بازار تاریخی اردبیل علاوه بر کاربردش به عنوان بازاری برای خرید اجناس تاریخی، به عنوان یک محل تاریخی نیز مطرح است که از چندصد سال قبل تا به امروز یکی از مراکز پرتردد شهر اردبیل بوده است. در این مقاله قصد داریم این بازار را بررسی کنیم :

مجموعه تاریخی بازار سرپوشیده اردبیل در مرکز شهر با معماری سنتی و اصیل و بر گرفته از ظرافتهای هنری ایرانی – اسلامی یادگاری از دوره سلجوقیان بوده و امروز روایتگر تاریخ کهن و باستانی اردبیل است.

بازار تاریخی اردبیل معروف به راسته بازار و یا “قیصریه” مجموعه ای است مرکب از تیمچه، سرا، حمام و مسجد که بنای فعلی آن از جمله آثار دوره سلجوقی، زندیه و صفویه و بر بنیان اولیه بازار ساخته شده است.

بر سر بازارچه شمال شرقی بازار سنگ نوشته ای است که تاریخ ساخت و بانی بازار در آن درج شده اما به علت فرسایش سطح سنگ و عدم اشاره دقیق منابع تاریخی زمان ساخت این بازار مشخص نیست و به روایتی پیش از حکومت صفوی احداث شده است.

قدیمی ترین سیاحانی که از بازار اردبیل نام برده اند عبارتند از مقرسی و اصطخری در سده چهارم هجری که این مجموعه تاریخی را به صورت صلیب در چهار راسته توصیف کرده اند که در میانه آن مسجد قرار دارد.

قسمت عمده بازار اردبیل در تغییرات شهری در نیم قرن گذشته تخریب شده و ارتباط بعضی از بخشهای آن با مرکز بازار از بین رفته است، بطوریکه این بازار در حال حاضر در مرکز شهر و در طرفین خیابان امام خمینی واقع شده و بازدید کنندگان به وضوح می توانند جدایی بازار طلا فروشان را از بازار قیصریه فعلی مشاهده کنند.

رونق بازار اردبیل در عهد صفوی

اردبیل در زمان حکومت صفوی به دلیل مرکزیت، جایگاه والای دینی و واقع شدن قبور سلاطین صفوی و مهمتر از همه مقبره شیخ صفی الدین اسحاق اردبیلی جد خاندان صفوی به مانند پایتخت معنوی سلاطین صفوی بوده و این امر باعث شده این شهر و به خصوص بازار  آن از اهمیت ویژه ای برخوردار باشد.

در قرن دهم هجری در زمان حکومت شاه طهماسب اول بازارهای اردبیل از رونق بسیار زیادی برخوردار بوده اند که از این قبیل می توان به بازار بقالان، کرباس فروشان، قصابان، خراطان، سراجان، قیصریه و دهها سرای دیگر اشاره کرد.
بعدها در قرن هفتم و هشتم هجری نیز این بازار رونق مجدد یافت که بازسازی و تعمیرات اساسی صفویان و قاجارها در افزایش این رونق بی تاثیر نبود.

بازار اردبیل تامین کننده مخارج بقعه شیخ صفی

مطابق با روایات تاریخی مجموعه بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی موقوفات بسیاری از جمله خانه های اطراف بقعه، مغازه ها، حمام و همچنین بازار اردبیل را داشته که درآمد حاصل از این موقوفات صرف امور خیریه در سطح شهر می شد که از آن جمله می توان به رسیدگی به وضع معیشتی افراد مستضعف و خانواده های فقیر اشاره کرد.
قسمتی از بازار بزرگ و تیمچه‌ها و سراها از موقوفات بازار به بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی به شمار می‌رفت و درآمد و عواید حاصله صرف مخارج این بقعه می‌شد.

بازار اردبیل با طاق‌نمای جانبی، طاق و تویزه و گنبدهای ساده که معرف آثاری از دوره صفویه و قاجاریه است شامل راسته اصلی بازار، راسته پیر عبدالملک، راسته قیصریه، راسته کفاشان، راسته غلامان، بازار زرگران، سراجان، خراطان، قصابان، بقالان، کلاه دوزان، علافان، پارچه فروشان، پنبه فروشان، مسگران، چاقو سازان، آهنگران، سرای خشکبار (حاجی میرزا)، سرای گلشن، سرای جهودها، سرای وکیل، سرای نو یا زنجیرلو، سرای حاج احمد، سرای حاج شکر، سرای مجیدیه، سرای امام جمعه، سرای دوگوچی و تیمچه زنجیرلی است.
پوشش سقف راسته ها با طاقهای جناقی و گنبد چهار طاقی و ساده بوده و طول طاق نمای مغازه ها به طور متوسط سه تا چهار متر و قطر پایه طاقها ۶۰ تا ۸۰ سانتی متر می باشد.
روشنایی داخل بازار از طریق روزنه‌های تعبیه شده در پوششهای گنبدی تامین می‌شود که زیبایی بصری بی نظیری به فضای داخلی بازار بخشیده است.
یکی از بخشهای مهم بازار، چهار سوق یا بازار بزرگ قیصریه است. این بخش بنایی است مدور با گنبد کروی بلند و ساده که در پایین بنا ۱۲ متر داشته و ارتفاع تقریبی آن ۱۳ متر است.
بخش زیرین بنا، بدون در نظر گرفتن پایه مغازه ها و امتداد بازارچه‌ها عبارتند از ۱۲ پایه که با ۱۲ طاق جناقی زمینه را برای بر پایی گنبد فراهم ساخته است. در هشت طاق جناقی مغازه و در چهارطاق دیگر راهرو بازارچه‌ها تعبیه شده است.

عرضه شیر مرغ تا جان آدمیزاد در ۲۵ سرا و راسته

یکی از مغازه داران این بازار می گوید : توجه به اینکه این بازار دارای راسته های مختلف برای فروش انحصاری یک نوع محصول است در بازار اردبیل می توان همه نوع محصولات خوراکی، پوشاک، لوازم منزل و حتی ابزار آلات صنعتی را تهیه کرد.
صمد سرخی اضافه کرد: راسته بازار با قدمت تاریخی که دارد از جمله مهمترین بازارهای تهیه مایحتاج برای اردبیلیها است بطوریکه بازارهای جدیدالتاسیس، پاساژها و فروشگاهها نتوانسته است از پویایی و شور آن بکاهد.
سرخی با اشاره به معماری سنتی این بازار تصریح کرد: فضای داخلی این بازار با داشتن حال و هوای عرفانی هر بازدیدکننده ای را به خود مجذوب می کند و همین امر باعث شده که پس از قرنها حیات این بازار تداوم یابد.
به گفته وی یکی از ویژگیهای مهم این بازار فروش سوغاتی، صنایع دستی و محصولات کشاورزی استان است.
گفتنی است مجموعه بازار تاریخی اردبیل در سال ۱۳۶۴ مرمت شد و با شماره ۱۶۹۰ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.
با وجود قدمت کهن، این بازار همچنان به عنوان مهمترین بازار مورد استفاده شهروندان اردبیلی و شهروندان سایر شهرستانها است و در کنار پویایی و فراغت حاصل از تهیه آسان کالا، می تواند چشم نواز مسافران و گردشگران به دلیل معماری بی نظیر خود باشد.

