
باد غالب : علاوه بربادهای ذكرشده بادهای دیگری نیزدراستان اردبیل مشاهده می شودكه به نامهای مختلفی موسوم هستندودرگلبادهای رسم شده مشخص میشود. جهت وزش بادغالب درشهرستان اردبیل طی ماههای دی وبهمن جنوب غربی كه سرعت آن دردی ماه ۷/۹ودربهمن ۱/۹متربرثانیه است ودراسفندماه باتغییرجهت ازجنوب غربی به شرقی سرعت آن نیزكاهش یافته وبه ۸/۶متربرثانیه می رسد.درتمام طول فصل بهاروتابستان وماه اول پاییزجهت بادغالب دراردبیل ،شرقی وسرعت آن درفروردین ماه ۱/۷ودراردیبهشت ۱/۷درخردادماه ۲/۷درتیرماه ۶/۷درمرداد۱/۷درشهریورومهر۶/۶متربرثانیه است .ازماه دوم پاییزجهت وزش بادهای غالب جنوبغربی شده كه این جهت وزش درطول ماههای آذرودی وبهمن تداوم می یابد.سرعت بادغالب درآبان ماه ۹ ودرآذرماه ۶/۸ متربرثانیه است .دراردبیل بیشترین سرعت بادغالب ۷/۹متربرثانیه دردیماه وكمترین سرعت ۶/۶متربرثانیه درماههای شهریورومهراست .وسرعت بادهای غالب بطورنسبی درفصول سردسال بیشترازماههای گرم سال میباشد. شدیدترین بادوزیده شده درطول دوره آماری بلندمدت اردبیل باجهت جنوبغربی وسرعت ۳۴متربرثانیه بوده است . بادهای غالب مشگین شهركه درجدول نشان داده شده است ۹ماه ازسال جنوبغربی وسه ماه شمالغربی میباشدوسرعت بادغالب بین ۲/۴تا۲/۸متربرثانیه درهرسال میباشد.وحداكثرسمت وسرعت باددرطول دوره آماری ۲۹متربرثانیه ازسمت جنوب میباشد. بادهای غالب شهرستان خلخال ۷ماه غربی و۵ماه شرقی میباشدكه دربادغالب آن غربی باسرعت ۳/۴متربرثانیه است وحداكثرسرعت باداتفاق افتاده جنوبغربی با۲۴متربرثانیه است درپارس آبادبادغالب شرقی با۵متربرثانیه است وحداكثرسمت وسرعت اتفاق افتاده جنوبشرقی با۲۳متربرثانیه است كه درسال ۱۹۸۹اتفاق افتاده است