آشنایی با سوغات اراک
در این مطلب به سراغ سوغاتیهای خوشمزه و صنایعدستی زیبای اراک رفتهایم، با ما همراه باشید تا با محصولات شهر اراک بیشتر آشنا شوید:
سوغاتیها
انار
انار یکی از اصلیترین محصولات استان مرکزی و شهر اراک و همچنین شهر ساوه است. انار ساوه بدون شک از مرغوبترین انارهای کشور است که انواع مختلفی دارد. فصل برداشت انار از اوایل پاییز تا اواخر آن است و در ساوه هرساله جشنواره انار برگزار میشود.
گردو
یکی از مهمترین محصولات کشاورزی اراک و شهرهای استان مرکزی، گردو است. در بسیاری از باغهای روستاهای اطراف اراک باغهای گردو بهوفور یافت میشوند و گردوهای این شهر، یکی از مرغوبترین انواع گردو کشور است.
نان فطیر
نان فطیر از نانهای سنتی ایران است. نان فطیر اراک در سفرههای نوروزی این شهر از قدیم جا داشته و هنوز هم استفاده میشود. نان فطیر اراک بدون هیچ خمیرمایهای عمل میآید و بهروشهای سنتی پخت میشود. درواقع نان فطیر، نوعی نان شیرمال است که روی آن با زردچوبه زده میشود و در اندازههای کوچک در تنور پخت میشوند.
شیرینی گوشفیل
شیرینی گوشفیل یکی از شیرینیهای شهر اراک است که به دلیل نوع پخت و مواد اولیهی آن بسیار ترد است و خوردن آن بهعنوان عصرانه در کنار چای بسیار دلنشین است. شکل این شیرینی شبیه به گوشفیل است.
انگور و کشمش
در اطراف اراک، تاکستانهای زیادی وجود دارد و بیش از ۲۰ درصد از نیاز کشور به انگور از تاکستانهای اطراف اراک تأمین میشود. روستای هزاوه در اراک یکی از مهمترین روستاها در زمینه برداشت انگور است. از انگور فراوردههایی نظیر شیره انگور، شربت انگور، سرکه انگور، مویز و سرکهشیره تهیه و فروخته میشود.
جوزغند
جوزغند نوعی شیرینی محلی شهر نراق است که در شهر اراک و سایر شهرهای استان مرکزی دیده میشود. تهیه جوزغند کار سختی است و ۱۵ روز زمان میبرد و یکی از گرانترین شیرینیهای محلی است. جوزغند از میوهای به نام «آلگ» تهیه میشود. آلگ میوهای همخانواده هلو است که طعمیترش و شیرین دارد.
ساخت جوزغند یک کار گروهی بین بانوان نراقی است. برای درست کردن این شیرینی، میوه را پوست میکنند تا سه روز در پشتبام آفتاب بخورد و خشک شود، سپس هستهی آن را خارج میکنند و یک روز دیگر در آفتاب میماند، بعد داخل این میوه را با مواد مخلوط تشکیلشده از مغز بادام، شکر، هل، مغز هستهی زردآلو و خاک قند پر میکنند. این شیرینی لذیذ در فهرست آثار معنوی کشور به ثبت رسیده است.
صنایعدستی
فرش
فرش ساروق یکی از محبوبترین سوغاتیهای اراک است که آوازهای بلند دارد. ساروق درواقع روستایی در ۵۰ کیلومتری اراک است که به فرشهای دستباف جهانی مشهور است. فرشهای اراک به سه دستهی محال، مشکآباد و ساروق تقسیم میشود که همه آنها زیرپوشش فرشی به نام ساروق میرود که نشان از اهمیت فرش ساروق دارد.
یکی از دلایل جهانیشدن فرش ساروق، نوع بافت و گره آن و رعایت استاندارها در بافت است.
گیوه
گیوه سنجان از صنایعدستی شهر اراک است. سنجان روستایی در دامنه کوه قصبه است که باغهای گردو فراوانی دارد. گیوه، نوعی از کفش یا پاپوش اصیل ایرانی است که در فصول گرم و خنک استفاده میشده است. اکنون تنها در برخی از شهرستانها و روستاها از آن استفاده میشود. گیوه راست و چپ ندارد و به دلیل استفاده از نخ و بافتی پارچهای، پا در آن عرق نمیکند.
صنعت گیوهدوزی در اراک و استان مرکزی به عصر قاجار میرسد و امروز هم گیوهدوزانی در اراک و سایر شهرهای استان مشغول فعالیت هستند.
آشنایی با غذاهای سنتی استان مرکزی
استان مرکزی به مرکزیت شهر اراک در مرکز ایران واقع شده است. به دلیل حضور کوههای مرتفع، نزدیکی با مناطقی همچون دریاچهی نمک و کویر میقان، همسایگی با حاشیهی مرکزی ایران و از همه مهمتر به دلیل قرار گیری در محل اتصال رشته کوههای البرز و زاگرس، از آب و هوایی متنوع برخوردار است که تاثیری شگرف در رویش انواع گیاهان، میوهها و سبزیجات مختلف بومی دارد که همین امر باعث به وجود آمدن رژیم غذایی جالبی شده است.
حال با هم در وبسایت مرکز مشاوره آزانس مسافرتی طلوع سفریاد مروری می کنیم بر این غذاهای سنتی خوشمزه که از نظر تامین مواد مغذی مورد نیاز بدن از سوی کارشناسان هم بسیار توصیه شده است.
آش ترخینه با شکمبه
حضور تنوع جالب و شگفتانگیزی از انواع آش در رژیم غذایی مردم استان مرکزی بسیار جالب و تحسینبرانگیز است. آش ترخینه دوغ که در بسیاری از مناطق این استان به آش سیرابی نیز شهرت دارد، یکی از رایجترین غذاهایی است که در شهرهای این خطه از کشور تهیه و مورد استفاده قرار میگیرد. البته این آش را در برخی دیگر از نواحی کشور از جمله مناطق غرب کشور از جمله استان لرستان و کردستان، به عنوان غذایی محلی و مخصوص فصل سرد زمستان استفاده میکنند. در واقع میتوان آش ترخینه سیرابی را در مناطقی از کشور که اقوام لر و کرد زندگی میکنند، بیش از سایر نواحی مشاهده کرد. بانوان هنرمند و کدبانوی استان مرکزی با ترکیب موادی همچون ترخینهی خشک شده، سبزی آش، اسفناج، سیرابی، نخود، لوبیا، نمک و زردچوبه به طبخ این غذای بومی و محلی میپردازند. جالب است بدانید که ترخینه، نوعی مادهی خشک شده و مرکب از دوغ، گندم پرک شده، گوجه، برگ چغندر و برخی از سبزیجات است که خانوادهها در فصل تابستان آن را تهیه و برای مصرف در زمستان نگهداری میکنند.
آبگوشت دودار (دوگوله دودار)
استان مرکزی از جمله مناطقی محسوب میشود که به دلیل تنوع آب و هوایی و همچنین حضور اقوام مختلف ساکن در آن، از غذاها و خوراکهایی متنوع و در عین حال ارزشمند بهرهمند است. میتوان اظهار داشت که با توجه به غذاهای محلی و بومی این خطه از ایران، فرآوردههای لبنی از پرمصرفترین مواد اولیه در تدارک و طبخ غذاهای این استان به شمار میآیند. موادی که در بسیاری از آشهای محبوب و پرطرفدار مردم، به عنوان مادهی اولیه و مهم مورد استفاده قرار میگیرند. کشک یکی از این خوراکیهای پرمصرف است که تنوع جالبی از آبگوشت و خوراکهای لذیذ و خوشعطر محلی را با استفاده از آن طبخ میکنند. آبگوشت دوگوله دودار که به آبگوشت کشت یا آبگوشت دوغدار نیز معروف است، یکی دیگر از غذاهای محلی و سرشار از انرژی استان مرکزی و شهرستانهای تابع این منطقه به شمار میآید که آشپزها و بانوان هنرمند این سرزمین با استفاده از موادی همچون گوشت آبگوشتی، نخود، لوبیاسفید، بادمجان سرخ شده، پیاز، کشک، سیر، نمک، روغن، زردچوبه و نعناع به طبخ آن میپردازند.
آش خیار
پاین غذا، خوراک بومی شهرستان اراک محسوب شده که از عطر و طعمی بسیار لذیذ و اشتهاآور برخوردار است. آشپزهای این شهرستان زیبا با ترکیب موادی مثل خیار چمبر، گوشت، نعناع، سیر، پیاز، گندم، عدس، نان خشک، کشک، نمک و فلفل، این غذای بومی و سنتی را طبخ و میل میکنند. قطعا حضور حبوباتی مانند عدس که از ارزش غذایی فراوانی همچون انواع ویتامین (B، A، C و PP)، هیدارت کربن چربی، آلبومین، مواد معدنی (پتاسیم، فسفر، منیزیم، کلسیم و آهن) برخوردار است، این غذا را در زمرهی سالمترین و مغذیترین خوراکهای بومی و سنتی قرار خواهد داد.
کباب ته تالی
تهتالی (تتالی)، یکی دیگر از غذاهای معروف و پرطرفدار استان مرکزی و شهرستان اراک است که در سراسر این استان طبخ و مورد استفادهی خانوادهها قرار میگیرد. در گذشته به ماهیتابه، تالی گفته میشد و این غذا به دلیل قرار دادن گوشت در ته ماهیتابه یا همان تالی، به تهتالی شهرت یافت. غذایی بسیار لذیذ و خوشعطر که پس از طبخ، با نان، سبزیخوردن، ماست و چاشنیهای بومی میل میشود.
آش شیر
آش شیر، غذای سنتی و بومی استان مرکزی است که بانوان و مادران خوشسلیقهی این ناحیه از کشور با ترکیب موادی همچون شیر، گندم پوست کنده، نخود، نمک، فلفل، کشمش، گردو و بادام به تهیه و تدارک آن میپردازند. بسیاری از پزشکان و متخصصان تغذیه، مصرف آش شیر را به دلیل حضور شیر در کنار کشمش و حبوبات، به افراد مخصوصا کودکان و نوجوانان توصیه میکنند. از خواص کشمش میتوان به بهترین ماده برای جلوگیری از پوکی استخوان، مملو از ویتامین، کلسیم، پتاسیم، آهن، مانع پوسیدگی دندان، سرشار از فیبر، آنتی اکسیدان و کنترلکنندهی خون و ویژگیهای بسیار دیگری اشاره کرد که هر یک از این موارد برای سلامت بدن لازم و ضروری است.
خورشت فسنجان و کشک
گردو یکی از مواد مغذی و مفیدی است که در رژیم غذایی مردم کشور ایران، معمولا در کنار پنیر و به عنوان صبحانه سرو میشود. ارزش غذایی این مادهی پرانرژی و دوستداشتنی در اندازهای است که شاهد تنوع جالب و بینظیری از انواع غذاهای بومی و سنتی در سراسر کشور، هستیم. از ویژگیهای مثبت گردو نگهداری آن به صورت تازه و خشک است که هر کدام برای تهیهی بسیاری از خوراکیهای لذیذ و اشتهاآور، نقش مهمی را ایفا میکنند. خورشت فسنجان، یکی از مشهورترین و در عین حال محبوبترین غذاهای سنتی و اصیل ایرانی است که از شهرت و آوازهای جهانی برخوردار است. مردم استان مرکزی، خورشتی بومی و لذیذ را با کمک گردو تهیه میکنند که به فسنجان با کشک تفرش مشهور است.
آش اشکنه ی اراک (او گرمه)
اشکنه یکی از غذاهای اصیل ایرانی است که در گذشته معمولا خانوادههایی با درآمد کم، از این خوراک بومی استفاده میکردند. غذایی سرشار از انرژی و بسیار ساده که در مدت زمانی کم میتوان آن را تهیه و طبخ کرد. جالب است بدانید که تنوع جالبی از اشکنه در رژیم غذایی مناطق مختلف ایران وجود دارد که میتوان به اشکنهی سیبزمینی، اشکنهی تخممرغ، اشکنهی کشک و اشکنهی سبزی اشاره کرد که هر کدام با توجه به مواد اولیه و سبک طبخ، از طعم و عطری متفاوت برخوردارند. در استان مرکزی اشکنهی تخممرغ، یکی دیگر از غذاهای بومی و سنتی به شمار میآید که به دلیل خواص غذایی و مدت زمان کوتاه طبخ، در بین خانوادههای این استان از محبوبیت و مصرف نسبتا زیادی برخوردار است.
شفته اراکی (کوفته اراکی)
تنوع فوقالعاده و ستودنی از غذاهای اصیل ایرانی، در کنار طراحی وسوسهانگیز، کمک شایانی به تشویق کودکان و نوجوانان کماشتها خواهد کرد. شفتهی مخصوص اراک، یکی از خوراکیهای بومی و سنتی این خطه از کشور به شمار میآید که به دلیل شکل و رنگ فوقالعادهی آن، بسیار جذبکننده و اشتهاآور است. غذایی لذیذ و خوشعطر و رنگ که آشپزها و مادران اراکی با ترکیب موادی همچون گوشت چرخکرده، آرد نخودچی، پیاز، جعفری، نمک، فلفل، زردچوبه و رب گوجهفرنگی، به طبخ و تهیهی آن پرداخته و پس از آماده شدن، همراه نان، ماست و سبزی خوردن سرو میکنند.