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور

قطعا یکی از مسائلی که در سفر اهمیت دارد وسیله سفر و موارد مربوط به طی مسیر است. در این مطلب در اصفهان تور قصد داریم تا فرودگاه اردبیل را به عنوان یکی از فرودگاه های بزرگ غرب کشور معرفی کنیم. با اصفهان تور همراه باشید :

در سال ۱۳۵۲، مطالعات اولیه ساخت فرودگاه اردبیل، (IAIA:ADU ICAO:OITL) که یكی از فرودگاه‌های فعال در شمال غربی ایران به شمار می‌رود آغاز شد. کار عملیاتی احداث این فرودگاه در سال ۱۳۵۸ آغاز شد که البته به علت شروع جنگ تحمیلی متوقف شد؛ اما بعد از پایان جنگ در سال ۱۳۶۸ کار احداث فرودگاه دوباره آغاز شد و در سال ۱۳۷۰ به پایان رسید. دستگاه‌های كمك ناوبری و سایر تجهیزات فرودگاهی و ساخت بناهای فرودگاهی نیز شروع شد و یك ترمینال موقت به مساحت ۹۰۰ مترمربع جهت ارائه سرویس به مسافرین احداث شد. در حدود سال ۱۳۷۳ فرودگاه اردبیل به ‌عنوان فرودگاه مستقل دوره جدیدی از فعالیت‌های خود را آغاز نمود كه در همین زمان پروازهای شركت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران هم با هفته‌ای سه پرواز در مسیر تهران –اردبیل و بالعكس با هواپیمایی فوكر ۱۰۰  برقرار گردید. این فرودگاه در  ارتفاع  ۴۳۲۶ft  از سطح دریا قرار گفته است.

 موقعیت فرودگاه روی نقشه

این فرودگاه دارای دو باند متقاطع به طول ۳۲۹۸ M  و ۲۵۰۰ M است که با ضریب استحکام ۸۰ و ۶۵  که مجهز به سیستم  لندینگ ILS  و چراغ‌های روشنایی باند مناسب برای انجام پرواز در شرایط بد جوی و پروازهای شب است. همچنین، فرودگاه مجهز به آخرین دستگاه‌های ناوبری (VOR,DME,NDB, ILS ) و سیستم‌های ارتباطی ATIS   و سیستم مخابراتی هوانوردی سوچینگ، فضای كنترلی CTR  حدود ۲۵ مایل و ارتفاع ۲۰۵۰۰ پا  است. واحد مراقبت پرواز این فرودگاه علاوه بر سیستم ارتباطی سوچینگ برای ارتباط برج و خلبان و به سیستم ATIS  نیز برای ارائه اطلاعات هواشناسی به پروازهای اردبیل و عبوری مجهز است و ارتباط برج و سنتر مرکزی نیز از طریق ارتباط هات لاین و ارتباط برج با واحدهای مخابراتی هواپیمایی AFTN از طریق سیستم سوچینگ به‌ صورت DATA برقرار است.

فرودگاه دارای دو ترمینال مسافربری و ساختمان پاویون و اماکن سوخت‌رسانی مستقل، زیر نظر شركت منطقه‌ای نفت اردبیل و اداره هواشناسی و تاسیسات ایمنی و فنی است. این فرودگاه، قابلیت پذیرش نشست و برخاست هواپیماهای پهن پیكر مانند ایرباس A۳۰۶  و توپولوف را دارا است. پروازهای ایران ایر  با تایپ پروازی فوكر ۱۰۰ و توپولوف ۱۵۴ و شركت هواپیمایی آسمان با تایپ پروازی فوكر ۱۰۰ و شركت هواپیمایی ماهان ایر با تایپ پروازی ایرباس و BAE  در مسیرهای تهران –اردبیل و اردبیل – مشهد، به‌ صورت روزانه فعالیت می‌کنند.

میزان جابه‌جایی مسافر

مدیركل فرودگاه‌های استان اردبیل از انجام ۱۹۲ پرواز رفت و برگشت طی هر ماه در فرودگاه اردبیل خبر داد و گفت که  از ابتدای امسال تاکنون شاهد رشد ۵۳ درصدی اعزام مسافر نسبت به سال گذشته هستیم. در تیرماه امسال ۲۵ هزار و ۱۳۴ مسافر از طریق این فرودگاه اعزام و پذیرش شدند.

همچنین تعداد پروازهای فرودگاه اردبیل بعد از برقراری مقاصد جدید و افزایش پروازها به تهران و مشهد ۳۵ درصد افزایش یافته است.

به‌ طور میانگین ماهانه ۲۵ هزار و ۱۳۴ مسافر در این فرودگاه اعزام و پذیرش می‌شوند، این میزان جابه‌جایی باعث رشد ۵۳ درصدی اعزام و پذیرش مسافر شده است.

هتل‌های نزدیک به فرودگاه :

هتل سبلان، سه ستاره

هتل مهدی، دو ستاره

هتل دریا، سه ستاره

مسیرهای پروازی داخلی و خارجی فرودگاه اردبیل :

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور

اردبیل به عنوان یک شهر تاریخی و البته خوش آب و هوا دارای جاذبه های تاریخی و طبیعی متعددی است که می تواند نظر گردشگران را به خود جلب کند. در این مطلب در اصفهان تور قصد داریم به معرفی جاذبه های گردشگری اردبیل بپردازیم :

پل هفت چشمه

پل هفت چشمه در اردبیل میدان پانزده خرداد ابتدای خیابان ساحلی و روی رودخانه با لیقلو چای واقع شده است
پل هفت چشمه که بنام های ججین، پل داشکسن و یدی گوزلی، کورپی قرمزی نیز نامیده می شود دارای هفت چشمه است و آثار دوره صفوی است. تیم مکاتبین در متن زیر تلاش می کند از تمامی نام های این پل استفاده کند و باور به این دارد که این اسامی ارزش تاریخی خود را دارند. ستارخان سردار ملی مشروطیت بعد از فرار از زندان نارین قلعه اردبیل خود را به کنار یدی گوزلی رسانده و به یاران خود، که با اسب منتظرش بوده اند، ملحق می شود و راهی نجف اشرف می شود تا فتوای مشروطه را از مجتهدین اخذ کند.
ججین یادگار دوره صفویه بوده و از سال ۱۳۷۴ ه. ش عملیات مرمت آن شروع شده است
کورپی قرمزی شامل هفت دهانه آجری با قوس پنج و هفت و موج شکن های سنگی می باشد ملات بکار رفته در ساختمان پل، گچ و آهک می باشد، پل داشکسن در تاریخ ۲۸ مرداد ۱۳۴۸ با شمارهٔ ثبت ۸۷۵ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران شناخته شد.

برج شاطر

برج شاطر در روستای صومعه ۵/۸ کیلومتری اردبیل در یک فضای وسیع و گسترده ‏بنا شده ‏است. در حوالی برج به فواصل گوناگون، تپه های باستانی قرار دارد. بیشتر آن ها مربوط به دوره های پیش از اسلام به ویژه دوره اشکانی است. ‏برج از داخل استوانه و از خارج ده ضلعی با طول اضلاع ۶۳/۲ متر است و ازاره ای سنگی به ارتفاع ۵/۱ متر و مرکب از چهار برج سنگ تراش دارد. ورودی برج شاطر در ضلع شرقی و در بالای پایه سنگی واقع شده که پنج یا شش پله در برابر آن قرار داشته است. از کتیبه و پوشش بنا چیزی بر جا نمانده ‏است، ولی از شیوه ‏معماری برج و شباهت آن با مقبره چلبی اوغلو در سلطانیه چنین بر می آید که احتمالأ از بناهای قرن هشتم هجری باشد
برج شاطر در ۷ مهر ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۶۱۸۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی

بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی واقع در میدان عالی قاپو اردبیل و از آثار ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو است بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی پس از وفات وی در سال ۷۳۵ ه.ق به وسیله فرزند وی صدرالدین موسی پایه گذاری شد و سپس در طول ایام پس از شروع حکومت صفویه با توجه به ارادت خاصی که پادشاهان صفوی نسبت به جد خود داشتند واحدهایی بصورت بخش های الحاقی به مجموعه قبلی اضافه شد. این بنای عظیم شامل گنبد الله الله، گنبد جنت سرا، دارالمتولی، قندیل خانه، حرم سرا و … می باشد.
یکی از موارد منحصربه فرد آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی این است که حاوی ده ها اثر بدیع در مضامین مختلف رشته های هنری است که می توان به عالی ترین نوع کاشی کاری معرق و مقرنس و گچبری کتیبه های زیبا و نفیس و خط خطاطان بزرگ دوره صفوی (میر عماد، میر قوام الدین، محمد اسماعیل و…) منبت های ارزنده، نقره کاری، تذهیب و طلاکاری، نقاشی و تنگ بری و غیره اشاره کرد.
مرمت های انجام شده در بنا عبارت از ازاره چوبی مربوط به صد سال قبل، پایه سنگی ازاره بیرونی بنا و مرمت کاشیکاری بیرونی گنبد مربوط به ۱۳۲۰ (هـ . ق) و تعمیرات اساسی ضریح چوبی مربوط به سال ۱۳۶۱ (هـ . ش) است.
فرش منحصربفرد بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی که سال ها زینت بخش این بقعه بود اخیرا در فهرست ۵۰ شاهکار هنری برگزیده جهان قرار گرفته است. این فرش هم اکنون درگنجینه ” ویکتوریا آلبرت هال ” شهر لندن در معرض دید عموم قرار دارد و تا سال ۱۸۹۳ میلادی در مقبره شیخ صفی الدین اردبیلی قرار داشت.

بخش های مختلف مقبره شیخ صفی الدین اردبیلی عبارتند از :
ـ ـ حرم و دارالحفاظ
– مقبره شاهزادگان در سمت شرقی دارالحفاظ
– ایوان بزرگ رو به قبله دارالحدیث
– چله خانه های قدیم و جدید و محل جلوس شیخ صفی الدین بود
– مقبره مادر شاه طهماسب
– مقصورهای در برابر ایوان دارالحدیث
– محوطه شهیدگاه در شمال گنبد دارالحدیث
– محل جلوس شیخ صدرالدین موسی
– بیش از ۴۰ حجره
– صفه مزارهای برخی از امیران و سران خاندان صفوی
– نانواخانه یا آشپزخانه
– آشپزخانه و دیگخانه و حجره های متعلق به آن و ایاغ خانه
– حجره رو به مزار شیخ صفی الدین که آرامگاه مشایخ صوفیه بود
– شربتخانه در کنار چشمه آبی مشتمل بر حوض و محل پختن حلوا و شیرینی
– خوانچه خانه و انبار با حجره های فوقانی و تحتانی
– دفترخانه شامل دهلیز و خانه و محوطه ای میان شربت خانه و خوانچه خانه
– نقاره خانه که زیر سقف آن سقاخانه بود و در پشت آن حمام و برخی خانه های متعلقه قرار دارد.
–  هیمه خانه و زمینی در اطراف آن
– فضای بیرونی در آستانه که در مقابل آن کوچه و دکان ها قرار داشت

جنگل فندقلو

جنگل فندقلو در ۳۰ کیلومتری شهرستان اردبیل و ۱۰ کیلومتری جنوب شهر نمین واقع شده ‌است جنگل  فندقلو بخاطر داشتن جاذبه‌ های منحصربه ‌فرد جنگلی – مرتعی و گردنه زیبای حیران قابلیتی بسیار ممتاز برای توسعه در صنعت اکوتوریسم دارد.

راه‌های مختلفی به این جنگل وجود دارد اما راه اصلی رسیدن به آن که آسفالت هم می‌باشد سه راهی جاده اردبیل به آستارا در نزدیکی شهر نمین است. به این ترتیب که در مسیر راه اردبیل به آستارا و پیش از رسیدن به نمین مسیری سرسبز و زیبا با تابلوی راهنمای جنگل فندقلو مشاده می‌ کنید راه دیگر که برای رسیدن به این جنگل وجود دارد از جاده اردبیل به تهران در گردنه حیران از داخل روستای گیلده می‌ باشد.

عرصه جنگلی فندقلو بخشی از جنگل‌های شرق استان اردبیل به شمار می‌ رود که دنباله جنگل‌ های نیمه گرمسیری استان گیلان می‌ باشد. مساحت منطقه فندقلو حدود ۱۶ هزار هکتار است که بیش از چهار هزار هکتار آن تحت پوشش عرصه‌ های جنگلی قرار دارد و بقیه را مراتع تشکیل می‌ دهد.

حداقل ارتفاع منطقه فندقلو از سطح دریاهای آزاد ۱۵۰۰ متر و حداکثر ۱۸۵۰ متر می باشد که از شمال به راه قدیم اردبیل – آستارا و آبادی‌های آرپاتپه، خانقاه علیا و سفلی از جنوب به کوه معروف خان بلاغی و آبادی‌های نیارق و از غرب به ننه کران، مهدی پستی، آبی بیگلو، کریم کندی، دگرماندرق و از شرق به حیران محدود است.

هوای این ناحیه به علت قرار گرفتن در ارتفاعات، دارای تابستانی بسیار خنک و مطبوع و زمستانی سرد و مرطوب است که جزو مناطق سردسیر استان محسوب می‌ گردد. دمای حداکثر مطلق ۳۷ درجه در شهریور و دمای حداقل مطلق آن ۳۷- درجه سانتیگراد در بهمن ماه است. این منطقه دو بهار دارد، یکى از ابتداى فروردین تا پایان خرداد و دیگرى از مهر تا آبان.

جنگل فندقلو استعداد پرورش صد نوع گل از جمله بوماداران و بابونه را دارند. ۱۹ گونه جنگلی متعلق به ۸ تیره و ۱۷ جنس شناسایی شده است. در بین انواع شناسایی شده گونه‌های نادری نظیر فندق، ممرز، راش، بلوط (بلند مازو) و بید مشک وجود دارد و گونه‌های علفی منطقه چون نسترن، تمشک، خاس، پامچال، بابونه، سرخس، گیلدیگ، بنفشه وحشی، گل گاو زبان و … در زمین های آن به وفور یافت می‌ شود. با توجه به اینکه درخت فندق بیش از سایر گونه‌ها در این جنگل روییده است، این منطقه فندق‌لو نامیده می‌ شود. در منطقه فندقلو حیواناتی نظیر روباه، گرگ، خرس قهوه ای، سمور و پرندگانی چون قرقاول، کبک، عقاب طلایی، چکاوک و کلاغ ابلق یافت می‌شود.

در داخل جنگل یک استخر آبگرم به نام مشه سویی وجود دارد که آب آن خاصیت درمانی دارد. همچنین پیست اسکی روی چمن که برای برپایی اردوهای تیم ملی اسکی روی چمن از آن استفاده می‌شود، از جمله قابلیت‌های این منطقه برای جذب توریست در کلیه فصول سال است.

علاوه بر جاذبه های گردشگری  برای پذیرایی و اقامت گردشگران داخلی و خارجی، مکان هایی تدارک دیده شده که امکان اقامت به صورت شبانه روزی هم در آن مهیا است، با توجه به نکات مطرح شده می‌توان گفت منطقه فندقلو با داشتن انواع درختان میوه، پیست اسکی و گونه‌های گیاهی و طبی مختلف، آب معدنی، حیات وحش، آب و هوای معتدل و چشم انداز زیبا و…جزو مناطق منحصر به فرد است که پتانسیل بالایی در صنعت اکوتوریسم دارا می باشد.

حمام ملاهادی

حمام ملا هادی در اردبیل، میدان عالی قاپو، محله ملا هادی، کوچه آیشم واقع شده است
حمام ملا هادی در تاریخ ۲۵ مهر ۱۳۸۳ با شماره ثبت ۱۱۱۹۴ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید ولی متأسفانه هرگز رفتار و رسیدگی مناسبِ در شأن یک اثر ملی نصیبش نشد، همانطور که در عکس ها شاهد هستید به مخروبه ای بیش نمی ماند .
تیم مکانبین به جای شرح در هنر معماری و تاریخچه ی این اثر تاریخی ترجیح می دهد به گلایه از اداره کل اوقاف و امور خیریه استان اردبیل که مالک این بنا است و همچنین سازمان میراث فرهنگی که وظیفه و رسالت ذاتی این سازمان حفظ و ترمیم آثار تاریخی این مرز و بوم است بسنده می کند زیرا اگر تاریخچه ای از این اثر به دست آیندگان برسد و بنایی نباشد در تاریخ به کم کاری متهم می شویم و چیزی جز لعن و نفرین آیندگان نصیبمان نمی شود. موقعیت جغرافیایی این مکان حدودی است.

خانه ارشادی

خانه ارشادی در اردبیل، خیابان کاشانی، کوچه اوچدکان واقع شده است خانه ارشادی اردبیل باقیمانده ای از یک خانه بزرگ اربابی می باشد که در دوره های مختلف تفکیک، تخریب و نوسازی گردیده است و در بدو احداث دارای کاربری مسکونی بود یکی از بناهای تاریخی شهر اردبیل است که در اواخر دوره قاجار ساخته شده است. در دوران پهلوی دوم آن را برای استقرار یک مدرسه به آموزش و پرورش واگذار کردند.
این بنا دارای پی های سنگی است که با ملاط ماسه، آهک پر شده است. دیواره های بیرونی آجری و درونی خشتی است. از راه جداره های بیرونی بنا با چهار ردیف سنگ بازالت سیاه تیشه ای باتراش دستی اجرا شده است.
بخاری های دیواری که در شاه نشین قرار دارند، در و پنجره های چوبی ترکیب یافته با شیشه های رنگی بصورت طرح های اسلیمی و همچنین طاق نماهای گچی – آجری حیاط از دیگر تزئینات موجود در خانه ارشادی هستند
مرمت این خانه از سال ۷۸ آغاز شده، اما تاکنون مرمت آن به پایان نرسیده است. خانه ارشادی اردبیل در تاریخ ۱۰ دی ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۶۶۸۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شد.

دریاچه شورابیل

دریاچه شورابیل در ۲ کیلومتری جنوب شرقی اردبیل به طرف خلخال واقع شده است این دریاچه در ارتفاع ۱۳۶۵ متری از سطح دریا قرار دارد
علت نامگذاری دریاچه شورابیل این بوده که قبلا آب این دریاچه بسیار شور بوده و افرادی که از بیماری‌های پوستی و رماتیسم رنج می‌کشیدند برای درمان بیماری خود از گِل این دریاچه استفاده می‌کردند ولی امروزه  با هدایت آب رودخانه بالخلو به آن حجم آب آن از ۱/۱ میلیون متر مکعب به ۱۴ میلیون متر مکعب و وسعت آن از ۷۴ هکتار به ۱۸۰ هکتار افزایش یافت و از شوری آن کاسته شده به طوریکه در آن نوعی ماهی قزل آلای رنگین کمان پرورش داده می شود.
پلیکان های خاکستری، اردک چشم طلایی، اردک تاجدار، غاز خاکستری، غاز زنگوله بار، لک لک سیاه و… از پرندگان مهاجر و دراج، قرقاول، مرغابی، خوتکا، چنگر، حواسیل، آنگوت و…از جمله پرندگان بومی هستند که در دریاچه زیبای شورابیل  به چشم می خورند
نتایج مطالعات زمین‌شناختی نشان می دهد که قدمت دریاچه شورابیل قدیمى تر از دریاچه ارومیه است

کلیسای مریم مقدس

کلیسای مریم مقدس در کوچه‌ای به نام ارمنستان گازران یا اونچو میدان اردبیل واقع شده است و در سال ۱۸۷۶ میلادی (برابر با ۱۲۵۵ خورشیدی) با هزینه شخصی خانواده گالوست میرزائیان بنا گردیده است. معمار این بنا خاچاطور شهبازیان بوده است.
در محوطه کلیسا گورهایی وجود دارد که از سنگ های معمولی و رسوبی در ساخت آن استفاده شده و بر روی آن ها صلیب هایی کنده شده است. بر روی درب ورودی کلیسا با خط ارمنی، بوسیله تکه‌ هایی بریده شده از نی، که به شکل حروف درآورده و با میخ بر متن درب کوبیده‌ اند، چنین نگاشته شده است : «این دربِ خانه حقیقی خداست، که بر رسم یادبود از طرف اگالوس ملیک میرزا یانس به کلیسای مریم مقدس هدیه می ‌شود ۱۸۷۶٫
آخرین مراسم مذهبی و نماز جماعت در سال ۱۹۴۴ میلادی برابر با ۱۳۲۳ خورشیدی توسط کشیش وارطان ژاما گورسیان در آن انجام م ‌شده‌ است. در حال حاضر حتی یک خانواده ارمنی در اردبیل مقیم نیست. از سال ۱۳۷۰ کلیسای مذکور از طرف شورای خلیفه گری ارامنه آذربایجان در اختیار مدیریت میراث فرهنگی اردبیل قرار گرفت تا با کمک‌های مالی ارامنه این بنای تاریخی مرمت شود.

مقبره شیخ امین الدین جبرائیل

مقبره شیخ امین‌الدین جبرائیل پدر شیخ صفی‌الدین، پدرجد پادشاهان صفوی در روستای کلخوران در ۳ کیلومتری شمال اردبیل قرار دارد و به همین دلیل روستای کلخوران گاه به نام «کلخوران شیخ» خوانده می ‌شود. مقبره شیخ کلخوران که در اوایل قرن دهم هجری قمری بنا شده است، در وسط محوطه‌ای وسیع مشهور به باغ شیخ، به شکل هشت ضلعی با آجر ساخته شده است.
در آرامگاه شیخ امین‌الدین جبرائیل برجی شبیه برج مقبره‌ شیخ صفی دیده می‌شود که احتمالاً مربوط به قرن هشتم هجری قمری است اما اصل عمارت در زمان‌های بعد یعنی همزمان با بقعه شیخ صفی در اوایل قرن دهم بنا نهاده شده است.
سبک نقاشی مربوط به دوره صفوی است. سقف رواق دارای گچبری است که با رنگ های طلایی و آبی دارای اسلیم های زیبا و گل های شاه عباسی است که حاکی از آرامش معنویت محیط و مکان بقعه است. دیوارهای جانبی رواق دارای کاشی کاری معرق و در بعضی از قسمت ها از کاشی های اصیل هشت ضلعی استفاده شده است.
درب ورودی بقعه شیخ امین‌الدین جبرائیل از چوب جنگلی ساخته شده است و در حواشی لنگه درب ها، اشعاری بصورت برجسته کار شده است. از باقیمانده اشعاری که به خط نستعلیق روی این در کنده شده، تاریخ ساخت آن ۱۰۳۰ هجری قمری ذکر شده است. بالاى درِ ورودى، تصوير يک شير و يک پلنگ در دو سوى پنجره نقاشى شده و هر يک با يک زنجير به پنجره بسته شده‌اند، و نشان از سبک و سياق منسوب به دوره صفوى و اوايل سده يازدهم هجرى دارند.
هفت قطعه سنگ قبر بسيار زيبا و پرنقش و نگار، اما بدون نام و نشان در جنوب شرقى بقعه شيخ جبرائيل وجود دارد اين سنگ‌ها به موازات و مجاورت هم در حاشيه يک گورستان بزرگ قرار دارند و به نام هفت‌تنان کلخوران معروف‌اند.

موزه حیات وحش اردبیل

موزه حیات وحش اردبیل واقع در خیابان دانشگاه کنار دریاچه شورابیل واق شده است در حال حاضر بیش از ۱۲۰ گونه از حیوانات پوست آرایی شده (تاکسیدرمی) در موزه تاریخ طبیعی اردبیل نگهداری می ‌شود.
از این ۱۲۰ گونه ۲۰ گونه پستاندار، ۸۰ گونه پرنده و ۱۲ گونه دو زیست شامل خزندگان، ماهیان و ۸ گونه نادر و کمیاب حیوانات وحشی است که مجموعه ای زیبا از طبیعت استان را در مقیاسی کوچک برای علاقه مندان به نمایش گذاشته است به نحوی که می توان جذابیتی متفاوت از تلفیق تاریخ و طبیعت را در این مکان تجربه کرد.
در موزه تاریخ طبیعی اردبیل حیوانات به شکل پانل شامل قسمت‌های جمجمه، شاخ بال و پر پرندگان و نیز حشرات متعدد در روی دیوار قرار گرفته و علاوه بر آنها فسیل و کانی های طبیعی را نیز می توان مشاهده کرد.
دیدنی‌های دیگر موزه وجود دو زیستگاه تالاب و بوستانی است که به شکل خوب و عالی و با ژست‌ مناسب جا نمایی شده است همچنین بخش محیط زیستِ موزه حیات وحش اردبیل در زمینی به مساحت یک هزار و ۲۰۰ متر مربع شامل ۶ بخش آفرینش، دیرین شناسی، زیست بوم دشتی، تالاب و بوستانی و آکواریوم است که در آن انواع مارهای سمی و غیر سمی نگهداری می‌ شود.

موزه مردم شناسی اردبیل

موزه مردم شناسی اردبیل در محل حمام تاریخی آقانقی (ظهیرالاسلام) در میدان عالی قاپو ابتدای خیابان سعدی اردبیل قرار دارد. در این محل علاوه بر نمایش ۳۳ نوع مجسمه با پوشش محلی مردم استان اردبیل، آثار و دست نوشته های مربوط به هویت تاریخی و فرهنگی این منطقه جمع آوری و عرضه شده است.

این حمام را شخصی به نام ظهیرالاسلام در دوره ایلخانی بنا نمود و ۲۰۰ سال بعد بخش هایی به آن اضافه شد. در زمان قاجار فردی به نام آقانقی مؤتمن الرعایا این حمام را خریداری و بازسازی نموده و به همین جهت است که این حمام به نام هر دو نفر نامیده می شود. در سال ۱۳۷۸ خورشیدی این حمام توسط میراث فرهنگی خریداری شد و بعد از انجام بازسازی های لازم، به موزه مردمشناسی اردبیل تبدیل شد.

ورودی موزه مردمشناسی اردبیل از رختکن آغاز شده و به حوض سنگی هشت ضلعی با چهار بازو ختم میشود، رواق هشتی شکل، کفش کن، گنبد سربینه، گرمخانه، استخرهای آب گرم و استخر آب سرد از جمله قسمت های این حمام است که در حال حاضر در بخش های مختلف آن اشیای قدیمی به نمایش گذاشته شده است.

پل معلق پیرتقی

پل معلق پیر‌تقی تنها یکی از دیدنی‌های بی‌شمار استان اردبیل است که در دره‌های عمیق و زیبای شهر هشتجین در شهرستان خلخال واقع شده است و محل اتصال دو رودخانه گیوی چای و قزل اوزن است. عبور از روی دره‌های عمیق با تکان‌هایش شدید این پل قطعاً یکی از هیجان انگیزترین لحظات را برای شما به وجود می‌آورد. روستای پیرتقی که در نزدیکی پل قرار دارد، تنها یک خانوار ساکن دارد و پیش از این، مورد استفاده پژوهشگرانی بود که برای مطالعه و احداث سد در پایین دست این رودخانه به منطقه سفر می‌کردند.

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور

پل های تاریخی در اردبیل کم نیستند و بدون شک یکی از جذابیت های تاریخی این شهر همین پل های متعدد آن به شمار می رود. با هم نگاهی داریم به یکی از پل هایی که نه تنها از لحاظ تاریخی بلکه به لحاظ سیاسی نیز دارای اهمیت می باشد :

پل ججین یا هفت چشمه که در شهر اردبیل قرار دارد، یکی از پل های تاریخی شهر اردبیل است که گردشگران زیادی را برای بازدید به سوی خود جذب می‌ کند.

این پل در قریه ججین که امروزه بخشی از حاشیه غربی شهر اردبیل به شمار می‌ آید بر روی رودخانه بالخلو برپا شده است و گذر وسایل نقلیه سبک و افراد پیاده رو را تأمین می‌ کند و به نام های یدی گوز (هفت چشمه)، ججین و داشکسن نیز معروف است.

پل ججین دارای هفت چشمه با پایه‌ های سنگی و طاق‌ های ضربی جناقی آجری می باشد و حالت تقارنی دارد. دهانه وسطی پل باعث زاویه دار بودن عرشه شده است ملات به کار رفته در ساختمان پل، گچ و آهک می‌ باشد.

ججین یادگار دوره صفویه بوده و از سال ۱۳۷۴ هجری شمسی عملیات مرمت آن شروع شده است. همچنین این پل نیز از نظر سیاسی نیز اهمیت دارد زیرا ستارخان سردار ملی مشروطیت بعد از فرار از زندان نارین قلعه اردبیل خود را به کنار این پل رسانده و به یاران خود، که با اسب در این محل منتظرش بوده‌ اند، ملحق می‌شود و از این نقطه راه عتبات عالیات را پیش می‌ گیرد و در نجف اشرف فتوای مشروطه را از مجتهدین اخذ کرده و به ایران بر می‌ گردد.

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور

اردبیل به لحاظ آب و هوایی به عنوان یکی از خوش آب و هواترین مناطق در کشور به شمار می آید. آب و هوای خوب اردبیل باعث شده است که در تمامی مناطق این استان در فصل بهار و تابستان سرسبزی حیرت انگیزی را مشاهده کنید. البته قطعا از برف و کولاک های شدید اردبیل در پاییز و زمستان هم بی خبر نیستید. با هم قصد داریم نگاهی جزئی تر به جغرافیا و آب و هوای اردبیل در فصول مختلف سال بپردازیم :

كوهستان عظیم وآتش فشان سبلان كه به زبان آذری ساوالان خوانده می شود از كوه های متعدد بلندی چون صائین ، نرمیق ، قوشه داغ ، و… تشكیل شده است. دامنه های این كوهستان در بخش مركزی از چهارسو به شهرستان های مشکین شهر و اهر در شمال ، تبریز در مغرب ، سراب درجنوب و اردبیل در شرق مشرف می باشد. سبلان به شكل مخروط زیبائی است و دهانه آتش فشان خاموش آن در حال حاضر به صورت دریاچه ای در آمده است. اطراف این دریاچه در تمام سال پوشیده از برف و یخ است. قله اصلی یا آتش فشان آن به نام “سلطان ساوالان” بلندترین نقطه آذربایجان و پس از دماوند بلندترین قله ایران است. کوهستان ساوالان از كانون های مهم آبگیر دائمی رودهای آذربایجان می باشد. دامنه های شمالی آن به دره رود قره سو و اهرچایی و دامنه های جنوبی آن به شاخه ها ی آجی چای منتهی می گردد. بنابراین سبلان بخش عمده ای از آب های حوضه رود ارس و دریاچه ارومیه را تامین می كند در دامنه های سبلان چشمه های فراوان آب گرم وآب سرد معدنی وجود دارد كه در فصول مختلف مورد استفاده اهالی وگردشگران قرار می گیرد. در بالای قله سبلان حفره ای وجود دارد كه دهانه آتش فشان سبلان بوده است و امروزه به صورت دریاچه ای در فصل گرم ظاهر می شود.

استان اردبیل بیشترین اثر را از ارتفاعات كوهستانی سبلان ،طالش و بزغوش گرفته است .رشته كوه سبلان با ۴۸۱۱ متر ارتفاع دراین استان واقع شده است وكوهستان سبلان در غرب اردبیل با آب های جاری وآثارفراوان آتش فشان به صورت چشمه های معدنی آبگرم سرعین وسردابه ،به سبب جذب انبوه مسافرین گردیده ویكی از زیباترین مناطق جهانگردی استان را پدیدآورده است .سه جریان آب وهوایی با ویژگیهای متفاوت اقلیم وآب وهوای استان راتحت تاثیر خود قرارمی دهد :

۱- جریان مدیترانه ای با ماهیت معتدل كه بیشتربخارهای خود را در كوهستان های تركیه ،زاگرس وآذربایجان غربی از دست می دهد ،از غرب استان اردبیل راتحت تاثیر قرار میدهد .این جریان منشآ مهم واصلی بارش های جوی ایران است ورود آن به منطقه با تعدیل درجه حرارت ورطوبت هوا همراه است .

۲-جریان هوای سیبری آسیای مركزی كه ماهیتی بری وسرد دارد،از شمال شرقی وارد می شود وپس از عبور از دریای خزر وجذب بخار آب استان اردبیل را تحت تاثیر قرار می دهد ودر تابستان باعث كاهش شدید گرما وخنك شدن هوا می شود.

۳-جریان شمالی كه دارای ماهیتی سرد است ،ورود این جریان از شمال وشمال غرب با سرمای شدید و بارش سنگین در استان همراه است . به طور كلی میزان  بارش جوی در استان بین  ۲۵۰تا ۶۰۰میلیمتر وفصل بهار و زمستان،فصل های بارندگی در منطقه می باشد. زبان تركی آذری ،زبان مادری عامه مردم این منطقه است ودین رسمی مردم استان اردبیل اسلام ومذهب آنان شیعه جعفری است . آثار باستانی استان شامل : تپه قره شیران ،تپه نادر ،تپه قنبر ،مجموعه بازار اردبیل ،قلعه كهنه وخانه حاج میرزا ابراهیم صادقی می باشد .

دمای هوا

توزیع دمای  هوادرسطح استان متناسب باتوپوگرافی وسایرویژگیهای طبیعی آن است نواحی پست واقع دردره رودخانه ارس ودشت مغان گرمترین وارتفاعات سبلان سردترین مناطق استان می باشند. میانگین سالانه دمای هوادربین  ۹/۷ تا۲/۱۵   درجه سانتی گراددرنوسان می باشد.ومیانگین حداكثردرجه حرارت دربین  ایستگاههای استان بین ۳/۱۴ تا ۵/۲۰ درجه سانتی گرادمتغیراست ومیانگین حداقل درجه حرارت دربین این ایستگاههابین ۵/۱  تا ۷/۹  درجه سانتی گرادمتغیرمی باشدولی وجوددرجه حرارتهای مطلق بین ۵/۳۸- درجه سانتی گرادتا۴۴درجه سانتی گرادبه ترتیب درایستگاههای فیروزآبادخلخال ومشیران است كه حاكی ازاختلاف شدیددمائی است .ودرجدول زیردمای سالانه تهیه گردیده است .

تعدادروزهای یخبندان

برحسب موقعیت وشرایط جغرافیایی مناطق ونواحی مختلف استان اردبیل ، تعدادروزهای یخبندان درسال بیشترازمناطق جلگه ای ودشت های استان است ودرنقاط مرتفع برفگیراستان، تعدادروزهای یخبندان به حدود۶ماه درسال میرسد. برحسب آماربلند مدت جوی تعدادروزهای یخبندان شهرستان اردبیل ۱۲۸روزومشگین شهر۸۸روزوپارس آباد۵۳روزومشیران ۷۹روزوخلخال ۱۵۴روزو سرعین۱۴۷روزوفیروزآباد۱۶۶روزاست .این آمارنشان میدهندكه باافزایش ارتفاع ازشمال استان به جنوب ونقاط مرتفع تعدادروزهای یخبندان افزایش می یابدودرارتفاعات بالای ۲۲۰۰مترازسطح دریاجزو اقلیم ارتفاعات فوقانی محسوب میشود.

توفان رعدوبرق

توفان رعدوبرق ازآن دسته پدیده های جوی است كه رخدادآن ممكن است باخسارت مالی یاحتی تلفات جانی همراه باشدواصولاوقوع این پدیده موجب ایجادترس ووحشت می شوددرمركزاستان اردبیل درهرسال تقریبا۸تا۹روزتوام باتوفان رعدوبرق است كه فراوانی آن درماههای اردیبهشت وخردادكه ماههای گذرفصل سرد به فصل گرم استان است، بیشترازسایرماههای سال میباشد.درمشگین شهرتعدادروزهای توفانی درسال درحدود۶روزدرخلخال۱۳روزدرپارس آبادمغان ۱۱روزدرسال است .درمشگین شهرماههای بهار، درخلخال اردیبهشت وخردادودرپارس آبادمغان هم اردیبهشت وخردادبیشترازسایرماههای سال درمعرض توفان رعدوبرق قرارمی گیرند.

باد 

جریان هواهمیشه ازنقطه ای به نقطه دیگردرحال حركت می باشدباحركت این جریان كه ازسیسستم فشارزیادبه طرف سیستم فشاركم میباشدبادراتولیدمینمایددرهرمنطقه دونوع باد یافت میشودكه یكی بادهای محلی است ودیگری بادهای جبهای كه بانفوذجبهه به طرف منطقه شروع میشود.درحالت كلی بادهای عمومی استان عبارتنداز:

بادشرقی : درفصول مختلف سال كه به بادمه یابادخزری معروف است ازطرف شرق به طرف غرب میوزدوحداكثررطوبت دریای خزرراباخودبه مناطق مختلف می آوردوعلت آنرامیتوان اختلاف ارتفاع اردبیل ودریای خزر را ذكرنمود.

بادغربی : این بادنیزمیتوانددرفصول مختلف سال بوزدودراصطلاح محلی به بادگرمیچ معروف است ودراثرعبورتوده هوای مدیترانه ای ودریای سیاه اتفاق می افتدومعروفترین باددرمنطقه بشمارمی رودكه سبب تبخیروخشكاندن زمین كشاورزان می شود.

باد غالب : علاوه بربادهای ذكرشده بادهای دیگری نیزدراستان اردبیل مشاهده می شودكه به نامهای مختلفی موسوم هستندودرگلبادهای رسم شده مشخص میشود. جهت وزش بادغالب درشهرستان اردبیل طی ماههای دی وبهمن جنوب غربی كه سرعت آن دردی ماه ۷/۹ودربهمن ۱/۹متربرثانیه است ودراسفندماه باتغییرجهت ازجنوب غربی به شرقی سرعت آن نیزكاهش یافته وبه ۸/۶متربرثانیه می رسد.درتمام طول  فصل بهاروتابستان وماه اول پاییزجهت بادغالب دراردبیل ،شرقی وسرعت آن درفروردین ماه ۱/۷ودراردیبهشت ۱/۷درخردادماه ۲/۷درتیرماه ۶/۷درمرداد۱/۷درشهریورومهر۶/۶متربرثانیه است .ازماه دوم پاییزجهت وزش بادهای غالب جنوبغربی شده كه این جهت وزش درطول ماههای آذرودی وبهمن تداوم می یابد.سرعت بادغالب درآبان ماه ۹ ودرآذرماه ۶/۸ متربرثانیه است .دراردبیل بیشترین سرعت بادغالب ۷/۹متربرثانیه دردیماه وكمترین سرعت ۶/۶متربرثانیه درماههای شهریورومهراست .وسرعت بادهای غالب بطورنسبی درفصول سردسال بیشترازماههای گرم سال میباشد. شدیدترین بادوزیده شده درطول دوره آماری بلندمدت اردبیل باجهت جنوبغربی وسرعت ۳۴متربرثانیه بوده است . بادهای غالب مشگین شهركه درجدول نشان داده شده است ۹ماه ازسال جنوبغربی وسه ماه شمالغربی میباشدوسرعت بادغالب بین ۲/۴تا۲/۸متربرثانیه درهرسال میباشد.وحداكثرسمت وسرعت باددرطول دوره آماری ۲۹متربرثانیه ازسمت جنوب میباشد. بادهای غالب شهرستان خلخال ۷ماه غربی و۵ماه شرقی میباشدكه دربادغالب آن غربی باسرعت ۳/۴متربرثانیه است وحداكثرسرعت باداتفاق افتاده جنوبغربی با۲۴متربرثانیه است درپارس آبادبادغالب شرقی با۵متربرثانیه است وحداكثرسمت وسرعت اتفاق افتاده جنوبشرقی با۲۳متربرثانیه است كه درسال ۱۹۸۹اتفاق افتاده است

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور

اردبیل به عنوان یکی از شهرهای تاریخی و قدیمی که اقوام بسیاری را در خود جای داده است صنایع دستی بسیاری دارد که قصد داریم در این مطلب به معرفی برخی از آن ها بپردازیم. در صورت سفر به این استان حتما به عنوان یادگاری هم که شده چند مورد را تهیه کنید، قطعا پشیمان نخواهید شد.

صنایع دستی اردبیل بیش تر توسط عشایر و ساكنان شهرها و روستاهای كوچك منطقه صورت می گیرد . قالی بافی ، گلیم بافی و جاجیم بافی از کهن ترین صنایع دستی شهرستان اردبیل است که دارای شهرت فراوان و اهمیت ویژه ای هستند . گلیم بافی در این میان از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده و فرش اردبیل در مجموعه فرش های نفیس آذربایجان به شمار می آید . نقشه شكسته و اسلیمی ، زمینه فرش های تولیدی فرش بافان اردبیلی را تشكیل می دهد . از مهم ترین طرح های این نقشه ها می توان به طرح قیچی ، تک گل ، ستاره ، ریزماهی ، وان ، هریس ، زیرخاكی ، كله قوچ ، زرین قلم ، طرح قره باغ ، لچک ترنج و مانند این ها اشاره كرد . بر اساس آمار موجود ۸۰ درصد فرش تولیدی شهرستان اردبیل ، به خارج از كشور و بیش تر به كشورهای آلمان ، ایتالیا ، فرانسه و ژاپن صادر می شود .

از دیگر صنایع دستی شهرستان اردبیل می توان شال بافی ، جوراب های پشمی ، پشتی ، قلاب دوزی ، خورجین بافی ، نقره كاری ، قلمزنی ، خاتم كاری ، صنایع چوبی و فلزی و سفال گری را نام برد .

نمین

مهم ترین صنایع دستی منطقه قالی بافی ، گلیم بافی و جاجیم بافی بوده كه قالی و گلیم ساخته دست مردم نمین جزو محصولات صادراتی شهرستان محسوب می شوند.

كوثر

از میان هنرهای دستی معروف این شهرستان می توان به تهیه شال ، جاجیم‌های ابریشمی و پشمی ، گلیم بافی ، پلاس ، لباس های پشمی وکرکی و بافت مسند اشاره كرد.

خلخال

از میان هنرهای دستی معروف این شهرستان می توان به تهیه شال ، جاجیم‌های ابریشمی و پشمی ، گلیم بافی ، پلاس ، لباس های پشمی وکرکی و بافت مسند اشاره نمود .

متأسفانه بعد از متروک شدن نوغان داری ( پرورش كرم ابریشم ) بافت جاجیم‌های ابریشمی نیز متروک شد و حالا درهر كجا جاجیم‌های خلخال پیدا شود باید آن را جزو اشیاء عتیقه محسوب نمود . شال پشمی خلخال كه قسمت عمده آن در بخش شاهرود تهیه می ‌شود از صادرات مهم خلخال بوده كه آن هم فعلاً کاهش یافته است .

بافت گلیم و مسند نیز در خلخال رواج دارد . در این منطقه گاه مسندهای بسیار نفیس دیده می ‌شود كه هنرمندان خلخالی آن را به صورت برجسته می ‌بافند .

گرمی

از نظر صنایع دستی ، تولیدات این منطقه قابل اهمیت است . نوعی ورنی یا گلیم ریز فرش نما در روستای اینجلو تولید می شود كه در نوع خود منحصر به فرد بوده و یكی از اصلی ترین تولیدات سنتی گرمی محسوب می شود . شال بافی در اجارود و روستاهای تابعه آن رواج زیادی دارد و هنرمندان این رشته ، كالاهای بسیار مرغوبی به بازار مصرف عرضه می دارند .

از دیگر صنایع دستی گرمی می توان خورجین و پلاس و شال گردن و بافتن دوزی را نام برد.

پارس آباد

فرش بافی مهم ترین صنایع دستی منطقه است . عشایر و روستاییان منطقه مغان در استان اردبیل ورنی‌های نفیسی تولید می ‌كنند که نقش و نگارهای زیبای روی بدنه‌ آن ها بیش ‌تراز طبیعت منطقه و شیوه زندگی عشیره‌ای آن ها الهام گرفته است . با این که در گذشته ساخت ورنی در این منطقه رواج زیادی داشته است ، اما متأسفانه گرانی این محصول رفته رفته از شمارمشتریان داخلی آن کاسته است . هم اكنون ورنی بافان مغان براساس نیاز بازارهای داخلی یا خارجی به تولید آن می ‌پردازند ، به همین خاطر از تولید این محصول تا حد زیادی کاسته شده است .

مشكین شهر

از مهم ترین این صنایع می توان به قالی بافی ، گلیم بافی و جاجیم بافی اشاره نمود . قالی های مشكین شهر شباهت زیادی به قالی های سراب دارد . در این منطقه قالی ها و كناره های بادوام و ضخیم با طرح های هندسی بافته می شوند . از مهم ترین طرح هایی كه در قالی بافی این شهرستان به كار می روند می توان به لچک ، ترنج ، كله قوچ ، زرین ، قلم و تک گل اشاره نمود . قالی از صادرات مهم این شهرستان به شمار می رود . صنایع پارچه بافی و صنایع كوچك محلی نیز در این شهرستان رواج دارد

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور