نماد شهر اصفهان را بهتر بشناسیم
آیا می دانستید کهن ترین شهر های تاریخی دنیا دارای یک نماد و یک داستان ایینی هستند که معمولا گردشگران و توریست ها آن شهر را به آن داستان یا نماد می شناسند. مثلا نماد شهر رم یک گرگ هست، که در حال شیر دادن به دو پسر بچه می باشد و این نماد در همه جا دیده می شود و هنگامی که شما وارد شهر رم می شوید این نماد را در جای جای شهر می بینید و در باره آن داستان ها می شنوید. یا نماد شهر بروکسل یک پسربچه ایستاده هست که در حال ادرار می باشد و مجسمه این پسر بچه در همه جای این شهر به چشم می خورد. و یا نماد شهر آتن ، آتنا دختر زئوس که از پیشانی پدر خود به دنیا آمد و الاهه خرد و جنگ و پاسدار شهر آتن می باشد. در مورد اصفهان داستانهای بسیاری روایت شده است که سینه به سینه در بین عوام نقل قول می شود.
در علت نامگذارى اصفهان وجوه مختلفى گفته اند که برخى به اساطیر شباهت دارد و پارهاى از گفتهها هم سند و دلیلى ندارد، مانند قصه سوزانیدن حضرت ابراهیم (ع) توسط نمرود، که چون به اصفهانيان امر شد که در سوزانيدن خليل الله شركت كنند و از قبول آن خوددارى كردند در باره آنها گفته شد: «اسپاهآن» يعنى آنها سواران خدايند. يا اينكه اصفهان از بناهاى اصبهان بن فلوج بن سام بن نوح(عليهالسلام) است و يا در «روضات الجنات» آمده كه اينجا دريا بوده است ویا اينكه حضرت سليمان(عليهالسلام) با موكب وارد آاصفهان شد و از آب و هواى آنجا لذت برد و لذا به وزيرش «آصف» به آنجا اشاره كرد و چون به بسيارى از لغات صحبت مىكرد به فارسى گفت آصف هان كه هان در فارسى اشاره به جاى نزديك است و مقصود اينكه زمينى كه مىطلبيدم همين است، از اين جهت آصفهان گفته شده است.
به نظر می رسد پایه و بنیه اصفهان در زمان تهمورث پادشاه پیشدادیان و فرزندش جمشید جم نهاده شده است. نام های اولیه اصفهان گابه، گی یا جی بوده است که محل اقامت، اولین اقوام آریایی بوده است. بر اساس تاریخ اصفهان در زمان ال زیار و موسس آن مرداویج بوده است. و در زمان آل بویه، دیلمیان،سلجوقیان و صفویان پایتخت پارس بوده است. اصفهان در زمان ساسانیان به لحاظ گرد آمدن سپاهیان به سپاهان مشهر شد و در زمان صفویان بخاطر اوج رشد و پیشرفت در همه زمینه ها به نصف جهان ملب شد.
آنچه منطقى بنظر مىرسد وجه تسمیهاى است که حمزه اصفهانى اختیار کرده و آن چنین است: لفظ اصبهان و اصفهان و اصفاهان از اسپاهان که به معنى سپاهها و لشگر است گرفته شده و اسپاه و اسپه نام لشگر است. از اينرو اصفهان را كه مركز سپاه بود. اسپاهان خواندهاند و چون مردم اصفهان از زمان كاوه آهنگر به سپاهىگرى شهرت داشتند و در دوره ساسانيان براى حمل درفش كاويانى فقط از وجود آن استفاده مىكردند و «اساوره»اى كه در بين تازيان شهرت دارد همان سواران برجسته مردم اصفهان هستند و لذا نام اصفهان كه معرب از كلمه اسپاهان است بر اين شهر نهاده شده است.
نماد شهر اصفهان
نگاره تاریخی منقوش بر کاشی کاری های سردر بازار قیصریه اصفهان یک جهان معلق میان خیر و شر است.
در قدیم نیاکان ما شهرها را بر اساس طالع روز و ماه احداث می‌کردند. آنها برای حرکت ستارگان، خورشید و ماه و تشابه آنها با برج‌های صورت فلکی، ارزش و قدرت فوق‌العاده‌ای تصور می‌کردند و این تشابه و تقارن را در برخی از برج‌ها، خوش یمن و در برخی دیگر نحس می‌پنداشتند. بر همین اساس شهرها را در برج‌هایی بنیان‌گذاری می‌کردند که خوش یمن و نیکو باشد.
