مناطق دیدنی اطراف مشهد

پست شده به وسیله : اشکان علینقیان/ 1128 0

مشهد را همه به شهر زیارت می شناسند اما مناطق دیدنی اطراف مشهد هم کم نیستند تا بتوانند گردشگران زیادی را برای بازدید به سمت خود جذب کنند. در ادامه در این مطلب شما با چند منطقه بکر طبیعت گردی اطراف این شهر آشنا می شوید که می توانید در تور مشهد از اصفهان به بازدید از آن ها بپردازید.

مناطق دیدنی اطراف مشهد

سد کارده مشهد

بر روی رودخانه کارده سدی به همین نام ساخته شده است. این سازه بتونی و به شکل دو قوس متقارن است، سد ارتفاعی به طول ۶۷ متر و تاجی به طول  ۱۴۴ متر دارد. گنجایش آن در حدود ۴۰ میلیون متر مکعب است.

وجود رودخانه دائمی، دریاچه وسیع پشت سد، مناظر زیبا و چشم اندازهای دلنشین کوهستانی این منطقه را به یکی از تفرجگاه های زیبا و پر رفت و آمد حومه مشهد تبدیل کرده است به علاوه وجود فروشگاه، محل استراحت و سایر تسهیلات از دیگر امکانات مجموعه می باشد.

سد کارده که در کیلومتر ۲۰ جاده مشهد – کلات واقع شده بخشی از آب مورد نیاز مشهد را تامین می کند. راه دسترسی به این منطقه از طریق کمربندی جدید مشهد یا انتهای خیابان خواجه ربیع است.

آدرس سد کارده مشهد: انتهای خیابان خواجه ربیع، جاده کلات، مسیر انحرافی سمت چپ، جاده کارده.

غار کارده

روستاي «کارده» که یکی از مناطق دیدنی اطراف مشهد است که در فاصلة ۴۸ کيلومتري شمال مشهد واقع گرديده و غار کارده در ۳ کيلومتري آن قرار دارد. در محل مذكور كه موسوم به دره آل است دو غار در دو سمت دره قرار دارند.

غار شرقي موسوم به غار اسكلت و غار غربي موسوم به غار كارده است. دهانة غار به صورت يک شکاف سنگي است که عرض تقريبي آن ۱ تا ۳ متر و طول آن حدود ۱۰۰ متر مي‌باشد.

اين غار کاملاً خشک است و پرتگاههایی خطرناک دارد. کوهنوردان، اسکلت‌هايي از انسان مربوط به زمان‌هاي قديم را در درون اين غار مشاهده کرده‌اند.

از مشخصه های غار کارده تعداد زیاد راه های فرعی است که هر راه فرعی خود به ۲ تا ۵ شاخه فرعی دیگر منتهی می شود. همچنین اغلب راه های فرعی و اصلی دارای یک ارتفاع هستند و گاها راه اصلی ارتفاع و ورودی کوچکتری از راه های فرعی اطراف دارد٬ لذا باتوجه به عدم وجود نشانه گذاری در داخل غار احتمال گم کردن مسیر اصلی وجود دارد.

 

روستای مج

روستای مج مشهد یکی از مناطق دیدنی اطراف مشهد است که از یک سمت به روستای مغان و  ازغد و مایانات و طرقبه و از سمت دیگر روستا به روستای زیبای تجر ، سربرج و سد طرق ختم می شود . روستای مج مشهد در منطقه ای که به صورت کوهستانی قرار گرفته و تپه ماهور و دره های اطراف که در دامنه این تپه وجود دارند که نشان می دهد که مردمانی در زمانهای دور در این دره سکونت داشتند و قبرستان قدیمی در این قسمت وجود دارد که نوع زندگی مردمان پیش از اسلام و بعد از اسلام را نشان می دهد.

بعضی از تاریخ شناسان گفته اند که در این منطقه گبرنشینان سکونت داشتند که مقبره پهلوان به نامی هم در این دامنه دیده می شود که مسافران تور مشهد از بازدید  کنندگان این روستا می باشند. شغل مردم روستا دامداری و باغداری بوده است و بیشتر محصولات روستای مج از میوه های آلبالو , گیلاس و سیب و گردو تشکیل شده است.

 

روستای دهسرخ

روستای ده سرخ یکی از مناطق دیدنی اطراف مشهد است که از روستاهای خوش آب و هوای کوهپایه ای و ییلاقی محسوب می شود. هر ساله مردم و زائران زیادی به روستای ییلاقی دهسرخ سفر می کنند. از جاذبه های دهسرخ که باعث جذب مردم می باشد اماکن زیارتی است که در این روستا وجود دارد و همچنین آب و هوای کوهستانی و مطبوع این روستا، درختان میوه و طبیعت زیبای آن می باشد. خاک این روستا سرخ رنگ می باشد و به همین علت به آن ده سرخ می گویند.

روستای دهسرخ در کیلومتر ۴۵ جاده مشهد- نیشابور در ۱۷كیلومتری شهر ملك آباد در مسير عبور امام هشتم حضرت علی ابن موسی الرضا علیه السلام از نيشابور به سمت توس واقع شده است.این روستا بیش از۲هزار سال قدمت تاریخی دارد و هم اکنون جمعیتی نزدیک به هزار نفر دارد.

این روستا متبرك به قدوم حضرت علی ابن موسی الرضا علیه السلام است.روستای دهسرخ محل عبور کاروان امام رضا (ع) بوده است و حضرت با دستان خود چشمه آبی را برای گرفتن وضو حفر نموده، که امروزه به آن چشمه، چشمه زمزم رضوی می گویند که به اعتقاد مردم روستا و زائران آب چشمه خاصیت شفا دهی دارد. علاوه بر چشمه در این روستا مصلای امام رضا (ع) و آرامگاه امامزاده عبدالعزیز وجود دارد که این دو مکان باعث ایجاد فضای زیارتی در ده سرخ شده است.

مناطق دیدنی اطراف مشهد

 

آرامگاه کلنل محمد تقی خان پسیان

از دیگر مناطق دیدنی اطراف مشهد می توان از آرامگاه محمد تقی خان پسیان نام برد. او اولین ایرانی که دوره آموزش خلبانی را دید و از نظامیان اواخر زمان قاجاریه بود، محمد تقی خان پسیان می باشد. آرامگاه ایشان در باغ نادرشاه افشار می باشد. آرامگاه کلنل محمد تقی خان پسیان در حدود ۴۷ سال قدمت دارد.

آرامگاه نخستین خلبان ایرانی به نام محمد تقی خان پسیان در مجاورت آرامگاه نادرشاه افشار در قسمت شمالی که همراه با لوحی سنگین بر آن نصب شده است در باغ آرامگاه قرار دارد محمد تقی معروف به محمد تقی خان پسیان از میهن پرستان جوان و پرشور ایران زمین بود که در سال ۱۳۰۹ در تبریز متولد شد و در سال ۱۳۲۴ به تهران آمد و پس از پنج سال تحصیل در مدرسه نظام به درجه سلطانی رسید . محمد تقی خان پسیان در جنگ معروف به مصلی ، روس ها را شکست داد و صیت شهرت و لیاقت او از مرزهای ایران گذشت . در سال ۱۳۳۵ هجری به آلمان رفت و در سال ۱۳۳۸ پس از بازگشت به فرماندهی ژاندارمری خراسان در دولت مشیر الدوله رسید و پس از آن در سال ۱۳۳۹ آزادیخواهان خراسان به رهبری کلنل قیام کردند.این قیام که برای کسب استقلال ایران بود،توسط روسای عشایر و به تحریک قوام السلطنه و سپاهیان دولتی ایران مورد هجوم قرار گرفتو کلنل پسیان که او را در شمارمردانی چون جلال الدین خوارزمشاه و لطفعلی خان زند می دانند در زد و خورد با اکراد بجنورد در جعفر آباد قوچان به خدعه کشته شد. مناطق دیدنی اطراف مشهد

در مرداد ۱۳۰۰ دولت بار ديگر صمصامالسلطنه بختياري را به حكومت خراسان منصوب كرد و صمصامالسلطنه نيز براي دلجويي يا فريب كلنل محمد تقي خان پسيان با آگاهي از محبوبيت و نفوذ او در خراسان او را طي حكمي به كفالت ايالت خراسان منصوب نمود و با او مدارا نمود.
اما در اواخر مرداد ۱۳۰۰ شمسي قوامالسلطنه با كلنل علناً مخالفت كرد و بدو پيشنهاد نمود تحت شرايط زير كشور ترك كند:
۱- كلنل حقوق دو ساله خود را برداشته به اروپا مسافرت كند.
۲- محاسبات را ظرف ۱۵ روز بسته و امور ايالت را به توليت آستانه واگذار كند.
۳- به تمام افسران ژاندارم و اهالي محل دولت تأمين دهد.
۴- از طرف دولت به قواي ايليات توصيه خواهد شد كه با كلنل مدارا كرده او را به سر حد برسانند.

مناطق دیدنی اطراف مشهد
اما كلنل اين پيشنهاد را نپذيرفت و قوام طي تلگرافهايي براي حاكمان و خوانين منطقه كلنل را ياغي و متمرد خواند و دستور شورش عليه او را صادر كرد. بدين ترتيب سردار معزز والي بجنورد، شجاعالملك رئيس ايل هزاره، شوكتالسلطنه و سيد حيدر رؤساي طوايف سريري و سالار خان بلوچ جهت جنگ با كلنل بسيج شدند.
امير شوكتالملك خواهان خاتمه قضيه با صلح و آشتي بود و در حالي كه شرايط ملاقاتي را با كلنل در گناباد فراهم نمود، سردار معزز با كردهاي قوچاني به شهر قوچان حمله كرده ژاندارمري را خلع سلاح نموده و قوچان را متصرف شدند.

سنگ قبر ایشان توسط هوشنگ سیحون طراحی شده است. در سال ۱۳۴۰ هجری عارف قزوینی شاعر بلندآوازه ایرانی برای تشییع جنازه کلنل محمد تقی خان پسیان شعری را سرود. این شاعر در صحنه گراند هتل، ترانه خود را در سال ۱۳۰۱ هجری قمری اجرا نمود.

 

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور

کافی شاپ های مشهد

پست شده به وسیله : اشکان علینقیان/ 931 0

در این مطلب در اصفهان تور به معرفی تعدادی از بهترین کافی شاپ های شهر مشهد خواهیم پرداخت که می توانید در تور مشهد از اصفهان سری به آن ها بزنید. با ما همراه باشید.

 

کافی شاپ تی سا

کافی شاپ تی سا،بعد از خرید و گردش در خیابان راهنمایی و برای رفع خستگی و خوردن یک نوشیدنی در این کافی شاپ عالی است.

آدرس کافی شاپ تی سا : مشهد، خیابان راهنمایی, نبش راهنمایی ۱۵

 

کافی شاپ دارچین

کافی شاپ دارچین ،قهوه در این مکان خیلی ساده درست میشود ولی طعم خاص و لذت بخشی دارد.

آدرس کافه دارچین : مشهد، انتهای کوثر شمالی ۱، فاز تجاری آستان قدس کافی شاپ های مشهد

کافی شاپ های مشهد

کافی شاپ تراس

کافی شاپ تراس مشهد از کافی شاپ های لوکس مشهد می باشد. ساعت کاری کافی شاپ تراس مشهد ۳۰: ۹ الی ۳۰: ۲۲ می باشد. سالن کافی شاپ تراس ظرفیتی در حدود ۴۳ نفر دارد. از امکانات دیگر کافی شاپ تراس وجود اینترنت وایرلس و رزرو تلفنی است.

لازمه که بگم کافی شاپ تراس اسنکهای و فراپه های خوشمزه ای دارد.

شماره تماس کافی شاپ تراس مشهد:  ۰۹۱۵۵۵۹۹۸۰۰

آدرس کافی شاپ تراس : خراسان رضوی – مشهد احمدآباد، اول ملاصدرا، جنب بانک صادرات

 

کافی شاپ ساعت مشهد

کافی شاپ ساعت، دکوراسیون خوبی دارد و قیمت یک مقدار بالامی باشد  ولی قهوه های بسیار خوبی دارد. کافی شاپ ساعت مشهد از ساعت ۱۰ الی ۲۴ سرویس دهی می دهد. ظرفیت سالن در حدود ۴۱ نفر می باشد. رزرو تلفنی نیز امکان دارد.

آدرس کافه ساعت : مشهد خیابان کوثر، کوثر ۳۰

 

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور

کافی شاپ های مشهد

شهرک تاریخی «مشهد دوست داشتنی»

پست شده به وسیله : اشکان علینقیان/ 1416 0

شهر مشهد علاوه بر جاذبه های مذهبی که همه از آن باخبر هستیم دارای جاذبه های گردشگری و تاریخی بسیاری نیز می باشد. در این مطلب در اصفهان تور به معرفی یک شهرک جذاب توریستی در این شهر پرداخته ایم که قطعا می تواند یکی از مکان هایی باشد که در سفر بعدی به مشهد از آن بازدید می کنید.

 

شهرک تاریخی «مشهد دوست داشتنی» که از نوروز ۹۶، آغاز به کار کرده تاکنون پذیرای بسیاری از مسافران و زائران نورزی و شهروندان مشهدی بوده است.
به گزارش ستاد خبری استقبال از بهار ۹۶ شهرداری مشهد، شهرک تاریخی «مشهد دوست داشتنی» شامل دو بخش؛ مشهد کهن و مشهد معاصر است و تاکنون توانسته مخاطبان بسیار زیادی را به خود جذب کند.

در این شهرک تاریخی از علم و هنر تا سبک زندگی، کار و پیشه تا زیارت و معنویت تا جهاد و حماسه و شهادت؛ فضای تاریخی و کهن خراسان و مشهد در این محورها بازآفرینی شده است و بازدید‌کنندگان با حضور در شهرک تاریخی «مشهد دوست‌داشتنی»، حس زندگی در این مقاطع تاریخی را به شکل بدیعی تجربه می‌کنند.
در بخش مشهد کهن؛ گذر تاریخ و تمدن اسلامی، کوهسنگی و پاژ(زادگاه فردوسی)، مدرسه علمیه پریزاد، سقاخانه اسماعیل طلا، میل رادکان، سرای زندگی، بازار مشاغل کهن، حرم مطهر رضوی و پنجره فولا، گلزار شهدای تاریخ مشهد و تاریخ مشهد به روایت نمایش را می‌بینید.

در بخش مشهد معاصر؛ مسجد گوهرشاد، مسجد فیل و مساجد انقلابی، تماشاخانه، زورخانه شهدای عیدگاه، کتابفروشی علیزاده، تکیه بانوان، دادگاه مبارزین جهان اسلام، ساواک و زندان رژیم پهلوی، چای خانه، راسته بازار، مهدیه علیزاده، میدان شهدا، جهاد سازندگی، مدرسه و نهضت سوادآموزی، گذر دهه ۶۰، شهربازی و تالار نمایش را خواهید دید.

در این شهرک تاریخی از علم و هنر تا سبک زندگی، کار و پیشه تا زیارت و معنویت تا جهاد و حماسه و شهادت؛ فضای تاریخی و کهن خراسان و مشهد در این محورها بازآفرینی شده است و بازدیدکنندگان با حضور در شهرک تاریخی مشهد دوست‌داشتنی، حس زندگی در این مقاطع تاریخی را به شکل بدیعی تجربه می‌کنند.

ساخت این مجموعه باعث شده مردم بسیاری با فرهنگ و رسوم مردم منطقه آشنا شوند و همچنین باعث شده تا گردشگران زیادی را به خود جذب کند و سطح علمی و فرهنگی و هنری مشهد را به دنیا اثبات کند. با آرزوی تداوم از این قبیل کارهای ارزشمند.

آدرس مجموعه تاریخی مشهد دوست داشتنی: مشهد، بولوار وکیل آباد، انتهای بولوار کوثر شمالی، شهرک تاریخی مشهد دوست داشتنی

 

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور

کلیسای مسروپ مقدس مشهد

پست شده به وسیله : اشکان علینقیان/ 1354 0

جاذبه های دیدنی و تاریخی مذهبی در شهر مشهد تنها تعلق به مسلمانان ندارد. یکی از جاذبه های گردشگری در این شهر که بازدید از آن خالی از لطف نمی باشد، کلیسای مسروپ است که در این مطلب در اصفهان تور به آن پرداخته ایم.

 

کلیسای مسروپ مقدس که در میدان دهم دی شهر مشهد قرار دارد در سال ۱۹۴۱ میلادی توسط ارامنه ساکن همان شهر بنا گردیده است. پلان کلیسا بازیلیک ستوندار بشکل مستطیل در جهت شرق به غرب است که محراب آن در قسمت شرقی قرار دارد. بر روی دیوارهای شمالی و جنوبی نورگیرهایی دارد و احتمالا دارای چندین ورودی بوده است که در حال حاضر مسدود شده اند و تنها یک ورودی در سمت غرب کلیسا باقی است .

بنای کلیسا دارای زیرزمینی است با دریچه های متعدد به سمت خارج که به منظور جلوگیری از نفوذ رطوبت به داخل ساختمان بنا شده است و به همین علت نیز کف کلیسا از سطح محوطه اطراف آن مرتفع تر میباشد وجهت ورود به داخل کلیسا پلکانهایی در جلوی ورودی غربی تعبیه شده است . برج ناقوسخانه بالای این پله ها قرار دارد. سقف کلیسا به جزدر قسمت محراب که بالای آن گنبد با نورگیرهای متعددی تعبیه شده است با شیروانی پوشانده شده است. در اطراف کلیسا ساختمان های اداری و مدرسه ارامنه مشهد قرار دارد. بعلت کاهش تعداد ارامنه ساکن این شهر این کلیسا فقط در ایام اعید مذهبی ارامنه فعال میباشد.

 

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور

کمپ های اقامتی مشهد

پست شده به وسیله : اشکان علینقیان/ 1535 0

معمولا بحث اقامت در شهر مشهد یکی از معضلات و البته پرهزینه ترین بخش های سفر است. در این مطلب در اصفهان تور به معرفی کمپ های ویژه زائرین در شهر مشهد خواهیم پرداخت که می توانید با هزینه ای بسیار کم در آن ها اقامت داشته باشید.

 

کمپ های ویژه زائرین مکان هایی است که زائرین محترم در آن ها می توانند اقامت موقتی داشته باشند.همچنین در این مکان ها نیز زائرین محترم حتی می توانند در این مکان ها چادر بزنند و از فضای اقامتی آنجا که معمولا طبیعت سرسبز هستند لذت ببرند و لحظات خوشی را در کنار خانواده خود بوجود بیاورند.تنها مبلغ بسیار اندکی جهت خدماتی از جمله سرویس بهداشتی ، نمازخانه  ، استقرار نیروی انتظامی ، حلال احمر ، آتش نشانی و … پرداخت می کنند.

لازم به ذکر است شهرداری محترم مشهد تمامی امکانات گردشگری و سیاحتی را در نزدیکی این کمپ ها قرار داده اند، تا زائرین و مسافرین گرامی بهترین خاطرات خود را رقم بزنند

کمپ پارک خورشید:

آدرس : ابتدای بلوار کلانتری

ظرفیت : ۱۲۰ ماشین سوله ، ۳۵۰ ظرفیت محوطه

امکانات : سرویس بهداشتی ، حمام ، استقرار نیروی انتظامی

 

کمپ پارک وحدت :

آدرس : بلوار ولایت مقابل پارک وحدت

ظرفیت : ۳۵۰ ماشین

امکانات : سرویس بهداشتی  ، نمازخانه (۱۹۰ متر مربع )، استقرار نیروی انتظامی ، حلال احمر ، آتش نشانی

کمپ پارک غدیر :

آدرس : ابتدای جاده نیشابور

ظرفیت : ۱۵۰۰ ماشین

امکانات : حمام ، سرویس بهداشتی ، غرفه فروش مواد غذایی سازمان میادین ، نماز خانه سیار با ظرفیت ۱۰۰۰ نفر برای اسکان ، استقرار نیروی انتظامی ، حلال احمر ، آتش نشانی

 

کمپ پارک بابا قدرت :

آدرس : ابتدای میدان فرودگاه

ظرفیت : ۹۵۰ ماشین

امکانات : حمام ، سرویس بهداشتی ، غرفه فروش مواد غذایی سازمان میادین ، غرفه فروش لوازم اسکان ( چادر ، لباس، صنایع دستی)، استقرار نیروی انتظامی ، حلال احمر ، آتش نشانی

 

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور

 

مسجد پیرزن؛ عجیب ترین مسجد ایران و جهان

پست شده به وسیله : اشکان علینقیان/ 1403 0

در این مطلب در اصفهان تور به معرفی یکی از عجیب ترین و یا حتی می توان گفت عجیب ترین مسجد ایران و جهان در خراسان رضوی خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید تا درباره این مسجد عجیب بیشتر بدانید.

چندى پیش در میانه صحن كبیر گوهرشاد، محوطه مربع مستطیلى بود از سنگ، با نرده هاى سنگى كه تیركها و ستونهاش از هم فاصله زیاد داشت. این قسمت میانى به «مسجد پیرزن» معروف بود.

مسجد پیرزن افسانه اى دارد شبیه « حجره تنگ پیرزن » در ایوان و كاخ مداین.

خاقانى :

نه زال مداین كم، از پیرزن كوفه    نه حجره تنگ این، كمتر ز تنورآن

یعنى آورده اند كه گوهرشاد هنگامى كه براى ساختن مسجد زمینهاى مناسب نزدیك «حرم» را مى خرید، و چندان خرید كه ساختن مسجد را كافى باشد، پیرزنى حاضر به فروش كلبه محقّر خود نشد، به هیچ بهایى ، و چنان كه مهندسان سنجیده بودند، این كلبه قناسى پنج ضلع، درست در میانه مسجد مى انداخت.

شهبانو گوهرشاد كه زنى بسیار توانا اما دادگر بود، توانایى و توانگرى خود را به ستم نیالود و پیرزن را مجبور به فروش نكرد. گرداگرد خانه او را خرید و به ساختن مسجد آغاز كرد. كار ساختن كه تمام شد و مسجدى بدین فرّ وجلال وجود گرفت، همه ناظران و صاحبنظران تنها نقض این بنیاد باشكوه و آباد را بودن آن كلبه محقر و ویران در میان مسجد مى دیدند، خاصه با چنان قناسى كه داشت

.

اما به صورت اگر چنان بود كه ایشان مى دیدند و مى گفتند، به معنى چنان نبود. شاید این تقلیدى بود از داستان دادگرى در ایوان مداین.

به هر حال قصه مى گوید كه پیرزن پس از آن كه كار مسجد انجام گرفت، نزد گوهرشاد رفت و گفت: «اینك قناسى ِ خانه ام را به تو مى فروشم، تا از بهاى آن در میان مسجد بزرگ تو، من نیز مسجدكى از خود و به نام خود یادگار بگذارم.» و چنان شد كه او گفت

تا چندى پیش، هر كه به صحن جامع گوهرشاد مى رفت، در میان آن پهنه بسیار وسیع، چهار دیوارى مستطیل شكل مى دید كه به آن محل مسجد پیرزن مى گفتند.

اما در این اخیر آن نرده ها را برداشته اند و مسجد پیرزن را آبدان بزرگى كرده اند كه از آبش وضو مى گیرند

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور

 

هنرهای سنتی و صنایع دستی مشهد

پست شده به وسیله : اصفهان تور/ 1435 0

سرزمین خراسان،سرزمینیست هنرپرور،بخاطر همین صنایع دسی در این استان از قدمت زیادی برخوردار است،اصفهان تور گزارشی دارد از هنرهای سنتی و صنایع دستی مختلف این دیار،پس با ما همراه شوید:

پوستین‌دوزی


در زمره صنایع دستی مشهد پوستین‌دوزی و نقش‌اندازی روی آن از اهمیت و جایگاه برخوردار است. بنابر شواهد فن پرورش و نمک زدن، تراش و خورش دادن و آماده کردن پوست برای جلیقه، پوستین و زیرانداز، دارای سابقه هزار ساله و یا بیشتر می‌باشد. پیش از این بسیاری از پوستین‌دوزها در محله نوغان گردهم می‌آمدند که اصلیت آنها کابلی و در مشهد متوطن گردیده بودند، شیوه کار آنان بدین ترتیب آغاز می‌شد، ابندا پوست تازه گوسفندان پر پشم را به دباغخانه می‌برند، پشت پوستها را با نمک و آرد جو آش می‌دادند، کارد می‌کشیدند، رنگ می‌زدند و در آفتاب می‌گستراندند تا به صورت چرم نرم و زرد رنگی درآیند، آنگاه آن را اصلاح کرده و مانند خیاط‌ها برای تهیه انواع پوستین آن را برش می‌دادند و با سوزن به هم می‌دوختند، برای تزيین پوستین نیز از هنر سوزن‌دوزی و با رنگ‌آمیزی استفاده می‌کردند و امروزه پوستین‌دوزی از هنرهای مردم شاندیز محسوب می‌شود که در کنار کار کشاورزی و دامپروری به این حرفه نیز روی آورده‌اند و به تولید انواع سجاده، پادری، دایره‌های کفشی، دستکش و غیره اشتغال دارند.

 

سماورسازی


سماور یک واژه روسی به معنی خودجوش است. در دوره صفویه قهوه وارد ایران شد و در آغاز احتمالاً از سماور برای تهیه قهوه استفاده می‌گردید اما بعدها وسیله‌ای برای تهیه چای بود. بنابر شواهد در قرن هجدهم میلادی از ایران و خاورمیانه به روسیه وارد شد و مردم آن را به یک کالای هنری تبدیل کردند. برای اولین بار سماور در دوره سلطنت شاهرخ نوه نادرشاه افشار از روسیه وارد ایران شد و تا دوره قاجار نیز وارداتی بود. بعدها صنعت سماورسازی در شهرها و روستا و در میان عشایر رونق گرفت و دواتگران از آن پس انواع سماور و وسایل مربوط به آن از جمله جام، لگنچه و پارچ می‌ساختند. از جمله مصنوعات دستی در مشهد مقدس سماورسازی است که تولیدات آن بسیار معروف می‌باشد. این سماورها با نقش و نگار آراسته گردیده و گاهاً با ورشو آبکاری می‌شود.

آینه‌کاری


آب و آینه همواره نزد ایرانیان به صورت دو نماد پاکی، روشنایی، بخت، راستگویی و صفا شمره شده است و شاید به کار گرفتن آینه به عنوان یکی از آرایه‌های بنا با این امر بی‌ارتباط نباشد. بنابر مدارک موجود گویا آینه برای نخستین بار در تزيین بنای دیوانخانه شاه طهماسب صفوی در قزوین به کار گرفته شده و یکی از آرایه‌های معماری دوره اسلامی به شمار می‌رود. به عنوان هنری برای ایجاد اشکال منظم در طرح‌ها و نقش‌های متنوع با قطعات کوچک و بزرگ آینه به منظور تزيین سطوح داخلی بنا تعریف شده است. حاصل کار آینه‌کاری ایجاد فضایی درخشان و پرتلألو است که از بازتاب پی‌درپی نور در قطعات بی‌شمار آینه پدید می‌آید. رایج‌ترین طرح‌ها در هنر آینه‌کاری طرح‌های مشهور گره، شمسه، ترنج، لچک، قطارسازی، اسلیمی، تمونی و نیم گره کور می‌باشد. آینه‌کاری از جمله هنرهایی است که به دلیل مذهبی بودن شهر مشهد، وجود اماکن متبرکه و زیارتگاه‌ها در این منطقه رواج دارد.

ارغوان بافی
از به هم تنیده شدن تار و پود ترکه‌های نازک حاصل از درختچه‌های ارغوان هنری سنتی و بومی ایجاد می‌شود که به «ارغوان بافی» معروف است. این هنر دستی با ترکه‌های ارغوان، گیاهی طبیعی و خودرو از دره‌های منطقه مایان طرقبه انجام می‌شود. برداشت ترکه‌های ارغوان معمولاً در اواسط بهار آغاز و تا اواخر پايیز ادامه دارد. پس از جمع‌آوری ترکه‌ها آن‌ها را در محیطی خیس و نم‌دار خوابانیده و آماده کار می‌نمایند و با بافتن ترکه‌های ارغوان به یکدیگر سبدها و اقلام تزيینی تولید و به بازار فروش عرضه می‌نمایند.

 

گلیم بافی
هنر گلیم‌بافی دستاوردی است که از قرون گذشته بر اثر کار مشقت بار در پای دارهای بافندگی ساده روستایی و ایلیاتی پدید آمده است. اگرچه پیشینه این هنر به دوران تاریخی و قبل اسلام می‌رسد اما در طول دوران اسلامی ذوق و سلیقه کویرنشینان، روستايیان و بومیان موجب بروز خلاقیت‌های هنری و شکوفايی آن با الهام از طبیعت پیرامون بوده است. امروزه زنان روستایی اوقاتی از زندگی روزمره خود را به بافت گلیم اختصاص می‌دهند. گلیم‌ها دارای نقوش متنوع حیوانی و طرح‌های هنری است که از انواع آن می‌‌توان به گلیم سوماک و گلیم سوزنی اشاره نمود.

 

«هرکاره» تراشی
دیگ‌ها و ظروف سنگی که در اصطلاح عامه مردم مشهد “هرکاره” نامیده می‌شود از قرون گذشته یکی از مهمترین سوغات مخصوص مشهد به شمار می‌آمد. از ویژگی‌های این سنگ که نوعی سرپانتین می‌باشد نرم و مقاوم بودن آن در برابر آتش است که به دلیل طبخ ملایم، غذا را لذت‌بخش می‌نماید. بنا بر روایات حضرت رضا(ع) در هجرت تاریخی خود از مدینه به مرو و ورود به نوقان به کوهی که سنگ از آن برداشت می‌کردند تکیه نموده و فرمودند، خداوند به این کوه برکت داده است. امروزه هرکاره تراشی جایگاه خود را به عنوان هنر سنتی و سوغات حفظ کرده است.

 

تولیدات نمدی
امروزه گردشگرانی که به سوی تفرج‌گاه‌های طبیعی مشهد از جمله شاندیز تردد می‌‌نمایند این‌گونه تولیدات را در فروشگاه‌های عرضه محصولات متنوع و سوغات مشاهده می‌کنند که در اندازه‌ها و رنگ‌های گوناگون وجود دارند. نمد از پشم گوسفند تنیده شده، به صورت کلاه، زیرانداز و… تولید می‌شود که مراحل ایجاد آن کارگاهی است.

قالی مشهد


از جمله دلایل رونق این هنر سنتی در مشهد وجود مضجع پاک و شریف حضرت رضا(ع) و مهاجرت هنرمندان قالی‌باف از مناطق مختلف و توطن آن‌ها در این شهر بوده است. امروزه موزه‌های دنیا آراسته به قالی مشهد به ویژه از عصر صفویه می‌باشد. شهرت فرش مشهد را باید در رنگ و نقش و نحوه‌ي بافت آن جستجو نمود.

کاشی کاری سنتی
کاشی به عنوان یکی از عناصر زیبايی بناها از قرون پیشین در عمارات و ابنیه به کار می‌رفته است. موطن اصلی کاشی، ایران بوده و صنعتگران دوره هخامنشی مبتکر و خالق این هنر بوده‌اند. این هنر در دوره تیموریان تکامل یافت و در عصر صفویه به اوج عظمت خود رسید. کاشی به لحاظ مواد تشکیل‌دهنده آن بر دو نوع کاشی گلی و جسمی شناخته می‌شود و از نظر تنوع شامل کاشی معرق، هفت رنگی، زیر رنگی، نره و غاز مغازی است. امروزه این هنر به دلیل وجود بناهای مذهبی در شهر مشهد رواج دارد.

فیروزه تراشی


فیروزه یکی از قدیمی ترین سنگ های شناخته شده در دنیاست. زیبایی اش در طول تاریخ آن را در زمره سنگ های پررمز و راز قرارداده و افسانه ها در مورد آن نسل به نسل و سینه به سینه ساخته شده است. فیروزه این سنگ زیبا آدمیان را در طول قرن ها شیفته خود کرده است.
مشهدمقدس به دلیل نزدیکی به نیشابور از گذشته محل تراش و عرضه فیروزه بوده و یادمان باشد که تراش فیروزه در ایران همچون فیروزه اش مرغوبترین نوع تراش در دنیا محسوب می شود و بسیاری فیروزه تراشی را نسل به نسل به یکدیگر آموختند و این پیشه را کسب خانوادگی خود می دانند.

 

 

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور

 

نگاهی به آداب و رسوم سنتی و محلی مشهد

پست شده به وسیله : اصفهان تور/ 1014 0

«مشهد» عصاره  ادب و آداب و رسوم ایران زمین است.در این مطلب نگاهی داریم  به آداب و رسوم سنتی و محلی مشهد ،پس با ماهمراه شوید:


فرهنگ و آداب و رسوم و عقاید و سنن هر مردمی‌نشان از عواطف و خلقیات و – در معنایی كامل – هویت انسانی آن مردم است.
مشهد الرضا (ع)، شهری كه به واسطه عشق به پیشوای هشتم شیعیان شكل گرفت، مهد ادب و آداب ایران زمین بوده و هست.
آداب و رسوم مشهد و شهرهای اطراف آن به محبت مهاجر پذیری فراوان شهر مشهد – بخصوص از شهرهای مجاور – بسیار نزدیك و گاه یكسان است كه بارانخواهی و كشتی با «چوخه» از این دست است.

از قدیم، خراسان منطقه‌ای كم آب و خشك بوده است؛ به طوری كه مراسم طلب باران در بسیاری از شهرهای خراسان از جمله مشهد مرسوم بوده و آداب مشتركی داشته است. بدین گونه که  زنان و دختران – با استفاده از دو تكه چوب و مقداری پارچه – عروسكی درست می‌كردند و آن را در سطح محله یا روستا می‌گرداندند؛ و با خواندن اشعار و تصنیفهایی در جمعیت، باران درخواست می‌کردند كه در آن معمولا به خداوند و حضرت «محمد» (ص) قسم یاد می‌شد و از مردم محله و روستا می‌خواستند برای پخت آشی به همین منظور طبخ كمك کنند.

مردم هر كدام در هنگامی‌كه به گرداننده‌ این عروسك برای طبخ آش و حبوبات و … می‌رساندند، مقداری آب نیز روی عروسك می‌پاشیدند و دعاها و اشعاری را زیر لب زمزمه می‌کردند، از جمله: «الله بده تو باران، به حرمت مزاران، گندم به زیر خاكه، از تشنگی می‌ناله» و … .
در بیشتر این مراسم طلب باران، نماز باران را به صورت جماعت بر بالای كوه یا تپه ای می‌خواندند و مردم معتقد بودند كه بعد از خواندن نماز و مراسم طلب باران حتما باران خواهد بارید.

خاستگاه شاهنامه «شت توس» است كه نبردهای تن بتن و حماسی فراوانی در آن به تصویر كشیده شده است.
كشتی باچوخه كشتی فراگیری در سطح ایران است. اگرچه این كشتی از قدیم در سراسر كشور با تفاوتهای اندكی مرسوم بوده، در خراسان و شهرهایی چون مشهد و «نیشابور» و «سبزوار» – به سبب تعصبات خاص در خصوص فرهنگ پهلوان و پهوان پروری و همان روحیه‌ قدیمی‌و كهنی كه مردم این سرزمین داشته و در شاهنامه انعكاس آن نمایانگر است – بیشتر نمود و ظهور داشته و دارد. نام این كشتی از نام لباس خاصی گرفته شده است كه كشتی گیران آن بر تن می‌كنند. چوخه لباسی پشمی‌است كه گاه در نبردها نیز از آن استفاده می‌شد.

آیین جوانمردی و پهلوانی از آیینهای كهن مردم خراسان در شهر توس و مشهد فعلی است. پهلوان از مردم بسیار آبرومند شهر بود و معمولا در مراسمی‌چون عروسی و … – به سبب حفظ آمادگی جسمانی خود و سرگرمی‌و رشد مهارتها – مسابقاتی را در قالب كشتی باچوخه برگزار می‌كردند.
پهلوانان كشتی باچوخه معمولا با افرادی كه نسب آنها به ائمه می‌رسید (سیدها) كشتی نمی‌گرفتند و معتقد بودند که حرمت این افراد را باید حفظ کرد، به گونه ای كه به خود اجازه نمی‌دادند پشت سید را به خاك برسانند.

از گذشته مرسوم بوده است كه به افراد برتر این مسابقات كله قند هدیه می‌دادند. به همین سبب، امروزه در کنار جوایز دیگری که اهدا می‌شود، اما هنوز همان عنوان «قندبر» برای جوایز مانده است.

مشهد همواره مواجه با سیل مشتاقان زیارت از پیشوای هشتم شیعیان بوده و هست، ولی در گذشته به سبب كمبود امكانات و سفرهای سخت و دشوار و توسعه نیافتگی شهر، مرسوم بوده است كه مشهدی ها به استقبال كاروانیان می‌رفتند و به احكام و احسان تیمار مسافران و زوار می‌پرداختند و پس از آن نیز در منازل خود پذیرای آنان می‌شدند.

حتی قصبه ها و روستاهای اطراف مشهد حضور زوار و كاروانیان را متبرك و میمون می‌دانستند و از میوه ها و محصولات زراعی و باغی خود به كاروانیان هدیه می‌كردند.
مراسم عزاداری و سینه زنی و نوحه خوانی در همه جای ایران مرسوم است و در مشهد نیز این مراسم با آداب مشابه و گاهی خاص برگزار می‌شود.

«شله قلمكار» آش مخصوصی است كه با حبوبات و گوشت طبخ می‌شود و یكی از طعمهای بسیار ماندگاری است كه چشیدنش نام مشهد را به ذهن متبادر می‌سازد.

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور

 

نگاهی به آداب نوروزی مشهدی‌های قدیم

پست شده به وسیله : اصفهان تور/ 1105 0

مردم خراسان و شهر مشهد به آداب و رسوم عید باستانی نوروز ،پای‌بند و علاقه‌مند هستند،به منظور آشنایی با رسوم نوروزی مردم مشهد در گذشته‌ای نه‌چندان دور و مقایسه آن با حال، پای صحبت‌های صمیمانه یکی از بزرگ‌ترهای شهر مشهد  می نشینیم.با اصفهان تور همراه شوید:

نوروز برابر با یکم فروردین(روزشمار خورشیدی)، یکی از کهن‌ترین جشن‌های به جا مانده از دوران باستان است. خاستگاه نوروز، ایران باستان بوده و هنوز مردم مناطق مختلف فلات ایران این عید را جشن می‌گیرند. مردم خراسان و شهر مشهد به آداب و رسوم عید باستانی نوروز که هشتم مهر‌‌۱۳۸۸خورشیدی، از سوی سازمان علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد به عنوان میراث معنوی، به ثبت جهانی رسیده‌ است، پای‌بند و علاقه‌مند هستند.

خانه‌تکانی
انیس‌آغا ابراهیم‌زاده، همسر مرحوم خان‌سالار که برای بسیاری از مردم مشهد نامی آشناست، بیش از ۹۸سال از خداوند عمر گرفته است و کوله‌باری از خاطرات تلخ و شیرین، از گذشته با خود همراه دارد. این بانوی مهربان در خانه باصفایش میزبان ما می شود و با لبخندی شیرین که از یادآوری خاطرات دور ناشی است، می گوید: از چند هفته به نوروز مانده جنب‌و‌جوشی در مردم پدید می‌آمد. برخی در فکر تهیه لباس نو بودند و بیشتر مردم لباس‌های کهنه خود را تمیز می‌کردند. لباس عید، بیشتر برای بچه‌ها معنی داشت.
همه خانه‌تکانی می‌کردند. ظروف مسی را به رویگر داده و سفید می‌کردند. فرش‌ها را می‌تکاندند.(البته من فرش‌ها را بعد از تکاندن حتماً می‌شستم) اثاثیه و زوایای اتاق‌ها را گردگیری کرده و می‌روفتند و گندم یا عدس در دیس و دوری و بشقاب خیس کرده و خاکشیر و ترتیزک و اسفرزه،پشت کوزه و روی پارچه می‌چسباندند تا برای شب عید سبز شود و در ایام عید، خانه به سبزه آراسته باشد.

او با بیان اینکه قدیم‌ترها دل مردم خوش بود و با کمترین‌های دنیا شاد بودند و حسّ زیاده‌خواهی نداشتند، می افزاید: شب چهارشنبه‌سوری هم مردم جشن می‌گرفتند و با چای و شیرینی و آجیلِ شیرین که بیشتر شامل انواع برگه‌ها و قیصی‌ها بود، از هم پذیرایی می‌کردند و بچه‌ها با چادرشب صورتشان را می‌پوشاندند و برای گرفتن عیدی از همسایه‌ها ملاقه‌زنی می‌کردند. ما هم پول خرد، نقل و نبات و قند در ملاقه‌هایشان می‌گذاشتیم. رسم دیگر شب چهارشنبه‌سوری فال‌گوش ایستادن بود و مردم اعتقاد داشتند که هرچه بشنوند، وقایع سال آینده را اعم از غم و شادی برایشان رقم می‌زند. همچنین در کوزه پول خرد و اسم می‌ریختند و برای دختران دم بخت فال می‌گرفتند. در این شب، شام همه مردم عدس‌پلو و آش‌رشته و در خانواده‌های متمول کوفته هم بود. همچنین جوانان مقداری گوَن جمع آوری می کردند و در جایی مثل کوهسنگی قرار می گذاشتند و گون ها را آتش زده و از رویش می پریدند و« زردی من از تو سرخی تو از من» را ضمن پریدن می گفتند.

روز عرفه مردگان
انیس‌آغا ادامه می دهد: در روز عَلَفه(عرفه) -۲۹اسفند- مردم به یاد همه درگذشتگان محله که از ابتدا تا انتهای سال به رحمت خدا رفته بودند، در مسجد محل جمع می‌شدند و هرکسی مقداری غذا و شیرینی و آجیل با خود می‌آورد و خانواده‌ها و بازماندگانِ درگذشته‌ها را به سالی پرامید نوید می‌داد. با آغاز سال نو نیز، همه برای عیددیدنی به منزل بازماندگان می‌رفتند.

سفره هفت‌سین

این بانوی کهن‌سال با اشاره به رسوم دیگر مشهدی‌ها در پایان سال اظهار می دارد: شب عید هم مردم کوکوسبزی و پلو می‌خوردند؛ البته مانند الان یک غذای خاص مدنظر همه نبود، قبل از فرا رسیدن لحظه تحویل سال نو سفره هفت‌سین را می‌چیدند و لباس‌های نو خود را می‌پوشیدند. مُشک و عنبر می‌سوزاندند و اسپند در آتش می‌ریختند و در اتاق‌ها شمع می‌افروختند. سپس سفره سفیدی پهن کرده و دور آن می‌نشستند. سفره را هم با دو چراغ لاله، یک جلد کلام‌ا… مجید و یک آینه می‌آراستند و جلوی آینه هم چند دانه گندم می‌پاشیدند، روی آینه یک تخم‌مرغ می‌گذاشتند تا وقت سال تحویل، تخم‌مرغ روی آینه بچرخد.
یک ظرف عسل و یک عدد نان سنگک و سینی هفت‌سین را در وسط سفره می‌گذاشتند. یک عدد سیب و سبزه‌ای را هم که دو هفته قبل تهیه کرده‌ بودند، در کنار سینی قرار می‌دادند.

تنگ ماهی قرمز، یک کاسه آب و چند ساقه سبز و یک دانه نارنج درون آب را هم در سفره می‌گذاشتند. علاوه بر این‌ها ظرفی آجیل و شیرینی هم سر سفره می‌نهادند. کمی از شام شب عید نیز بر سر سفره می‌گذاشتند.
او می گوید: مردم معتقد بودند که آب علامت طول عمر است و ماهی را هم نشانه رزق حلال می‌دانستند. عسل نماد شیرین‌کامی و تندرستی و نان و سکه هم برای جلب نعمت و برکت بود. عده‌ای نیز قبل از تحویل سال به مسجد یا به پابوس و زیارت حرم امام‌ رضا(ع) می‌رفتند.

باورهای مردم در تحویل سال نو


به گفته انیس‌آغا، یکی از آداب و رسوم مردم این بود که چند لحظه قبل از تحویل سال، قدری «آب جوجه خروس» یا شیر می‌خوردند. چون باور داشتند اگر به هنگام سال‌تحویل آب جوجه‌خروس بخورند، پوست بدنشان در تمام سال لطیف و درخشان می‌شود و اگر شیر بنوشند، پوست بدنشان سفید و نرم خواهد شد.
عده‌ای نیز لحظه تحویل سال دور سفره می‌نشستند و هر یک سکه‌ای یا چند دانه برنج یا یک گوخدا(خرخاکی)! در مشت می‌گرفتند یا کله جوجه‌خروس در جیب می‌گذاشتند و سر مرغ و دل و جگر و سنگدان و گردن او را می‌پختند و به مرد خانه می‌دادند تا بخورد و ثروتمند شود.
بیشتر مشهدی‌ها شب اول سال نو رشته‌پلو می‌خوردند. روز شنبه اول سال هم آش می‌پختند تا در طول سال، کارشان رشته بگیرد.
از کوکویی هم که از شب آخر سال کهنه مانده بود، مقداری می‌خوردند تا تمام سال رزقشان حلال باشد. کوکو را هم باید می‌خوردند تا در سال نو از «کو؟ کو؟» گفتن راحت بشوند.

روز اول عید
انیس‌آغا با بیان اینکه اگر نوروز با مناسبتی مذهبی نیز هم‌زمان می‌شد، مردم به نیکویی احترام بزرگان دین و ائمه(ع) را حفظ می‌کردند، می افزاید: در روز اول عید معمولاً بزرگ خانواده یا بزرگ محل در خانه می‌نشست و همه دسته‌جمعی قرار می‌گذاشتند و برای تبریک سال نو به دیدن او می‌رفتند. او هم متناسب با مقام و موقعیت و استطاعت خود یک سکه نقره یا اسکناس رایج روز را به عنوان عیدی به هریک از دیدارکنندگان می‌داد. ما چون سیّد بودیم، به بچه‌ها معمولاً یک تا سه‌ریالی می‌دادیم. این دیدوبازدیدها تا ۱۴فروردین ادامه داشت.
مشهدی‌ها در نوروز با انواع شیرینی‌های خانگی از قبیل باقلوا، لوز، نیم‌شکر، نقل هفت‌رنگ، مسقطی، بهشتی، حاجی‌بادام، راحت‌الحلقوم و کلوچه و آجیل(شامل مغز دانه زردآلو، نخودچی، کِشته، کشمش و…) و میوه از میهمان‌هایشان پذیرایی می‌کردند.

بازی‌های نوروزی
وی می گوید: مردم مشهد معمولاً با بعضی بازی‌های رایج در نوروز، خود را سرگرم می‌کردند. از جمله این بازی‌ها الک‌دولک، کُشتی، آراآرا، سرنو قزل‌خانم، استاسه پایه، اوستای زنجیرباف، از گلاچی گل، بجُل‌بازی، جوزبازی، شیطون‌برشته، کبدی‌کبد، عرقچین گردونک، لوچمبه، لیس‌پالیس، درنه‌بازی و خرسوز پالون‌سوز  بود.

سیزده‌بدر


یکی دیگر از آداب عید نوروز اجرای مراسم سیزده‌بدر است. ایرانیان، مراسم سیزده‌بدر را از دیرباز بسیار جدی برگزار می‌کرده‌اند. انیس‌آغا با اشاره به اهمیت این روز برای مشهدی‌های قدیم می گوید: مردم روزهای ۱۲، ۱۳ و ۱۴فروردین را با هم قرار می‌گذاشتند و در دل طبیعت دور هم جمع شده و از نعمت‌های خدا لذت می‌بردند. از جمله رسوم این روزها، بستن تاب‌های بلندی بود که جوان‌ها با آن تاب می‌خوردند و یک نفر از پایین انار یا چوب به تاب‌سوار می‌زد تا جواب سؤالش را بدهد. مردم معمولاً سیزده‌بدر آش می‌خوردند و خوردن کاهو سکنجبین و چغاله‌بادام از خوردنی‌های مرسوم عصر این روز بود. در پایان هم دخترهای دم بخت نیت می‌کردند و سبزه‌ها را گره می‌زدند و به آب می‌انداختند و با امید داشتن سالی خوب و آینده‌ای روشن، به خانه‌هایشان بازمی‌گشتند.

 

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور

 

زیارتگاههای مشهد

پست شده به وسیله : اصفهان تور/ 1413 0

اگر اهل زیارت و حضور در مکان های مذهبی هستید در مشهد به غیر از حرم امام رضا (ع) ، زیارتگاههای زیاد دیگری نیز وجود دارد که میتوانید به آنها سر بزنید،ما در اصفهان تور مروری داریم بر زیارتگاههای شهر مشهد، پس با ما همرا شوید:

بقعه ابوزید ربیع بن خثیم اسدی (خواجه ربیع)

یکی از رویدادهای مهم تاریخی توس در نیمه دوم قرن اول ه.ق مهاجرت «ربیع بن خثیم» به خراسان و توطن و سرانجام وفات او در نوغان است. بنابر قراین تاریخی دوران اقامت خواجه ربیع در خراسان از حدود سال‌های ۳۵ و ۳۶ ه.ق آغاز گردیده و تا سال‌های پایانی حکومت یزید بن معاویه ادامه داشته است که سرانجام در سا ل۶۱ تا ۶۳ق وفات یافته است، وی در تاریخ اسلام از جمله تابعین و از یاران صمیمی ابن مسعود صحابی بزرگ پیامبر و در زمره زهاد ثمانیه و از پیشگامان تفسیر و حدیث نام برده شده است. می‌نویسند: وی در ورع و پارسایی شهره بوده و در نزد مردم مقام و منزلتی عظیم داشته است. تاریخ احداث آرامگاه اولیه خواجه‌ربیع مشخص نیست اما نوشته‌‌های تاریخ نویسان بیشتر معرف بنیان بنای فعلی در عصر صفوی است که در سال ۱۰۳۱ق به امر شاه عباس صفوی و به دست الغ‌الرضوی خادم ساخته شده است. بر روی قبر ضریحی مجلل قرار گرفته و دیوارهای بقعه با کاشیکاری‌های معرق و ممتاز و گچبری‌های زیبا تزیین گردیده است. همچنین کتیبه‌های خوش نقش با زمینه لاجوردی که با خط سفید و به قلم زیبای علیرضا عباسی خطاط معروف عصر صفوی مرقم گردیده به آن زینت بخشیده است. در بالای یکی از این کتیبه‌ها نوشته شده: قال الرضا(ع): «ما حصل لی من القدوم بخراسان الزیاره ربیع بن خثیم». آرامگاه وی در انتهای خیابان عبادی و یا خواجه ربیع قرار دارد.

 

گنبد خشتی

بنای تاریخی- مذهبی موسوم به «گنبد خشتی» در یکی از گذرهای قدیمی مشهد منشعب از میدان طبرسی به نام چهار سوق نوغان قرار دارد. این بنا مدفن «سلطان غیاث‌الدین محمد» از سادات مشهور موسوی شهر مشهد است که نسب شریفش با هفده واسطه به امام موسی بن جعفر(ع) می‌رسد. بر روی سنگ مزارش این چنین کتیبه شده: « مرتضی، اعظم سلطان النقباء، غیاث‌الدنیا والدین، امیر سلطان محمد بن سلطان النقباء بدرالمله والدین طاهر…» و در ادامه تاریخ وفاتش ماه رمضان المبارک سال ۸۳۲ه.ق آمده است.

جایگاه اجداد وی بسیار متعالی و اشخاص ذی نفوذی بوده‌اند به نحوی که در سده پنجم تا نهم هجری اداره اصلی حرم حضرت رضا(ع) را به عهده داشتند به همین علت نام آن‌ها بر روی اغلب اشیای تاریخی آستان قدس رضوی مانند کاشی‌های سنجری، سنگاب خوارزمشاهی و در مسجد بالا سر کتیبه شده است. ایشان در قرون هفتم تا نهم هجری نقیب سادات شهر مشهد و در سده نهم تا یازدهم هجری از جمله بزرگان این شهر بوده اند. گویا بنایی که بر مزار وی ساخته شده همزمان با وفاتش در زمان سلطنت شاهرخ تیموری بوده است. بنابراین قدیمی‌ترین بنای مشهد پس از حرم مطهر بر جای مانده از سادات موسوی است. وجه تسمیه بنا به «گنبد خشتی» نیز به دلیل آجری یا خشتی بودن آن بوده است. فضای ورودی بنا از ضلع جنوبی آن وارد رواقی چهار ضلعی می‌شود و سپس به محوطه اصلی، با چهار شاه‌‌نشین منتهی می‌گردد. در زمان احداث بنا «سوره ملک» با خط خوش ثلث در زیر پوشش داخلی، کتیبه شده، لبه‌های چهار ایوان نیز با سوره واقعه به قلم شیوای ریحان آراسته گردیده است. بنابر شواهد، گنبد خشتی در زمان قاجار مرمت و فضای داخلی آن با نقاشی وکتیبه مزین شده است.

 

آستان متبرکه امام‌زادگان سید ناصر و سید یاسر (علیهما السلام)

روستای گلستان واقع در ۴ کیلومتری شهر طرقبه علاوه بر جاذبه‌های طبیعی و ییلاقی دارای جایگاه مذهبی بوده و آستان متبرکه امام‌زادگان سید ناصر و سید یاسر (علیهما السلام) در ابتدای ورودی به این روستای زیبا قرار دارد. بنا بر متون کهن از جمله کنزالانساب به قلم سید مرتضی، این امام زادگان از برادران بلاواسطه امام رضا(ع) می‌باشند. یادگارهایی از سلاله پاک رسول‌الله(ص) که پس از عزیمت آن امام همام به خراسان به همراه انصار و برادران خود به این سرزمین به ویژه توس هجرت نمودند. این مکان مقدس جایگاهی است که نسیم ولایت و امامت روح عاشقان را نوازش می‌‌‌دهد و زبان‌ها به بیان عشق و ارادت امام‌زادگان به نجوا در می‌آ ید و در زمره مکان‌هایی است که به سبب خاکسپاری اولیاء خدا، به آن بزرگواران انتساب یافته و همواره از مزیت‌های معنوی و ارزش‌های خاص برخوردار می‌باشد.

به درستی روشن نیست اولین بنای بقعه بر مزار امام‌زادگان سید یاسر و سید ناصر (علیهما السلام) در چه زمانی و در کدام دوران اسلامی بنیان شده است. گویا تا سال ۱۳۴۲ش محل مزار منحصر به بقعه‌ای گلین بوده که به همت خیرین به تدریج متحول گردید و اکنون این آستان متبرکه مشتمل بر بنایی جدید الاحداث با نمای امروزی آراسته به کاشی‌های معرق است که در میان فضای داخلی دو ضریح فلزی بسیار زیبا بر روی مضجع شریف امام‌‌زادگان نصب گردیده است. اخیراً این مکان با افزایش فضاهای گوناگون توسعه و گسترش بسیاری یافته است. این مکان در حال حاضر علاوه بر زائرین ایرانی، پذیرای مسافران از کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس بوده و یکی از اماکن زیارتی – مذهبی مهم شهر مشهد به شمار می‌آید.

 

 آرامگاه خواجه اباصلت هروی

به استناد بعضی از روایات و منابع معتبر تاریخ اسلام، عبدالسلام بن صالح بن سلیمان ایوب بن میسره مشهور به «خواجه اباصلت هروی» از دانشمندان، محدثین، متکلمین و راویان به نام عصر خود بوده که به نقل از مجالس‌المؤمنین ولادت وی حدود ۱۶۰ه.ق یا نیمه دوم سده دوم هجری در مدینه روی داده و بدین سبب که اجدادش از هرات بوده‌اند به «اباصلت هروی» معروف گردیده است. وی پس از ورود امام رضا(ع) به خراسان به این ناحیه آمد و در سفر و حضر ملازم و همراه حضرت علی بن موسی الرضا(ع) و راوی صریح چگونگی شهادت آن حضرت به دست مأمون عباسی بود. وی با توجه به رخدادهای سیاسی دوران عباسیان تا هنگام وفاتش به دور از انظار زندگی می‌کرد. بنا به قول سمعانی اباصلت در سال ۲۳۲ق و بنابر نقل «خطیب بغدادی» در تاریخ بغداد و «ابن تغری بردی» در آخر شوال ۲۳۶ه.ق در زمان حکومت طاهر بن عبد الله بن طاهر در خراسان، دارفانی را وداع گفت. بنای پیشین آرامگاه گویا بقعه‌ای نیمه مخروبه بوده که مقارن با گسترش شهر مشهد و به همت کربلایی محمد علی درویش از عرفای سده هشتم هجری به صورت یک بنای چهارضلعی و گنبدی بر فراز آن تجدید بنا گردید و در حدود سال‌های ۱۳۱۰ و ۱۳۵۲ش مرمت‌ها و الحاقاتی در آن صورت گرفت. همچنین در سال‌های اخیر بنای آرامگاه با زیر بنای ۹۲۰ مترمربع با شیوه جدید بازسازی شده و نمای ضریح هشت ضلعی بقعه متبرکه این بنا امام هشتم(ع) ساخته شده است و پیرامون آن نیز تسهیلاتی را از جمله خدمات رفاهی، رستوران، چایخانه، بخش اداری، تجاری و پارکینگ برای زائرین فراهم آورده‌اند این مجموعه در فاصله ۱۰ کیلومتری شرق شهر مشهد در حاشیه جاده فریمان – مشهد قرار دارد.

 

آرامگاه هرثمه بن اعین

بنای آرامگاه منسوب به ابوحبیب هرثمه بن اعین مشهور به «خواجه مراد» از اصحاب خاص حضرت علی بن موسی الرضا(ع) در ۱۲ کیلومتری شرق مشهد از سمت راست جاده فریمان در دامنه کوه واقع گردیده است. با استناد به کتب معتبر شیعه نظیر معاجن الائمه (باب هشتم)، تحفه المجالس، تحفه الاحباب، سفینه البحار ، نور الابصار و… چنین استنباط می‌گردد، هرثمه بن اعین از محبت کامل و اخلاص شایسته‌ای نسبت به امام هشتم(ع) برخوردار بوده است، همچنین علامه مامقانی مولف تنقیح المقال فی علم الرجال می‌نویسد: به رغم این که وی راوی چگونگی شهادت حضرت رضا(ع) بود، در زمره شیعیان پاکباخته آن امام بزرگوار به شمار می‌آمد که با همین اعتقاد و تفکر شیعی جان خود را از دست داد و در سال ۲۱۰ ه.ق به شهادت رسید. برخی منابع وی را از سرداران مأمون معرفی می‌نمایند که از مدینه تا توس حضرت رضا(ع) را همراهی کرد و پس از شهادت آن امام اقدام به افشاگری علیه مأمون نمود. گویا تا سال ۱۳۰۰ه.ق، بنای قابل توجهی بر فراز مدفن هرثمه بن اعین وجود نداشته زیرا مولف “مرات السفر” در عصر قاجار تنها به ابنیه مجاور آن مانند ایوان طرق و مزار خواجه اباصلت هروی در همان حدود اشاره کرده است. بنای پیشین آرامگاه شامل گنبد خانه‌ای به طول و عرض۳۰×۴×۴ متر با گلدسته‌های کم ارتفاع مزین به کاشی‌کاری و ایوان بوده است که در تغییر و تحولات امروزی بنایی جدیدالاحداث جای آن را گرفته و تسهیلاتی از جمله اتا‌ق‌های اقامت و زائرسرا، رستوران، فضای اداری، پارکینگ و بازارچه برای زائرین و مجاوران ایجاد نموده‌اند.

 

  مزار سید عبد الله الاسحاقی

بنای آرامگاه این امام‌زاده در فاصله ۱۰ کیلومتری مشهد و در جاده امرقان سفلی در روستای برزش‌آباد، در میان آرامستان واقع شده است. علاوه بر زائرین محلی، از نقاط اطراف، ارادتمندانش برای زیارت این شخصیت به محل آرامگاه مشرف می‌شوند.

بر روی سنگ قبر قدیمی موجود به خط نستعلیق بسیار زیبا نام و نسبت وی: امیر نظام الدین علی الحسینی العلوی الشوشتری المشهور به برزش آبادی و تاریخ وفاتش ۸۶۹ق ذکر شده است.

اطراف این بنا سنگ قبرهایی است که به صورت‌های مختلف دیده می‌شود.

 

آرامگاه امام‌زاده اسماعیل

بقعه متبرکه امام‌‌زاده اسماعیل یا شاهزاده اسماعیل در فاصله ۳۰ کیلومتری مشهد به سمت نیشابور و در روستای امان‌آباد واقع شده است. در کنار بنا زائرسرایی نیز برای اطراق و عبادت ارادتمندان ایجاد شده است. همچنین ضریح فلزی جدیدی نیز بر روی مزار نصب شده است. باستناد شواهد موجود، نسب ایشان به امام حسین(ع) می‌رسد.

 

بقعه متبرکه خواجه شیخ محمد زمان

این بقعه متبرکه در فاصله ۲۵ کیلومتری شهر مشهد به سرخس در روستای شرشر، بر روی یک بلندی واقع شده است. زائرین بسیاری از اهالی و روستاهای اطراف برای زیارت خواجه بدین سوی مشرف می‌شوند. محل مزار محصور در ضریحی فلزی و فضای داخلی بقعه آراسته به تصاویر و عبارات مذهبی است.

 

کرامات و نشانه‌های حضور امام هشتم(ع) در روستای دهسرخ

روستای دهسرخ علاوه بر بقعه سید عبدالعزیز(ع) دارای دو نشانه متبرک از هجرت هدفمند تاریخی – سیاسی حضرت علی بن موسی الرضا(ع) از مدینه به مرو و کرامات آن موسوم به تخت امام و چشمه امام می‌باشد توجه اهالی و مناطق مجاور است.

۱) تخت امام

در باور اهالی دهسرخ، تخت امام همان مکانی است که حضرت رضا(ع) با یاران خود در آن جا نماز به پای داشتند و از کرامات آن امام قطعه زمینی که بر روی آن ایستاده بودند حرکت کرده و به صورت پشته‌ای برجسته از زمین‌های اطراف متمایز گردیده است. تخت امام زمینی است به مساحت تقریبی ۶۰۰ مترمربع که در فاصله چند قدمی از چشمه امام قرار دارد. در ورودی این مکان اشعاری به چشم می‌خورد که مضمون آن اشاره به چگونگی ورورد حضرت به روستای دهسرخ دارد. از طرفی در فصل بهار و تابستان این مکان جایگاهی متبرک برای اجرای مراسم مذهبی یا تعزیه‌خوانی و توزیع غذای نذری است.

۲) چشمه امام

مولف منتهی الامال و بعضی منابع معتبر شیعه درباره کیفیت ظهور این چشمه در دهسرخ از عبدالسلام بن هروی روایت نموده‌اند، حضرت رضا(ع) در راه توس به قریه‌الحمراء (دهسرخ) رسید. یاران همراه امام عرض کردند یابن رسول‌الله آفتاب وقت ظهر را نشان می‌دهد آیا نماز به جای نمی‌آورید، حضرت زمانی که خواستند وضو بگیرند با دستان مبارک زمین را حفر نمودند و در این حال آب زلالی از زمین جوشیدن گرفت و تا به امروز اثرش باقی‌مانده است. مردم معتقدند آب این چشمه شفابخش است.

 

مقبره امام‌زاده سید عبدالعزیز(ع)

با عبور از سنگفرش‌های معابر و گذرهای روستای دهسرخ، در ضلع شمالی بنایی جلب‌نظر می‌‌نماید که در میان اهالی و مناطق مجاور به بقعه “سید عبدالعزیز بن موسی بن جعفر(ع)” برادرزاده حضرت رضا(ع) مشهور است. از بنای اولیه این مکان شواهدی مکتوب در دست نیست، اما بقعه فعلی در دوره قاجار بنیان گرفته است. این بنا با نمای شش وجهی و گنبدی بر فراز آن فضای معنوی خاصی را برای این روستا ایجاد نموده و در سال‌های اخیر با احداث حسینیه‌ای متصل به آرامگاه بر وسعت آن افزوده شده است‌. در میان گنبدخانه نیز مضجع شریف آن بزرگوار و محصور در ضریحی فلزی است.

 

 آرامگاه امام‌زادگان بی‌بی صنوبر و میر سبحان ولی

از جمله اماکن و زیارتگاه‌های شهرستان مشهد مقبره‌‌ای است منسوب به مدفن امام‌زادگان «بی‌بی صنوبر و میر سبحان ولی» که این آستانه متبرکه در ۴۵ کیلومتری جاده مشهد – کلات به طرف سد کارده در روستای ییلاقی خواجه حسین واقع است. بنابر روایات مدفونین در این بنا از منسوبین به حضرت موسی بن جعفر(ع) می‌باشند. مقبره میر سبحان ولی در فضای داخلی بنایی جدید و مزار بی‌بی صنوبر در محوطه‌ی مقابل با ضریح فلزی کوچک روی آن قرار دارد دیده می‌شود. بنای مقبره این امام‌زادگان مورد احترام اهالی و مناطق مجاور می‌باشد.

 

مزار سید عبادالله الصالحین

بقعه متبرکه امام‌زاده سید عبادالله الصالحین در ۴۵ کیلومتری مشهد در جاده التیمور و امرغان در روستای “هندل‌آباد” واقع شده است. در کنار این بنا محل یک باب زائرسرا برای استراحت و اطراق موقتی در حال ساخت است. همچنین اخیراً ضریح جدیدی در فضای داخلی بقعه نصب شده است. این بقعه در نزد اهالی به خزر که معروف است.

 

آستانه متبرکه امام‌زاده یحیی(ع)

این آستانه متبرکه و مکان زیارتی در فاصله حدود ۵۰ کیلومتری شمال‌شرقی شهر مشهد و در یک کیلومتری روستای میامی در بخش رضویه قرار دارد مدفون در این مکان امام‌زاده یحیی بن حسین بن زید یکی از فرزندان زید بن علی بن حسین(ع) می‌باشد. وی که حسین نام داشته دارای چندین فرزند بوده که یکی از آنها به نام یحیی با کینه ابوالحسن شناخته می‌شد. بنای مزبور مشتمل بر رواقی چهار ضلعی، گنبد فیروزه‌ای رنگ دو پوسته، مناره‌های طرفین ورودی و کتیبه‌ای سنگی بر سردر آن به تاریخ ۹۳۷ق است. بنای مزبور مقارن با سال‌های اولیه حکمرانی شاه طهماسب صفوی بنیان گرفته است. به استناد مضمون کتیبه هویت صاحب مزار در زمان ساخت مقبره برادرزاده یحیی بن زید تصور شده، اما ارادتمندان این آستانه میامی را آرامگاه یحیی بن زید می‌پندارند. بنابر تواریخ موجود یحیی بن زید هم ظاهراً در سال۲۰۷ یا ۲۰۹ق در بغداد دارفانی را وداع گفته است. با این همه علاوه بر گردشگران مذهبی داخلی در سال‌های اخیر مسلمانان کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس توجه ویژه‌ای به این مکان معطوف داشته‌اند. طرح جامع توسعه اماکن این آستانه مقدسه در محدوده‌ای به وسعت ۵۵ هکتار توسط اداره‌کل اوقاف و امور خیریه خراسان رضوی در حال اجرا می‌باشد که در این کاربری‌ها زائرسرا، کشتارگاه جهت نذورات، آشپزخانه عمومی، فروشگاه و محل اسکان موقت پیش‌بینی شده است. همچنین در نزدیکی این مجموعه تفریحی – زیارتی چشمه آب معدنی در دامنه کوه جریان دارد. سنگفرش اطراف بنای مرکزی همواره محل اطراق مناسبی برای ارادتمندان این امام‌زاده به شمار می‌آید.

 

آرامگاه متبرکه امام‌زاده سید محمد علوی

بنای آرامگاه در فاصله ۶۰ کیلومتری جاده مشهد – تربت حیدریه و در حاشیه جاده بر روی یک بلندی واقع شده است. شخصیت مدفون در این بنا، امام‌زاده سید محمد علوی از نوادگان حضرت موسی بن جعفر(ع) می‌باشد. در حال حاضر این مکان با امکانات نسبی و زیارتی پذیرای زائرین و مسافرانی است که از این راه تردد می‌نمایند. پوشش طبیعی و مناظر اطراف این مکان آکنده از درختچه‌های کوتاه است. اخیراً نسبت به عمران و توسعه فضاهای اطراف و صحن امام‌زاده و ساختمان اقداماتی از جمله محوطه‌سازی، نهال کاری و… انجام گرفته است.

 

آرامگاه امام‌زاده سید نورالله

در فاصله ۷۰ کیلومتری شهرستان مشهد و در جاده تربت حیدریه روستایی موسوم به زیارت قرار دارد که نام آن به واسطه وجود بقعه منسوب به امام‌زاده سید نورالله می‌باشد و در بین اهالی و مناطق اطراف از جایگاه و مذهبی ویژه‌ای به لحاظ قداست و احترام برخوردار است. سنگ قبری که بر روی مزار وی قرار گرفته نشان می‌دهد که ایشان از نوادگان امام موسی بن جعفر(ع) بوده و در این مکان به شهادت رسیده‌اند. در میان فضای داخلی بقعه ضریح فلزی جدیدی نصب شده است.

 

بقعه امام‌زادگان هاشم و محتشم

به فاصله ۷۵ کیلومتری از شهر مشهد و در روستای پیوه‌‌ژن توفقگاهی قرار دارد که علاوه بر جنبه مذهبی از نظر گردشگری نیز حایز اهمیت است. بنابر اقوال گوناگون، شخصیت‌های مدفون در بنا، امام‌زادگان هاشم و محتشم (علیهماالسلام) از نوادگان حضرت موسی بن جعفر(ع) می‌‌باشند. همه روزه زائرین و مسافران بسیاری برای زیارت آرامگاه به این مکان می‌آیند. وجود قنات با آب فراوان سبب سرسبزی محوطه با سایه‌های کوهستانی شده و از نظر امکانات رفاهی در حد مطلوبی قرار دارد.

 

بقعه امام‌زاده سید ابوالقاسم صالح

روستای ابوالقاسم از نظر موقعیت در ۷۵ کیلومتری شهرستان مشهد در جاده نیشابور واقع گردیده و با وجود کوهستانی بودن آب و هوای مساعدی دارد. در کنار این روستا بنایی به چشم می‌خورد که بنابر شواهد مرقد مطهر امام‌زاده سید ابوالقاسم صالح از نوادگان امام موسی بن جعفر(ع) است که در سال ۲۲۷ق در این مکان به شهادت رسیده است ضریح فلزی و سنگ لوح قبر داخل بنا در ساماندهی اخیراً به این مکان افزوده شده است.

 

بقعه امام‌زاده سید جلال

بقعه متبرکه منسوب به امام‌زاده سید جلال در فاصله ۸۰ کیلومتری شهرستان مشهد و در روستایی به نام گونجوک علیا در منطقه‌ای سرسبز و خوش اقلیم واقع شده است. این امام‌‌زاده در بین اهالی و مناطق پیرامون از احترام خاصی برخوردار می‌باشد. بر روی سنگ قبر تازه نصب شده وی که در ضریحی فلزی در فضای داخلی بنا دیده می‌شود نوشته شده:

«مرقد مطهر امام‌زاده سید جلال از نوادگان امام موسی بن جعفر(ع) که در این محل به شهادت رسید.»

همچنین فضای یک حسینیه نیز متصل به بنای بقعه دیده می‌شود که محل تجمع ارادتمندان امام‌زاده مزبور برای عزاداری و برپایی مراسم‌های مختلف دینی است.

 

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور