استان خوزستان با توجه به بافت تاریخی و قدمت خود در تاریخ و البته قرار گرفتن در نزدیکی مرز ایران دارای جاذبه های گردشگری بسیاری است که در این مطلب در اصفهان تور به آن ها پرداخته ایم.

مناطق و مسیرهای گردشگری استان به طور خلاصه و جمع بندی شده در جدول زیر اومده.غیر از خود اهواز که جاذبه هاشو گفتیم از اهواز به سمت هر کودوم از مناطق جاذبه هایی داره که تو جدول اومده.هر چند که همه جای ایران سرای ماست و همه جاش قشنگه ولی خوزستانو فراموش نکنید.

شوشتر

بند میزان ۹ دهانه دارد که کف آنها کمی پایینتر از پایینترین سطح آب در رود خانه است. بند میزان در سال ۱۱۸۹هـ.ش. به وسیلۀ محّمد علی میرزای دولتشاه تعمیر یافت و باز در سال ۱۲۱۱هـ.ش. در اثر طغیان آب خراب شد. پیش از سال ۱۲۲۰ هـ.ش. نیزپل تعمیر گردید ، ولی در بهار ۱۲۲۱هـ.ش.آسیب دید .بند و پل در اثر سیلاب سال ۱۲۶۴ هـ.ش.نیز آسیب بسیار دیده است.

پل شادروان

پل شادروان یا پل شاپوری در حدود ۳۰۰ متری غرب بند میزان واقع است . به موازات پل سیمانی جدیدی که در ابتدای جادۀ دزفول قرار دارد ، آثار ۱۶ دهانۀ آبرو پل با طاق باقی مانده اند. همچنین ۸ دهانۀ بی طاق ، و چند طاق کوچک درطرفین طاق بزرگ ،ودو دیوار شمالی -ـ جنوبی که به صورت مورب بدنۀ اصلی پل را قطع می کر ده اند ،و هشت دهانۀپل کوچک که در ضلع شمالی باقی اند،و چند دهانۀ بی طاق ، باقی ماندۀ پل شادروان شوشتر است.عرض بی پایه های پل ۷ متر ، عرض دهانۀ آبرو پل ۸ متر ،و ارتفاع از کف رود خانه تا تاج پل حدود ۱۰ متر است.مصالح ساختمانی پل ،سنگ رود خانه ،سنگ قلوه،و ملاط گچ کهنه ، و از نوع مصالح ساختمانی بند های معروف به آسیوی رعنا در دزفول بر روی بستر رود خانۀ دز است.

در جبهۀ جنوبی پل شادروان آثار اتاقی کوچک و یک نیم ستون مربع مستطیل دیده می شود که یک ضلع آن باقی مانده و از سنگ تراش ساخته شده است .احتمال دارد این اتاق باز ماندۀ تأسیساتی باشد که برای محافظت و مراقبت از پل شادروان یا آب نهرداریان یا نظارت بر آب رود چهار دانگه ساخته شده بوده است.

بقعۀ امام زاده عبد الله

بعقۀ امام زاده عبدالله بربالای تلی در جنوب شهر شوشتر قرار دارد و دارای چشم اندازبسیار زیبایی است . ساختمان اصلی آن را به المستنصر بالله خلیفۀ عباسی نسبت می دهند. دربالای سردرحرم امام زاده عبدالله ، کتیبه ای به خط کوفی باقی مانده که تاریخ ۶۲۹هـ.ق. را دارد .این بقعه در گذشته دارای ساختمانهای جنبی چون مدرسه ، کتابخانه ، و مهمانسرا بوده است که به مرور زمان از بین رفته اند.

امام زاده عبدالله محل دفن یکی از فرزندان امام زین العابدین (ع) است.ضریح آن در زمان ناصر الدین شاه قاجار به سال ۱۲۷۰ هـ.ق. به سبک ضریح سازی اواخر صفوی ساخته شده است . این بنا گچ بریهای دوران قاجاریه را دارد و نقش سروها و شیشه کاری مرکز دایرۀ گنبد و حاشیه بندی آن جالب است.

در تاریخ ۲۸ دی ۱۳۶۹ هـ. ش. به اتفاق آقایان محّمد ابریشم کار و محمود کریمی از امامزاده عبد الله درشوشتربازدید شد.سقف بقعه ترک برداشته است ودر وضع بدی قرار دارد وایوانهای بقعه نیزدرحال نابودی اند. متولی بقعه درحال حاضرآقای سید حسین کلیدداراست .

تالاب شادگان

تالاب بین‌المللی شادگان ۲۹۶ هزار هکتار مساحت دارد و از شمال به شادگان و خور «دورق» و از جنوب به رودخانه‌ی بهمنشیر، از غرب به جاده دارخوئین و آبادان و از شرق به آب‌های خورموسی محدود می‌شود.

سطح تالاب با گیاهان آبدوست چون لویی، چولان و گیاهان غوطه‌ور پوشیده شده و محل بسیار مناسبی برای پذیرش پرندگان آبزی مهاجری است که در پاییز از شمال اروپا، کانادا و سیبری به این منطقه روی می‌آورند. در این تالاب انواع ماهیان آب شیرین و شور مانند بنی، شیربد، حمری، شانک، ماهیهای پرورشی و پرندگانی چون فلامینگو، حواصیل، لک‌لک، غاز وحشی، اردک، گراز و … زیست می‌کنند. تنها زیستگاه و محل زاد و ولد اردک کرکری در جهان این تالاب است و پرندگانی چون «گیلانشاه خالدار» و «اکراس آفریقایی» نیز از نمونه‌های بسیار کمیابی هستند که در این منطقه یافت می‌شوند. تالاب شادگان زیستگاه یک سوم از گونه‌های جانوری و گیاهی در معرض خطر نابودی است

هورها، باتلاق‌ها

در استان خوزستان به علت ارتفاع پایین، در قسمتی از کرانه‌ها به وسیله دریا و در سایر نقاط به واسطه جریان رودخانه‌ها، باتلاق‌های وسیعی به وجود آمده است که به واسطه‌ی آب دائمی و زیاد به اسم «هور» معروف‌اند. هورالعظیم، هور مزرعه و الدورق از این جمله هستند.

هورالعظیم

هورالعظیم بزرگترین هور خوزستان از آبهای کرخ، دویرچ و قسمتی از آبهای اروند رود تشکیل شده است. این هور بزرگ که به طول یکصد کیلومتر و با عرص ۱۵ الی ۷۵ کیلومتر، از طرف غرب به وسیله رودخانه دجله، از طرف شرق به وسیله جلگه صاف ایران محدود شده است و در خاک عراق از طرف جنوب تا کنار دجله و از شمال تا چند کیلومتری شهر عماره ادامه دارد و در خاک ایران شهرهای بستان، سوسنگرد و هویزه کاملا در کنار این هور واقع شده‌اند.

هورالعظیم محصول آب اضافی رودخانه کرخه، دجله، دویرچ اس، سراسر هور از نی پوشیده است. عمق آب در کناره‌های هور کم است ولی تدریجا در وسط آن به چند متر می‌رسد، اکثر طوایف در داخل این هور مامن بسیار امنی برای خود تهیه می‌کنند که از بهم پیوستن نی‌ها ساخته می‌شود. این طوایف اکثرا به پرورش گاومیش در هور و اطراف آن اشتغال دارند. حرکت در هور با راهنمایی اشخاص مطلع سهل و با قایق‌های مخصوص انجام می‌گیرد.

رودها و چشمه‌ها

خوزستان با وجودیکه آب و هوای گرمی دارد ولی بستر رودهای مهمی چون رودخانه‌ی کارون و اروند، با قابلیت کشتیرانی در آنها و رودهای دیگری مانند زهره، جراحی – مارون، خور، نهرگاهی، بهره، شاهور، مرغاب، آب سوسن، آب شلا، ابوالعباس، اعلا، دره حراز (دمه‌لی)، بولاواس، صیدون، لیراب، رامهرمز و … است.

همچنین چشمه‌های آبگرم و معدنی عین خوش، دهلران، گراب، سی‌زنگر، گلگیر، هر کدام استفاده‌های درمانی متفاوتی دارند که تا کنون بهره‌برداری گسترده‌ای از این چشمه‌ها صورت نگرفته است.

فضاهای جنگلی

براثر تنوع آب و هوا نوع خاک، برخی از مناطق خوزستان را جنگل‌های تنگ و بوته‌زار، درختچه‌ و درختان پوشانیده است. خوزستان در ادوار گذشته پوشش جنگلی انبوه‌تری داشته است. برخی سیاحان نوشته‌اند که کرانه‌های کارون ما بین خرمشهر و اهواز با درختان تبریزی، گز و انواع دیگر کاملا مشجر بوده است. در دامنه‌ی کوه سولک و کوه دزگه جنگل بزرگی از درختان بلوط، بادام جنگلی، بن و غیره وجود دارد. در کرانه رودخانه‌ی کرخه جنگل وجود دارد و در دو طرف رودخانه دز درختان بزرگ و درهمی به چشم می‌خورد.

مسیر اکثر رودخانه‌ها سراسر از درختان جنگلی گز پوشیده شده است. درخت سدر یا کنار از گیاهان خاص این منطقه است که از میوه، برگ و چوب آ ن استفاده فراوان می‌شود. درختان کهور،‌بده، خرزهره، استبرق و انواع اکالیپتوس نیز در خوزستان یافت می‌شود.

جنس درختان جنگلی بیشتر بلوط است. مراتع خوزستان از نوع مراتع قشلاقی نامرغوب است که در مناطق کوهستانی پوشش گیاهی غنی تری دارد.

در فصل بارندگی که از نیمه آبان شروع می شود و تا اواخر فروردین ماه ادامه می‌یابد، کم کم بر روی تپه‌ها و زمین‌هایی که از خاک مناسب برخوردارند، گیاهان خودرو می‌رویند. در نواحی مرطوب جنس گیاهان از نوع گلسنگ، قارچ و خزه است. در نواحی غیر مرطوب انواع گیاهان بومی می‌روید. پوشش گیاهی در ارتفاعات شمال شرقی موجب گردیده که عشایر این منطقه به پرورش دام بپردازند. این منطقه به عنوان مراتع گرمسیری ایل بختیاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. پوشش گیاهی شمال و شمال شرقی به صورت استپ کوهی و کوهپایه‌ای است و درختانی از قبیل بلوط، بن،‌انجیر، بادام کوهی، کنار،‌سدر و بوته‌هایی از گون دارد.

مناطق حفاظت شده و حیات وحش

سواحل زیبای کشور، کوه‌های بلند و برف گیر، باتلاق‌ها و نیزارها، جلگه‌های پست و گرم، اقلیم متفاوت و تضاد آشکاری را در محدوده‌ای چنین تنگ به همراه داشته که موجب غنا و تنوع چشمگیر حیات وحش شده است.

در خلیج فارس بیش از ۲۰۰ نوع ماهی وجود دارد که از نظر تنوع و ذخیره پروتئین از بهترین و کم نظیرترین ذخایر حیات وحش کشور به حساب می‌آید.

از سوی دیگر پرندگانی چون غاز، مرغابی، مرغ نوک دراز، پلیکان، حواصیل اردک، لک لک، هوبره، مرغ میش فلامینگو و درنا که در سواحل جنوب و در میان هورها و نیزارها زندگی می‌کنند به غنای حیات وحش این نواحی افزوده‌اند. در صورت برنامه ریزی و ساماندهی این نواحی و جاذبه‌های دل انگیز و زیبای این باتلاق و هورها به قطب‌های توریستی تبدیل می‌شوند.

پرندگان دریایی که همیشه نام و مکان زیست آنها اسرار آمیز، الهام بخش و رویایی بوده است،‌در سراسر استان پراکنده‌اند. پرندگان دیگری نیز مانند کبک، تیهو، باقرقره، قمری، سار، کلاغ سیاهو ابلق در لابه لای دره‌ها و بیشه‌ها و کشتزارهای این استان به وفور یافت می‌شوند. اگرچه از یکصد سال پیش به این طرف دیگر اهالی اطراف رودخانه‌ها، هورها و کوهپایه‌ها چندان وحشتی از شیرها و پلنگ‌ها ندارند و جانوران گوشتخواری از این دست کمیاب شده‌اند ولی هنوز گوشتخوارانی چون گرگ، گربه وحشی،‌دله یا عروسک، گورکن، عسل خوار و کفتار در اطراف بیشه‌ها، رودخانه‌ها و دره‌های اطراف کوه‌ها وجود دارندو ممکن است کسانی در لابه لای درخت‌های بادام کوهی، بلوط، توت این نواحی بتوانند سنجاب‌های ایرانی دم بلند، پرمو، دم فرفر و بدن قرمز حنایی را ببینند که در حال بیرون آمدن از حفره یکی از درخت‌ها هستند. گربه تیغی یا تشی جونده ایرانی و نیز انواع موش‌های سیاه و موش‌های دوپای ۵ انگشتی و سه انگشتی، خرگوش وحشی در گوشه و کنار این استان به چشم می‌خورد.

همچنین مناطق حفاظت شده «کرخه» و «دز» به دلیل اینکه زیستگاه گوزن زرد ایرانی و دارای بیشه‌های انبوه و بکر هستند ارزش‌های جهانگردی دارند.

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور

بدون شک یکی از نکات مهم در هر سفر و در هر شهر رستوران های خوب آن هستند. در این مطلب در اصفهان تور به معرفی تعدادی از بهترین رستوران های استان خوزستان پرداخته ایم. با ما همراه باشید.

رستوران تخت جمشید

آدرس: ایران – خوزستان – امیدیه‎ میدان بسیج، (فلکه ماهشهر)، روبروی اداره مخابرات

رستوران تخت جمشید امیدیه به مدیریت یعقوب عبادی، پذیرای شما مسافرین و میهمانان محترم می باشد.

رستوران ژاپنی بی بی کیو

این هم یه رستوران مدرن ژاپنی با غذاهایی متفاوت و خوش طعم. شاید در ابتدا شک کنید که این غذاها با ذائقه ما سازگار است یا نه؟ اما پیشنهاد می کنیم اول امتحان کنید بعد قضاوت! در این باربیکیو غذاهای سالم، رژیمی و بسیار خوش عطر و طعم در انتظار شماست.فقط تجربه کباب داغ پای منقل را از دست ندهید!باشگاه پرشیا هم در طبقه دوم رستوران تا آمده شدن غذا شما را سرگرم خواهد ساخت.

رستوران های خیابان لشگر آباد

همان قدر که خوردن شاتو بریان در یک رستوران لوکس شمال شهر لذت بخش است، برای خیلی ها خوردن یک سمبوسه تازه با سس تند گوجه فرنگی و یک نوشابه خنک خاطره انگیز و دوست داشتنی است. برای تجربه چنین فضایی شما را دعوت کنیم تا در یکی از خوشمزه ترین خیابان های کشور قدمی بزنید.خیابان لشگرآباد یکی از مناطق عرب نشین شهر اهواز است که برخلاف خیابان های اطرافش، خیابانی است پرزرق و برق و پر نور. سرتاسر خیابان پراست از دکه های کوچک و بزرگی که سه نوع غذای عربی را برای مشتریان سرو می کنند: سمبوسه، فلافل و کوبه. (کوبه چیزی شبیه به پیراشکی است که دور آن برنج و داخل آن ترکیبی از گوشت چرخ کرده و کشمش پرشده که مزه خوبی به آن می دهد)اینجا غذا بصورت سلف سرویس است. نان را بر می دارید و هر مخلفاتی که دوست دارید به هر مقدار داخل نانتان گذاشته و نوش جان می نمایید.پیشنهاد ما به شما در این دکه ها ابوحیدر است که بیش از ۴۰ سال به مشتریانش بهترین خدمات را ارائه داده است.

رستوران بومی مضیف بردیه

اگر در سفرتان به خوزستان دوست دارید غذاهای محلی آن را امتحان کنید پیشنهاد می کنیم سری به مضیف بردیه بزنید. مضیف بنایی است که عرب های آن را تنها از نی ساختند و در آن از میهمانانشان پذیرایی می کردند. خانواده با ذوق حیدری مضیفی را در روستای بردیه برپا کرده اند و با غذاهای لذیذ محلی خوزستان و اجرای مراسم ویژه قهوه خوری از گردشگران پذیرایی می کنند. در مضیف بردیه می توانید غذاهایی چون ماهی کباب و غذایی عربی به نام « مفتح»، که با گوشت گوسفند درست می شود را همراه با نان محلی نوش جان کنید. خوردن قهوه مخصوص عربی بعد از صرف ناهار، آن هم با اجرای مراسم خاص خود، ویژه مضیف بردیه می باشد که پیشنهاد می کنیم آن را از دست ندهید.

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور

استان خوزستان با توجه به این که مامن و محل زندگی ایل های مختلف ایرانی است دارای تنوع پوشش محلی بسیاری است که در این مطلب در اصفهان تور قصد معرفی آن ها را داریم. با ما همراه باشید.

۱- پوشاک مردان

دشداشه: پوششی بلند و یکسره تا مچ پا است و معمولاً به رنگ سفید می‌باشد. دشداشه در دو نوع عراقی (یقه‌دار) و خلیجی یا اماراتی (بدون یقه) وجود دارد.

بشت یا خاچیه: از دیگر لباس‌های مردم عرب خوزستان است که روی دشداشه پوشیده می‌شود و جنس آن از نخ پشمی نازک است. برخی برای زیبایی سرشانه‌ها و آستین‌ها را با ابریشم زیبا که به رنگ بشت باشد گلدوزی می‌کنند. نوع دیگر بشت به نام «مزویه» معروف است و جنس آن از پشم ضخیم است و مخصوص زمستان می‌باشد و معمولاً به رنگ قهوه‌ای، سیاه و یا سورمه‌ای است و روی آستین و دور آن با استفاده از تورهای طلایی رنگ حاشیه‌دوزی می‌شود. امروزه بیشتر مردان مسن از مزویه استفاده می‌کنند.

چفیه یا کوفیه: نوعی سربند و نام پارچه‌ای است که روی سر گذاشته می‌شود تا از سر، چشم و دهان افراد در برابر آفتاب و شن محافظت کند. سادات از رنگ‌های سیاه یا سبز و دیگر افراد از رنگ‌های سفید خالی یا سفید و سیاه استفاده می‌کنند. ممکن است چفیه یا کوفیه را روی سر نبندند و دور گردن بسته شود یا روی شانه قرار گیرد. منشأ اصطلاح کوفیه را شهر کوفه در عراق می‌دانند.

عقال: حلقه‌ای است سیاه رنگ از نخ‌های بافته شده به هم که روی سر گذاشته می‌شود و چفیه را نگه می‌دارد .

۲- پوشاک زنان

عبایه یا عبا (چادر عربی): چادر سیاهرنگی است که زنان عرب می‌پوشند و برخلاف چادرهای رایج

در ایران، در طرفین شانه‌های عبا بریدگی‌هایی وجود دارد که دست به راحتی از آن بیرون می‌آید تا در صورت وزش باد عبا به آسانی از بدن جدا نشود.

شیلّه: نوعی روسری است که زنان عرب از آن برای پوشش سر و سینه به شکل مقنعه استفاده می‌کنند. رنگ این روسری سیاه است و جنس آن از ابریشم یا نخ خالص است و در دو نوع تابستانی که پارچه آن نازک است و زمستانی که به صورت ضخیم بافته شده، وجود دارند. زنان ثروتمندی که برای تزئین سر و گردن خویش از مهره‌ای به نام «قابچی» استفاده می‌کنند، از روسری‌های نازک‌تر استفاده می‌کنند تا از زیر آن مهره تزئینی دیده شود. معروف‌ترین نوع شیله، «فوطه» نام دارد. شیله‌ای که از الیاف کتان بافته می‌شود و بلبول نامیده می‌شود، ویژه استفاده در فصل تابستان است. شیله‌ای به نام «جز» از نوع مرغوب روسری زنان عرب خوزستان است.

چِلّاب: وسیله‌ای گیره مانند از جنس طلا یا نقره است که به وسیله آن شیلّه روی سر محکم بسته می‌شود و برای زیبایی بیش‌تر در آن نگینی معمولاً فیروزه‌ای به کار می‌برند.

عُصّابه یا چرغدیه: پارچه سیاه رنگی است از جنس ابریشم یا کتان که زنان میانسال و مسن عرب دور سر خود می‌پیچند. در این حالت شیلّه در بالای سر و زیر عصابه قرار می‌گیرد. در مراسم عزاداری نیز اغلب زنان از آن استفاده می‌کنند و برای نشان دادن تألم روحی خود روی عصابه مقداری گِل می‌مالند. بزرگی یا کوچکی عصابه به چند عامل بستگی دارد. این عوامل عبارتند از سن، طبقه اجتماعی و علویه (سیده) بودن زن. بدین معنا که هر چه سن زن بیش‌تر باشد یا متعلق به طبقه اجتماعی بالاتری (شیوخ یا سادات) باشد به دورهای عصابه افزوده می‌شود و در حقیقت بزرگی عصابه نمایانگر منزلت اجتماعی صاحب آن است. از این رو زنان شیوخ به ویژه زنان طایفه بنی‌طرف از عصابه‌های بزرگی که از جنس ابریشم است استفاده می‌کنند. این پوشش در عراق، کویت، اردن، سوریه، جنوب فلسطین در نوار غزه و عرب‌های شهر و روستاهای خوزستان متداول و مرسوم است. در فرهنگ عامه عرب خوزستان اقوال مختلفی درباره بستن عُصّابه وجود دارد. داستانی در خصوص این پوشش به این شرح وجود دارد که در زمان‌های گذشته یکی از ملوک عرب زنی خوش سیما داشت که روی پیشانی او خال بد شکلی قرار گرفته بود. زن ملک با بستن پارچه‌ای به دور پیشانی مانع از دیده شدن این خال می‌شد که اتفاقاً این سبک بستن پارچه نیز به چهره این بانو می‌آمد. از آن زمان به بعد زنان عرب با دیدن این نوع بستن پارچه آن را مرسوم کردند. چه بسا منشأ بستن عُصّابه همان داستان باشد.

نِفنوف: لباس بلندی است که زنان عرب می‌پوشند. معمولاً زنان جوان بیش‌تر از رنگ‌های تند مانند قرمز، زرد و نارنجی و زنان میانسال و مسن از رنگ‌های قهوه‌ای، سورمه‌ای و سیاه استفاده می‌کنند.

لباس: شلوار زنان عرب «الباس» نام دارد که فرقی با شلوارهای معمولی دیگر اقوام ایرانی ندارد جز این که در برخی مناطق پاچه شلوار تنگ و در بعضی مناطق گشاد دوخته می‌شود.

ثوب: لباس توری شکل و بلند و پهنی است که اغلب به رنگ سیاه و روی نفنوف پوشیده می‌شود که تا نیمه ساق پا و تا مچ دست را می‌پوشاند و از پشت گردن گره می‌خورد.

بوشیه: نام روگیر زنان عرب در گذشته بوده است که اکنون به ندرت به کار می‌رود. جنس آن از حریر و به صورت توری بافته می‌شود. زنانی که از باورهای مذهبی محکم‌تری برخوردارند، بوشیه به صورت می‌زنند تا چهره از نامحرم برگیرند.

یکی از زینت‌های زنان عرب خالکوبی می‌باشد. نقوش خالکوبی از جمله نقوش تزئینی هنرهای قومی مردم عرب خوزستان و برگرفته از عقاید و آرایی است که به نظر می‌رسد متفاوت با دیگر نقاط کشور بوده و خاص بومیان آن منطقه است. نقوش خالکوبی زنان عرب ریشه در نقوش سفالینه‌ها و نقاشی دیواری غارهای دوشه و میرمندی از دوران پیش از تاریخ در لرستان دارند که شامل نقوش انتزاعی، ابزار و وسایل روزمره زندگی گیاهی، حیوانی و انسانی است. این خالکوبی‌ها که از دیرباز در میان مردم عرب خوزستان مرسوم بوده با دو هدف درمانی و تزئینی صورت می‌گیرد و معمولاً بین زنان و مردان مسن و میانسال مشاهده می‌شود. بنا به گفته زنان و پیرزنان محلی، پیشینه خالکوبی در میان مردم عرب خوزستان به بیش از ۳۰۰ سال می‌رسد و سابقه آن در جهان به مائوری‌ها، زلاندنو، ساکنان اولیه جزایر نیوزلند و سایر جزایر اروپایی و آفریقایی می‌رسد. در واقع از زمان حضور بشر به کره خاکی خالکوبی وجود داشته است. برای خالکوبی سوزنی را به دوده ظروف روحی و یا فانونس آغشته و به صورت ضربات پشت سر هم در قسمت‌های مورد نظر پوست فرو می‌کنند. رنگ اولیه این خالکوبی‌ها به دلیل خون‌مردگی ایجاد شده از فرورفتگی‌های سوزن، در ابتدا مشکی است. معمولاً نقوش درمانی خالکوبی‌های مردم خوزستان در مکان‌های مختلف بدن و به منظور برطرف ساختن دردهای گوناگون صورت می‌گیرد. از جمله این خالکوبی‌ها می‌توان به خالکوبی خط‌های ممتد در امتداد ابروها و به منظور رفع سردرد و خالکوبی نقاطی بر چانه برای برطرف ساختن گریه نوزاد اشاره کرد که کمترین خالکوبی رایج در میان زنان عرب خوزستان است. برخلاف نقوش درمانی، نقوش تزئینی در خالکوبی از تنوع بسیاری برخوردار است که با استفاده از وسایلی همچون قیچی و سایر موارد بر بخش‌هایی از بدن طراحی و ایجاد می‌کنند. ناگفته نماند که چنین طرح‌های تزئینی خاص دختران و زنان عرب بوده و مردان تنها از طرح حیوانات برای خالکوبی استفاده می‌کنند. طایفه چنانی تنها طایفه در میان طوایف عرب خوزستان است که خالکوبی از ماه و ستاره مخصوص به خود دارد و در واقع می‌توان گفت نشانه خاص این طایفه است. بنا به گفته زنان عرب خوزستان خالکوبی زینت دختران فقیر است.

به این معنا دخترانی که پدران آن‌ها به دلیل فقر اقتصادی قادر به خرید زیورآلات و طلا برایشان نبوده‌اند به منظور جبران این کمبود، خالکوبی‌هایی برای زیبایی بیش‌تر در نقاط مختلف بدنشان همچون صورت، مچ پا، انگشتان، ساق دست و سایر نقاط بدن ایجاده کرده‌اند. در حال حاضر خالکوبی در میان نسل جوان به دلیل نداشتن قابلیت اصلاح‌پذیری و پاک‌شوندگی، کمتر به چشم می‌خورد و باید آن را بیش‌تر بین میانسالان و سالخوردگان عرب خوزستان جست‌وجو کرد.

پوشاک لر‌های خوزستان

۱- پوشاک سنتی مردان لر

شلوار دبیت: این شلوار از پوشاک‌های سنتی مردان بختیاری است و هنوز هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. جنس شلوار از دبیت است و رنگ آن سیاه. در دوخت این شلوار ۵ متر پارچه استفاده می‌گردد. برای بند این شلوار ۳ الی ۴ کش استفاده می‌شود.

چوقا: نوعی بالاپوش است که از نخ‌های پشمی خودرنگ بافته می‌شود. چوقا به رنگ سفید و گاهی سفید متمایل به زرد با خطوط راه راه بدون آستین و جلو باز است. بلندی چوقا تا بالای زانو می‌باشد.

کلاه نمدی: کلاه نمدی در بختیاری‌ها شامل شب‌کلاه و کلاه خسروی و کلاه خانی است. رنگ شب‌کلاه قهوه‌ای روشن است و گنبدی شکل است و کودکان و اقشار عادی در قدیم از آن استفاده می‌کردند. کلاه خسروی کلاه‌هایی هستند که بالایشان صاف و دهانه آن‌ها اندکی تنگ و رنگ آن‌ها سیاه است. کلاه‌های بلندی که بالایشان صاف و دهانه آن‌ها اندکی تنگ و به رنگ سفید می‌باشند؛ کلاه خانی نام دارند. در گذشته شیوه قرار گرفتن کلاه بر سر نمایانگر موقعیت اجتماعی افراد بوده است. مثلا کدخداها و افراد مسن‌، کلاه‌هایشان را مایل به جلوی سر و کمی کج قرار می‌دادند. جوانان کلاه را وسط سر و رو به عقب می‌گذاشتند.

نمدمال‌های شوشتر و دزفول، عمده‌ترین سازندگان کلاه‌های نمدی بودند که متأسفانه امروزه به جز عده معدودی، کسی از آن‌ها باقی نمانده است.

کردین: پوشاک نمدین ضخیم و سیاه رنگ و بدون آستین می‌باشد. درازای آن تا زیر زانوست و از جلو باز است. این پوشاک ویژه چوپانان محلی است.

۲- پوشاک سنتی زنان لر

تنبان قری: برای دوخت آن ۱۰ متر پارچه نیاز است. پارچه مورد استفاده این نوع تنبان معمولاً ضخیم است. این نوع پارچه‌ها از تنوع رنگ برخوردارند. در بالای این نوع پوشاک، برای رد کردن بند تنبان قسمتی تعبیه شده است. هنگام بسته شدن بند شلوار قری، بر روی کمر، به علت پهنای زیاد پارچه، چین‌های متعددی بر روی آن ایجاد می‌شود. لبه شلوار قری به وسیله نوار رنگی که به زبان محلی گِرز (gerz) گفته می‌شود، تزئین می‌شود.

زیر پیراهن: بالاپوشی است که از حدود ۲/۵ متر پارچه تهیه می‌شود. پیراهن دارای آستین‌های ساده و آزاد و یقه گرد است. لبه‌های زیر پیراهن توسط نوار رنگی تزئین می‌شود.

پیراهن: بالاپوشی است که از حدود ۳/۵ متر پارچه تهیه می‌شود. پیراهن دارای یقه هفت و چاکی است که از دو طرف از کمر به پایین می‌باشد. پارچه پیراهن از بهترین جنس مخملی انتخاب می‌شود. لبه‌های پیراهن را با نوار رنگی و سکه تزئین می‌نمایند.

جلیقه: پوشاکی است بدون آستین که از جلو باز می‌باشد و بر روی پیراهن پوشیده می‌شود. پارچه آن نیز از مخمل تهیه می‌شود و لبه‌های آن با نوارهای رنگی و سکه تزیین می‌شود. دو جیب نیز در قسمت پایین جلیقه تعبیه شده است.

لچک: روسری است که عمدتاً از پارچه‌های سفید (تترون) تهیه می‌شود. برای دوخت آن، قاعده پارچه مستطیل شکلی به وسیله پارچه نیم دایره‌ای دوخته می‌شود. به لبه‌های آزاد لچک، بندهایی نیز دوخته می‌شود. این بند به وسیله مهره‌های رنگی با نام محلی بونا (buna) مزین شده و نوک هر مهره نیز توسط سکه، مهره و الماس‌های مصنوعی تزیین می‌شود تا آویزی زیبا، شکل گیرد. به پشت لچک، پارچه‌ای مربع شکل تزیین شده با منجوق و نوارهای رنگی آویخته می‌شود، به این زیور زنانه «پی سری» یا «زلزله» یا «مونجاق» می‌گویند. بندی به طول ۱ تا ۱/۵ متر مزین به مهره، سکه و الماس‌های مصنوعی با سنجاق قفلی به دو طرف لچک، وصل می‌گردد. این زیور از پشت به حالت آویزان می‌باشد و به «بند سیزن» معروف است. زنان بختیاری هنگام بستن لچک، دو قسمت از گیسوی خود را از طرفین جدا کرده و از دو طرف چهره خود و از زیر بند لچک می‌گذرانند که این نوعی آرایش زنانه محسوب می‌شود. این نوع پوشاک بیشتر در آیین‌های شاد مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مِی‌نا (=مینا): روسری بلندی که از ۵ متر پارچه تهیه می‌شود و مستطیل شکل است. مینا را با سنجاق به پشت لچک وصل می‌کنند. یکی از گوشه‌های مینا از روی شانه رد شده و بر روی شانه دیگر با سنجاق قفلی مهار می‌شود.

تیگ بند: دستمال سیاهی است که زنان عزادار به پیشانی می‌بندند.

در اصطلاح محلی لری و بختیاری به پاپوش، «پاوزار» (pawezar) می‌گویند. از معروف‌ترین پاپوش‌های زنان لر و بختیاری می‌توان از کفش‌های چرمی زنانه موسوم به «اُرسی» نام برد که در قدیم به رنگ سفید بودند. اُرسی از جنس پلاستیک هم ساخته می‌شد.

تنوع لباس محلی مردم خوزستان فرصتی برای جذب گردشگر

توجه به ویژگی ها و تنوع لباس محلی مردم خوزستان ضرورت اجتناب ناپذیر دارد و بر همین اساس راه اندازی “موزه لباس” در اهواز به عنوان مرکز خوزستان که همه اقوام و ادیان را در خود جای داده پیشنهادی است که باید در دستور کار قرار بگیرد. ایران با برخورداری و گوناگونی اقوام دارای میراث فرهنگی مشترک است و پاسداشت و گسترش فرهنگ همه اقوام ایرانی در راستای حفظ وحدت ملی و یکپارچگی سرزمینی ایران، اصلی ضروری و انکارناپذیر است.

یکی از جلوه های زیبای فرهنگ اقوام ایرانی« لباس های محلی» آنان است که نماد دیرینگی تاریخی، غنای فرهنگی و هویت جمعی به شمار می رود و حفظ این تنوع فرهنگی دیرینه سال یکی از راه های مقابله با تاثیرات روز افزون فرهنگ بیگانه از طریق رسانه های فراگیر در به فراموشی سپردن فرهنگ بومی و ملی است. در همین راستا و به نشانه احترام به سنت های اقوام و هویت فرهنگی آنان و پاسداشت وحدت ملی پیشنهاد می شود علاوه بر برگزاری جشنواره لباس های محلی، موزه لباس محلی راه اندازی شود.

پرداختن به لباس های محلی مردم خوزستان از جنبه گوناگون قابل بررسی است. از جهت کارکردهای لباس محلی می توان به پوشیدگی اندام ها، تضمین امنیت جسمی و روانی افراد، تعلقات فرهنگی و باورها، نشانه جایگاه اجتماعی، همبستگی بین پوشندگان و هویت جمعی اشاره گرد. برای پرداختن به ویژگی های لباس محلی، توجه به زیبایی ظاهر به واسطه ارزش های هنر بومی، شادی افزایی و روحیه بخشی به واسطه متناسب بودن با خلق و خوی پوشندگان، حفظ تنوع و تکثر فرهنگی در نواحی مختلف که در نهایت به غنای فرهنگ ملی می انجامد، متناسب بودن با سن و جنسیت اعم از کودک، زن و مرد و گروه های شغلی و اجتماعی، تاثیر گرفته از طبیعت و سازگار بودن با اقلیم و فصول مختلف با درنظر گرفتن رنگ و ضخامت پارچه، کامل بودن لباس با انواع سرپوش، تن پوش و پای پوش برای پوشش اندام های مختلف، استفاده از دست بافته های محلی، متناسب بودن با زیورآلات محلی تاثیر گرفته از فرهنگ مردم اعم از سنگ های زینتی، پولک، سکه های قدیمی، به کار بردن هنرهای دستی، فنون و مهارت های بومی در دوخت و تزئینات لباس اعم از زری دوزی، قلاب دوزی، راحت، شکیل، اصیل، فاخر، پوشیده، محجوب، با وقار، و متنوع، شایسته برای زنان و مردان ایرانی، متناسب با فرهنگ بومی و دینی مردم و تناسب وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم باید توجه کرد.

اما عوامل تاثیر گذاری بر لباس محلی وجود دارد که باید به مبادلات فرهنگی، تهاجم فرهنگی، نوسانات اقتصادی و وضعیت معیشتی مردم، عوامل سیاسی، عوامل مذهبی و سنتی، شرایط جغرافیایی، اقلیم و آب و هوا، شرایط اجتماعی و شیوه زندگی مردم توجه نشان داد. در گذر زمان لباس محلی برخی مناطق کمرنگ شده یا به فراموشی سپرده شده اند پس در صورت بی توجهی به لباس محلی دیگر مناطق و اقوام احتمال از میان رفتن آنان نیز هست. بی شک حفظ لباس محلی هموطنان نشانه احترام به تنوع و تکثر فرهنگی است. همچنین حفظ لباس های محلی بر غنای فرهنگ ملی می افزاید. از طرفی حفظ لباس های محلی در مواجهه با گسست فرهنگی و در خدمت حفظ همبستگی ملی و انسجام فرهنگی خواهد بود. باید بپذیریم که حفظ لباس های محلی به حفظ و رونق هنرهای دستی و مهارت های مرتبط با بافت پارچه، دوخت لباس، تزئینات و ساخت زیور آلات بومی موثر است.

تنوع یا گونگونی یک اصل زیستی است که با طبیعت بشر سازگار است. تنوع سلایق و حق انتخاب به زندگی مردم پویایی و کیفیت می بخشد به همین علت طرح حفظ تنوع لباس محلی اقوام ایرانی باید جایگزین طرح غیر کارشناسی «لباس ملی» شود. توجه به لباس محلی در راستای «طرح حفظ تنوع لباس محلی اقوام ایرانی»، نخستین گام ضروری در پاسخ به «بحران هویت» نسل ها و مقابله با «سلطه فرهنگی» است. قدر مسلم حفظ لباس های محلی موجود و احیای لباس های محلی فراموش شده، یکی از مهم ترین جاذبه های گردشگری و دست مایه جشنواره های فرهنگی خواهد بود.

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور

استان خوزستان یکی از استان های کشور است که هر ساله در زمان ییلاق و قشلاق ایل های مختلفی به آن وارد می شوند. همین طور با توجه به آب و هوا و آمیختگی سنت های ایرانی با اعراب این منطقه دارای آداب و رسوم خاصی است که در این مطلب در اصفهان تور قصد بررسی آن ها را داریم. با ما همراه باشید.

تناسب آب و هوائى با زندگى کوچ‌نشينى موجب شده که در اين استان، بخشى از جمعيت به دامدارى پرداخته و به ييلاق و قشلاق بپردازند. بخش شمالى و شمال شرقى خوزستان شامل مناطق شوش، مسجد سليمان، دزفول، شوشتر، ايذه تا محدوده باغ ملک و جانکى در شمال رامهرمز محل زندگى ييلاقى ايلات بختيارى و بخشى از ايلات لرستان و ايلام مى‌باشد .

بخشى از عشاير اين استان اعرابى هستند که در طول تاريخ و به‌مرور زمان از صحراى عربستان کوچيده و سال‌هاى دراز در خوزستان ماندگار شدند . زبان عشاير بومى‌ عربى و عشاير مهاجر استان که فصل زمستان را در مناطق قشلاقى خوزستان مى‌گذرانند به زبان و گويش خاص (لري) سخن مى‌گويند . در بين شهرستان‌هاى استان خوزستان، شهرستان آبادان فاقد جمعيت عشاير قشلاقى است

خوزستان به‌دليل دارا بودن ويژگى‌هاى آب و هوائي، از ديرباز تاکنون، مسکن ايل‌ها و طايفه‌هاى گوناگون بوده است. اقوام کوچ‌نشين اين منطقه به سه دسته عمده لر – ترک و عرب تقسيم مى‌شوند . رعايت آداب و رسوم و شيوه‌هاى قومي، از مسائلى است که شيخ يا رهبر در نظام عشايرى عرب بر آن تأکيد داشت.

مجالس سوگوارى با حضور و اعلام وى خاتمه مى‌يافت و در بقيه ٔ مراسم و سنن قومى نيز حضورى فعال داشت . در بين ايلات ايران، ايلى به‌نام لرکى وجود داشته که گذشت زمان آن‌را به پراکندگى کشانده است. لرکى به دو زبان ترکى و فارسى شکسته سخن مى‌گويند . عروسى در ايل لرکى‌ها با شرط رضايت والدين امکان‌پذير است.

از روش‌هاى ازدواج در اين ايل همبهرى است. وقتى پدر دختر پسرى ندارد، به پسر خواستگار پيشنهاد مى‌کند همبهر شود؛ يعنى داماد سرخانه شود. اما کمتر پسرى حاضر به قبول ان مى‌شود . در بين لرکى‌ها زن ارزش زيادى دارد. پس از ديد و بازديد خانواده پسر، مشاوره مى‌پردازند و دفعات بعد به‌عنوان بازديد با سوغاتى به منزل والدين دختر مى‌روند و گاهى چند روز آنجا مى‌مانند.

سپس مراسم خواستگارى پيش مى‌آيد. در روز معينى پدر داماد به‌همراه عده‌اى از ريش‌سفيدان محل با لباس‌هاى رسمى سوار بر اسب با هدايائى نظير کله‌قند، چاي، توتون، گوسفند به خانه عروس مى‌روند. خانواد ۀ عروس نيز به استقبال آنها رفته و مسافتى را پياده طى مى‌کنند. سپس غذا تدارک ديده مى‌شود. در صورت توافق خانواده  عروس در پايان مجلس، قرار کاغذگيرانى (نامزدي) مى‌گذراد .

در مجلس نامزدى ريش سفيدان، معتمدين محل و ميرزا (نويسنده) در خانه پدر عروس حاضر مى‌شوند. جلسه مردان و زنان جداگانه است. در مجلس زنان شادى و بزن و بکوب برپا مى‌شود و دست و پاى عروس را حنا مى‌بندند. مردان هم مجلس گرمى دارند؛ يکى آواز مى‌خواند و يکى نى مى‌زند، بعد بزرگتر محل به ميرزا مى‌گويد که شروع کنيم و وسايل نوشتن حاضر مى‌شود و مهريه و شيربها و جهيزيه تعيين و ثبت مى‌شود.

حاضران کاغذ نامزدى را امضاء مى‌کنند و کف مى‌زنند که به آن ‘ کف مارکي’ (کف مبارکي) مى‌گويند. از آن به‌‌بعد دختر نامزد پسر مى‌شود . پس از اين جلسه در صورت مناسب بودن فصل و آمادگى طرفين عروسى روبه‌راه مى‌شود. وگرنه چند ماهى صبر مى‌کنند که به آن بردبانه مى‌گويند . ۱۵ روز مانده به عروسى کم‌کم تدارک عروسى را مى‌بينند و گاهى نيز اين‌کار را ازچند ماه پيشتر آغاز مى‌کنند.

تا روز عروسى اين کارها انجام ‌گيرد: سفيد کردن برنج، آرد کردن گندم، تهيه نان، خريد قند و چاى و توتون و تنباکو، تهيه هيزم، تهيه وسايل پخت و پز، تهيه ترکه جهت بازى مردان، دعوت تشمال (نوزانده ) ، دعوت قوم و خيش که هر يک مراسم مخصوص به‌خود دارد. خداحافظى عروس از خانه پدر و آوردن عروس به خانه داماد نيز مراسم خاص خود را دارد . بردن جهيز عروس را ‘پشا’ مى‌‌نامند که شامل قالي، گليم، جاجيم، بالش، خورجين مى‌باشد. يکى دو هفته پس از عروسى خانواده  عروس

، داماد عروس را به شام دعوت مى‌کنند. اين دعوت را ‘پاگشوني’ مى‌نامند.

آداب و رسوم مردم ایذه

رسوم تولد نوزاد

هنگام تولد

در گذشته برای جلو گیری از “آل”(نوعی جن که معتقد بودند به زائو آسیب می رساند) ،مک،قیچی و پنجه گرگ بالای سر زائو می گذاشتند .همچنین در روش دیگری پیازی را به سیخ میزدند و آن رادر کنار بستر نوزاد می گذاشتند .آنها  این کار را  برای جلوگیری از عوض کردن نوزاد توسط”از ما بهتران”انجام میداد ند.اجرت قابله معمولا لباس،مقداری پارچه و شیرینی بود. معمولا اسم اقوام نزدیک نوزاد  را بر روی او نمی گذارند زیرا آن را بد شگون می دانند.اسامی افراد درگذشته را نیز به عنوان نام نوزاد تعیین نمی کنند.اسامی مذهبی نیز مرسوم است.در گذشته قبل از تولد نوزاد ،۲ نام تعیین میکردند تا درصورت پسر بودن یا دختر بودن نوزاد اسم او از قبل انتخاب شده باشد.

حمام زایمان

نوزاد را، ۳ روز پس از تولد ،به حمام میبرند.هفت روز پس از تولد نیز، هم نوزاد و هم زائو به حمام میروند.زائو قبل از حمام چهلم ، به نزد دعا نویس رفته،برای او دعای چله می گرفت.دعای چله بر را به پیراهن کودک می بستند.در حمام مقداری نمک در آب ریخته،ظرف  آب را روی سر زائو و کودک میریزند.آنها معتقدند با این کار،چله کودک و زائو پریده شده،از ما بهتران و “آل” به آنها آسیبی وارد نمیکند.

دندان در آوردن کودک

بو دادن مقداری گندم و نخود، از کارهاییست که مادر کودک

هنگام دندان در آوردن او،انجام میدهد.نخود و گندم بو داده شده ،به همسایگان داده میشود.همسایگان پس از خالی نمودن ظرف،مقداری شیرینی یا پول خرد در کاسه می ریزند که به این رسم دونگو Dungo میگویند.

ختنه سوران

در گذشته کار ختنه را،دلاک(یا سلمانی ،پیرایشگر موی مردان)انجام میداد.این سنت در روستای باجول( در زمان انجام تحقیق) مرسوم بود.برای کودک به این مناسبت جشنی نیز بر پا میشود.نوازنده محلی موسیقی محلی (توشمال)مینوازد.پسربچه ،دامن قرمز رنگی میپوشد.اقوام به دیدن او می آیند و هر کدام پولی به او میدهند.دلاک نیز به صورت نقدی وجهی دریافت میکرد.

آداب و رسوم ازدواج

همسر گزینی

اصولا در جوامعی که دارای بافت اجتماعی و فرهنگی سنتی هستند، اجبارها ی اجتماعی در همه حوزه ها دیده میشود.ازدواج نیز از این قاعده جدا نیست.در هنگام همسر گزینی، پسرو دختری که در این جوامع زندگی میکنند، نگاهی نیز به محدودیتهای فرهنگی و اجتماعی انتخاب  خود دارند.در مناطق بختیاری از گذشته این گونه اجبارها وجود داشته است.بدین شکل که والدین گزینه هایی را برای دختر یا پسر نشان میکردند و آنها کمتر می توانستند اعتراضی به این گزینه ها داشته باشند.اما امروزه با افزایش آگاهی والدین در مورد حق طبیعی دختر یا پسر در انتخاب هایشان ، افزایش سطح تحصیلات و افزایش سطح مراودات اجتماعی گزینه ها بیشتر شکل پیشنهاد دارند تا اجبار.البته چنانچه پسری انتخابی غیر از گزینه پیشنهادی خانواده داشته باشد،ممکن است با رفتارهایی  مانند طرد شدن ،از سوی خانواده خود مواجه شود که این تنها مختص قوم بختیاری نیست.

در گذشته در جریان همسر گزینی  رسمی به نام “ناف بران”مرسوم بوده است. بدین صورت که با به دنیا آمدن نوزاد دختر،ناف او را به نام پسر مورد نظر میبریدند و در عرف محلی میگفتند این دختر ناف بر فلانیست.بر این اساس در آینده بایستی با هم ازدواج میکردند.مردم محل نیز با دانستن این موضوع،هنگامی که دختر به سن ازدواج میرسید،به خواستگاری او نمی رفتند.

خواستگاری

خواستگاری را در اصطلاح محلی،کد خدایی Ka-xodaee میگویند.در جلسه خواستگاری بزرگان و ریش سفیدان  هر دوطرف پس از گفتگو نظر خود را اعلا م مینمایند.در جلسه خواستگاری در موردمهریه و شیر بها،تاریخ عقد و عروسی و…بحث می شود. تمام توافقات جلسه مکتوب میشود.اعراب کلدوزخ به  خواستگاری، xotibe  میگویند.

مهریه بیشتر به صورت سکه یا زمین است.مهریه را پشت قباله نیز میگویند.شیربها به صورت نقد پرداخت میشود.خانواده دختر مقداری پول به آن اضافه میکنند و کمبود جهیزیه دختر را تامین میکنند.اعراب کلدوزخ به مهریه، Mahruneh  میگویند.

درگذشته گاهی در عوض شیر بها،گاو و گوسفند یا گاومیش میدادند. در صورتی که داماد تمام وسایل زندگی را تهیه می کرد،مبلغ شیربهای پرداختی، کمتر تعیین می شد.

اسباب و اثاثیه ای که عروس از خانواده خود دریافت می کرد،قبل از روز جشن عروسی یا همزمان به خانه داماد برده میشد.رسم است چمدانی پر از اجناسی مانند دستمال،جوراب،حوله،پیراهن،زیر پیراهن،دستمال ابریشمی زنانه،برای پدر، مادر،خواهران،براداران،عمه ها،خاله ها،عموها،مادر بزرگ داماد برده میشود.

عقد و حنابندان- جشن عروسی

بعد از توافقات در جلسه خواستگاری،تاریخی نیز برای عقد تعیین میشود.والدین دختر و پسر (معمولا مادر عروس و چند زن از خانواده طرفین)به بازار رفته، خرید انگشتری حلقه،لباس کاملی برای عروس،کت و شلوار و کفش وساعت برای پسر است را انجام می دهند.

در روستاها برای عقد به ایذه می روند.معمولا والدین عروس و اقوام و ریش سفیدان نیز آنان را همراهی میکنند.تعداد نفرات دعوت شده معمولا شامل نزدیکان درجه یک عروس و داماد میشود.

در صورتی که داماد از لحاظ مالی هنوز آمادگی لازم را جهت برگزاری جشن عروسی نداشته باشد،بین عقد و عروسی فاصله می اندازند.گاهی این فاصله ممکن است تا ۱ سال هم به طول بیانجامد.

مقدمات عروسی معمولا ۲ تا ۳ روز طول میکشد. روزاول،حنابندان است.توشمال ها در این روز می نوازند.رقص و چوب بازی نیز در این روزها برپاست.در عصر روز حنابندان،خواهران  داماد،سایر زنان واقوام خانواده داماد، در حالیکه توشمال پیشاپیش آنها می نوازد،به نزد عروس می روند.مقداری حنا نیز به خانه عروس برده میشود.هنگام شب ،حنای خیس شده  را در بشقاب کوچکی قرار میدهند.خانواده داماد ،بشقاب حاوی حنا را به اطاقی که عروس در آنجا نشسته است برده،مقداری از آن را بر سر و دست عروس می گذارند. متقابلا همین کار را خانواده عروس انجام میدهند.آنها ضمن خواندن ترانه ای  به  سر داماد حنا میزدند.البته این کار امروز کمتر صورت میگیرد.

در این مراسم مضمون ترانه ای که میخوانند به این صورت میباشد:

خوزستان, حنابندان, فرهنگ زندگی

حنا حنا گل گل بند حنا

حنا حنا گل گل بند حنا

دوما حنا ایبنده                                             ز شو تا صب ایبنده

ایر حنا نبنده                                                  ورق طلا ایبنده

معمولا جشن عروسی در خانه داماد برگزار میشود.البته امروزه بسیاری از  مردم جشن عروسی را در تالارهای جشن بر گزار میکنند.در کنار آن هنگامی که عروس به خانه داماد برده میشود رقص و پایکوبی در آنجا انجام میشود.رسم است چنانچه کسی از اقوام عروس یا داماد فوت کرده باشد و از چهلم آنان نیز گذشته شده باشد،خانواده عروس یا داماد نزد آنها رفته، برای برگزاری مراسم از آنها اجازه بگیرند.

در روز عروسی ،تا هنگام ناهار نوازندگان توشمال مینوازند.زنان ومردان به شکل گروهی دستمال بازی میکنند.جوانترها نیز چوب بازی میکنند.

در گذشته عروس را سوار بر اسب تزیین شده میکردند.افسار اسب را یکی از اقوام عروس در دست میگرفت.

هنگامی که عروس می خواهد از خانه بیرون بیاید،مقداری قند،نان یا پنیر در پار چه سبز رنگی میگذارند،پارچه را به کمر عروس می بندند.این کار را برادر،پسر عمو یا پسر دایی عروس انجام میدهد.این کار را به این نیت که عروس،به خانه داماد،خیر و برکت ببرد انجام میدادند.

هنگامی که عروس به طرف خانه داماد میرود ،پسر بچه ای در بغل او میگذارند به این نیت که اولین فرزند او پسر باشد.قربانی کردن گوسفند، هنگام ورود عروس به خانه داماد از آیین های برگزاری جشن عروسی است و همزمان با آن نیز، یکی از زنان نقل و شیرینی میریزد.رسم بر این است که خون کف کفش عروس را رنگین میکنند.مادر داماد  نیز مقداری اسفند  دود کرده،همراه با قرآنی که درون سینی گذاشته شده است،به استقبال عروس می رود.او بر سر عروس و داماد نمک می پاشد. مردم معتقدند با این کار آنها چشم نمی خورند.  پس از ورود عروس و داماد به خانه ،آنها کنار هم می نشینند و مراسم جشن تا پاسی از شب ادامه می یابد.

در شب عروسی مهمانان مبلغی پول به عنوان هدیه به داماد میدهند که این مبلغ و نام فرد دهنده پول یادداشت می شود.به این پول OWZI میگویند.

مراسم بعد از عروسی

چند روز بعد از مراسم عروسی،عروس و داماد به خانه پدر عروس  می روند .پدر عروس هدایایی چون لباس ،طلا،پیراهن به دختر و داماد خود می دهد.به این رسم پانگون panegun می گویند.

باورها

یکی از باورهای مردم این است که زن بیوه نباید در کارهای مربوط به عروسی دخالت داشته باشد.همراه عروس نیز بایستی زن شوهر دار باشد.همچنین لباس عروس را بایستی او تن عروس نماید .

آداب و مراسم هنگام زايمان:

هنوز هم در روستاهايي چون محمودآباد حضور ماماي محلي مرسوم است. وقتي زن دچار درد زايمان  میشود ظرف صاف به شكم او مي­مالند، و نيز دم كرده گياهي موسوم به “سريز بخاس” به او مي­دهند.

در گذشته اگر زايمان طول مي­كشيد هلهله مي­كشيدند يا اذان بي­موقع مي­گفتند، و هنگامي كه زن      بي­هوش مي­شد مي­گفتند يال yâl (آل) او را زده است، دور از او اسپند دود مي­كردند يا دعايي برايش مي­نوشتند. در روستاي بجك جوجه­اي مي­كشند و دل وروده آنها را بالاي سر زائو مي­گذاشتند و قطعه آهني نيز در كنار او مي­نهادند. در روستاهاي ديگر در اين موقع تير شليك مي­كردند يا دور تا دور زن را با ريسماني از موي بز به صورت دايره محصور مي­نمودند. به هنگام تأخير در زايش اعتقاد بر اين بوده كه جفت يا رفيق طفل دور جنين را گرفته است.

در بهبهان قبل از زايمان دو استكان “عرق اترج” به زن مي­دادند، علاوه بر آن سير سرخ كرده با تخم­مرغ به او مي­دادند تا زودتر فارغ شود.

حمام:

زائو را در روزهاي سوم و هفتم به حمام مي­برند كودك را نيز ده روز بعد به حمام مي­برند. در روستاي قلعه مدرسه در روز هفتم بچه را با آب گرم و پودر سدر مي­شويند. در چهلم نيز زائو و بچه با هم حمام مي­كنند، آب چله به اين صورت است كه چهل ريگ كوچك و چهل تكه آهني كوچك به نام چهل “كچ” koč در ظرفي گذاشته و چهل قطره آب روي آن­ها مي­ريزند سپس آب را به خورد زائو مي­دهند. بعد چهل ريگ و چهل كچ را روي بچه مي­ريزند. آب ظرف گچ را چهل بار توي ظرف ديگر ريخته و چهل بار روي مادر و بچه مي­ريزند.

طرز تهيه دعاي چله­بر به اين صورت است كه نخ سياه و سفيد به نزد دعانويس برده و او به آن دعا   مي­خواند و با خواندن اين دعا نخ سياه و سفيد را مي­بندد و به هم مي­تابد و گره مي­زند، بعد آن را به بازو و كمر بچه مي­بندند.

ختنه سوران:

كودك را در بين سنين ۳ تا ۵ سالگي ختنه مي­كنند. در گذشته اين امر به وسيله دلاك انجام مي­گرفت. پدر كودك تمامي افراد و همسايگان را دعوت نموده و ناهار مي­دهد. در گذشته وقتي كه كودك ختنه مي­شد كيسه از خاكستر گرم تهيه نموده محل زخم را در آن قرار مي­دادند تا ضدعفوني گردد. براي ختنه سوران “توشمال” (نوازنده) نيز مي­آورند كساني كه دعوت شده­اند به كودك پول مي­دهند. كودك براي مدتي دامن سرخ رنگي مي­پوشد تا محل زخم خوب شود. در روستاهاي منطقه به دلاك، “خطير” xatir نيز مي­گويند.

ازدواج:

در بهبهان و مناطق اطراف آن رسم ازدواج كمتر دستخوش تغيير گشته است و بسياري از آداب به جاي مانده از گذشته امروزه نيز هم­چنان اجرا مي­گردد.

همسرگزيني:

درگذشته پسر خود نقشي در تعيين همسر آينده خويش نداشت و پدر و مادر او دختري را برايش انتخاب مي­كردند. گاهي نيز پسر، خود دختري را انتخاب مي­نمود و به خانواده­اش اطلاع مي­داد ولي باز هم بايد خانواده­ها موافقت خود را اعلام مي­نمودند. به طور معمول مادر پسر در انتخاب همسر براي فرزندش خانه­داري، اخلاق، خانواده دختر و زيبائي را در نظر مي­گرفت. در مجالس عروسي، ختم قرآن و روضه­خواني­هاي زنانه دختران دم­بخت مورد توجه زناني كه پسر بزرگ دارند بوده و    خانواده­هاي دختران نيز سعي مي­كنند كه دختران خود را هميشه به اين مجالس بفرستند. در گذشته در شهر بهبهان زناني موسوم به “دلاله” dalâle از طرف خانوادۀ پسر، دختري را براي آنان جستجو مي­نمود و بعد از انتخاب دختراني كه با معيارها و شرايط خانوادۀ داماد وفق پيدا كنند به مادر پسر اطلاع داده او نيز در فرصتي مناسب دختر را مي­ديد. در صورتي كه او را مي­پسنديد پسر خود را خبر مي­داد تا وي نيز به نحوي او را ببيند. در صورت موافقت پسر، دلاله به نزد خانوادۀ دختر رفته و به آنان اطلاع مي­داد كه فلان خانواده مي­خواهند به خواستگاري دخترتان بيايند.

خواستگاری

در شهر بهبهان براي خواستگاري ابتدا چند نفر از ريش­سفيدان خانوادۀ پسر به خانۀ دختر مي­روند و براي خواستگاري اجازه مي­گيرند. در صورت موافقت پس از چند روز خانوادۀ پسر يكي از   ريش­سفيدان را به خانۀ دختر مي­فرستند، خانوادۀ دختر نيز موارد مشروط خود را در كاغذي نوشته با جعبه­اي شيريني براي خانۀ پسر مي­فرستند. به اين كاغذ” مسوده” mosavade مي­گويند. در صورتي كه خانوادۀ پسر با آن موافق نبود در كاغذ ديگري موارد موافقت خود را نوشته و با يك جعبه شيريني به خانۀ دختر مي­فرستند. در نهايت، در صورت رضايت خانوادۀ دختر چند روز بعد به خواستگاري رفته و تاريخ عقد و ديگر مراسم را به بحث مي­گذارند.

عقد:

در روستاهاي بهبهان روحاني يا عاقد را به طور معمول به روستا مي­آورند و در همانجا دختر و پسر را عقد مي­كنند. ميزان مهريه و شيربها را از روي صورت مجلس كه در آن تمامي موارد قيد شده در سند مي­نويسند. در بعضي از مواقع عقد و عروسي با هم انجام مي­گيرد كه اين امر بستگي به وسع مالي داماد وجود دارد. امروزه به طور معمول بين عقد و عروسي بسته به شرايط طرفين از چند ماه تا يك سال فاصله دارد. در اين مدت داماد سعي در خريد وسايل مورد نياز و تهيۀ خرج عروسي دارد. در شهر بهبهان بعد از عقد خانوادۀ داماد اقوام و خانوادۀ عروس را به نهار دعوت مي­كنند. و بعد به همۀ مهمانان شيريني مي­دهند سپس تاريخ عروسي را در همان مجلس تعيين مي­كنند. در گذشته گستردن سفرۀ عقد مرسوم نبوده لكن امروزه باب شده است. معمولاً در سفرۀ عقد آيينه، مقداري حنا، شيريني، شمعدان، گل و ميوه مي­گذارند. در روستاهاي لرنشين عقد را “بلك اسدن” balak esadan يا “بله گرفتن” مي­گويند.

حنابندان:

شب قبل از عروسي، عروس و داماد دست و پاي خود را حنا مي­بندند حنا را از خانۀ داماد براي عروس مي­فرستند. دوستان عروس و داماد نيز به طور معمول دست و پاي خود را حنا مي­بندند. به هنگام حنابندان كار نوازندگي توسط “مهتر” mehtar يا “خطير” xatir انجام مي­شود. بعضي از اشعاري كه در موقع حنابندان خوانده مي­شود به اين گونه است:

در بين اعراب آغاجاري مادر داماد يك روز قبل از عروسي زنان را دعوت مي­كند. در گذشته در بهبهان در شب حنابندان يك طشت حناي خيس شده كه چند شمع روشن نيز در آن قرار دارد را به خانۀ عروس ميفرستادند.

آوردن عروس:

شب عروسي را ” خونه روون” xune rovan مي­گويند. در اين شب عروس را سوار ماشين نموده و در سطح شهر مي­گردانند. در گذشته اگر راه دور بود عروس را سوار اسب مي­كردند و با ساز و دهل به طرف خانۀ داماد مي­بردند. تمامي اقوام عروس به خصوص زنان خانواده عروس او را همراهي مي­نمودند، كه امروزه نيز مرسوم است اشعاري كه در هنگام بدرقۀ عروس خوانده مي­شود به اين گونه است:

صلي علي خدا گفت                          در شأن مصطفي گفت

جبريل بارها گفت                              صل علي محمد صلوات بر محمد(ص)

وقتي به نزديك خانۀ داماد مي­رسيدند عروس را متوقف نموده و اقوام عروس به صداي بلند مي­گفتند كه داماد بايد غلام شود به اين صورت داماد عروس را از اسب پياده مي­كرد و چند قدمي او را راه   مي­برد و مجدد به خانه برمي­گشت. به اين رسم در لهجۀ بهبهان “غلوم و بيده” qolumobide      گويند. وقتي كه عروس مي­خواهد وارد خانه شود او را از زير قرآن رد مي­كنند و جلوي پاي او گوسفندي سر مي­برند.

تهیه و تنظیم : واحد تولید محتوای اصفهان تور