بر اساس مستندات تاریخی برپایی بارو و حصار بزرگ اصفهان برای تامین امنیت این شهر تاریخی در دوران حکومت دیلمیان و در زمان حکومت رکن الدوله دیلمی (۳۶۶- ۳۲۲ هجری قمری ) انجام شد. رکن الدوله باروی اصفهان را بر بنیان زایچه این شهر به هنگام قرار گرفتن قمر در برج قوس، بنا نهاد. چرا که به باور آنها طالع خوش یمن بنیان اصفهان در “برج قوس” دیده شده بود.ایرانیان با دانستن نجوم، بنیان اصفهان را در برج قوس تعیین کردند و آن را بر سر در بازار قیصریه قرار دادند. ” نگاره تاریخی منقوش برکاشیکاری‌های سردر بازار قیصریه در دوران صفوی با اقتباس از صورت فلکی برج قوس (آذرماه ) با محتوایی متعالی طراحی شد و امروز از آن به عنوان نماد اصفهان یاد می شود.
نماد اصفهان یک شاهکار گرافیکی تاریخی است
نگاره منقوش بر سر در ضرابخانه صفوی ( بانک ملت امروزی ) در بازار قیصریه یک طرح گرافیکی معرف ساختمان ضرابخانه بوده است؛ این نگاره از سه قسمت تشکیل شده، قسمت سر انسان در واقع سر شهریار صفوی است که کلاه قزلباشی بر سر و تیر و کمانی در دست دارد، بخشی از این نگاره تنه شیر به نماد برج اسد، نشان ثروت و مکنت است که بر همین اساس به ضرابخانه صفوی اشاره دارد و دم این شیر یک اژدهای اسطوره ای است که عربها آن را تنین و ساسانیان گو زهر می‌نامیدند. تنین نماد اهریمن و همیشه درصدد بلعیدن نور و خورشید است. در نگاره منقوش سر در بازار قیصریه تصویری از خورشید هم وجود دارد که وجه تمایز بین نماد قوس با این نگاره است.در این تصویر شهریار صفوی در حالت پارتیزانی ( جنگجوی غیرنظامی ) و در حال عقب نشینی به اژدها تیراندازی می کند تا اهریمن خورشید را نبلعد چرا که خورشید نماد اهورامزدا و پاکی و گو زهر نماد اهریمن و پلیدی بوده، بنابراین شهریار صفوی در نماد مدافع نیکی‌ها در برابر پلیدی‌ها است.
جهان بین خیر و شر معلق است
اژدها، شهریار صفوی و شیر یک پیکره‌اند، اما همه از یک قلب خون نمی‌گیرند، اما اگر تیر از کمان رها و اژدها کشته شود، شیر و شهریار هم نابود می‌شوند و این بیانگر معلق بودن جهان میان خیر و شر است، چرا که تیر باید اژدها را نشانه رود، ولی رها نشود و اژدها سرگرم تیر باشد و نتواند خورشید را بخورد. نماد اصفهان بدون خورشید ابتر و ناقص می شود و وجود اژدها هم معنا و مفهومی ندارد.
بنابراین از گفته های فوق چنین استنباط می شود که اصفهان شهری که همواره در طول تاریخ از ابتدای تاسیس تا به امروز دارای تمدن و فرهنگ خاص خود بوده و به دلیل شرایط اجتماعی و جغرافیایی مورد توجه حکومت ها ، بزرگان و شخصیت های نام آور بوده است.
شناسنامه اصفهان:
روز اصفهان: یکم آذرماه
نام‌های اصفهان: اسپهان، اسپادنا، سپاهان، …
لقب اصفهان: نصف جهان
شعار اصفهان: اصفهان برای‌همیشه، اصفهان برای همه.
رنگ اصفهان: فیروزه‌ای
ساز اصفهان: نی هفت‌بند
نماد اصفهان: طرحی اقتباسی و متعالی از صورت‌های فلکی (شیر، اژدر، کماندار)
نماد جانوری اصفهان: قوچ‌و‌میش اصفهان
نماد گیاهی اصفهان: گل سرخ
پل‌های تاریخی اصفهان: پنج پل با نام‌های شهرستان، خواجو، جویی، سی‌و‌سه‌پل، و مارنان.
ورزش تاریخی اصفهان: چوگان
عنوان‌های اصفهان : شهر گل سرخ، شهر گنبد‌های فیروزه‌ای ، شهر مناره ها ، شهر دوچرخه‌ها، شهر کودکان لهستانی، شهر ادیان، شهر خلاق، شهر کودک، شهر جهانی صنایع دستی، پایتخت فرهنگ و تمدن ایران، پایتخت فرهنگی جهان اسلام،…
خواهرشهرهای اصفهان: شیان (چین)، کوالالامپور (مالزی)، فلورانس (ایتالیا)، سن پترزبورگ (روسیه)، یاش (رومانی)، بارسلون (اسپانیا) ،ایروان (ارمنستان)، هاوانا (کوبا)، فرایبورگ (آلمان)، شهر کویت (کویت)، لاهور (پاکستان)، داکار (سنگال)، و بعلبک (لبنان).
میراث جهانی اصفهان: باغ چهلستون، مسجد جامع عتیق، و میدان نقش جهان سه اثر تاریخی اصفهان، ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو.
شیرینی‌های محلی اصفهان: گز، پولکی و نبات.
مهم‌ترین هنرهای دستی اصفهان : قالی‌بافی، ترمه، ابریشم‌بافی، قلم‌زنی، نقره‌سازی، کاشی‌سازی، قلمکاری روی پارچه، خاتم‌کاری، مینیاتور(نگارگری)، سفال‌گری، میناکاری، و فیروزه‌کوبی.
مهم‌ترین آثار تاریخی اصفهان: مسجد جامع عتیق، میدان نقش جهان، مسجد جامع عباسی، مسجد شیخ‌لطف‌الله، خیابان چهارباغ، کاخ چهلستون، کاخ هشت‌بهشت، مدرسه چهارباغ، کاخ عالی‌قاپو، پل خواجو، سی‌و‌سه‌پل ، منارجنبان، آتشگاه، بازار بزرگ، کلیسای وانک، برج‌های کبوتر و بازارچه‌بلند. منارساربان ، منار چهل دختر ، دو منار دردشت ، منار داروظیافه ، حمام علی قلی آقا ، حمام رهنان ، و …
مهم‌ترین جاذبه‌های طبیعی اصفهان: بوستان‌های حاشیه زاینده‌رود ، بیشه طبیعی ناژوان در غرب اصفهان، کوه صفه در جنوب اصفهان، پارک ملی کلاه قاضی در جنوب اصفهان، کویر ورزنه، تالاب گاوخونی و کویر مصر در شرق اصفهان.
غذاهای سنتی اصفهان: بریانی، دیزی، خورش ماست، حلیم بادمجان، شله قلمکار، گوشت و لوبیا، ماش و قمری، قیمه‌ریزه، نخودآب، شله بریون، یخنه ترش، مرغ و آلوچه، به‌پلو، کباب مشتی، تاس کباب، کوفته شویدباقالی، سرگنجشکی، کاچی هفت‌دخترون، گوشت و عدس، گوشت و نخود، کشک و بادمجان، اشکنه، کاله‌جوش، …
بنابراین با دانستن جایگاه رفیع اصفهان در طول تاریخ و اهمیت بازدید این شهر برای گردشگران داخلی و خارجی ، وظیفه فعالان حوزه گردشگری شهری و اصفهان گردی برای شناساندن و معرفی صحیح شهر تاریخی اصفهان ، بسیار سنگین و اثر گذار می باشد.
مهران سلطان الکتاب
فعال حوزه گردشگری
معرفی شهر آران و بیدگل
آران و بیدگل
شهرستان آران و بیدگل با چهار شهر تابعه (آران و بیدگل، نوش آباد، ابوزیدآباد، سفیدشهر) شمالی ترین ناحیه استان بزرگ اصفهان و از قدیمی ترین سکونتگاههای بشری است که پیشینه و قدمت آن به تمدن سیلک ( تا حدود نه هزار سال قدمت ) مربوط میشود.
وجود صدها رشته قنات قدیمی، آثار و قلعه های کهن سال در سر تا سر دشت کویر در محدوده این شهرستان، قلعه هایی چون سی زان (در نوش آباد)، مورچان (در حوالی سفیدشهر)، کرشاهی (در شرقی ترین ناحیه ابوزید آباد ) و قلاعی همچون: کهنه دژ ، فیل پا ،سرداری ، استخوانی در اطراف آران و بیدگل که در اثر اجرای طرحهای عمرانی و صنعتی در دهه های اخیر اثری از آنها بر جای نمانده و رشته قناتهائی که بعضی از آنها از طبقات زیرین بافت قدیمی شهر کاشان عبور می نماید بیانگر پیشینه کهن عمران و آبادی دراین ناحیه است. لکن بیشترین آثار موجود و مواریث فرهنگی فعلی شهرستان آران و بیدگل ، مربوط به دوران اسلامی است.
شهر آران و بیدگل که مرکز این شهرستان میباشد در فاصله ۶ کیلومتری شمال شهر کاشان و در حاشیه کویر مرکزی ایران قرار دارد .این شهر، خود از تجمیع دو شهر قدیمی آران وبیدگل بوجود آمده است .
آران و بیدگل تا اواخر دوره قاجار، بصورت دو قصبه بزرگ که گرداگرد هر یک از این دو شهر یا آبادی بزرگ برج و بارو و حصار دفاعی جداگانه ای کشیده شده بود در مجاورت هم قرار داشتند و پس از دوران قاجار نیز بر اساس قوانین تقسیمات کشوری، هر کدام، دارای شهرداری جداگانه ای بودند. با توجه به اینکه به مرور زمان و در اثر توسعه شهری به یکدیگر متصل و در فاصله یک خیابان و یک مسیر مشترک از هم قرار گرفتند لذا در اوایل دهه پنجاه شمسی در یکدیگر ادغام و از لحاظ قوانین کشوری بصورت یک شهر درآمدند.
شاردن سیاح معروف فرانسوی که در دوران صفویه و در قرن یازدهم به ایران سفر کرده و از این ناحیه نیز دیدن کرده است در سفرنامه خود ذکر نموده که در آران و بیدگل دو هزار باب خانه و ششصد باغ زیبا وجود دارد و یک هزار نفر کارگر ابریشم کار در آن بکار و فعالیت اشتغال دارند .
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
میدان نقش جهان اصفهان
میدان نقش جهان هم چنین معروف با نام تاریخی میدان شاه و پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران با نام رسمی میدان امام ، میدان مرکزی شهر اصفهان است که در قلب مجموعه تاریخی نقش جهان قرار دارد.
بناهای تاریخی موجود در چهار طرف میدان نقش جهان شامل عالی قاپو، مسجد شاه (اصفهان)، مسجد شیخ لطف الله و سردر قیصریه است. علاوه بر این بناها دویست حجره دو طبقه پیرامون میدان واقع شده است که عموماً جایگاه عرضهٔ صنایع دستی اصفهان می باشند.
میدان نقش جهان در تاریخ ۸ بهمن ۱۳۱۳ به شماره ۱۰۲ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و در اردیبهشت ۱۳۵۸ به شماره ۱۱۵ جزء نخستین آثار ایرانی بود که به عنوان میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت جهانی رسید.
تا پیش از دوره صفویه، باغی به نام نقش جهان وجود داشته است. این باغ، نام خود را از شهری در آذربایجان گرفته بود که اینک به نام نخجوانخوانده می شود. حمدالله مستوفی درباره این شهر گفته است:«شهری خوش است که آن را نقش جهان خوانند و اکثر عمارات آن از آجر است» [۳]
در زمان شاه عباس دوم به دلیل شلوغ شدن بیش از حد بازار اطراف و فروشندگان تصمیم بر آن شد که علاوه بر میدان عتیق (یا میدان کهنه) و میدان شاه، میدان دیگری ساخته شود. این میدان که محلش بسیار نزدیک به میدان شاه و پشت مسجد شیخ لطف الله بود، میدان نو نام گرفت. از آنجا که عمارت قدیمی در باغ نقش جهان همزمان با ساخت این میدان، تخریب و مصالح آن در آنجا استفاده شد، میدان نو را میدان نقش جهان نیز می نامیدند. [۴]
در گذر زمان هر دو میدان کهنه و نو تخریب و ناپدید شدند ولی میدان شاه پابرجا ماند. در سالهای اخیر میدان کهنه بازسازی شده است اما میدان نو که زیبایی و جذابیت آن دو میدان را نداشت، به دست فراموشی سپرده شد و تنها نام مستعار آن، نقش جهان، تبدیل به نام دیگر میدان شاه یا میدان امام خمینی شد.
بسیاری از سیاحان و جهانگردانی که در زمان های گذشته به توصیف شهر اصفهان پرداخته اند از شکوه و عظمت میدان نقش جهان سخن بسیار گفته اند و از بازدیدهای سفیران و نمایندگان خارجی و اتباع کشورهای دیگر در این میدان خاطراتی را شرح داده اند و بسیاری از مذاکرات تاریخی بین دولتمردان ایرانی و فرستادگان خارجی در میدان نقش جهان انجام می شد.
براساس سفرنامه های موجود، میدان نقش جهان جایگاهی مناسب برای اجرای مراسم و آیین های بی شماری بوده است که گاه دولتی و گاه مردمی به شمار می رفته است:بازی چوگان، آتش بازی، رژه نظامی و جشن های میهنی از آن جمله اند. میدان نقش جهان از سوی سازمان یونسکو به عنوان میراث فرهنگی بشری به ثبت رسیده است .
میدان نقش جهان در تاریخ ۸ بهمن ۱۳۱۳ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد
میدان امام به جای میدان کوچکی که از دوران تیموریان باقی مانده بود احداث گردید. به هنگامی که دو مسجد امام و شیخ لطف الله و سردر بازار قیصریه ساخته شد این ۳ بنا با طاقهای متحدالشکل به هم مربوط شدند و با پایان یافتن میدان و خاتمه تزئینات، کف آن شن ریزی و مسطح شد. از این زمان بود که میدان برای انجام مسابقات و بازی های معمول آن عصر مانند چوگان و قاپوق اندازی مورد استفاده قرار می گرفت. دو ستون سنگی که در جلو مسجد امام واقع شده و قرینه آنها نیز روبروی بازار قیصریه هستند بیانگر انجام بازی چوگان و سایر ورزش ها در میدان می باشند.
چهار طرف میدان نقش جهان، چهار بازار قرار گرفته که به وسیله مغازه های داخل میدان به میدان مربوط می شوند. این بازارها در روزگار صفویه هر یک به شغلی اختصاص داشت.
بیشتر سیاحان و جهانگردانی که از اصفهان مطلب نوشته اند بر شکوه و عظمت میدان نقش جهان تأکید کرده و از حضور سفرا و نمایندگان خارجی و سایر اتباع کشورهای دیگر در این میدان خاطراتی را ذکر کرده اند.
میدان نقش جهان، جزء نخستین آثار ایرانی بود که به عنوان میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت جهانی رسید
به نوشته برخی از این سفر نامه ها، بسیاری از مذاکرات تاریخی که بین دولتمردان ایران و فرستادگان خارجی انجام می شد در همین میدان نقش جهان صورت می گرفت.
آنچه درباره میدان امام می توان گفت اینکه این اثر نفیس و با شکوه که در دنیا از شهرتی چشمگیر و بی نظیر برخوردار است با مجموعه عناصر و عملکردهائی که در نقش های سیاسی، مذهبی، اقتصادی، توریستی، و تفریحی داشته پیوسته در آسمان هنر و زیبائی ایران و جهان می درخشد. به طوری که با جرأت می توان ادعا کرد که این میدان همراه با فضاهای تکمیلی و عناصر مربوط به آن یعنی عمارت عالی قاپو، مسجد شیخ لطف الله، مسجد امام، توحید خانه، سردر قیصریه و راسته بازارها به تنهائی با تمام زیبائی ها و جاذبه های جهانگردی ایران برابری می کند.
میدان نقش جهان به طول ۵۲۵ متر و عرض ۱۵۹ متر طراحی گردیده است.
تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور
پل های تاریخی اصفهان
-پل مارنان:
۲-پل چوبی:
۳-پل شهرستان:
۴-پل خواجو:
