حمام سلطان امیر احمد کاشان
در این مقاله کاشان گردی ، به معرفی حمام باستانی سلطان امیر احمد کاشان و پیشینه ی آن توسط اصفهان تور پرداخته ایم . همراه ما باشید .
تاریخچه ی حمام در متون و فرهنگ اسلامی
نگاهی گذرا به متون دوران های مختلف تاریخی موید این امر است که حداقل در همه ی دوره های اسلامی ، حمام های عمومی فراوانی در شهر های مسلمین وجود داشته و با توجه به تعداد آنها در هر شهر ، از حیث اهمیت قابل مقایسه با مساجدند . هر محله یا گذر شهر قدیم ، در کنار دیگر بناهای عمومی ، دارای حمام یا حمام هایی برای استفاده مردم بوده که معمولاً توسط افراد خیّر و متمکّن ساخته و وقف می شده است .
قرار گیری حمام های عمومی در زمره ی آثار برجسته ی معماری این سرزمین اعجاب آور است که تأکید شرع اسلام بر طهارت عامل موثری در توجه به ساخت حمام بوده است .
حمام ، بنایی خدماتی است که لازمه ی زندگی انسان است اما اقوام و فرهنگ های مختلف کمتر به اهمیت معماری آن نظر افکنده اند . اهمیت حمام و ظرافت و دقت در معماری آن را باید بیش از هر چیز ، نشانه احترام به انسان در فرهنگ ما دانست . انسان موجودی والاست پس حمام هم مانند سایر مکان های زیست باید در خور و شایسته انسان بوده تا روحش را نوازش دهد و دلش را آرام کند .
کاشان و حمام های تاریخی
حمام های تاریخی کاشان ، از جمله آثار باشکوهی هستند که در دوران صفوی مورد ستایش جهانگردان داخلی و خارجی گردیده ، به طوری که شاردن فرانسوی می گوید : « گرمابه های کاشان فوق العاده عالی ، خوب و تمیز هستند »
این حمام ها با معماری عالی ویژگی های خاص یکی از پنج عنصر اصلی شهر ( مسجد ، بازار ، خانه ، حمام ، آب انبار ) به شمار می آید از جمله حمام های معروف کاشان می توان به گرمابه های باغ فین ، حمام سلطان امیر احمد ، حمام گذرنو ، حمام عبدالرزاق خان ، حمام محتشم و… اشاره کرد . البته حمام های میرعماد ، اردهال و ملاقطب هم در زمره حمام های قدیمی بوده اند .
حمام تاریخی سلطان امیراحمد
حمام تاریخی سلطان امیراحمد ، نمونه ای از زیبا ترین حمام های ایران از نظر معماری و تزئینات با وسعت ۱۰۰۰ متر مربع در محله ی سلطان امیراحمد واقع در خیابان علوی می باشد که وجه تسمیه آن به جهت مجاورت با امامزاده سلطان امیر احمد ( نوه ی امام جواد (ع) ) می باشد . کارشناسان آثار باستانی ، از آثار به جا مانده دوران قبل از زلزله معروف ۱۱۹۲ هـ . ق کاشان ، قدمت این حمام را به دوران سلجوقیان نسبت می دهند و لیکن بنای فعلی سربینه ی آن بازمانده دوران قاجار می باشد .
این بنا شامل دو حمام کوچک و بزرگ بوده که در ایام خاص هفته ، مورد استفاده اهالی محل قرار می گرفته است .
یکی از موارد مهم این بنا ، آهک بری و گچ بری هایی است که تعداد ۱۷ لایه مرمتی ، بیانگر قدمت بناست . از دیگر شاهکارهای بنا ، بام زیبای آن می باشد .
بخش های مختلف حمام
دو بخش کوچک و بزرگ حمام به ترتیب شامل قسمت هایی همچون جلو خان ، سردر ورودی ، هشتی ، راهروهای ارتباطی ، سربینه ، میان در ، گرم خانه ، خزینه ، صفه شاه نشین ، اتاق نظافت ، تون ، گربه رو ( چپیله ) ، دستک ، برف انداز ، جام خانه و چاه خانه می باشد . البته دو فضای اصلی در حمام های قدیمی به ترتیب ۱ـ سربینه ۲ـ گرم خانه می باشد .
۱ـ سربینه
فضای اول حمام ، بینه یا سربینه ، رختکن و جای آماده شدن برای استحمام یا خروج از حمام بوده ، بینه یا سربینه ، مهم ترین و زیبا ترین فضای حمام است ، فضایی وسیع و پر تزیین با گنبدی بزرگ و حوضی در میان ، در اطراف فضای میانی بینه ، سکوهایی برای استراحت مراجعین است که برای ورود به آنها ، باید از چند پله بالا می رفتند و پاها را قبل از ورود در حوض های روی سکوها می شستند ، بیشترین تزیینات حمام ، همیشه در بینه است . کف بینه و غرفه های اطراف آن معمولاً سنگی است .
نورپردازی منظم بینه برتأثیر این تزیینات می افزاید . حوض درون سربینه و فواره آن ، آرامش فضا را دوچندان می کند .
حمام در قدیم فقط محل استحمام نبوده ، بلکه مکانی برای گذراندن اوقات فراغت ، گفتگو و تبادل نظر،رفع خستگی و حتی عبادت ، گرد آمدن دوستان و حل و فصل مسایل زندگی بوده ، در واقع وسعت زیاد سربینه ، حمام سلطان امیراحمد ، خود گواه این موضوع می باشد .
البته سربینه حمام سلطان امیراحمد ، به شکل هشت ضلعی با گچبری های زیبا و سقف رسمی بندی و جاکفشی های سنگی که ستون ها و دیوارهای آن با کاشی معرق تزیین شده است .
در سقف سربینه ، عبارت شریفه لا اله الا الله ( جهت قبله ) و در طرف مقابل تاریخ ۱۱۹۲ هـ . ق نشان از مرمت مکان پس از زلزله معروف دوره زندیه می باشد .
۲ـ گرم خانه
فضای دوم در گرم خانه ، محل شستشو و تطهیر بدن می باشد . گرم خانه اغلب فضایی ساده تر از بینه است که گوشه هایی برای نشستن و شستشو دارد . خزینه آب گرم و حوض آب سرد و فضاهایی خصوصی تر برای استحمام در مجاورت گرم خانه قرار دارد .
روشنایی گرم خانه از نور گیرهای سقفی تأمین می شود . نورگیرهایی با شیشه های عدسی مانند وجود دارد تا نور کافی وارد حمام شده و داخل حمام توسط بچه های شیطان! دیده نشود .
ازاره و دیوار گرم خانه تا یک متر کاشی کاری معرق و تا سقف آهک بری با ملات ساروج می باشد .
نوع معماری
حمام های قدیمی ، معماری پیچیده ای دارد و گاهی دو حمام در کنار همدیگر قرار می گیرند .
بینه در بین ورودی حمام و گرم خانه قرار دارد ، هوای بینه را نیمه گرم می کردند تا مراجعان یکباره با هوایی گرم مواجه نشوند وهمچنین در هنگام خروج از گرم خانه ، سلامتشان در خطر نیفتد .
ورودی حمام و نیز فضای بین بینه و گرم خانه را که « میان در» نامیده می شود به نوعی با پیچ و خم بسیار طراحی می کردند که جلو تبادل مستقیم حرارت و رطوبت را بگیرد و هوای بیرون حمام به بینه و هوای بینه به گرم خانه و بالعکس به سهولت منتقل نشود . کل حمام را برای حفظ گرمای درونی آن ، معمولاً پایین تر از سطح زمین و درون خاک می ساخته اند .
بخشی از فضاهای حمام نیز نقش پشتیبانی دارد . یعنی فضاهای مربوطه به تأمین آب و حرارت حمام مثل تون و انبار هیزم ، که تون محل افروختن آتش در پشت گرم خانه و خزینه قرار داشته و از بیرون حمام به آن وارد می شوند . حمام به لحاظ اصول فنی که باید در ساختنش رعایت شود ، از پیچیده ترین انواع بناست .
سابقه مرمت و بازسازی
این بنا با شماره ۱۳۵۱ در سال ۱۳۳۵ هـ .ش در فهرست آثار تاریخی کشور به ثبت رسیده است و سپس در سال ۱۳۷۵ هـ.ش توسط هیأت امنای مرمت و بازسازی بناهای تاریخی کاشان و همچنین عنایت وزیر وقت صنایع و معادن ، جناب آقای مهندس محلوجی توسط شهرداری کاشان خریداری شد . پروژه بازسازی و مرمت حمام تاریخی سلطان امیراحمد به سرپرستی جناب آقای مهندس مهدی هوشمندی نژاد و همکاری استاد سید علی اکبر حلی و مرحوم دکتر افسری انجام شد .
این حمام ، مدتی تغییر کاربردی یافته و به عنوان سفره خانه و قهوه خانه سنتی استفاده شد ولی امروزه به عنوان موزه تحت پوشش سازمان رفاهی و تفریحی شهرداری کاشان اداره می شود .
واژه نامه :
جلوخان : محوطه ای باز از اجزای دستگاه ورودی که پیش از سردر و در جلو آن قرار می گیرد .
خزینه : در حمام ، اتاقی کوچک برای شست و شو ، در کنار گرم خانه و برروی گلخن ، که در آن تا نیمه آب می ریزند . بعضی از حمام ها علاوه بر خزینه آب گرم ، خزینه آب ولرم یا سرد هم دارد .
ساروج : ملاطی مقاوم دربرابر آب ، ازآهک و خاکستر ، خاک رس و … می باشد .
تنبوشه : لوله های سفالین که از آن برای انتقال آب بین بخشهای مختلف حمام استفاده می شده است .
سربینه : محل رخت کن و استراحت و گفتگو در حمام که پس از مدخل و پیش از گرم خانه قرار دارد .
گربه رو : ۱) مجرای هوا در زیر کف ، برای دفع رطوبت ۲) در حمام ، مجرایی که هوای گرم و دود تون را از زیر کف حمام عبور می دهد و کف و هوای حمام را گرم می کند .
گرم خانه : در حمام ، محل اصلی استحمام و جای مشت و مال که خزینه از ملحقات آن است .
گلجام : شیشه های رنگین در روزن سقف یا دیوار
تون : مجموعه راهرو ، اتاقک و ظرفی مسین که در کف و زیر خزینه تعبیه می شود. در کف و مرکز خزینه ظرفی مسین بصورت گودالی کوچک قرار داده می شود و زیر آن اتاقکی وجود دارد که توسط راهرویی به بیرون حمام متصل می شود و شخصی به اسم تون تاب در فواصل زمانی منظم بوسیله افروختن هیزم و سایر مواد سوختی در تون ؛ آب داخل خزینه را گرم نگه می داشته است . دود ناشی از دود و دم سوختن تون بصورت مستقیم به دودکش ها مرتبط نمی شده بلکه توسط گربه روهای کف حمام به بیرون حمام هدایت می شده تا از گرمای آن برای گرم شدن کف حمام استفاده شود. نام های دیگر تون ؛ گلخن ، تیون و پاتیون است.
گلخن : تون
هشتی : فضای سرپوشیده در ورودی ، که معمولاً بلافاصله بعد از سردر و در مدخل قرار می گیرد و قاعده آن ممکن است به صورت شکلهای منتظم هندسی مختلفی ساخته شود .
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
جمعیت و اقتصاد کاشان
شهر تاریخی کاشان از حیث جمعیت و اقتصاد در این مقاله توسط اصفهان تور مورد بررسی قرار گرفته است .
جمعیت کاشان
طبق اولین سرشماری نفوس، جمعیت کاشان در سال ۱۳۱۱ شمسی در حدود ۴۰٫۰۰۰ نفر، درسال ۱۳۱۷ به ۴۶٫۴۹۰ نفر، در سال ۱۳۴۵ به ۵۸٫۴۲۸ نفر در سال ۱۳۵۵ در یک رشد سریع به۸۴٫۸۳۶ نفر رسید. جمعیت کاشان در حال حاضر در حدود ۲۷۰٫۰۰۰ نفر می باشد.
اقتصاد کاشان
اقتصاد کاشان ازدیرباز بر روی صنعت کشاورزی و تولید محصولاتی مانند پنبه، پیاز،غلات، صیفیجات و انواع میوهها ( انار، انگور، هندوانه، طالبی، انجیر و …) و گیاهان داروئی، گلابگیری و تهیه عرقیجات و صنایع دستی مانند مسگری، کاشیگری، ابریشم بافی، مخمل بافی، شعر بافی، گلیم بافی، زیلو بافی، زریبافی و قالیبافی تکیه داشته است. صنعت فرش دستباف کاشان در ابعاد، طرحها و نقشها و رنگهای زیبا و دلفریب روزگاری طولانی زبانزد و نقل محافل هنری، اقتصادی، نمایشگاهی و علمی بوده است. افسوس که با روی کارآمدن فنآوریهای ماشینی این صنعت و حرفه با ارزش به همراه حرفههای جانبی آن در حال رکود و فراموشی میباشد. کشف معادن مس، آهن، سولفات سدیم، سنگ های مرمر و تراورتن در سالهای اخیر بر رونق اقتصادی شهر و منطقه کاشان افزوده است. صنایعی مانند فرش ماشینی، چینی و ملامینسازی، کاشی سازی، ریسندگی و ابزارآلات صنعتی نیز در حال گسترش میباشد و به همین جهت کاشان تبدیل به یکی از قطب های صنعتی کشور شده است.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
جاذبه های طبیعی کاشان
موقعیت جغرافیایی و شرایط آب و هوایی و سرزمینی منطقه کاشان باعث ایجاد شرایط ویژهای برای سکونت و فعالیت شده است که عینیت کالبدی و سرزمینی آن در پیوند بین محیط طبیعی و گروه انسانها، جاذبههای گردشگری متنوعی را پدید آورده است که برخی از آنها توسط اصفهان تور در این مقاله آورده شده اند که عبارتند از:
جاذبههای طبیعی
وجود زمینههای کوهنوردی، غرنوردی و چشماندازها و مناظر زیبا در دامنهها و ارتفاعات کرکس. وجود درههای سرسبز، پرآب، خوش آب و هوا با سکونتگاه هایی با معماری خاص در دل کوه های کرکس. وجود کویر مرکزی ایران با ویژگی های منحصر به فرد. دارا بودن موقعیت ویژه برای ستارهشناسی حرفهای و آماتوری. وجود چشمههای زیبا و کاریزهای ایجاد شده در طول زمان توسط ساکنین.
جاذبههای مذهبی
وجود امامزادهها و اماکن مذهبی و آرامگاههای مشاهیر به سبب موقعیت ارتباطی ـتاریخی منطقه از یک سو و غنی بودن شهر و منطقه از علما و هنرمندان و شاعران و بزرگان دینی.
اجرای ویژه مراسم مذهبی در نقاط مختلف.
جاذبههای معماری ـ تاریخی
وجود خانههای با ارزش، مساجد، آب انبارها، بازار تاریخی، باغ فین، تپه سیلک و حصار تاریخی
جاذبههای هنری
وجود آثار هنری متنوع و زیاد مانند گچبری ها، کنده کاریها، نقشهکشی قالی، قالیبافی، رنگرزی و نقاشی.
جاذبههای فولکوریک و فرهنگ عامه
حاکمیت فرهنگ غنی و ارزشهای دینی و ملی برگزاری مراسم گوناگون به منظورگرامیداشت اعیاد و مراسم ملی و مذهبی.
جاذبههای سکونت گاهی
از جمله نقاط جمعیتی که هر یک با ویژگیهای خود پذیرای اهالی منطقه و گردشگران درایام مختلف سال هستند. در دل پهنههای ییلاقی قرار گرفتهاند، دارای آداب و روسم وآئین های ملی و مذهبی خاصی هستند و از تک بناها یا مجموعههای معماری روستایی بهره مندند، میتوان به نقاط زیر اشاره کرد:
نیاسر
قمصر
برزک
جوشقان
بزرک
مشهد اردهال
ابیانه
آران و بیدگل
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
تپه های باستانی سیلک کاشان
شهر زیبا و پر رمز و راز کاشان دارای اماکن تاریخی و گردشگری فراوانی است که بازدید از همه ی آنها از واجبات سفر به این شهر است . در این مقاله ، اصفهان تور به معرفی تپه های باستانی سیلک پرداخته است .
تپه های سیلک کاشان ( سیلک اسطوره همیشه جاوید )
در خزان سال ۱۳۱۱ ه.ش بود که ریزش باران و جاری شدن سیل در منطقه کاشان ؛ موجب شد تا غبار زمان از تمدنی بزرگ و چندین هزار ساله برداشته شود.
در صبح روزی که کشاورزان منطقه در راه کسب روزی حلال قدم به روی خاکی گذاشتند که تا پیش از آن برایشان به جز زمین کشاورزی ارزش دیگری نداشت ، با ابزار آلات و سفالینه هایی روبرو شدند که متفاوت از وسایل روزگار زندگی شان بود و این امر موجب برانگیختگی حیرت و حس کنجکاوی شان شد.
کشاورزان ساده دل که قسمت خود را از روز جدید آثاری با قدمت بسیار می دانستند با دیدن قبور شسته شده از باران روز قبل همچون کاوشگری که برعکس قبل که از روی خاک طلب روزی می کرد این بار در دل خاک بود که بخت خود و خانواده اش را می جستند.
با فروش آثار بدست آمده (با بهایی اندک) به دلالان عتیقه پای این غارتگران و حریصان همیشه بیدار تاریخ و فرهنگ این مرز و بوم به سیلک باز شد. تمدنی گمشده که هزاران سال از عوامل مخرب طبیعی در امان مانده بود با آوردن حرص و آز و عدم شناخت بر بالین آن تبدیل به مزرعة عتیقه فروشان شد. با انتقال آثار به دیار فرنگ چشم تیزبین بیگانگان از دیدن این همه قدمت و زیبایی در حیرت ماند و بدین جهت از طرف موزه لوور فرانسه ، رومن گیرشمن به منظور شناخت و شاید نجات تمدنی که تمام جهانیان در آن سهم داشتند روانه ایران شد .
از آنجا که رئیس وقت موزه ایران آقای آندره گدار فرانسوی بود کارهای مربوط به هماهنگی خیلی سریع فراهم آمد تا کاوش علمی در سیلک شروع شود. هیئت باستان شناسی مزبور سه فصل کاوش در سالهای ۱۹۳۳ ، ۱۹۳۴ و ۱۹۳۷ میلادی بر روی هر دو تپة سیلک و دو گورستان حوالی آن انجام داد و بلافاصله در سال ۱۹۳۸ م (۱۳۱۷ش) گزارش آنرا در دو مجلد تحت عنوان ’ سیلک کاشان’ به زبان فرانسه و در پاریس نمود که خوشبختانه اخیراً هر دو جلد کتاب توسط آقای اصغر کریمی ترجمه و بوسیلة انتشارات میراث فرهنگی چاپ و در اختیار علاقمندان قرار گرفته است.
گیرشمن بر روی تپة شمالی سیلک موفق به کشف آثار اولین انسان هایی شد که برای بار نخست به خود جرات داده بودند تا از خانه های از پیش ساخته شده توسط طبیعت یعنی غارها بیرون آمده و روانة دشت ها شوند. این انسان ها اولین کسانی بودند که برای خود خانه ساخته و کشاورزی را شروع کرده بودند.
انسانی که پای به دشت گذاشت قبلاً از شکار حیوانات تغذیه می کرد و گاه خود شکار حیوانات درنده می شد.
در هزاره های پیش از میلاد و زمانی که بخاطر بارندگی های زیاد به نام ’عصر باران’ معروف بود قسمت مرکزی ایران که شهر فعلی کاشان نیز جزئی از آن بود همه در زیر آب بود و دریاچه ای آنرا فرا گرفته بود که هم اکنون باقیمانده این دریاچه ، حوض سلطان بین قم و تهران و دریاچه نمک در کویر آران و بیدگل بوده و از زیبایی خاصی برخوردار است.
در حدود ۹ هزار سال پیش بر اثر تغییر تدریجی آب و هوا از باران ها کاسته شد و بیشتر منطقه را هوای صاف و آفتابی فرا گرفت. این تغییرات باعث فرو رفتن آب دریاچه گردید ، سپس از بجای ماندن گل و لای موجود ؛ زمین حاصلخیزی بوجود آمد که از درختان سرسبز و بوته زارها پر شد. این شرایط مساعد باعث جذب حیوانات گوناگون به این منطقه شد و انسان ها نیز بدنبال شکار حیوانات روانه دشت شدند. وجود حیوانات وحشی در دشت و همچنین جهت در امان ماندن از گزند عوامل طبیعی چون باد و باران باعث شد تا انسان ها بفکر ساختن خانه در دشت بیفتند که آثاری از دیوار این خانه ها (که بصورت چینه بود) توسط گیرشمن در تپة شمالی سیلک پیدا شده است .
با افزایش جمعیت و پیشرفت در تمام عرصه ها کم کم سیلک از روستا به یک شهر تبدیل شد.
انسان ها با ساختن ظروف ساده و ابتدایی کم کم توانستند به مهارت خاصی در این زمینه دست پیدا کنند به طوری که سفالینه هایی با طرح ها و رنگ های منحصر بفرد باعث شهرت این شهر شد بطوری که در بین آبادی ها و تمدن های اطراف به نام شهر سفالگران یا شهر سیلک مشهور شد. (سیلک = سیاله = سفال)
پیدا شدن دوک های بافندگی در سیلک نشان از آشنایی مردمان این دیار با صنعت ریسندگی و بافندگی در هزاره های پیش از میلاد دارد. با شناخت فلزات و ذوب آن ساکنان سیلک توانستند ابزار و لوازم زندگی را که قبلاً از سنگ و چوب بدست می آوردند این بار با فلزات بسازند . کشف کوره های ذوب فلز در قسمتی از تپة جنوبی سیلک را در زمرة صنعتی ترین شهرهای زمان خود قرار داد.
نتایج بدست آمده از کاوش ها و لایه نگاریهای صورت گرفته توسط گیرشمن بدین قرار می باشد:
۱- از همان آغاز استقرار در تپه های شمالی ، اقوام ساکن در این محل ، استقرار دایم در روستا را آغاز کردند.
۲- صنعت سفالگری از تکامل تدریجی برخوردار بوده است.
۳- خانه های آنها ابتدا با چینه ساخته می شد و بعدها با خشت دست ساز و سپس با خشت های قالب ریزی شده.
۴- سنت تدفین ابتدا زیر خانه های محل سکونت، بعدها در خارج محل سکونت و در قبرستان های ویژه انجام شده است.
۵- رگه های طبیعی مس را شناخته و استخراج نمودند.
۶- از گل اخری برای تدفین اجساد استفاده کرده اند.
۷- ارتباط اقتصادی و اجتماعی با تمدن های اطراف داشته اند.
بعد از اتمام فعالیت های گیرشمن و چاپ گزارش های آن تا سال ۱۳۸۰ ش توجهی به سیلک نشد بطوری که بسیاری از اراضی سیلک تبدیل به زمین های کشاورزی شد و با گسترش شهر و خانه سازی تا خود سیلک چیزی نمانده بود که از این محوطة باستانی جز نام و خاطره ای دیگر باقی نماند. سرانجام در سال ۱۳۸۰ ش از طرف سازمان میراث فرهنگی دکتر صادق ملک شهمیرزادی جهت بررسی و ادامه حفاری به سیلک اعزام گردید و ایشان با انجام ۵ فصل کاوش که تا سال ۱۳۸۵ طول کشید توانستند نتایج کارهای خود را در چند مجلد به رشته تحریر درآورند که تاکنون این عناوین منتشر شده است : زیگورات سیلک (نتایج فصل اول کاوش) ، سفالگران سیلک ، نقره کاران سیلک و شکارچیان سیلک.
نکته حائز اهمیت در گفته های دکتر شهمیرزادی پیرامون سازة خشتی بزرگ تپة جنوبی این است که ایشان آنرا به عنوان زیگورات یا عبادتگاهی که انسان های سیلک آنرا برای پرستش خدایشان ساخته بودند ؛ می دانست. تاکنون ۳۲ زیگورات در ایران و عراق شناسایی شده که ۱۱ عدد بر اساس متون تاریخی و ۲۱ عدد بر اساس کشفیات باستان شناسی می باشد. از این تعداد ۵ زیگورات در ایران و ۲۷ زیگورات در عراق واقع شده است که زیگورات سیلک کهن ترین آنها می باشد.
محوطه سیلک در سال ۱۹۹۷ میلادی در فهرست ثبت آثار موقت جهانی قرار گرفت.
در حال حاضر مسئول سایت باستان شناسی سیلک خانم زهرا ساروخانی می باشند که در حال فراهم سازی مقدمات ثبت جهانی و حفاظت از سیلک می باشند.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
باغ فین و چشمه سلیمانیه کاشان ( روح افزای کویر)
در این بخش کاشان گردی به معرفی باغ زیبای فین ، از معروف ترین بناهای تاریخی شهر زیبای کاشان توسط اصفهان تور پرداخته ایم .
وجه تسمیه باغ فین یا باغ شاه
باغ شاه نه به این جهت که باغ مخصوص شاه خاصی بوده بلکه کلمه شاه به معنی بزرگ است به خاطر اینکه وسعت باغ بسیار زیاد بوده حتی بیشتر ازاندازه کنونی ، به باغ شاه معروف شده است . کلمه فین هم به سه نقل قول ریشه یابی شده است :
۱٫ کلمه فین معرب پین است و پین یک لغت فارسی باستان است به معنی پایانه ، چون این منطقه پایان شهر بوده به آن پین می گفته اند .
۲٫ اقوام کاسپین که از فلات سیبری به فلات مرکزی آمدند درواقع ۲ قوم بودند کاس ها و پین ها ، که پین ها در همین منطقه ساکن شدند و کاس ها در کاشان .
۳٫ کلمه فین که از کلمه فینه گرفته شده که فینه کلاه هایی بوده که مردم این ناحیه بر سر می گذاشتند .
قدمت
قدمت اولیه باغ را به زمان اردشیر بابکان نسبت می دهند اما (۱۲۰۰ )سال پیش برای اولین بار در تاریخ از باغ ذکر شده است و این تاریخ به زمانی بر می گردد که یعقوب لیث صفاری در سال ۲۶۵ ه.ق همراه با لشکر عرب از بیابان های مرکزی ایران عبور کردند و در کمال تعجب در ناحیه ای کویری به چشمه و باغ برخورد می کنند . اما قدمت بناهای باغ و کلاً باغ آرایی به زمان صفویه بر می گردد . اولین بنای باغ حمام کوچک یا حمام خدمه که به دستور شاه اسماعیل صفوی به عنوان یک کار عام المنفعه برای عموم مردم ساخته شده. دومین بنا، بنای سر در هشتی ورودی است که در سال ۱۰۰۴ ه.ق به دستور شاه عباس صفوی ساخته شد. که این بنای ۲ طبقه کاربری دوگانه داشته است. یکی محل استراحت نگهبانان که از برج های اطراف باغ و از روی دیوار قطور به این اتاق ها برای استراحت می رفتند و دیگری در آن زمان که شاهان برای تفرّج به باغ می آمدند در قسمتی که الان خیابان است میدان چوگان بوده و حرمسرا در قسمت سر در می نشستند و بازی چوگان شاهی را تماشا می کردند، اتاق های طرفین هشتی ورودی هم غورخانه بوده یعنی محل ذخیره و نگهداری اسلحه. کانال آجری یا جعفری جلوی هشتی ورودی هم قبلاً باز بوده و به عنوان یک راه کالسکه رو، که در زمان قاجار معماری حجاب دار مرسوم می شود و راه به این شکل بسته می شود تا وقتی کسی وارد هشتی ورودی می شود به کل محیط باغ احاطه نداشته باشد مثل توری که روی صورت خانم ها قرار می گیرد.
مساحت باغ
حدود ۳۳۷۰۰ متر می باشد نزدیک به دو هکتار و نیم.
چشمه و سیستم آبرسانی
مهمترین ویژگی باغ سیستم آبرسانی و باغ آرایی منحصر به فرد آن است. آب باغ از چشمه ای تامین می شود به نام سلیمانیه که هفت هزار سال قدمت دارد. آب چشمه دارای ویژگی هایی است که برخی مانند یهودی ها آن را معجزه حضرت سلیمان می دانند که البته این قضیه قابل اثبات نیست . از ویژگی های آب یکی میزان آن است که اصلاً بستگی به بارندگی سالیانه و فصل پرباران و کم باران ندارد و دبی آب همیشه ثابت است حتی در سال های خشک سالی این میزان تغییر نمی کند . دبی آب حدود ۳۶۰ لیتر در ثانیه است . دومین ویژگی آب دمای آن است که در طول سال ثابت و روی ۲۵ درجه است . در زمستان که محیط سرد است آب گرم به نظر می رسد و در تابستان که محیط گرم است آب خنک به نظر می رسد .
طراح سیستم آب رسانی
طراح سیستم ، ریاضی دان معروف قرن دهم و عصر صفوی ، غیاث الدین جمشید کاشانی است . ایشان دویست سال قبل از پاسکال از قانون اختلاف سطح استفاده کرده و از شیب طبیعی زمین بهره جسته است . اما در مورد فواره ها : زیر تمام جوی ها و دور تمام حوض ها در عمق یک متری زمین لوله هایی تعبیه شده به اسم تنبوشه که این لوله ها از جنس سفال بوده که از یک طرف به حوض های اصلی متصلند و طرف دیگر آن در انتهای جوی مسدود است . آب از یک طرف وارد می شود و چون انتهای لوله مسدود است آب از فواره ها خارج می شود . چون سطح زمین شیب دارد برای اینکه فشار تقسیم شود قطر لوله را متفاوت ساخته اند . ابتدای لوله از انتهای آن قطورتر است به این ترتیب فشار تقسیم می شود و آب به یک میزان از فواره خارج می شود.
درختان باغ فضای سبز باغ و کلاً ترتیب قرار گرفتن باغچه ها به سبک چهار باغ است. اکثریت درختان باغ سرو است که این سرو ها شبیه سرو ناز شیراز است. این درختان به آب و هوای این ناحیه خو گرفته اند و در جاهای دیگر به این اندازه رشد نمی کنند. قدیمیترین درختان باغ حدود ۵۰۰ سال عمر دارند که در کنار کوشک قاجار قرار گرفته اند که اهالی این منطقة آن ها را سرو لیلی و مجنون می نامند. درختان دیگری مثل انجیر، بِهْ و توت و غیره نیز در باغ وجود دارد.
سنگفرش باغ از زمان صفویه است که طرح شمسه در آن اجرا شده است.
بخشهای مختلف بنا
الف) کوشک صفوی
این بنا در سال ۱۰۱۶ به دستور شاه عباس و به همت آقا خضر نهاوندی حاکم وقت کاشان ساخته شده است. این عمارت قبلاً ۴ طبقه بوده که دو طبقه فوقانی که به شکل کلاه فرنگی بوده در زلزله سال ۱۱۹۲ ویران شده که در زمان باز سازی طبقه سوم ساخته نشده. ارتفاع کنونی ساختمان ۱۴ متر است. مصالح ساختمان شامل سنگ لاشه که در پِیِ ساختمان استفاده شده و دیواره ها از خشت خام است. در قسمت ورودی نقاشی های کمرنگی دیده می شود که این نقاشی ها به اتفاق نقاشی های داخل ساختمان اثر رضا مصور کاشی است که وقتی شاه عباس نمونه کارهای ایشان را در باغ دید این شخص را به اصفهان برد که به نقاشی های عالی قاپو و چهل ستون را در اصفهان انجام داد و درآنجا به رضا عباسی معروف شد . که این نقاشی ها در زمان زلزله و حمله افاغنه (۱۱۳۵ ه. ق ) آسیب دید که در دوره قاجار روی نقاشی ها را با گچ پوشاندند که برای نمونه قسمتی از آن از زیر گچ خارج شده . سقف آن به شکل دولایه بوده که بین دولایه را هوا پوشانده سنگ مرمرهایی که در ازاره ها استفاده شده از همان زمان صفویه است . که این سنگ ها هنر سنگ تراشان آن زمان را ثابت می کند که با وسایل ابتدایی سنگ ها را به این شکل سیقل داده اند . کف ساختمان نیز از سنگ مرمر بوده که در زمان نایب حسین به غارت رفته است .
از این ساختمان در جشن ها و مراسم استفاده می شده . از طبقه بالا خانم ها استفاده می کردند و از طبقه پایین آقایان . و اما تعریف کوشک ؛ کوشک عمارتی است که در وسط باغ قرار می گیرد و از هر طرف به فضای باز می رسد ، که از لحاظ تزئینات یک مرتبه از کاخ پایین تر است .
به این ساختمان شترگلو هم گفته می شود به این جهت که حفره وسط حوض در عمق حدود دومتری زمین لوله ای داد از جنس سفال و شبیه گردن شتر یا S انگلیسی که این حالت لوله باعث می شود آب با فشار بالا بیاید و چنین به نظر برسد که وسط حوض چشمه وجود دارد .
سکه هایی که داخل آب انداخته می شود بیشتر برای تفریح و سرگرمی است . بعضی نیز معتقدند که اگر سکه شان داخل حفره برود آرزویشان برآورده می شود. که این از عقیده های خرافی است. اما فلسفه سکه انداختن در آب به آیین میترا در مذهب زرتشت بر می گردد که چون آن ها آب را مظهر پاکی می دانستند یک قسمت مال شان را به الهه آب می بخشیدند و معتقد بودند مال شان برکت پیدا می کند. که در ایتالیا و روسیه هم چنین رسمی وجود دارد. اما دلیل اینکه در باغ حوض ها، فواره ها و آب نماها ایجاد شده: ۱- ایجاد آرامش ؛ چرا که نگاه کردن داخل آب به انسان آرامش می دهد. ۲- برای خنک کردن هوا در فصل تابستان. ۳- موسیقی آب که به انسان آرامش می دهد به ویژه در قسمت های غیر مسکونی.
ب) حوض دوازده فواره
که در زمان محمد شاه قاجار و همزمان با حوض جوش و اتاق شاه نشین ساخته شده است.
ج) حیاط خلوت کریم خانی
این قسمت که از داخل باغ قابل مشاهده نیست به دستور کریم خان زند و به همت آقا سلیم آرانی حاکم کاشان ساخته شده که شامل یک حیاط کوچک و اتاق های پنج دری و پس اتاق های ساده می باشد. سال ساخت آن ۱۱۷۶ ه. ق بوده است.
د) حوض جوش
به اعتقاد مهندسین داخلی و خارجی این حوض و عملکردی که داشته شاهکار هنر آبرسانی است کف حوض قبلاً از کاشی بوده. مثل قالی های کاشان که ترنج و محراب دارند. طراح سیستم دقیقاً مشخص نیست ولی به نظر می رسد معمار این حوض از همان طرح های غیاث الدین جمشید استفاده کرده باشد.
کلاً ۱۶۰ حفره در حوض وجود دارد که هر حفره به منزله یک گل از قالی بوده و به این شکل عمل می کرده که اگر اولین حفره فواره بوده ، دومین حفره آب را مکش می کرده است . ۸۰ حفره فواره و ۸۰ حفره مکش آب را انجام می داده . چون ورود و خروج آب یکسان بوده آب از لب حوض سرریز نمی شده است . روی لعاب کاشیها از طلا استفاده شده ( کاشی های زرین فام کار خاندان ابی طاهر )
چون آب جیوه دارد وقتی نور خورشید به آب می تابیده نور هفت رنگی در فضا ساطع می شد که وقتی این نور به شیشه های رنگی اتاق شاه نشین برخورد می کرد رقص نور زیبایی در فضای اتاق به وجود می آمد و در شب های مهتابی آب حالت آینه پیدا می کرد .
این کاشی ها تا اوایل دوره رضا شاه در حوض نصب بودند تا اینکه باغ توسط نایبی ها تصرف شد . نایب حسین این کاشی ها را به باغ خصوصی خود به نام باغ سردار منتقل کرد و چون معماران این دوره نتوانستند سیستم پیچیده ای را که در این حوض تعبیه شده در آن باغ بسازند تعدادی از کاشی ها در همان باغ از بین رفت و بقیه آن به قیمت پایینی به موزه لوور پاریس فروخته شد ، که امروزه قابل قیمت گذاری نیست . این حوض در ابعاد طلایی ساخته شده یعنی بهترین شکل ترسیم مستطیل .
بعد از نایبی ها انگلیسی ها برای بازسازی حوض به باغ آمدند که البته نتوانستند کاری برای آن انجام دهند . حدود ۲۰ سال پیش هم استاد پیرنیا که استاد معماری ایران بود برای بازسازی حوض اقدام کرد و یک گوشه از حوض را خراب نمود و متوجه شد زیر هر یک از حفره ها لوله ای سفالی به عمق یک متر پایین رفته که یا به منبع ورودی آب متصل است یا به قسمت خلاء. محاسباتی که در لوله های زیر انجام شده و اندازه قطر آن ها آنقدر پیچیده بود که استاد پیرنیا ترجیح داد سیستم را دستکاری نکند چون اگر این کار را می کرد نمی توانست با آن محاسبات حوض را بازسازی کند.
ه) اتاق شاه نشین
به دستور محمد شاه قاجار در سال ۱۲۵۶ ه. ق ساخته شده است. اتاق های طرفین آن اتاق های گوشواره یا خدمه است. که خدمه برای احترامی که به شخص شاه قائل بودند تشریفات را از درهای جانبی انجام می دادند و هیچ گاه از در اصلی وارد نمی شدند. در اتاق به شکل پنج دری و اُرسی ساخته شده. یعنی در به حالت کشویی باز و بسته می شود. گل میخ هایی که روی در به کار رفته هم برای تزئین است هم برای اینکه چوب را تلخ کند و موریانه در را نخورد. در این دَرْ از هنر گره چینی استفاده شده یعنی در آن از میخ یا چسب به کار رفته بلکه تکه های چوب به شکل پازل مثبت و منفی جا داده شده اند. رنگ شیشه ها از چند جهت اهمیت دارد. علاوه بر رقص نور طبیعی در روز و شب که قبلاً ذکر شد. از لحاظ روان شناسی رنگ قرمز اشتها آور است و رنگ آبی و سبز آرامش بخش است. ترکیب این رنگ ها با رنگ زرد یک حشره کش طبیعی است. به این شکل که در طول شب های تابستان که در اتاق چراغ روشن می شده نور که به شیشه های رنگی می خورده طیف رنگی ایجاد می کرد که باعث می شد حشرات به آن جذب شوند وقتی حشرات به مرکز نور نزدیک می شدند به خاطر تعدد رنگ ها و چون چشم حشرات مرکب است دیدشان مختل می شد ، درواقع کور می شدند و داخل آب می افتادند .
کانالهای جعفری هم در ازاره ها برای این است که هوا پشت دیواره اصلی جریان پیدا کند و دیگر نم حوض ساختمان را خراب نمی کند .
بعد از شاه نشین و در کنار کوشک قاجار چایخانه است که قبلاً چشمه زنانه نام داشته که در این قسمت تمام آب ورودی تقسیم می شود یعنی آن یک سوم آب چشمه که وارد باغ می شود در این قسمت دوباره سه شاخه می شود که یکی از زیر حوض کوشک قاجار خارج می شود ، یکی از زیر حوض جوشن و یکی از زیر حوض کوشک صفوی که بقیه جوی ها و فواره ها از این سه حوض تغذیه می شوند .
و) کوشک قاجار یا شترگلوی فتح علی شاهی
سال ساخت آن ۱۲۲۶ ه . ق به دستور فتح علی شاه می باشد . ساختمان شامل بادگیرکه در جلوی بادگیر شاه نشین و قسمت وسط و قبل از حوض محل انجام تشریفات بوده است در فضاهای باز اطراف کوشک اتاق های خدمه قرار دارد که دریچه های منتهی به این اتاق ها به اتفاق حوض که جهت آن به طرف ساختمان است و بادگیر فضای ساختمان را برای تابستان های گرم کاشان دلچسب و خنک می کرده . نقاشی هایی که در سقف قرار دارد ، اصل آن کار صنیع الملک غفاری عموی کمال الملک است که چون بعد از مرگ امیرکبیر تا سال ۵۲ شمسی از باغ حفاظت نشده نقاشی ها در اثر نم و رطوبت و یا عوامل انسانی از بین رفته. بعد ها عکس این نقاشی ها در آلبوم یک جهانگرد فرانسوی پیدا شده که طی چند سال اخیر این نقاشی ها زیر نظر استاد مطیفی فر در حال باز سازی است. قسمت های کم رنگ نقاشی در حاشیه ها و پایین تر از قسمت سقف اصل هستند. موضوع نقاشی ها در قسمت بالای حوض بزم های شاهانه، نقش شکارگاه، اتفاقاتی که در همین باغ افتاده و قصه های قرانی است. دور تا دور ایوان نیز نقش ۱۸ عدد از پسران ارشد فتح علی شاه نقاشی شده که تصویر میرزا ملک شاه از بقیه واضح تر است.
پایین عکس شاه زاده ها شعری است اثر خاوری در مدح فتح علی شاه که خطاط آن اشعار محمد تقی حسینی از خاندان کلهر می باشد. در آخرین مصرع کتیبه ای وجود دارد که تاریخ اتمام تزئینات بنا است که مجموع حروف ابجد بیت آخر ۱۲۲۶ می شود. سیستم شترگلو در این ساختمان نیز اجرا شده است با این تفاوت که قطر لوله بیشتر است در نتیجه آب با فشار کمتری از حفره وسط حوض خارج می شود. ماهی های درون آب ماهی قزل آلا و ماهی قناتی است. که از ماهی های قناتی در گذشته برای درمان یرقان استفاده می شده است. بعد از این بنا درختان ۵۰۰ ساله است که توضیح آن در ابتدا آمد.
ز) حمام ها
۱- حمام سلطنتی که به دستور فتح علی شاه در سال ۱۲۲۶ ه. ق ساخته شده مخصوص استفاده خانواده دربار بوده و هر وقت شاهان قاجار برای تفرج به باغ می آمدند از این حمام استفاده می کردند و حمام کوچک که برای استفاده خدمه بوده و در ایامی از هفته برای عموم مردم استفاده می شده است .
درِ حمام نسبت به کلاه هایی که قدیم استفاده می شده کوتاه است که دلیل آن همان فلسفه احترام به زمین است . قسمت های مختلف حمام شامل : ۱- رختکن ۲- راه فرعی به حمام برای رساندن وسایل به افراد داخل حمام ۳- سربینه ۴- صحن اصلی حمام که صحن اصلی خود شامل : ۱- شاه نشین ۲- حوض آب گرم ۳- حوض آب نیمه گرم ۴- حوض آب سرد که می توان ادعا کرد که سناهای امروزی به تقلید از همین حمام های سنتی ساخته شده است . در صحن اصلی خزینه و اتاق های حجامت نیز قرار دارد . و اما سیستم گرمایش حمام ؛ آب حمام به وسیله تون گرم می شده که تون در وسط خزینه قرار دارد به صورت حفره ای که از پایین به فضای بیرون راه دارد شخصی که به او تون تاپ می گفتند هیزم را زیر تون می ریزد و روشن می کند . روی تون در کف خزینه یک ورقه مسی قرار دارد که دور ورقه را با ملاط محکمی می بستند تا آب به زیر آن نفوذ نکند . وقتی ورقه مسی داغ می شد آب خزینه را تا ۴۰ درجه گرم می کرد . فضای حمام نیز به وسیله کانال های گربه رو که در زیر کف حمام ساخته شده اند و به قسمت تون متصل است گرم می شود . دود تون هم از این قسمت به سقف هدایت می شود . دیواره های حمام از ساروج ساخته می شد که ساروج ملاط محکمی است از آهک ، خاکستر و گیاه لویی که وقتی این ترکیب در جایی نصب می شد رطوبت نمی توانست به پایه ها و دیوار بنا آسیب برساند . روشنایی حمام نیز از طریق حفره هایی که در سقف بود به نام جامگاه تأمین می شد که این سوراخ ها شیشه های مجدی داشتند که دو خاصیت داشت : ۱- نور را حتی درروزهای ابری دو برابر می کرد. ۲- دید را از بالای پشت بام حمام مختل می نمود .
۲- بعد از حمام سلطنتی، حمام صفوی قرار دارد که ساخت آن به سال ۹۰۹ ه ق بر می گردد، که قسمت های آن شبیه حمام سلطنتی است فقط نکته قابل توجه آن وجود ۷ کاشی قدیمی در قسمت خزانه است که حدود ۵۰۰ سال قدمت دارد.
امیر کبیر
محمد تقی فراهانی (امیر کبیر) اهل هزاوه فراهان اراک بوده و از سنین کودکی در دربار قاجار رشد کرد چرا که پدرش آشپز دربار قاجار بود. به خاطر استعداد و لیاقتی که داشت در سن ۱۸سالگی لقب خان و در ۲۱ سالگی لقب میرزایی می گیرد. در همین سنین با دختر عموی خود جان جان خانم ازدواج کرد که حاصل این ازدواج یک دختر و یک پسر است. بعدها وقتی امیر ۴۲ بود و شاه قاجار فوت نمود ایشان شخصاً به طرف تبریز می رود و ناصرالدین شاه را که ۱۷ سال داشت برای سلطنت به پایتخت می آورد که در بین راه امیر در جواب سئوال ناصرالدین شاه که می پرسد ایران در این زمان بیش از همه به چه کسی نیاز دارد پاسخ می دهد به من. چون خودش را شخص لایقی می دانسته. امیر به صدارت می رسد و اقدامات زیادی انجام می دهد که در تاریخ از آنها ذکر شده از جمله تأسیس دارالفنون، اعزام دانشجو به خارج، تقسیم آب کرج، ساماندهی به ارتش و از جمله مهمترین کارهای او تعیین حقوق برای درباریان بود که این اقدام امیر به مزاق و درباریانی که تا پیش از آن به راحتی به خزانه مملکت دسترسی داشته خوش نمی آمد. از جمله این افراد مهد علیاء، مادر شاه و حاج علی خان مراغه ای خواجه حرامسرا. که این اشخاص بارها علیه امیر توطئه می کنند. ولی به خاطر علاقه ای که شاه نسبت به امیر دارد، کاری از پیش نمی برند. تا اینکه ناصر الدین شاه برای کم کردن کینه مادرش به امیر به ایشان پیشنهاد می کند که با خواهرش عزت الدوله ( ملکزاده خانم ) که ۱۳ سال داشته ازدواج کند که البته این ازدواج هم از کینه مادرشاه کم نمی کند تا بالاخره بی کفایتی شاه و دسیسه این افراد باعث می شود امیر از صدارت عزل و به کاشان تبعید شود . علت تبعید امیر به کاشان این بود که کاشان به علت اقلیم کویری اش یک شهر کویری به حساب می آمد از طرف دیگر به پایتخت نزدیک بود و دربار می توانست روی امیر کنترل داشته باشد . امیر همراه همسرش ۴۰ روز در باغ زندگی می کند تا اینکه ناصرالدین شاه پشیمان می شود و خلعتی را به منزله بخشش امیر به کاشان می فرستد . اطرافیان که متوجه می شوند امیر بخشیده شده در فرصتی مناسب از مستی شاه استفاده کرده و امضای قتل امیر را از شاه می گیرند و دو روزه خودشان را از راه نیزارهای قم به کاشان می رسانند . وقتی به شهر می رسند امیر برای پوشیدن خلعت بخششی داخل حمام بوده که چون حمام خدمه به کوچه راه داشته قاتلین از راه کوچه وارد می شوند و دری را که به حمام باز می شده می بندند تا کسی نتواند برای نجات امیر اقدامی انجام دهد . تاجایی که وقتی حاج علی اکبر خان چاپارچی پیک بین شیراز و کاشان می خواهد به همسر امیر اطلاع دهد دست و پای او را با طناب می بندند تا نتواند این کار را انجام دهد .
امیر کبیر وقتی آن اشخاص را می بیند و حکم را می شنود باور نمی کند که ناصرالدین شاه چنین حکمی داده باشد . می خواهد که شخصاً حکم را ببیند وقتی حکم را دید می گوید افسوس من فکر می کردم ایران به صدر اعظمی لایق نیاز دارد ولی الان متوجه شدم ایران به شاهی لایق نیاز دارد . از آنها سه درخواست می کند ۱ـ چند خط وصیت بنویسد ۲ـ برای آخرین بار همسر و فرزندانش را ببیند ۳ـ دو رکعت نماز بخواند که قاتلین با هیچ یک از این درخواست ها موافقت نمی کنند بلکه فقط نحوه قتل را به خود امیر واگذار می کنند . بنابراین امیر از دلاکی که داخل حمام بوده می خواهد رگ دستش را بزند . نقل شده امیر با خون خود روی دیوار شعری نوشته باشد که این نقل قول اثبات نشده است .
قاتلین صبر نمی کنند امیر در اثر خونریزی از رگ از دنیا برود بلکه او را با پارچه ای خفه می کنند .
وقتی امیر به قتل می رسد در هیچ جای ایران برای امیر عزای عمومی اعلام نمی شود. تا مدت ها مردم ایران بر این باور بودند که امیر در اثر سرطان استخوان از دنیا رفته. فقط در شهر کاشان ۷ روز عزای عمومی اعلام می شود. جسد امیر را بعد از غسل دادن در حوض وسط باغ به امامزاده حبیب موسی واقع در شهر کاشان منتقل می کنند. همسر امیر به مدت ۲ سال به صورت امانت در امامزاده می ماند تا به استخوان تبدیل می شود. بعد به کربلا منتقل شده و در یکی از صحن های اصلی حرم امام حسین (علیه السلام) دفن می شود. (روحش شاد)
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
بازار بزرگ کاشان ( روح اصالت )
بازار بزرگ و قدیمی کاشان یکی از جذاب ترین اماکن دیدنی کاشان است. این بازار از دوره سلجوقیان تاکنون فعال و پر رونق بوده است. بسیاری از سیاحان نامدار اروپایی که در قرون گذشته به ایران آمده و از کاشان هم دیدار کرده اند در سفرنامه های خود عظمت، شکوه و زیبایی بازار را ستایش کرده اند. همراه اصفهان تور باشید .
بازار کاشان که از حوالی میدان کمال الملک تا میدان تاریخی سنگ (فیض) و از آنجا که تا بازار مسگرها و میدان دروازه دولت ادامه دارد شامل تعداد زیادی بازارچه و گذر بوده و ده ها بنای تاریخی همچون: مسجد میدان میر عماد، کاروانسرای میر پنج، زغالی ها، غفار پور، رباط، بروجردی ها، نراقی ها، تیمچه معروف امین الدوله، در بازار میانچال، تیمچه بخشی، تیمچه سید آقا، تیمچه صباغ، آب انبار بالا بازار، آب انبار درب زنجیر، حسینیه سوراخ ریسمان، مسجد کفش دوزها، مسجد بالا بازار، مسجد طمقاچی ها، و… با این توضیح که برخی از قسمت های بازار به اصنافی خاص اختصاص داشته و با نام همان صنف شناخته می شود. از جمله بازار مسگرها، رنگرزها، کفش دوزها، ریسمان فروش ها، ضرابخانه، زرگرها، بزازها، خیاط ها و…
بازار مسگری کاشان که تا نمیه ی اول قرن حاضر اهمیت و شهرت جهانی خود را از دست نداده بود، به گفته ی پروفسور ادوارد براون «در بازار مسگرهای کاشان با صدای دائمی چکش که روی مس می خورد و کوره هایی که مس در آن ها قرمز می شود، یکی از نقاط تماشایی مشرق زمین است».
حسن نراقی در کتاب آثار تاریخی شهرستان های کاشان و نطنز می نویسد: در سفرهای متوالی شاه عباس اول و جانشینان وی به آن شهر، بازار بزرگ و میدان متصل به آن نخستین مرکز جشن و چراغانی و محل تفریحات شبانه و محفل عیش و نوش و بزم شاهانه بوده است.
مجموعه بازار بزرگ کاشان که در سال ۱۳۵۵ به شماره ۱۲۸۴ در شمار آثار ملی به ثبت رسیده است بر اثر زلزله ۱۱۹۲ هجری قمری همانند سایر عمارات عالیه ویران شد. اما در زمان سلطنت طولانی فتحعلی شاه قاجار از نتیجه ی ثبات اوضاع سیاسی و پیشرفت صنایع محلی ساختمان های بزرگ نظیر کاروانسراها، تیمچه و بازارچه های متعدد در امتداد بازار بزرگ ساخته شد.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
بر سر آژانس های مسافرتی چه خواهد آمد
سخنی از طرف مدیریت (قسمت پنجم)
بر سر آژانس های مسافرتی چه خواهد آمد
در این مقاله سعی در بررسی وضعیت کارکرد شرکتهای خدمات مسافرتی در شهر اصفهان و پیش بینی عملکرد آنها در آینده را دارم.
مبحث خود را با یک سوال شروع می کنم که جایگاه شرکت های خدمات مسافرتی در چرخه گردشگری کجاست؟ وچقدر دارای ثبات و ماندگاری در آینده خواهد بود؟
قبل ازهر چیز می باست چرخه گردشگری و اجزای تشکیل دهنده آن را ترسیم کنیم:
قطعا با اعلام نیاز و تقاضای مسافر برای خرید پکیج مسافرتی این چرخه شروع میشود و در قدم های بعدی وسیله رفت وبرگشت محل اقامت ، رستوران، مقاصدگردشگری، تور لیدرها ، ترانسفر ، فروشندگان مایحتاج گردشگران اعم از پوشاک و خورد و خوراک گرفته تا صنایع دستی وسوغات همه و همه و از جمله شرکتهای خدمات گردشگری که گردآورنده و تهیه کننده پکیج مسافرتی هستند چرخه گردشگری را تکمیل می کنند .
آژانس های مسافرتی به منزله نخ تسبیح حلقه اتصال ایرلاین ، هتل ، ترانسفر لیدر تور و … هستند و کمک شایانی در تسهیل و ارایه خدمات گردشگری به مردم می کنند . و میتوان گفت در اکثر قریب به اتفاق سفر ها مسافر در قدم اول وارد یک شرکت خدمات مسافرتی می شود و نقطه شروع مسافرت خود را از آنجا استارت میزند .
پس مسافر تمام خوب وبد سفر، تجربه یا لذتی که می خواهد از سفردریافت کند در قالب تصوری که کارمند فروش تور آژانس مربوطه ، از خدمات و تعهداتی که در آینده قرار است دریافت کند ، کسب می کند . و جالب تر اینکه می بایست قبل از دریافت این خدمات و تعهدات هزینه آن را پرداخت نمایئد. وچه سخت است اعتماد به انجام درست این تعهدات از طرف مسافر .
به واقع اصلی ترین وسخت ترین قسمت فعالت شرکتهای خدمات مسافرتی تلاش برای جلب اعتماد و رضایت مسافران خود می باشد .
اعتماد و رضایتی که همیشه با ورود افراد سودجو که هیچ تخصصی در زمینه گزدشگزی نداشته و فقط به دنبال منافع زود گذر خود هستند همیشه شکننده بوده وآبرو و حیصیت کاری کسانی که قانونی و بر اساس ضوابط فعالیت دارند را زیر سوال می برد .
از جمله کسانی که باعث از دست رفتن اعتماد مسافر می شوند ، دفاتر فروش تور غیر مجازبوده ،که معمولا در محله های بومی باز می شوندوصاحبان آنها بر اساس تجربه اقدام به فروش و تبلیغ تور می کنند .
دسته دیگر ، گروه های طبیغت گردی غیر مجاز که از طریق فضای مجازی یا کانون های ورزشی اقدام به اجرای تور های طبیعت گردی می کنند مردم را به تبلیغات پوچ جذب می کنند و با خدمات غیر حرفه ای و غیر استاندارد باعث شکایت و اعتراض مسافر می شوند و مسافر وقتی با این گروه ها به مسافرت رفته و با مشکل و عدم اجرای تعهدات روبرو می شود ، تازه متوجه می شود که نباید اعتماد می کرده و جالب اینکه در اکثر موارد نهادهای نظارتی نسبت به جلوگیری از فعالت این گروه ها قاصر از اعمال قانون هستند .
این شاید عمده ترین عاملی باشد که درحال حاضر اعتبار و فعالیت شرکت های خدمات مسافرتی را تحدید می کند .
اما عامل مهم تر که امکان وقوع آن در اینده نزدیک بیشتر به نظر می رسد .
وآن رشد و بلوغ روز افزون مردم درشبکه های پیام رسان مجازی مثل اینترنت وبسایت و تلگرام اینستاگرام و…. می باشد و لزوم اینکه مدیران شرکت های خدمات مسافرتی می بایست همگام با این رشد روز افزون کسب و کار خود را نیز به روز کنند .
لازم است مثالی را که این روز ها همه می زنند اینجا هم گفته شود .
شاید بر شما هم پوشیده نیست که با ورود اسنپ یا تپسی در فضای مجازی کسب و کار آژانس های تاکسی تلفنی با خطر جدی روبرو شد. شاید در محله شما یک آژانس تاکسی تلفنی بود که شما هر زمان که احتیاج به تاکسی داشتید فقط با یک تلفن کد اشتراک خود را اعلام می کردید و سفردرون شهری خود را انجام می دادید شاید شما مشتری چند ساله و وفا دار اون تاکسی تلفنی بودید ، ولی خوده شما الان اپلیکیشن تپسی یا اسنپ رادر موبایل هوشمند خود دارید و دیگه حتی سراغی از اون تاکسی تلفنی محله خودتون نمی گیرید .
این یه واقعیت هست که ما باید قبول کنیم شاید در آینده مسافر دیگه زحمت رفتن به آژانس مورد اعتماد خودش که سالها باهاش مسافرت رفته را نده و تنها توی محل کار یا خونه و از طریق لپ تاب خودش برنامه مسافرت خودشو رزرو کنه .
کاری که الان در اکثر کشور های اروپایی داره انجام میشه و آژانس مسافرتی به این مفهوم که در کشور ما هست وجود نداشته باشد.
سوالی که پیش میاد اینه که وقتی مسافر مستقیما بلیط خودشو ازطریق سایت فروش بلیط از ایرلاین می خره و یا هتل محل اقامت خودشو از روی سایت هتل رزرو می کنه ، وقتی عمده فروش تور مستقیم با مسافر رودرو میشه وقتی هر کدوم از اجزای چرخه گردشگری خودشون مستقیم وارد بازار فروش میشوند . جایگاه شرکت های خدمات مسافرتی که به صورت سنتی به کار خوذشون ادامه می دهند در آینده به خطر جدی بر خورد خواهد کرد .
پس مدیران شرکتهای خدمات گردشگری برای حضور در کوران رقابت سالم و ناسالم می بایست همگام با رشد تلکنولوژی کسب وکار و نحوه برخورد با مشتری خود را عوض کنند .
مهران سلطانی
مدیریت مرکز تخصصی مشاوره سفر اصفهان تور
www.isftour.ir
روستای ابیانه
در این مقاله ، اصفهان تور به معرفی شهر زیبای کاشان و زیباترین روستای آن ، یعنی روستای زیبا و تاریخی ابیانه پرداخته است . مطالبی زیبا و جالب که به شما گردشگران عزیز کمک شایانی خواهد کرد .
در ۴۰ کیلومتری شمال غربی نطنز از استان اصفهان در دامنه کوه کرکس روستایی بس کهن و دیدنی واقع است به نام ابیانه. روستای ابیانه را به اعتبار آثار و بناهای تاریخی پرتنوعش باید از زمره استثنایی ترین روستاهای ایران به شمار آورد. شکوه معماری بومی و سرشار از زیبایی روستای ابیانه، آن را در شمار نمونه های کم نظیرو از اماکن دیدنی اصفهان و از دیدنیهای ایران درآورده است. ابیانه نقطه ای خوش منظره و خوش آب و هوا و دارای موقعیت طبیعی مساعدی است. در دوره صفویه هنگامی که شاهان صفوی برای ییلاق به نطنز میرفتند بسیاری از نزدیکان آنها و درباریان ترجیح میدادند در ابیانه اقامت کنند.شمار خانه های روستای ابیانه در سرشماری سال ۱۳۶۱ برابر با ۵۰۰ واحد برآورد شده. این خانه ها تماما بر روی دامنه ای در شمال رودخانه برزرود بنا شده است به صورتی که پشت بام مسطح خانه های پایین دست، حیاط خانه های بالادست را به وجود آورده است و هیچ دیواری هم آنها را محصور نمیسازد. در نتیجه، روستای ابیانه در وهله اول روستایی چند طبقه به نظر میآید که در بعضی موارد تا چهار طبقه آن را می توان مشاهده کرد. اتاقهای ابیانه به پنجره های چوبی ارسی مانند مجهزند و اغلب دارای ایوانها و طارمیهای چوبی پیش آمده مشرف بر کوچه های تنگ و تاریک اند که خود به صورت مناظر دیدنی و جالبی درآمده اند. نمای خارجی دیوارهای خانه های ابیانه با خاک سرخی که معدن آن در مجاورت روستاست پوشیده شده است.
از آنجا که در دامنه های شیبدار روستای ابیانه فضای کافی برای ساختن خانه های موردنیاز وجود ندارد در این روستا چنین رسم شده است که هر خانواده انبار غار مانندی در تپه های یک کیلومتری روستا، در کنار جاده و نرسیده به ابیانه ایجاد نماید. این غارها که در دل تپه ها حفر شده اند و از بیرون تنها درهای کوتاه آن نمودار است برای نگهداری دامها و نیز آذوقه زمستانی و اشیای غیرضروری مورد استفاده قرار میگیرد. زندگی مردم ابیانه کشاورزی و باغداری و دامداری است که با روشهای سنتی اداره میشود.
مردم روستای ابیانه به سبب کوهستانی بودن منطقه و دور بودن محل آن ها از مراکز پرجمعیت و راه های ارتباطی، بسیاری از آداب و رسوم قومی و سنتی و از جمله زبان و لهجه قدیم خود را حفظ کرده اند. زبان مردم ابیانه از زبان های ایرانی شمال غربی که البته در طول زمان دچار تغییر و تحولات زیادی شده و اکنون فقط تعداد کمی از واژه های اصیل پهلوی در گویش آنان شنیده می شود.
لباس سنتی مردم ابیانه، هنوز هم میان آن ها رواج دارد و در حفظ آن تاکید و تعصب از خود نشان می دهند، در مردان شلوار گشاد و درازی از پارچه سیاه(دوید) و در زن ها پیراهن بلندی از پارچه های گلدار و رنگارنگ است. علاوه بر این، زن های ابیانه معمولا چارقدهای سفیدرنگی بر سر دارند.
آتشکده ابیانه
قدیمی ترین اثر تاریخی ابیانه آتشکده ابیانه است. آتشکده ابیانه را نمونه ای از معابد زردشتی دانسته اند که در جوامع کوهستانی ساخته می شد.
مساجد ابیانه
روستای ابیانه دارای یازده مسجد است.
مسجد جامع روستای ابیانه مسجدی بسیار قدیمی است و قدیم ترین اثر تاریخی این مسجد، منبر چوبی منبت کاری آن است که در سال ۴۶۶ هجری قمری ساخته شده است. مسجد قدیمی دیگر ابیانه مسجد برزله است که دارای فضای دلبازی است و روی لنگه در شرقی آن سال ۷۰۱ هـ. ق. نوشته شده است که مربوط به دوره ایلخانان است. مسجد تاریخی دیگر ابیانه مسجد حاجتگاه است که کنار صخره ای در کوهستان بنا شده و بر در ورودی شبستان آن تاریخ ۹۵۲هـ. ق. مشاهده می شود.
زیارتگاه ابیانه
روستای ابیانه دارای دو زیارتگاه است: یکی مرقد شاهزاده عیسی و شاهزاده یحیی در جنوب روستا که به گفته اهالی فرزندان امام موسی کاظم بوده اند؛ و زیارتگاه دیگر روستای ابیانه هینزا نامیده می شود.
قلعه های ابیانه
ابیانه سه قلعه دارد که عبارتند از:
۱- پال همونه یا تخت هامان که در جنوب غربی روستای ابیانه قرار دارد و متعلق به محله بالا و یوسمون است. این قلعه حدود ۲۰۰ سال پیش ساخته شده است. و سند ساخت آن نیز وجود دارد. در این سند سهم افراد در ساخت قلعه مشخص شده است.
۲- هرده که در شمال شرقی روستای ابیانه قرار دارد و به محله هرده تعلق دارد.
۳- پاله که در شمال غربی روستای ابیانه قرار دارد و به محله پل تعلق دارد. این قلعه ها مربوط به دوره های یاغیگری بوده که مردم برای حفظ امنیت خود در مقابل یاغی های محلی ساخته اند و در آن به نوبت کشیک می داده اند.
در ایام گلابگیری که معمولا اواخر اردیبهشت رخ می دهد؛ خیل عظیمی از مسافران و گردشگران به سمت روستای ابیانه که از مکانهای دیدنی و جاذبه های توریستی و گردشگری استان اصفهان است روانه می شوند. ابیانه مسیری نسبتا طولانی دارد. علاوه بر این به علت قرار نداشتن بر روی هیچ کدام از راه های اصلی، ماشین خطی یا مینی بوسی در آن مسیر کار نمی کند. روستای ابیانه در جنوب کاشان و در فاصله حدود ۸۰ کیلومتری آن قرار دارد.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
آشنایی با شهرستان فلاورجان
مشابهت در عواملی مانند آب و خاک مشترک، شرایط آب و هوایی یکسان، جریان زاینده رود و وفور آب، دسترسی آسان و غیره، سبب می گردد که تاریخ سرزمین های مجاور زاینده رود با تاریخ، فرهنگ و تمدن، شهر اصفهان عجین باشد و حتی در دوره هایی هر چند کوتاه رونق بعضی از شهرها مانند شهر فیروزان (قرن هفتم هـ .ق) در ۳۵ کیلومتری شهر اصفهان و در محل روستای سهرو فیروزان کنونی، برابری و حتی بیشتر باشد. همراه اصفهان تور باشید .
در مطالعه کتب تاریخی و سفرنامه ها شواهدی مبنی بر حضور دانشمندان و سفرنامه نویسان بزرگ به این سرزمین هستیم مانند کتاب مسالک و ممالک اصطخری (قرن چهارم هـ .ق) ابن حوقل قرن (چهارم هـ.ق) همچنین مقدسی (قرن چهارم هـ .ق) از این سرزمین دیدار کردند و آن را سرزمینی آباد و پر از نعمت معرفی می کردند. در قرن هفتم و اوایل قرن هشتم ه.ق این سرزمین یکی از کانون های مهم جمعیت، ثروت و مهد علم بوده است و پذیرای بسیاری طلاب علم و سفرنامه نویسان بوده است بطوری که عمده و شاخص بناهای تاریخی شهرستان مانند مسجد تاریخی اشترجان بقعه پیربکران بقایای شهر تاریخی فیروزان، مسجد و مقبرۀ بابا محمود پل تاریخی بابا محمود و غیره، متعلق به این دوره، گویای این ادعا می باشد.
این شهرستان با مساحت ۳۱۹ کیلومتر حدود غرب استان و قسمت میانی دشت زاینده رود قرار گرفته است و از شرق به اصفهان (مرکز استان) و فاصلۀ شهر فلاورجان مرکز شهرستان تا مرکز شهر اصفهان، حدود ۱۸ کیلومتر است از نظر پراکندگی ارتفاعات در ضلع جنوبی آن، کوه های گاو پیسه با جهت شمال غربی – جنوب شرقی با مرتفع ترین قلۀ ۲۲۱۹ متر کشیده شده است. کوه های ایرانکوه که مرتفع ترین ارتفاعات شهرستان است با حداکثر ارتفاعات ۲۴۱۸ متر، ضلع شرقی شهرستان را در بر گرفته است و در قسمت میانی شهرستان بیرون زدگی های سنگی معروف به کوه اجگرد با ارتفاع ۱۹۲۳ متر وجود دارد. به جزء ارتفاعات نامبرده بیشتر سطح شهرستان را دشت آبرفتی با ارتفاع متوسط ۱۶۵۰ متر پوشانده است.
بر اساس تقسیمات کشور، این شهرستان از دو بخش: بخش مرکزی و بخش پیربکران و ۷ شهر به نامهای فلاورجان، قهدریجان، کلیشاد و سودرجان، ابریشم، پیربکران ، ایمان شهر و بهاران و ۷ دهستان به نام های اشترجان، ابریشم، زازران، گلستان، گرکن شمالی و سهروفیروزان تشکیل شده است.
جمعیت این شهرستان بر اساس آخرین آمار ۲۲۸۱۶۴ نفر بوده است.
رودخانۀ زاینده رود از سمت جنوب غربی وارد شهرستان شده و طی مسیری حدود ۲۵ کیلومتر از سمت شمال شرقی خارج می شود. این جریان با عبور خود؛ باعث تأمین آب مورد نیاز بخش کشاورزی و رونق و تنوع تولید محصولات کشاورزی در شهرستان شده است و علاوه بر آن نقش بسزایی در ایجاد بیشه زارها و مناظر زیبای ساحل رودخانه و تبدیل آب و هوای شهرستان دارد.
از نظر آب و هوایی، شهرستان دارای آب و هوای نیمه بیابانی، با تابستان های گرم و زمستان های نیمه سرد می باشد. بالاترین رقم حداکثر مطلق درجه حرارت طی دورۀ ۱۲ ساله (۱۳۶۵-۱۳۵۳) ۴۱+ درجه سانتیگراد و کمترین رقم حداقل مطلق طی این مدت ۵/۱۸- درجه سانتیگراد بوده است. متوسط حداکثر در این مدت۷/۲۲+ درجه سانتیگراد و در متوسط حداقل درجه حرارت طی این مدت ۱/۶+ درجه سانتیگراد و معدل متوسط سالیانه درجه حرارت در این مدت ۴/۱۴+ درجه سانتیگراد است. متوسط آمار ۱۲ ساله، بارندگی ۲/۱۴۲ میلیمتر بوده است که حداکثر آن مربوط به فصل زمستان و اوایل بهار می باشد. حداکثر رطوبت نسبی بیشتر مربوط به ماه های خرداد؛ تیر و مرداد می باشد.
عبور رودخانۀ زاینده رود به طول ۲۵ کیلومتر از شهرستان فلاورجان و ایجاد بیشه ها تفرجگاه ها در ساحل رودخانه از نقطه ورودی در بخش گرکن شمالی در سهروفیروزان، پیربکران، جوچی، اجگرد، خیرآباد، فلاورجان، گارماسه، هویه، موسیان، کرسگان و غیره در طول سال، صدها هزار نفر را پذیرا می باشد. دهکدۀ ساحلی در دست ساخت در شهر پیربکران مجموعۀ ساحلی در دست احداث جنب پل بابامحمود، پارک ساحلی شهر فلاورجان و کلیشاد، مکان هایی هستند که در آینده استفادۀ هر چه بیشتر از طبیعت ساحل زاینده رود و همچنین سایر خدمات جنبی آنرا به مردم نوید می دهند.
کوههای پراکنده در سطح شهرستان
کوههای ایرانکوه در ضلع شرقی شهرستان با ارتفاع بیش از ۲۴۰۰ متر و همچنین کوههای اشترجان در جنوب با ارتفاع بیش از ۲۲۰۰ متر و کوههای اجگرد با ارتفاع بیش از ۱۹۰۰ متر که در آنها پدیده هایی همچون چشمه های فصل بهار، غار، معدن سرب و آهک، گونه های گیاهان مرتعی و دارویی و غیره وجود دارد. این کوهها مکانی مناسب برای استفاده و توسعۀ ورزش کوهنوردی و پر کردن اوقات فراغت جوانان، مطالعات علمی و غیره در سطح شهرستان است.
وجه تسمیه
شهر فلاورجان در گذشته ورگان نامیده می شده است که «ور» به معنی کنار و پیرامون و «گان» به معنی مکان، و ورگان به معنی سرزمینی در کنار رودخانۀ زاینده رود محسوب می شده است. پس از ورود مسلمانان به ورگان، آن را معرب کرده و فلاورجان خوانده اند. این واژه از دو پارۀ «فلا» که جمع فلاک که به معنی دشت پهناور است و «ورجان»، که معرب ورگان است و فلاورجان، یعنی دشت ورجان. بعضی محققین عقیده دارند تا اواخر دورۀ ساسانی این ناحیه، ورگان نامیده می شده که با ورود اعراب به آن، عربی شده و فلاورجان خوانده شده است.
مردم شناسی
جمعیت این شهرستان در سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۷۵ ه.ش، ۴۴۱۱۷ نفر بوده است. مردم این شهرستان، مسلمان و پیرو مذهب شیعۀ اثنی عشری، سخت کوش، میهن دوست و مهمان نواز هستند.
برج کبوتر چهل برج
در دهکده ی کل، مجاور پلارتگان، برج کبوتر شگفت انگیزی قرار دارد که به چهل برج شهرت یافته است. در ازای آن ۴۰ متر و پهنای آن ۵ متر و ارتفاع آن ۱۰ متر می باشد. مسجد جامع اشترجان: اساس این مسجد مربوط به دوران سلجوقی است و در سال ۷۱۶ هجری بازسازی شده است.این مسجد در شهر ایمانشهر بخش اشترجان واقع شده است و دارای کاشی کاری ، مقرنس کاری و کتیبه های بسیار زیبا می باشد. همچنین دیگر جاذبۀ فوق العاده این مسجد مناره های سردر شمالی آن است که مانند مناره های بنای منارجنبان اصفهان متحرک هستند. در درون محوطۀ زیر گنبد نیز سنگابی قرار دارد که به خط نستعلیق برجسته بر روی آن نوشته شده است. بقعۀ پیربکران: این بنا که آثار بسیار زیبای اوایل قرن هشتم هجری است، دارای تزئینات بسیار نفیس گچبری می باشد که آن را در زمرۀ معدود بناهای شاخص این دوران قرار داده است.
پل ورگان (فلاورجان)
به طول ۱۴۰ متر و عرض ۲۰/۷ متر با ۱۸ دهنه که بنای آن مربوط به دوران صفویه است و بیش از ۴ قرن قدمت دارد.
برج بزرگ چهار برج
به عنوان بزرگترین تک برج در کشور (در سه طبقه) واقع در روستای چهار برج با معماری زیبا و ارتفاع ۱۴ متر قطر ۲۲×۲۰ متر با قدمت بیش از یک قرن و نیز مجموعه برجهای منحصر به فرد روستای کلسیان معروف به چهل برج.
استراخاتون
در شهر پیربکران، بنای کهن گورستان و کنیسه ی یعقوب (سارح بت آش) قرار دارد که زیارتگاه یهودیان ایران است و همه ساله در ابتدای مهرماه مراسم ویژه ی مذهبی در آن اجرا می گردد. در سال ۱۳۲۲ خورشیدی، هنگام بازسازی سقف کنیسه، سنگ نوشته ای به خط عبری برجسته پیدا شد که تاریخ نگارش و نصب آن ابتدای سده ی دوم میلادی است.
از دیگر جاذبه های تاریخی شهرستان فلاورجان می توان به موارد ذیل اشاره کرد.
– خانه مویدی زفره
– مسجد و آرامگاه بابا محمود در سهروفیرزوان
– برجهای کبوتر چند قلوی اجگرد و سهلوان
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
آشنایی با شهرستان فریدونشهر
شهرستان فریدون شهر از توابع استان اصفهان ، دارای آب و هوای مناسب و مردمان خونگرم و مهمان نوازی است که در این مقاله اصفهان تور به معرفی این شهرستان پرداخته است .
تاریخچه
تاریخ شهرستان فریدون شهر به دوران باستان مربوط می شود اما به دلیل همجواری با اصفهان از لحاظ تاریخی، سیاسی و اجتماعی به این ناحیه وابسته است. از نظر آثار تاریخی نیز به دلیل کوهستانی بودن و سست بودن خاک منطقه آثار چندانی در این منطقه به چشم نمی خورد.
آثار تاریخی و مذهبی شهرستان
سنگ گورهای باستانی در روستای قهستجان
امامزاده مشعلدار علی(ع)
واقع در روستای وحدت آباد که نسب شریفش به امام حسن مجتبی (ع) می رسد. بقعه امامزاده مشعلدار در سال های اخیر نوسازی شده و با توجه به سردسیر بودن منطقه ، گنبد آن از ورق استیل به سبک زیبایی ساخته شده است.
امامزاده محمد(ع)
نسب شریفش به زید بن حسن مجتبی (ع) می رسد، در دره ای کوهستانی واقع شده که اطراف آن چشمۀ آب و درختان گردوی کهنسال موجود است. در قسمت جنوبی روستای چقاء از توابع دهستان برف انبار قرار دارد.
امامزاده سید محمد مکه دین
در روستای مکه دین واقع است، نسب شریفش به امام موسی بن جعفر (ع) می رسد.
امام زاده سید صالح در پشت کوه فریدون شهر که از نوادگان امام موسی بن جعفر می باشند و نیز امام زاده تاجعلی در روستای کاهگان، امامزاده پیرعلی (در کنار چشمه لنگان)، امامزاده پیر محمد در دهستان پیشکوه روستای دهنو، امامزادۀ روستای کاهگان در دهستان پشتکوه دوم، امامزادۀ روستای زمستانه در دهستان پشتکوه و امامزادۀ دهستان پیشکوه روستای وهرگان.
جمعیت
بالغ بر ۵۰۰۰۰ نفر جمعیت و دارای آب و هوائی کوهستانی با بارش حدود ۷۰۰ میلیمتر برف و باران در سال با چشمه سارهای فراوان، کوههای سر به فلک کشیده و آبشارهای طبیعی است.
موقعیت
غربی ترین شهرستان استان اصفهان است که در دل رشته کوههای زاگرس واقع شده و دارای پنج دهستان با اسامی: برف انبار، چشمه لنگان، عشایری قلعه سرخ، پیشکوه موگوئی و پشتکوه موگوئی است. همچنین دارای دو شهر: فریدونشهر و برف انبار و در حدود ۸۵ روستا است.
مرتفع ترین شهر ایران است و با ارتفاعی حدود ۲۵۳۰ متر از سطح دریا (بام ایران) لقب گرفته است.
در فاصلۀ ۱۷۵ کیلومتری از مرکز استان واقع شده و مابین استان های لرستان، خوزستان و چهارمحال و بختیاری قرار داد. بلندترین ارتفاعات این منطقه قلۀ شاهان کوه با ۴۰۴۰ متر (قلۀ شاهسون) می باشد. از دیگر ارتفاعات این شهرستان: کوه کلوسه، کوه کمران می باشد.
اقوام
ترکیب بندی جمعیت شهرستان به ترتیب اکثریت عبارتند از: بختیاری، گرجی، ترک، فارس، ارمنی، که قوم اخیر در روستای خویگان ساکن هستند. دیگر اقوام همگی مسلمان و شیعۀ دوازده امامی می باشند.
حداکثر و حداقل دما در نواحی مختلف شهرستان به ترتیب بین (۳۴ + و ۳۸+ سانتیگراد) تا (۳۴- و ۳۸- سانتیگراد) متغیر است.
اقلیم شهرستان به چهار ناحیه تقسیم می شود :
۱ – بسیار مرطوب و خنک با زمستان های بسیار سرد
۲ – نیمه مرطوب و معتدل با زمستان های سرد
۳ – نیمه مرطوب و گرم با زمستان های نسبتاً سرد
۴ – ناحیۀ محدودی با برف های دائمی
آبشار پونه زار یا (بید نیانی): در فاصلۀ ۲۰ کیلومتری غرب فریدونشهر (با دبی آب حدود ۱۰۰۰ لیتر در ثانیه) قرار گرفته که از برف کوههای زاگرس مرکزی تأمین می گردد. ارتفاع آبشار بین (۱۵ تا ۳۰ متر) است و در بالا دست آن دهها چشمۀ زلال و گوارا و در پائین دست آن چندین پروژۀ پرورش ماهی قرار دارد.
دشت لاله های واژگون
بیش از دو هزار هکتار از مراتع و کوهستان های فریدونشهر را بخود اختصاص داده است. بیشترین تراکم این گلزار در حاشیۀ چشمه لنگان، پیشکوه و پشتکوه می باشد. فصل رویش و گل دهی از اواخر فروردین تا اوائل خرداد است.
چشمه لنگان
در فاصلۀ ۱۷ کیلومتری جنوب غربی فریدونشهر واقع گردیده است. آب آن از زیر تخته سنگهای بزرگ با سرعت و فشار زیاد خارج می گردد. قسمتی از این آب با استفاده از سه ایستگاه پمپاژ و از طریق ۱۴ کیلومتر خط لوله، آب فریدونشهر و روستاهای مجاور را تأمین می کند.
تنگ حنـا
این تنگه در حدود ۶۵ کیلومتری فریدونشهر و یک کیلومتری قریۀ گوگان قرار دارد. کانالی است که در اثر جریان دائمی آب و فرسایش کوه بوجود آمده است. بصورت دو دیوار قائم و موازی به بلندای ۲۰ تا ۳۰ متر و بفاصلۀ ۸ تا ۱۲ متر از یکدیگر می باشد. دو طرف دیوارۀ مذکور لانه های کبوتران و کلنی های زنبور عسل بر زیبائی چشم انداز می افزاید. رودخانۀ «چاقاگلی» از این معبر می گذرد. همچنین آب چند چشمه نیز از این کانال عبور می کند.
پارک معلم (سراب)
در شمال شهر فریدونشهر واقع شده است. دارای منابع آب فراوان و فصلی می باشد و چشم اندازهای زیبا از کوههای جوان دوران نه چندان کهن دارد.
آبشار پشندگان
در غرب روستای پشندگان و ابتدای درۀ سپستان در کنار ذخیره گاه جنگلی زاگرس حرکت آب با فشار بر روی تخته سنگها، خصوصاً در بهار جذابیت و طراوت خاصی دارد.
چشمه تنگوله
در ۵۰ کیلومتری غرب فریدونشهر، در کنار جادۀ پیشکوه قرار دارد که با استفاده از آب گوارای آن ماهیان سردابی پرورش داده می شوند.
غار گوگان
در دو کیلومتری شمال روستای گوکان قرار گرفته و دارای آثار تراش سنگها بدست انسان در بدنه می باشد. در انتهای غار حوضچه ای پر آب وجود دارد که در تمام مدت سال دارای آب است. ارتفاع غار از سطح زمین حدود ۱۵ متر و ورود به آن بوسیلۀ نردبان امکان پذیر است.
تونل درۀ سپستان
مابین روستاهای پشندگان و کلوسه در پشتکوه قرار دارد. این تونلها در امتداد دره کنده شده و در فواصل ۷-۸ متری دهانه هائی برای بیرون ریختن خاک و سنگ داخل آن دیده می شود. با توجه به فراوانی آب در این مکان علت حفر این تونلها مشخص نیست. شاید در ادوار گذشته بعنوان پناهگاهی در مقابل تهاجم دشمن مورد استفاده قرار می گرفته است.
جوب دختر
در دامنه های شمالی شاهان کوه و در ناحیۀ جنوبی چشمه لنگان، دره ای است مابین دو کوه که آب برف کوههای طرفین در این شیب جاری است. گویند در ازمنۀ قدیم دو طائفه در دو طرف دره زندگی می کرده و پیوسته برای تصرف آب آن در جدال بوده اند و جویهای متعددی بر بالا دست یکدیگر ایجاد می کردند. نهایتاً ساکنین غرب دره به پیشنهاد و رهبری دختری جسور تونلی در آخرین محل ممکن در زیر کوه با وسائل ابتدائی و کار طاقت فرسا حفر نموده و برای همیشه آب را در کشتزار خود جاری ساختند.این تونل دارای ۴ حلقه چاه است و تا به امروز نیز توسط کشاورزان بهره برداری می شود و همه ساله در لایروبی آن اقدام می گردد.
سراب آبلت (وحدت آباد)
چشمه ای است پرآب در کوههای جنوب شرقی فریدونشهر که آب آن دائمی است. این چشمه از محل (مظهر) یا هستگاه با دو بخش (شعبه) تقسیم می شود. یک شعبه به روستای سروشجان و دیگری به محلۀ وحدت آباد می رود. مصرف این آب کشاورزی است.
غار اشکاف تله
در کوههای شمالی مزرعۀ چشمه رئیسان واقع در غرب روستای گوراب، دهانۀ غاری روی دیوارۀ کوه بصورت قائم قرار دارد که از دور هم قابل مشاهده است. فاصلۀ آن تا دامنه تقریباً ۳۰ متر می باشد و در همین فاصله در پائین کوه آثار سکونت انسان یا محلی برای زندگی اسبان وجود دارد. در داخل غار آثار زندگی ابتدائی مانند حوضچۀ سنگی و سکوهای هموار وجود دارد.
کوه پیرهشتاد
در ۲۵ کیلومتری غرب فریدونشهر، به ارتفاع ۲۹۰۰ متر در قلۀ آن آثار کوزه های شکستۀ سفالی و آثار آتشکده مشاهده می شود. در دنبالۀ دامنۀ شرقی آن محلی بنام (پیر هشت تن) که غاری است زیرزمینی و از سطح زمین چند متری پائین تر است. عده ای معتقدند که غار اصحاب کهف همین غار است.
غار فریدونشهر (کلبیس کب)
در یک کیلومتری شمال فریدونشهر قرار دارد. طول آن ۲۵ متر و عرض آن در جاهای مختلف بین ۳ تا ۷ متر است. بلندی آن تا سقف بین ۲ تا ۶ متر می باشد و کف آن مسطح است. در انتهای غار چاه عمیقی است که بعلت جلوگیری از سقوط بازدید کنندگان مسدود شده است.
کوه تسیخه
در شمال غربی فریدونشهر واقع گردیده است. در زمان حملۀ کریم خان زند، پناهگاهی برای گرجیان بود. در این مکان هنوز آثار سنگرهای سنگی قابل مشاهده است.
آبشار دورک
در پشتکوه دوم و در یک کیلومتری غرب روستای دورک و در دل جنگلهای این منطقه قرار دارد.
آبشار طرزه
در ضلع شرقی روستای طرزه (پشتکوه اول) واقع شده است.
گیاهان داروئی منطقه
گیاهان داروئی منطقه خودرو بوده و دارای تنوع زیاد می باشد. از قبیل: کرفس کوهی، چای کوهی، تره کوهِی، ریواس، قدومه، شنگ، گزانگبین، کتیرا، بابونه، موسیر، شیرین بیان، شوید کوهی، خاکشیر، بارهنگ، بادیان، آویشن، زرین گیاه، زرشک وحشی، گل خطمی، بومادران، رازیانه، گل گاوزبان، بابا آدم، گل گندم، پونه، پنیرک، زبان گنجشک، کنگر، کاسنی، گل همیشه بهار و … .
صنایع دستی فریدون شهر
مهمترین صنعت دستی این شهرستان فرش می باشد.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور